Yüksek İdare Mahkemesi Numara 80/2006 Dava No 26/2010 Karar Tarihi 14.10.2010
Numara: 80/2006
Dava No: 26/2010
Taraflar: Ali Karamanoğlu ile KKTC Bakanlar Kurulu ve diğerleri arasında
Konu: Yüksek gerilim hattı geçirilmesi - Davacının narenciye bahçesinden yüksek gerilim hattı geçirilmesine izin veren Bakanlar Kurulu kararının iptli istemi - İstinafın reddi.
Mahkeme: YİM
Karar Tarihi: 14.10.2010

-
D.26/10 YİM: 80/06


Yüksek İdare Mahkemesinde
Anayasanın 152. Maddesi Hakkında.

Mahkeme Heyeti:Necmettin Bostancı,Talât D.Refiker,Narin F.Şefik.


Davacı: Ali K-aramanoğlu, Dr.Fazıl Küçük Bulvarı, Güzelyurt

- ile -

Davalı:1-KKTC Bakanlar Kurulu vasıtasıyle KKTC Başsavcısı,
Lefkoşa
2-Güzelyurt Kaymakamlığı vasıtasıyle KKTC Başsavcısı,
Lefkoşa
3-KKTC Elektrik Kurumu,n/d KIB-TEK, Lef-koşa
4-Tarım ve Orman Bakanlığı vasıtasıyle KKTC Başsavcısı,
Lefkoşa

A r a s ı n d a.

Davacı namına: Avukat Öner Şerifoğlu
Davalı 1,2,4 namına: Başsavcı Yardımcı Muavini Neclâ Şenol
Davalı 3 namına: Avukat Tevfik Mut.

--------------

H -Ü K Ü M

Necmettin Bostancı: Davacı, Davalı aleyhine ikâme ettiği işbu davada aşağıdaki şekilde talepte bulunmuştur:

"A. Davalı 1 tarafından 27/06/2006 tarihinde toplantı
yapılmaksızın alınan ve yüksek gerilim hatlarından
etkilenenler-in tazmin edilmesini prensipte onaylayan
S-1320-2006 sayılı kararın hükümsüz ve etkisiz
olduğuna ve herhangibir hukuki sonuç doğurmayacağına
karar verilmesi.

B. Davalı 2'nin, davacının mülkiyetinde bulunan, Güzely-urt'da, Lala Mustafa Paşa Mahallesi, Eski Harman mevkiinde, Pafta No: XIX, Harita No: 16 W.II ve 24 W.I, Parsel No: 372+373+374, Ada No: Blok J'de kain 24 dönüm 3100 ayakkare yüzölçümündeki narenciye bahçesinden Davalı 3'ün yüksek gerilim hattı geçirilme-si ve/veya direk dikilmesi ve/veya hat çekilmesi için izin vermesine ilişkin karar ve/veya işleminin hükümsüz ve etkisiz olduğuna, herhangibir hukuki sonuç doğurmayacağına karar verilmesi.

C. Dava masraflarının davalılar tarafından ödenmesi."


Dav-alılar, 1,2,4 adına ayrı, Davalı No 3 adına da ayrı olarak müdafaa takriri dosyalamışlar ve Davacının taleplerini reddetmişlerdir.

Davalı No 3 müdafaa takririnde ön itirazlar da ileri sürmüştür. Bahse konu ön itirazlar aşağıdaki gibidir:

"1 a)Davalı No-:3, Davacının Talep Takririnin (A)
paragrafında yer alan isteminin KKTC Anayasası'nın
152(2) maddesindeki düzenlemeye aykırı olduğunu,
belirtilen Davalı No:1 kararından Davacının olumsuz
bir şekilde etkilenmesini-n söz konusu olamayacağını, tam tersi konu karardan Davacı ve Davacı gibi olanların olumlu etkilendiğini, çünkü konu Bakanlar Kurulu Kararının tazminat öngördüğünü beyan ve iddia ederek daha başlangıç safhasında davanın (A) paragrafındaki taleplerin masraf-larla red ve iptalini talep eder.

b)Davalı No:3 ikinci iptidai itiraz olarak; Talep Takririnin (B) paragrafındaki taleplerine yönelik olarak; yüksek gerilim hattı geçirilmesi ve/veya direk dikilmesi ve/veya hat çekilmesi yönünde Kaymakamlığın (Dav-alı No:2) izin verme yetkisi bulunmadığını, bu görevin Bakanlar Kuruluna ait
bir görev olduğunu, Bakanlar Kurulunun bu yönde
izin vermesine müteakip Davalı No:2'nin de sadece "geçiş" izni verebileceğini beyan ve iddia eder. Yasal duru-m böyle olmasına rağmen, Davacı/Müstedi Bakanlar Kurulunun (Davalı No:1) kararını konu etmediği gibi, Davalı No:2'nin geçiş iznini de konu etmemiştir. Sadece Davalı No:2'nin haiz olmadığı ve/veya belirtildiği gibi olmayan bir izinden bahsedilmiştir.
Dola-yısıyla (B) paragrafındaki talebde kanunsuz ve/veya geçersiz olup daha başlangıç safhasında masraflarla red ve iptal edilmelidir.

c)Davacı/Müstedi, konu parsel üzerinden elektrik hattının geçirilmesine rıza göstermekte kusur işlemiş olduğundan, ge-çirilecek elektrik hattına

ilişkin olan işlem ve eylemine karşı Davacı/
Müstedinin itiraz hakkı ve dolayısıyla dava açma hakkı bulunmamaktadır."

Taraflar, duruşma öncesinde mutabık kaldıkları, evraklardan oluşan toplam 9 adet emare sunmuşlard-ır.

Duruşmaya başlanmasını müteakip, Davalı No 3 Avukatı, müdafaa takriri 1 (a)(b)(c)'de ileri sürdüğü iptidai itirazların öncelikle ele alınmasını talep etmiş, Davacı Avukatının ve Davalı No 1,2 ve 4 adına bulunan Savcının mutabakatı ve Mahkememizin de -talebi uygun karşılaması üzerine, ön itirazların öncelikle dinlenmesine karar verilmiştir.

Ön itiraz duruşması amacıyla taraflar herhangi bir tanık çağırmamışlar, Mahkemeye hitapla yetinmişlerdir.

Ön itiraz duruşması maksatları bakımından Davalı No 3 A-vukatı Mahkemeye hitabında özetle, Davacının talep takririnin (A) paragrafında yakınma konusu yaptığı kararın Emare 9'daki Bakanlar Kurulu kararı olduğunu, bu kararın olumlu bir karar olduğunu, Davacı ve Davacı gibi olanların tazmin edileceğinin belirtildi-ğini, Anayasanın 152'nci maddesine göre, kişinin ancak olumsuz bir karardan Mahkemeye geldiğini, Emare 9'daki Bakanlar Kurulu kararı, olumlu bir karar olduğu için, Davacının bu açıdan, davada meşru menfaati olmadığını, bu meselede ara emri istidası dosyala-ndığını, o safhada Mahkemenin, Davacının davasında haklı olmadığına dair bulgu yaptığını, bu nedenle talep takririnin (B) paragrafındaki talebin de ileriye götürülemeyeceğini, ayrıca, yasanın 31(1) maddesinde Kaymakamlığın geçiş izni vermeye yetkili olduğu-nu, direk dikilmesi ve hat çekilmesi ile ilgili kararı alma yetkisinin Bakanlar Kurulunda olduğunu, yasanın 28'nci maddesine göre Elektrik Kurumunun, hangi bölgelerden hat geçireceğine karar verdikten sonra, planların onayı için Bakanlar Kuruluna başvurduğ-unu, Bakanlar Kurulunun da gerekli incelemeyi yaptıktan sonra plan uyarınca hat çekimine izin verdiğini, Bakanlar Kurulu izninden sonra, gerekli izin için 31'nci madde uyarınca Kaymakamlığa müracaat yapıldığını, Kaymakamlığın, kişilere gerekli tebligatın- yapılıp yapılmadığı konusundaki araştırmasını tamamladıktan sonra ve tatmin olduktan sonra gerekli izni verdiğini, belirtilenler ışığında (B) paragrafındaki talebin içeriğinin yanlış olduğunu, bu açıdan da Davacının meşru menfaatinin olmadığını söylemişti-r.

Davalı 1,2 ve 3 adına bulunan Savcı ise beyanında, Davalı No 3 Avukatının görüşlerine katıldığını bu arada, Davacının ara emri duruşmasında şahadet verdiği ve tazminatı kabul ettiğini, makul miktarda tazminat verilirse bunu kabul edeceğini belirttiğin-i söylemiştir.

Davacı Avukatı da Mahkemeye hitabında özetle,
28.6.2006 tarihli Bakanlar Kurulu kararının, karardan olumsuz etkilenmiş, müracaat etmiş taşınmaz mal sahiplerinin tazminini öngördüğünü, bundan sonra müracaat edecek olanların tazmin edilmeye-ceğini, Davacının müracaat etmediğini, müracaat etmek niyetinde de olmadığını, Davalı 1'in böyle bir karar almasına gerek olmadığını, mevzuata göre istimlâk yapılabileceğini, Bakanlar Kurulunun bu yöne gitmesi gerektiğini, bu nedenle talep takririnin (A) p-aragrafında belirtilen kararın, Davacının meşru menfaatini, müracaat etmiş birisi konumunda olmadığı için, doğrudan doğruya etkileyeceğini, ara emri safhasında, Mahkemenin Davacının dava açma hakkı olmadığına dair bulgu yaptığını, bununla hemfikir olmadığı-nı, Davacının iddiasının, Kaymakamlığın sadece geçiş izni verdiği, esas izni Bakanlar Kurulunun verdiği, bunun da dava konusu yapılmadığı şeklinde olduğunu, bu davanın temelinde, Davalı 3'ün, Davacıya taşınmazı üzerinde belirtilen işlemlerin yapılacağına d-air ihbar vermemiş olmasının yattığını, Fasıl 170 madde 31'in sahibe veya kullanıcıya ihbar verme zorunluluğu getirdiğini, Davalı 3'ün bunu yapmayıp, Davalı 2'ye başvurduğunu ve itiraz yapılmadığını belirttiğini, bunun ise yasaya uygun olmadığını söylemişt-ir.

Mahkeme huzurundaki beyanlar, emareler ve layihalar ışığında, ön itiraz duruşması amaçları bakımından dava ile ilgili olgular aşağıdaki şekilde özetlenebilir.

Davacı, Güzelyurt'ta, Lala Mustafa Paşa Mahallesi, Eski Hamam mevkiinde kâin kayıt No J -484, Pafta XIX, harita 16 W2 ve 24 W1 Parsel 372+373+374, Blok J referanslarına tabi 24 dönüm 3100 ayakkarelik narenciye bahçesinin kayıtlı mal sahibidir.

Davalı No 3 Teknecik-Girne-Çamlıbel-ODTÜ-Güneşköy trafo merkezlerine elektrik götürecek yüksek geri-lim hatlarının plan ve projelerini hazırlamıştır. Davacının taşınmazı da söz konusu güzergâh üzerindedir. Konu plan ve projeler Bakanlar Kurulu tarafından onaylandı. Davalı No 3 Davacının arazisinden yüksek gerilim hattı geçirileceğine dair, araziye hatlar-ın tarifini de gösteren bir ilân asmıştır. Süresinde itiraz olmaması üzerine Davalı 3 kendi tabiriyle geçiş izni için, Davalı No 2'ye müracaat etmiş ve gerekli izni almıştır. Bu arada Bakanlar Kurulu 27/6/2006 tarih ve S-1320-2006 sayılı kararla, bahse kon-u gerilim hatlarının güzergâhı üzerinde olup, bundan olumsuz etkilendiği saptanan müracaat etmiş taşınmaz mal sahiplerinin yürürlükteki mevzuat çerçevesinde tazmin edilmelerini prensipte onaylamıştır.

Davacı 25.7.2006 tarihinde bu davayı dosyalamış, bu -arada bir de ara emri müracaatında bulunmuş, önce tek taraflı olarak ara emri verilmiş ancak daha sonra emir ve istida ret ve iptal edilmiştir.
Konu ile ilgili yasal duruma gelince, Davalı No 3 Kıbrıs Türk Elektrik Kurumu davaya konu elektrik hatlarının d-öşenmesi, plânlarının yapılması ve dağıtımını üstlenmiştir. Bu işlemleri yaparken de Fasıl 170'in kurallarına tabidir.

Elektrik dağıtımı için plânların hazırlanması, trafo merkezlerinin, alttan ve üstten hatların döşenmesi ve geçeceği arazilerin tespiti-, elektrik şebekesinin kurulması işlemleri bir birini silsile halinde takip eden işlemlerdir. Burda bir kamu hizmeti söz konusudur ve amaç elektrik tevziatını sağlamaktır. Bu amacı gerçekleştirebilmek için yasanın öngördüğü safahat aşağıdaki gibidir.

Ön-celikle elektrik teminini yüklenici firma, elektrik hatlarının geçeceği yerleri saptar, plânları hazırlar ve Fasıl 170 Elektrik Yasası'nın 28(1) maddesinin gereklerini yerine getirir. Konu maddenin ilgili kısmı aynen şöyledir:

"28(1) İşletmeler, aşağıda-ki işlerden herhangi birini
yapmadan önce, ilgili plân ve çizimlerin üç
suretini aşağıdaki şekilde Bakanlar Kurulunun
onayına sunar:-
İşlerin yeri ile işlerin yapılmasından doğrudan etkilenecek tüm kamu ve özel arazil-erin sınırlarını gösteren ve en az beş bin de bir ölçeğinde olan plân ve çizimler;
Su bentleri, baraj, kanal, depo, tünel ve esas işlerin beş yüzde bir ölçeğinden az olmayan plân ve çizimleri;
Belediye sınırları içindeki yüksek gerilim iletim kabloları vey-a havadan geçen hatların otuz bir bin altı yüz seksende bir ölçeğindeki plânları;
Elektrik santralleri ile trafo merkezlerinin yüzde bir ölçeğinden az olmayan plân ve çizimleri;
Alçak gerilim dağıtım sisteminin belediye sınırları içinde bin iki yüz ellide -bir ölçeğinden ve belediye sınırları dışına beş binde bir ölçeğinden az olmayan plânları;
Direk, lâmba direği ve sokak ışıklarının çizim ve dizayınları;
................................................"
Plânlanan hat üzerinde bina olmayan bir araziden elek-trik geçecek olması halinde yasanın 31(1) maddesi uygulanır. Konu 31(1)madde aynen şöyledir:

"31.(1)İşletmeler, üzeri binalarla kaplı olmayan herhangi
bir arazinin gerek üstüne gerek altına herhangi
bir elektrik hattı döşeyebili-r; ancak işletmeler,
bu gibi bir hattı araziye döşemeden önce, arazinin
sahibine ve araziyi işgalinde bulundurana,
döşenmesi tasarlanan hatların tarifi ile birlikte
amaçlarını içeren bir bildirimde bulunu-rlar veya
arazinin sahibi veya işgal edeni bilinmiyorsa bir
ilân tahtası yoluyla arazinin üzerine tasarlanan
hatların tarifi ile birlikte amaçları bildiren bir
ilân yapıştırırlar; ve bildirimin tebliğ
- edilmesinden veya yapıştırılmasından sonraki on
dört gün içinde, mal sahibi ve işgalci riza
göstermekte kusur işlerlerse veya rizalarını
işletmelerin itiraz ettiği kayıt ve şartlara
bağlarsa, Ka-ymakam, gerek şartsız olarak gerek
koymayı uygun göreceği kayıt ve şartlara bağlı
olarak, bu gibi hatların döşenmesine riza
gösterebilir."


Yasanın öngördüğü sistem özetlenecek olursa, önce yüklenici firma veya kur-um elektrik hatlarının alttan veya üstten geçeceği güzergâhı ve trafo merkezlerinin kurulacağı arazileri ve elektrik dağıtımı için gerekli diğer plânlamaları yaparak bunları Bakanlar Kurulunun onayına sunar. Bakanlar Kurulunun onay kararı, dağıtıcı firma y-etkililerine veya çalışanlarına üzerinden veya altından elektrik hattı geçecek olan arazilere girme hakkı vermektedir. Ancak bu safhada kurum çalışanlarının araziden fiilen alttan veya üstten hat geçirme yetkisi yoktur. Başka bir ifade ile Bakanlar Kurulun-un onay kararında yer alan bu yöndeki kararı icra yetkileri yoktur. 31. maddenin (1)'nci fıkrasında belirtilen itiraz olmadığı takdirde yüklenici kurum veya firma araziye üstten veya alttan elektrik hattı döşemek için mal sahibinden temin edemediği rızayı -Kaymakamdan talep eder ve Kaymakam, yasanın öngördüğü şekilde gerekli rızayı verir. Yasanın kenar başlığında "geçiş izni" kelimeleri yer almakla birlikte orda söz konusu olan, araziden alttan veya üstten elektrik hattı döşenmesine olanak veren iradenin izh-arıdır. Hatlar döşenirken doğal olarak araziden geçilecektir.

Nihai işlem, Bakanlar Kurulunun onay işlemidir. Sözkonusu onay işlemi, müteakip işlemlerin kaynağıdır. Bakanlar Kurulu kararını, projeleri, plânları, haritaları inceleyerek verdiği için mütea-kip işlemlere gerek olmadığı düşünülebilir. Ancak yasa koyucu, bu noktayı da düzenleme gereği duymuş ve rıza ile ilgili, üzerinde bina olan arazilerle, olmayan araziler konusunda değişik düzenleme getirmiştir.

Meselemize dönecek olursak Davacının arazisi-nden elektrik hattı geçirilmesine olanak veren karar, Bakanlar Kurulunun onay kararıdır. Davalı 2'nin yaptığı sadece bahsi geçen onay kararındaki hat döşenmesi işleminin gerçekleştirilebilmesi için onaydan sonraki icra safhasındaki basamak olan hat döşenme-sine rıza göstermektir. İşlemler ayrılabilir işlem olmayıp, birbirini takip eden ve birbirlerini tamamlayan işlemlerdir. Bu noktayı açmak gerekirse, izinle ilgili karar veya işlem, Bakanlar Kurulunun onay kararının araziden hat geçirilmesi ile ilgili kısmı-nın icrasını sağlayan karardır. Araziden üstten veya alttan hat çekilmesi veya döşenmesi kararı Davalı 2'nin değil Davalı 3'ün Bakanlar Kurulu tarafından onaylanan kararıdır. Davalı 2'nin yaptığı sadece bahse konu kararın icra safhasında hat geçirilmesi ve-ya döşenmesi ile ilgili rıza göstermektir. Rıza göstermek temel kararlardan bağımsız tek başına icrai bir karar değildir, öyle bile kabul edilse, bunu önceki karar veya kararlardan ayırmak mümkün değildir. Rıza gösterilen işlem, Elektrik Kurumu tarafından -öngörülen ve Bakanlar Kurulu kararı ile onaylanan işlemler yumağının bir parçasıdır ve bu işlemin yapılacağı önceden bellidir.
Hat geçirilmesi için, rıza, tek başına amaçlanan neticeyi doğurmaz, önceki karar yoksa bu karar da yoktur veyahut, önceki karar -geçersiz ise bu kararın da tek başına bir anlamı olmayacaktır. İşlem veya karar, Bakanlar Kurulu onay kararıyla kesinleşmiştir. İdari işlemin kesinliğiyle ilgili Doç.Dr.Murat Sezginer'in "İptal Davasının Uygulama Alanı Bakımından Ayrılabilir İşlem Kuramı" -isimli eserinde sayfa 46 ve 47'de şöyle demektedir. "İşlemin kesinliğiyle ilgili olarak şunu söyleyebiliriz: bir idari işlemi yapan makam, o işlemle ilgili olarak nihai iradesini açıklamış ve işlemle ilgili yapılacak herhangi bir şey yoksa, işlem kesindir.- Final işleme ulaşmak bakımından diğer bir makamın bir işlemi veya onayı gerekiyorsa, bu durum işlemin kesinlik niteliğine zarar vermez, onu ortadan kaldırmaz." Böyle bir durumda dava ikâmesinde konuyla ilgili tüm karar veya işlemlerin dava konusu yapılmas-ı lâzımdır. Davacı, Bakanlar Kurulu onay kararı ile Davalı 3'ün işlemlerini dava konusu yapmamıştır. Bu davanın bu şekli ile yürümesi olanağı yoktur. Bu nedenle "1-b" paragrafındaki ön itiraz kabul edilir. "1-b" paragrafındaki ön itiraz kabul edildiği cihe-tle "1-c" paragrafındaki ön itirazı incelemeye gerek yoktur.

Yukarıdakiler ışığında Davacının talep takririnin (A) paragrafında başarılı olması düşünülemez.

"1-a" paragrafındaki ön itiraza gelince, bu paragraf incelenirken, S-1320-2006 sayılı Bakanlar- Kurulu kararında ne murad edildiğine bakmak gerekir. Bu kararda, yüksek gerilim hattı üzerinde bulunan arazi sahiplerinin, müracaat etmiş olmaları halinde, prensipte tazmin edilmiş olmaları onaylanmıştır. Davalı 3 Avukatı bu kararın müracaat edecek olanla-rı da kapsadığı iddiasındadır. Ancak kararın açık olduğu ve sadece müracaat etmiş olanları kapsadığı açıktır kanaatindeyiz, bu yönde bulgu yaparız.
Argümanlardan ve layihalardan görüldüğüne göre Davacı tazminat için müracaat etmemiştir. Davacı, arazisinin- istimlâkini istemektedir. Fasıl 170 Elektrik Yasası arazi sahiplerinin tazminine olanak vermektedir. Davacı tazminat için müracaat edebilir, bu bağlamda alacağı yanıt veya kendisine önerilecek tazminat miktarını tatminkâr bulmazsa o zaman yargı yoluna baş-vurabilir. Bu nedenle Davacının, talep takririnin "A" paragrafında başarılı olması düşünülemez.

Bir an için Emare 9'daki Bakanlar Kurulu Kararının Davacının tazminine olanak verdiğini düşünürsek, bu halde karar Davacı açısından olumlu bir karar olacaktı-r. Anayasanın 152. maddesine göre kişi ancak olumsuz bir karardan dolayı Yüksek İdare Mahkemesine müracaat edebilir. Bu açıdan da Davacının talep takririnin "A" paragrafında başarılı olması düşünülemez.

Netice olarak dava red ve iptal edilir.

Masraflar-la ilgili herhangi bir emir verilmez.



Necmettin Bostancı Talât D.Refiker Narin F.Şefik
Yargıç Yargıç Yargıç





14 Ekim 2010






10






Full & Egal Universal Law Academy