Yüksek İdare Mahkemesi Numara 7/1997 Dava No 2/1997 Karar Tarihi 27.02.1997
Numara: 7/1997
Dava No: 2/1997
Taraflar: İpek Yolu-Silk Way Ltd. İle Dev. E. Ve M. Dairesi
Konu: İhale - Devlet ihale tüzüğü - Meşru menfaat
Mahkeme: YİM
Karar Tarihi: 27.02.1997

-
D.2/97 YÝM: 7/97


Yüksek Ýdare Mahkem-esinde
Anayasanýn 152. maddesi hakkýnda

Yargýç Nevvar Nolan Huzurunda


Davacý: Ýpek Yolu-Silk Way Ltd., Zafer Anýt Ticaret
Merkezi No:17-18, Gazi Maðusa

ile

Davalý: 1. Devlet Eml(k ve Malzeme Dairesi, Lefkoþa
2. Mer-kezi Ýhale Komisyonu, Lefkoþa
3. KKTC. Baþsavcýsý Hukuk Dairesi, Lefkoþa
4. KKTC. Maliye Bakanlýðý vasýtasýyle KKTC.
Baþsavcýlýðý, Lefkoþa

A r a s ý n d a

Davacý tarafýndan Avukat Münir Akil
Davalýlar tarafýndan Savcý Behiç Öz-türk


----------------------------

A R A K A R A R


Davacý þirket dosyalamýþ olduðu iþbu dava ile Devlet Eml(k ve Malzeme Dairesi ile aralarýnda mevcut 8.7.1996 tarihli kira sözleþmesi geçerli iken Girne Yeni Liman Gümrük Yolcu Salonunda bulunan büfe- için teklif kabul edilmesi kararýnýn hükümsüz ve etkisiz olduðuna, keza konu büfe ihaleye çýkarýlmadan davacýya bir kira anlaþmasý için teklif yapýlmamasýnýn ve/veya anlaþma zemini aranmamasýnýn yapýlmamasý gereken bir ihmal olduðuna ve bu iþlemlerin ya-pýlmasý gerektiðine dair Yüksek Ýdare Mahkemesinden karar talep etmektedir.

Davacý bu dava altýnda bir de istida dosyalayarak davalýlarýn ve/veya 3. þahýslarýn Girne Yeni Liman Gümrük Yolcu Salonunda davacýnýn icar ve tasarrufunda bulunan büfenin tasar-rufuna ve/veya davacýnýn konu büfeyi dilediði þekilde tasarruf etmesine herhangi bir þekilde müdahale etmekten men edilmelerine ve yine konu büfe davacýnýn tasarrufunda olduðu sürece ve/veya davacý konu büfeyi tahliye etmeden davalýlarýn konu büfeyi baþka -kiþilere kiralamaktan ve/veya kiralama tekliflerini görüþmekten men edilmelerine dair ara emri talep etmiþtir.

Girne Yeni Limaný Gümrük Yolcu Salonunda bulunan büfe bir ihale sonucunda 1991 yýlýnda Sal(hattin Önal ve Mehmet Çavuþoðlu isimli kiþilere kira- sözleþmesi ile kiralanmýþtý. 1994 yýlýnda yine bir ihale sonucunda konu büfe Mahkemeye Emare 5 olarak ibraz edilen yazýlý bir kira sözleþmesi ile 1.2.1994 tarihinden 31.1.96 tarihine kadar 2 yýllýk bir süre için davacý þirketin kirasýna verilmiþti. Dava-cý þirketin hissedarlarý Sal(hattin Önal ile çocuklarýdýr. Sal(hattin Önal'ýn eþi Mahkemede davacý þirket adýna þahadet veren Gülsün Önal da þirketin direktörüdür. Emare 5 kira sözleþmesinin 14. maddesi aynen þöyledir:

"Büfenin kira süresi 2 yýldýr. -
2.yýlýn aylýk kira bedeli,
günün koþullarýna ve rayiç kira
bedellerine göre 2.yýl baþýnda
yeniden belirlenecektir.
2.yýlýn hitamýnda ise büfe
ihale yöntemi ile yeniden
kiralanaca-ðýndan kiracý büfeyi
boþ olarak kiralayana iade
edecektir."

Davalýlar Emare 5 kira sözleþmesinin sona erdiði 31.1.1996 tarihinden sonrasý için konu büfenin kiralanmasý ile ilgili teklif kabul ettiklerini duyurdular; ancak daha sonra- davacý þirket ile anlaþarak konu büfeyi Mahkemeye Emare 4 olarak ibraz edilen yazýlý bir kira sözleþmesi ile 1.2.1996 tarihinden 31.1.1997 tarihine kadar davacýya kiraladýlar. Emare 4 kira sözleþmesinin 14. maddesi de aynen þöyledir:

"Büfenin kira sür-esi 1 yýldýr.
1. yýlýn hitamýnda ise büfe
ihale yöntemi ile yeniden
kiralanacaðýndan kiracý büfeyi
boþ olarak kiralayana iade
edecektir."

Davalýlar Emare 4 kira sözleþmesinin süresinin tamamlanmasýn-a yakýn Girne Yeni Limaný Gümrük Yolcu Salonunda bulunan büfenin kiralanmasý için teklif kabul ettiklerini duyurdular.

Davacý þirket avukatý 63/93 sayýlý Taþýnmaz Hazine Mallarý (Kiralama ve Deðerlendirme) Yasasýnýn 22 (3) paragrafý ile 32/83 sayýlý Hazi-ne Mallarý Yasasýnýn Ýkinci Kýsým, 4,5 ve 6. maddeleri kurallarýnýn yürürlükten kaldýrýldýðýný, böylece Devlet Ýhale Tüzüðünün taþýnmaz mallar ile ilgili yürürlükten kalkmýþ olduðunu, taþýnmaz hazine mallarýnýn kiralanmasý için teklif kabul edilmesinin ve-ya taþýnmaz hazine mallarýnýn kiraya vermek için ihaleye çýkarýlmasýnýn herhangi bir mevzuata dayanmadýðýný; davacý þirketin kira sözleþmesinin sona ermiþ sayýlamayacaðýný iddia etmektedir.
-
Davacý þirket ile Devlet Eml(k ve Malzeme Dairesi arasýndaki konu büfe ile ilgili yazýlý Emare 4 kira sözleþmesinde kira süresinin 1.12.1996 tarihinden 31.1.1997 tarihine kadar 1 yýl olduðu ifade edilmektedir. Davacý þirket avukatý Emar-e 4 kira sözleþmesinin sona ermiþ sayýlamayacaðý iddiasýný, aþaðýda verilen, 63/93 sayýlý Yasanýn 18(1)(A) fýkrasýna dayandýrmaktadýr.

"18.(1) Taþýnmaz hazine mallarý ile
ilgili kira söleþmesi,
aþaðýdaki hallerde sona
ermiþ sayý-lýr:

(A) Kira süresinin sona ermesi
ve kira süresinin yeniden
uzatýlmasý hususunda
taraflarýn anlaþma
saðlayamamasý,
......................"

Davacý avukatýna göre davalýlarýn kir-a sözleþmesinin uzatýlmasý ile ilgili davacý þirket ile görüþmemesi, kira sözleþmesinin uzatýlmasý için davacý þirket ile anlaþma saðlama giriþiminde bulunmamasý nedeni ile taraflar arasýndaki kira sözleþmesi sona ermiþ sayýlmaz. Bir kira sözleþmesinin sü-resinin uzatýlmasý için mutlaka taraflarýn özgür iradelerinin bu istem doðrultusunda buluþmasý gerekir. Kiralayan konumunda olan davalý tarafýn bu kira sözleþmesini yenilemek istemediði, süreyi uzatma niyetini taþýmadýðý açýk bir þekilde ortadadýr. Daval-ýlarýn davacý þirket ile olan kira sözleþmesinin süresini uzatma niyetleri olsaydý, davacý þirket böyle bir niyet taþýdýðýný ifade ettiðine göre, taraflar arasýndaki sözleþmenin süresi uzatýlýrdý. Taraflar arasýndaki Emare 4 kira sözleþmesinin süresi 31.1-.1997 tarihi hitamýnda tamamlanmýþ ve sözleþme sona ermiþtir.

Taraflara düþen kira sözleþmesinde belirlenen yükümlülüklerini yerine getirmektir. Emare 4 kira sözleþmesinin 14. maddesinde "Büfenin kira süresi 1 yýldýr. 1'inci yýlýn hitamýnda ise büfe ih-ale yöntemi ile yeniden kiralanacaðýndan kiracý büfeyi boþ olarak kiralayana iade edecektir" ifadesi yer almaktadýr. Davacý þirketten beklenen de bu maddede belirtilen yükümlülüðünü yerine getirmesidir. Davacý þirket direktörü davalýlarýn yetkililerinin -kendilerine "biz sizinle süre sonunda yeniden anlaþacaðýz" dediklerini þahadetinde iddia etmiþse de sözlü þahadet ile yazýlý sözleþmenin þartlarýnýn deðiþtirilmesinin, bu ara emrinin karar safhasýnda, doðru olmayacaðýný söylemekle yetineceðim.

Anayasanýn- 152. maddesine göre sahip olduðu meþru bir menfaati yürütsel veya yönetsel bir karar veya iþlem veya ihmal nedeni ile olumsuz yönde ve doðrudan doðruya etkilenen kiþi tarafýndan Yüksek Ýdare Mahkemesinde dava açýlabilir. Davacý þirketin Emare 4 kira sözl-eþmesi ile kira ve tasarrufuna aldýðý Girne Yeni Limaný Gümrük Yolcu Salonunda bulunan büfe üzerinde Emare 4 kira sözleþmesi devam ettiði sürece hak ve menfaatleri vardýr. Kira sözleþmesi sona erdikten sonra davacý þirketin sözleþmeye konu büfe üzerinde b-ir hak ve menfaatý kalmamaktadýr. Konu büfe 17/81 sayýlý Kira (Denetim) Yasasý kapsamý dýþýndadýr. Davacý þirket kira sözleþmesi sona erdiðine göre davalýlarýn konu büfenin kiralanmasý için teklif kabul etmelerinden sahip olduðu meþru bir menfaatý olumsu-z yönde etkilendi yakýnmasýnda bulunamaz. Davacý þirket, konu büfe üzerinde meþru bir menfaatý kalmadýðýna göre, büfenin kiralanmasý için teklif kabul edilmesinin bir mevzuata dayanmadýðý yakýnmasýnda da bulunamaz. Bu safhada, yukarýda ifade ettiklerim ý-þýðýnda iþbu istidanýn karara baðlanmasý için gerekli olmamakla beraber þunu da belirtmek isterim ki davacý þirket avukatýnýn taþýnmaz hazine mallarý ile ilgili yürürlükten kalktýðýný iddia ettiði Devlet Ýhale Tüzüðü, 32/83 sayýlý Yasanýn yürürlükten kaldý-rýlan 4,5 ve 6. maddeleri altýnda yapýlmýþ deðildir; konu Tüzük 32/83 sayýlý Yasanýn 7. maddesi altýnda yapýlmýþtýr ve Tüzüðün içeriðinden hem taþýnýr hem de taþýnmaz mallarý kapsadýðý anlaþýlmaktadýr.

Davacý þirketin, kira sözleþmesi sona erdiði cihetle-, konu büfenin kiralanmasý için davalýlarýn teklif kabul etmelerinden büfe üzerinde meþru menfaati kalmadýðý nedeni ile yakýnamayacaðý kararýma ek olarak bir ara emri verilebilmesi için kanýtlanmasý gereken bir öðeye de temas etmek isterim. Mahkemenin bir- ara emri verebilmesi için, diðer þartlar yanýnda, emrin verilmemesi halinde emri isteyen davacýnýn ileride giderilmesi olanaksýz zarar ziyana uðrayacaðý hususunda tatmin olmasý gerekir. Bu meselede talep edilen emrin verilmemesi halinde davacý þirketin i-leride giderilmesi olanaksýz zarar ziyaný doðacaðý hususunda tatmin olmadým. Davalýlar konu büfeyi bir baþkasýnýn kirasýna verirler, davacý þirket de davasýnda baþarýlý olursa davacý þirketin doðmuþ olabilecek zararý davalýlar tarafýndan karþýlanabilir.

-
Son olarak iki konuya gayet kýsaca deðinmek isterim:
(1) 63/93 sayýlý Taþýnmaz Hazine Mallarý (Kiralama ve Deðerlendirme) Yasasýnýn tefsir maddesi olan 2. maddesinde yer alan "kamu yararý" tanýmlamasý, amaç yan baþlýðýný taþýyan 3.maddesi ve 5.maddesi ý-þýðýnda bu dava ve istidaya konu büfenin kiralanmasý bu yasa kapsamýna girer mi? Bu konu davanýn esasýna giren bir konu olduðu için, konuyu daha öteye taþýmayacaðým.

(2) Konu büfenin kiralanmasý için teklif kabul edilmesi, ihaleye çýkýlmasý açýk, dürüst,- iyi yönetimin göstergesidir. Baþka benzer büfelerde davalýlarýn ihaleye çýkmamýþ olmalarý, ki bu davacý þirketin bir yakýnmasýdýr, yapýlan doðrudan geri dönülme nedeni olmamalý, diðerlerinde de açýk, dürüst, iyi yönetim gereðinin yapýlmasýna gidilmelidir-.

Yukarýda belirtilenler ýþýðýnda davacý þirketin talep ettiði ara emirlerinin verilmesi uygun görülmez ve istida reddedilir. Ýstida masraflarýný davacý þirket ödeyecektir. Masraflar yazýlý müracaat üzerine mukayyit tarafýndan saptanacaktýr.




- (Nevvar Nolan)
Yargýç


27 Þubat, 1997




7






Full & Egal Universal Law Academy