Yüksek İdare Mahkemesi Numara 77,101/1988 Dava No 8/1992 Karar Tarihi 08.04.1992
Numara: 77,101/1988
Dava No: 8/1992
Taraflar: Adem Özgürer vd ile İskân Bakanlığı
Konu: Yetki aşımı
Mahkeme: YİM
Karar Tarihi: 08.04.1992

-D.8/92 Birleştirilmiş
YİM 77/88 ve YİM 101/88

Yüksek İdare Mahkemesi Olarak Oturum Yapan
Yüksek Mahkeme Huzurunda.
Mahkeme Heyeti: Niyazi F. Korkut, Aziz Altay, Celâl Karabacak-
Anayasanın 152. Maddesi hakkında.


YİM 77/88

Müstedi: 1. Adem Özgürer, c/o Cengiz Topel Endüstri Meslek Lisesi.
2. Raif Kaya Ahmet, c/o Tarım Dairesi, Lefkoşa.
3. Mehmet Katrancıoğlu, c/o Sağlık Bakanlığı, Lefkoşa.
4. Alican Topel, Lefkoşa.
- 5. Şener Alevok, Lefkoşa.
6. Ahmet Gülay, Lefkoşa.
7. Salih Bülent Gürsesler, Lefkoşa.
ile
Müstedaaleyh: 1. KKTC Bakanlar Kurulu vasıtasıyle KKTC.
2. KKTC İskân Bakanlığı vasıtasıyle KKTC.
- A r a s ı n d a.


YİM 101/86

Müstedi: 1. Adem Özgürer, c/o Cengiz Topel Endüstri Meslek Lisesi.
2. Raif Kaya Ahmet, c/o Tarım Dairesi Lefkoşa.
3. Mehmet Katrancıoğlu, c/o Sağlık Bakanlığı, Lefkoşa.
4.- Alican Topel, Lefkoşa.
5. Şener Alevok, Lefkoşa.
6. Ahmet Gülay, Lefkoşa.
7. Salih Bülent Gürsesler, Lefkoşa.
ile
Müstedaaleyh: 1. İşçi Kalkınma Kooperatifi Ltd. 12 Sabri Tahir Binaları,
Lefkoşa.
2. KKTC Bakanlar Kurulu vasıtasıyle-, KKTC.
A r a s ı n d a.

Müstediler namına: Hüseyin Celâl.
Müstedaaleyh 1 namına: Türkay Saadetoğlu.
YİM 101/88'deki Müstedaaleyh 1 dışındaki
Müstedaaleyhler namına: Meh-met Şefik.
İlgili Şahıs Fatma Sağol tarafından Hasan Kocadal.
Geriye kalan 38 alâkadar şahıs tarafından Hasan Balman.



Yasa Maddesi: Fasıl 114 Kooperatif Şirketler Yasası, 23/78 sayılı Sosyal Konut Yasası.

İstemin Özeti: Müstedaaleyh (1)'in hak sah-iplerinin kura çekimine katılabilmeleri için birer taahhütname imzalamaları gerektiği ile ilgili kararının Sosyal Konut Yasasına ve Müstedaaleyhler ile Müstediler arasında imzalanan sözleşmelere aykırı olduğuna ve konu kararların yetki aşımı ve yetkiyi köt-üye kullanma sonucu alındığına karar verilmesi istemi.

OLAY: YİM 101/88'deki Müstedaaleyh 1 sosyal konut üretimi ile uğraşan "Limited" bir kooperatif şirkettir. Müstediler ise kooperatifin üyeleridirler. Müstediler konu kooperatifin başlattığı sosyal konu-t projesinden ev almak için müracaat ettiler. Mükellefiyetlerini yerine getiren Müstedilere, kooperatif bildiride bulunarak konutların maliyetinin arttığını bu nedenle 500,000TL'lik ek katkı yapmalarını, yapmayanların ise kura çekimine katılamayacaklarını -duyurdu. Bilâhare kendilerinden yazılı taahhüt talep etti. Müstediler istenilen taahhüdü yazılı yaparak kura çekimine katıldılar. Daha sonra bu başvuruları dosyalayarak Müsteda- aleyhlerin konu kararlarının Sosyal Konut Yasasına ve Müstedaaleyhler ile Müst-ediler arasında imzalanan sözleşmelere aykırı olduğunu ve konu kararların yetki aşımı, yetkiyi kötüye kullanma sonucu alındığını ileri sürdüler.

SONUÇ: İlgili kooperatif şirketin Anayasanın 152. maddesi anlamında yürütsel ve yönetsel yetki kullanan bir or-gan ya da makam olmadığına ve hali ile aldığı konu kararların da yönetsel bir karar olması mümkün olmadığına göre ilgili şirket aleyhindeki davanın ileri gitmesi olası değildir. Müsteda- aleyh tarafından yapılan ön itiraz kabul edilerek her iki başvuru da -iptal edilir.

Atıfta Bulunulan Yargısal İçtihatlar:
Elias Petrov and Others v. The New Cooperative Credit Society of Karpasia, 3RSCC, s.58-59.



K A R A R

Niyazi F. Korkut: Yukarıda sayı ve ünvanı verilen başvurular birleştirilerek dinlendi.

Tartışma-sız olan olgulara göre YİM 101/88'deki Müstedaaleyh I sosyal konut üretimi ile uğraşan "limited" bir Kooperatif şirketidir. Müstediler ise konu Kooperatifin üyeleridirler. Müstediler 1981 yılı başlarında konu Kooperatifin başlattığı sosyal konut projelerin-den konut almak için başvurdular. Müstediler, Müstedaaleyh (2) İskân Bakanlığının kararı ile hak sahibi sayılarak 2'inci etap sosyal Konut projesine dahil edildiler. Müstediler 1982 yılı içerisinde, ilgili mevzuata uygun olarak, projeye dahil edilenlerin y-atırmaları gereken o günün koşullarındaki tahmini konut bedelinin %20'sini teşkil eden 500,000 TL'sını müstedaaleyh I Kooperatife ödediler ve ondan sonra da belirli miktarlarda aylık taksit ödemeye başladılar. Müstedilerin her birinin taksitlerle birlikte -Müstedaaleyh (1)'e ödedikleri paranın tutarı, 1,670,000TL'na baliğ olmaktadır.

Konu sosyal konutların yapımında gecikme oldu ve Müstedaaleyh (1) 1988 yılı içerisinde aldığı bir karar ile, sair şeyler yanında, konutların tahmini değerinin 17,800,000TL old-uğunu saptayarak bu meblâğın %15'ine tekabül eden meblâğı tamamlamak üzere Müstediler dahil tüm hak sahiplerinin herbirinin 500,000 TL daha katkıda bulunmaları gerektiğine; bu meblağın 2.5.1988 tarihine dek ödenmesine ve istenen meblağın ödenmemesi halinde- ise ödeme yapmıyanların 5.5.1988 tarihinde konutların dağıtımı için yapılacak kura çekimine dahil edilemiyeceklerine ve bu koşulları içeren bir sözleşme imzalamaları gerektiğine ilişkin hak sahiplerine duyuruda bulundular.

Müstedaaleyh 2 de Müstedaaleyh- (1)'in bu kararı doğrultusunda gazetelerde duyuru yayınladı.

Müstedaaleyh (1), bilâhare, konu kararında bir değişiklik yaparak hak sahiplerinin kararda belirtilen meblağı ödemeyi yazılı olarak taahhüt etmeleri halinde yapılacak kura çekimine katılabile-ceklerini hak sahiplerine duyurdu.

Müstediler de, sair hak sahipleri ile birlikte Müstedaaleyh (1)'in değiştirilmiş kararında öngörüldüğü şekilde birer taahhütname imzalayarak kura çekimine katıldılar.

Müstediler daha sonra bu başvuruları dosyalayarak,- sair şeyler yanında, Müstedaaleyhlerin konu kararlarının Sosyal Konut Yasasına ve Müstedaaleyhler ile Müstediler arasında imzalanan sözleşmelere aykırı olduğunu ve konu kararların yetki aşımı ve yetkiyi kötüye kullanma sonucu alındığını ileri sürdüler.

-YİM 77/88'deki Müstedaaleyhler ile YİM 101/88'deki Müstedaaleyh 2 adına dosyalanan itiraznamede, sair şeyler yanında, Müstedaaleyhler tarafından alınan, KKTC Anayasasının 152. maddesinin öngördüğü anlamda, bir karar, işlem ya da ihmal olmadığı nedeni ile b-aşvurunun ret ve iptal edilmesi gerektiğine ilişkin bir ön itiraz ileri sürüldü.

YİM 101/88'deki Müstedaaleyh (1) adına dosyalanan itiraznamede de, sair şeyler yanında, Müstedaaleyh (1)'in Fasıl 114 Kooperatif Şirketler Yasası altında tescil edilmiş tüze-l kişiliğe haiz bir kooperatif kuruluşu olduğuna ve bu nedenle Müstedaaleyh (1)'in KKTC Anayasasının 152'ci maddesi anlamında yürütsel ve yönetsel yetki kullanan bir organ ya da makam olmadığına ve buna bağlı olarak Müstedaaleyh (1)'in almış olduğu konu ka-rarın yönetsel bir karar olmadığına ve bu nedenle konu kararın başvuru konusu yapılmıyacağına ilişkin bir ön itiraz öne sürüldü.

Başvurunun duruşmasında yukarıda atıfta bulunulan ön itirazların öncelikle ele alınmasına karar verilerek Müstediler ile Müst-edaaleyhler Mahkemeye bu ön itirazla ilgili olarak hitapta bulundular.

Ön itirazla ilgili olarak Mahkemeye hitap eden Savcı, sair şeyler yanında, Müstedilerin başvurularında yakınma konusu yaptıkları hususların sosyal konutların maliyeti, ödemeler ve bun-a benzer ihtilâflarla ilgili olup bu hususlarda Bakanlar Kurulu ya da İskân Bakanlığı tarafınan alınmış herhangi bir karar bulunmadığını; İşçi Kalkınma Kooperatifi tarafından alınan kararların söz konusu olması halinde de konu Kooperatif bir Limited şirket- olduğuna göre müstedilerin bu şirketin kararlarına karşı olan yakınmalarının da özel hukuk alanına girdiğini ve bu nedenle başvuruların daha ileri gitmeden reddedilmesi gerektiğini ileri sürdü.

Müstedaaleyh İşçi Kalkınma Kooperatifi adına konuşan avukat- ise hitabında, sair şeyler yanında, konu kooperatifin tescilli limited bir şirket olup Anayasanın 152'inci maddesinde öngörüldüğü anlamda yürütsel ve yönetsel yetki kullanan bir organ ya da makam olmadığını ve aldığı kararların da ancak özel hukuk alanınd-a değerlendirilebileceğini ve bu nedenle maliyetlerle ilgili olarak ilgili kooperatifin almış olduğu başvuruya konu kararın da idari dava konusu yapılamıyacağını ileri sürdü.

Müstediler avukatı ise hitabında sair şeyler yanında, İskân Bakanlığının özetle-nen olgularda belirtilen gazetedeki duyurusuna atıfla konu Bakanlığın işin içinde olduğunu; 23/78 sayılı Sosyal Konut Yasası altında sosyal konut hak sahipliğini İskân Bakanlığının saptadığını; Konu yasanın bazı maddeleri altında konu Bakanlığın yükümlülük-leri bulunduğunu; konu Bakanlığın ilgili Kooperatif tarafından saptanan 17.800.000TL maliyeti kabul edip bunun %15'inin yatırılmasına ilişkin duyuru yayınladığını ve peşinatı yatırmayanların hak sahipliliğinin iptâl edilmesinin de İskân Bakanlığına ait old-uğunu savundu. Müstediler avukatı argümanlarına devamla, 23/78 sayılı Sosyal Konut Yasası uyarınca Devletin bizzat ya da Devletin yardımı ile başka bir kuruluş tarafından sosyal konut yapılabileceğini; ilgili Kooperatif tarafından yapılan konutların da kon-u yasa altında bir kamu hizmeti olduğunu ileri sürdü.

Özetlenen olgulardan ve emarelerden görülebileceği gibi başvurularda yakınma konusu yapılan karar İşçi Kalkınma Kooperatif Ltd. tarafından alınmıştır. İlgili Bakanlık sadece kura çekiminin bu karara u-ygun olarak yapılacağına ilişkin bir duyuru yayınlamıştır.

23/78 sayılı Yasanın kuruluşların toplu sosyal konut yapmaları ile ilgili olan 32. maddesi aynen şöyledir:

"32. Kuruluşlar Bakanlık tarafından sosyal konut yapımı için istiml-âk edilen a-rsa veya arsa niteliğindeki arazileri toplu sosyal konut yapımı amacıyla kullanmak üzere talep edilebilir. Kurul-u-şlardan ve yapmak istedikleri toplu sosyal konut projesinden aşağıda belirtilen asgari şartlar aranır:

-Yapılması tasarlanan ve Bakanlığa sunulan toplu sosyal konut projeleri arasındaki öncelik, daha çok sayıda hak sahibini kapsayana verilir.
-
İlgili kuruluş, yapılması tasarlanan Proje, maliyet ve keşif bedelinin, en az 1/3'ü miktarında bir sermaye gücüne sahip olduğunu kanıtlamalıdır.

Arsalar, kuruluşlara, Yasa'da öngörülen esaslara göre tesbit edilen maliyet bedeli üzerinden en çok 15 yılda -15 eşit taksitle ödenmek üzere senetle satışı yapılır.

-(ç) Proje onaylandıktan sonra, senetle satışı yapılan arsalar üzerinde yapılacak sosyal konut projelerine, en geç satıştan sonra geçecek bir yıl içinde başlanmalıdır. Aksi takdirde satış iptal edilmiş sayılır ve Devlet bu iptâl nedeni ile herhangi bir yük-ümlülük altına girmez.

Kuruluşlarla yapacağı sosyal konut ile ilgili sözleşme, parasal işlemler ve benzeri her türlü işlemde, tek tek hak sahiplerini değil kuruluşu muhatap alır ve sorumlu sayar.

Kuruluşlar hak sahiplerine sosyal konutların devir işlemle-rini bu Yasa'da öngörülen şartlarla yaparlar. Bakanlık bu işlemleri denetler ve hak sahiplerince yapılabilecek şikâyetleri inceleyip, konu hakkında karar verir ve karara ilgili kuruluşlar uyar. İlgili kuruluşun bu Yasa'ya veya başka bir yasaya aykırı işlem- yaptığının saptanması halinde kuruluş hakkında mahkemeye başvurur.

Bu Yasa amaçları bakımından hak sahibi olan kişi birden fazla sosyal konut projesinde yer alamaz.

Bu yasa kuralları veya sözleşmelere aykırı hareket ettikleri saptanan ilgili kuruluşlara- yapılan tüm yardımlar kesilir ve Yasa'ya uyumluluk sağlanıncaya kadar sosyal konut yapımı ile ilgili faaliyetleri Mahkeme kararı ile durdurulur. Bakanlıkça verilen süre zarfında Yasa'ya yine uyumluluk sağlanmaması halinde arsa ve kredi geri alınır, teknik- yardımlar ise kuruluşa tazmin ettirlir."

Atıfta bulunulan maddenin içeriğinden de görülebileceği gibi ilgili Bakanlığın konutların maliyetini saptama ya da onaylama gibi bir yetkisi yoktur. Bakanlığın 32'nci maddenin (e) bendi altında hak sahiplerince ya-pılan şikâyetleri inceleyip konu hakkında karar verme yetkisi vardır. Bu madde altında verilecek bir karar ilgili kuruluşu bağlar ve ona uyması gerekir. İlgili kuruluşun Bakanlığın bu kararına uymaması halinde Bakanlık kuruluş hakkında Mahkemeye başvurabil-ir. Ancak bu başvuruda ilgili Bakanlığın aldığı herhangi bir karar bulunmadığına ve Bakanlığın ilgili kooperatif tarafından alınan başvuru konusu kararı da onaylayıp onaylamama yetkisi bulunmadığına göre YİM 77/88'deki Müstedaaleyhler ile YİM 101/88'deki M-üstedaaleyh (2) aleyhindeki başvurunun ileri götürülmesi olası değildir. Bu durumda geriye YİM 77/88 de Müstedaaleyh (2) olan İşçi Kalkınma Kooperatifi hakkındaki başvurunun ileri götürülüp götürülemiyeceğinin incelenmesi gerekir.

3. R.S.C.C. sayfa 58'de- yayınlanan Elias Petrou & Others v. The New Cooperative Credit Society of Karpashia davasında sayfa 59'da Kooperatif Şirketleri ile ilgili olarak şu görüşe yer verildi.

" Co-operative societies registeres under CAP 114 are associations of persons for the- promotion of the economic interests of their members and, unless otherwise provided, are not, by their very nature, authorities exercising "executive or administrative authority", in the sense of Article 146.

As no provision exists rendering functions o-f the Society in relation to admission of members a matter of public law (and Article is confirmed only to matters of public law) the Court is of the opinion that the decision of the Society, which is the subject- matter of this recourse, is not a decisio-n of an authority "Exercising any executive or administrative authority", in the sense of paragraph 1 of Article 146."

Alıntı yapılan kararda da vurgulandığı gibi YİM 77/88'deki konu İşçi Kalkınma Kooperatifi de tüzel kişiliğe haiz limited bir şirket old-uğuna ve ilgili 23/88 sayılı Yasada konu kooperatifin fonksiyonlarının kamu hukukuna girdiğine ilişkin özel bir provizyon bulunmadığına göre konu şirketin bu başvuruya konu olan kararı aleyhine açılacak davanın özel hukuk alanında olması gerekir ve konu şi-rketin konu kararının Anaysanın 152'nci maddesi anlamında yönetsel bir karar olduğunu söylemek mümkün değildir.

Yukarıda söylenenlerden anlaşılacağı gibi ilgili Kooperatif Şirketi Anayasanın 152'nci maddesi anlamında yürütsel ve yönetsel yetki kullanan b-ir organ ya da makam olmadığına ve hali ile aldığı konu kararların da yönetsel bir karar olması mümkün olmadığına göre ilgili şirket aleyhindeki başvurunun ileri gitmesi olası değildir.

Sonuç olarak yapılan ön itirazlar kabul edilerek her iki başvuru da -iptal edilir.

Masraflarla ilgili herhangi bir emir verilmez.


(Niyazi F. Korkut) (Aziz Altay) (Celâl Karabacak)
Yargıç Yargıç Yargı-ç

8 Nisan 1992



-





-


8



-


Full & Egal Universal Law Academy