Yüksek İdare Mahkemesi Numara 70/1997 Dava No 1/2000 Karar Tarihi 13.01.2000
Numara: 70/1997
Dava No: 1/2000
Taraflar: Pervin Bakgör ile Çalışma ve İskan Bak.
Konu: Koçan iptali
Mahkeme: YİM
Karar Tarihi: 13.01.2000

-D.1/2000 YİM 70/97
Yüksek İdare Mahkemesinde
Anayasanın 152. Maddesi Hakkında
Mahkeme Heyeti: Metin A. Hakkı, Nevvar Nolan, Gönül Erönen.
Davacı: Perin Bakgör, Lefkoşa
- ile -
Davalı: 1. Çalışma- ve İskân Bakanlığı vasıtasıyle KKTC
Başsavcılığı, Lefkoşa
2. Saptama, Değerlendirme ve Tazmin Komisyonu
vasıtasıyle KKTC Başsavcılığı, Lefkoşa
3. Lefkoşa Kaza Tapu Amirliği vasıtasıyle KKTC
Başsavcılığı L-efkoşa
A r a s ı n d a.
Davacı namına: Avukat Alibey Ahmet Çatankaya
Davalı namına: Savcı Gülser Akanyeti
İlgili Şahıslar namına: Avukat Hakkı Alpagut.


------------


H Ü K Ü M


Metin A. Hakkı: Bu davanın kökeninde yatan olgular ihtilâf konusu olmayıp -aşağıdaki şekilde özetlenmesi mümkündür:

Davacı 15.4.1997 tarihinde Yüksek Mahkeme Mukayyitliğine dosyaladığı bir dava ile, (Davacının takririnden alınan kelimelerle): "Davalıların, Güzelyurt Piyale Paşa Mahallesinde koçan kayıt No.A650, Pafta/H-arita XIX.32.5.IV, Blok A, Parsel 280'de bulunan konut ile, Güzelyurt İsmet Paşa Mahallesinde, koçan kayıt No.E838... narenciye bahçesi, koçan kayıt No.E839.. narenciye bahçesi, koçan kayıt No.E840... narenciye bahçesi,koçan kayıt No. E841... narenciye bah-çesi ve koçan No.E842 .... narenciye bahçesinin Davacı dışında İlgili Şahıslar olan Necdet Bayır ile Neval Bayır'a dosya açılarak koçan verilmesi ve/veya adlarına kaydedilmesi ve/veya onlara verilmesi ile ilgili olarak alınan ve Davacının bilgisine 1997 yı-lı Mart ayının ilk haftası gelen her türlü karar ve/veya işlemlerin ve/veya verilen taşınmaz mal koçanlarının hükümsüz ve etkisiz olduğuna ve herhangi bir sonuç doğurmayacağına dair Mahkemece karar verilmesi"ni talep etti. Davacı aynı davadaki Talep Takri-ri ile ilâveten "Davalılar tarafından öncelikle, göçmen ilk eşi ve yasal tasarruf sahibi olması nedeniyle başvuru konusu taşınmaz malların 1/2'sinin (yarısının) Davacıya verilmemesinin ve/veya İlgili Şahıslara ve özellikle Neval Bayır'a verilmesinin ve/vey-a bu hususlarda alınan her türlü karar ve/veya yapılan tüm işlemlerin yapılmaması gereken bir ihmâl olduğuna ve bu ihmâllerin yapılmaması gerektiğine ve/veya mezkûr ihmâl olunan işlemlerin Davacı leyhine yapılmasına dair Mahkemece karar verilmesi" talebind-e de bulunmuştur. Davalılar Davacının mezkûr davasına 16.1.1998 tarihinde dosyaladıkları bir itirazname ile özetle, Davacının taleplerinde haksız olduğunu öne sürüp davasının reddedilmesini talep etmişlerdir. Davacının mezkûr davası ile yakın ilgisi oldu-ğu görülen Necdet Bayır ile Neval Bayır, Mahkemece İlgili Şahıs olarak davaya dahil edilmişler, avukatları vasıtası ile onlar da 26.1.1998 tarihinde davaya bir itirazname dosyalayıp onlar da özetle Davacının davasında haksız olduğunu iddia edip davasının r-eddedilmesini talep etmişlerdir. Davacı ise 26.3.1998 tarihinde Davalılar ile İlgili Şahısların itirazlarına "Müdafaaya Cevap" takriri dosyalamış ve davasında ısrar etmiştir.

Davanın talimatı 13.4.1998 tarihinde gerçekleştikten sonra müteaddit def-alar tehire uğramış, netice olarak Yüksek İdare Mahkemesi tarafından 1.12.1999 tarihinde ele alınmış ve duruşması o gün gerçekleşip karar için bilâmüddet ertelenmiş durumdadır. Duruşma öncesi karşılıklı muvafakat çerçevesinde evraklardan oluşan ceman 6 ad-et emare Mahkemeye ibraz edilmiştir. İlâveten davanın duruşması esnasında Davacı bizzat Mahkemede şahadet vermiş, Davalılar ise halen İskân Dairesinde görevli, Saptama, Değerlendirme ve Tazmin Komisyonu 3. Komisyonun Başkan Yardımcısı Erdal Ilıcan'ı tanık- olarak dinletmişlerdir. İlgili Şahıslar ise duruşma esnasında Mahkemede avukatları vasıtası ile temsil edilmişler, şahadet veren tanıkları istintak etmekle yetinmiş, herhangi bir ek şahadet ibraz etmemişlerdir. Şunun belirtilmesi yerinde olur ki, netice-de İlgili Şahıslar büyük ölçüde Davalıların müdafaasına katılmışlardır.

Önümüzde ibraz olunan şahadet ve emareleri değerlendirdikten sonra davanın kökeninde yatan ve duruşma nihayetinde taraflar arasında pek ihtilâf konusu olduğu görülmeyen olgular i-le ilgili bulgularımız şöyledir:

Lefkoşa Kazasında, Güzelyurt'ta, 5'i İsmet Paşa Mahallesinde bulunup tafsilâtı Talep Takririnde verilen muhtelif büyüklükte 5 adet narenciye bahçesi ile yine Güzelyurt'ta Piyale Paşa Mahallesinde bulunan 14 Hereke Sok-ak adresindeki bir konut bu başvurunun kökeninde yatan gayrımenkullerdir. Tümü de 1974 Barış Harekâtı öncesi Rum malı idi. Sözü edilen bu malların mülkiyeti 1974 Barış Harekâtını müteakiben Anayasa ve yürürlükte bulunan mevzuat muvacehesinde Devlet'e kal-dı. Davacı halen evli olup Dikmen'de ikamet etmektedir. İlgili Şahıslar'dan Necdet Bayır Davacının eski eşi idi. Davacı ile Necdet Bayır 1965 yılında evlendiler ve 1985 yılında Davacının Lefkoşa Aile Mahkemesinde dosyaladığı 112/85 sayılı dava neticesi- boşandılar. Davacı ve eski eşi 1. İlgili Şahıs Necdet Bayır güney göçmenidirler. 1974'den sonra Bodamya'dan Kuzey'e gelip ihtilâf konusu gayrımenkuller arasında yer alan eve ilgililerce tahsis sonucu iskân edilip yerleştiler. Bu evlilikten 2 çocukları -oldu. Boşandıkları tarihte, yani 1985'de, büyük çocuk evden ayrılmış ve evlenmiş, kız olan küçük Nazan ise nişanlı idi. Bilâhare o da kendi aile yuvasını kurdu ve evden ayrıldı. Boşanma davasında Davacı, göçmen sıfatı ile aile reisi olan kocasının (1. İ-lgili Şahsın) ismine tahsis olunan Güzelyurt'daki konut'la ilgili olarak hiçbir hak iddia etmediği gibi bahçeler ile ilgili bir hak talebinde de bulunmadı ve 1. İlgili Şahıstan boşandıktan sonra da evi terk edip Lefkoşa'ya geldi bir süre burda çalışıp bilâ-hare şimdiki kocası ile evlendi. Halen kocası ile birlikte Dikmen'de oturur, ev hanımıdır. Davacının herhangi bir puanı yoktur. 1. İlgili Şahıs halen ihtilâf konusu konut'ta oturur
ve Davacıdan boşandıktan sonra yani 1985 yılında bu davadaki 2. İlgili Ş-ahıs ile evlenmiştir. 1. İlgili Şahıs ilgili tarihlerde 397.777 Mücahit puanı sahibi idi, halîhazırdaki eşi 2. İlgili Şahıs ise 2,291.595 adet eşdeğer puanı sahibi idiler.

Davacı, 1. İlgili Şahıs'tan boşandıktan sonra, ihtilâf konusu gayrımenkulle-r ile ilgili olarak Aile Mahkemesinden bir talepte bulunmadığı gibi İskân Dairesine de bu gayrımenkuller ile ilgili olarak hiçbir müracaatta ve talepte bulunmadı. Bu durumda 1990 yılı sonrası, mevzuat gereği Tahsisten Mülkiyet işlemleri başlatıldığında, İ-skân Dairesince Güzelyurt'daki ev (Hereke Sokak No.14) ve narenciye bahçeleri ilgililerce ziyaret edildiğinde, İlgili Şahıslar söz konusu evde karı koca olarak ikamet ettiklerinden ve evin tasarrufu ile narenciye bahçelerinin tasarrufu İlgili Şahıslarda ol-duğundan, işlemler Davalılar tarafından İlgili Şahıslar ismine başlatıldı ve bu başvurunun kökeninde yatan TM7051 sayılı dosya 9.10.1992 tarihinde Davalılarca açılıp gayrımenkullerin değerlendirilmesi 25.5.1993 tarihinde gerçekleştikten sonra "T" cetveller-i de Necdet Bayır ve Neval Bayır adına düzenlendi. Akabinde 30.6.1994 tarihinde İlgili Şahıslar koçan için başvuru yaptığında 1. İlgili Şahıs Mücahit puanlarının tümünü kullandı, eksilen puanlarını da yeni eşi 2. İlgili Şahıs eşdeğer puanlarını kullanarak- ev ve 5 adet narenciye bahçesinin tümü de Davalılarca karar alınarak İlgili Şahıslara verildi ve İlgili Şahısların "T" cetvellerine işlenerek A650 kayıt numaralı (Hereke Sokak No.14) deki hanenin koçanı yarımşar hisse olarak 1994 yılında Davalılar tarafın-dan İlgili Şahıslara verildi. Narenciye bahçeleri ise E838 kayıt numaralı bahçe İlgili Şahıslara yarımşar hisse olarak, E839 kayıt numaralı bahçe muhtelif oranlarda hisse ile İlgili Şahıslara verilirken E840, E841 ve E842 kayıt numaralı narenciyeler ise k-âmilen 2. İlgili Şahsa koçan tanzim edilerek 1994 yılında verildi.

Davalılar işlemleri yaparken ve İlgili Şahıslara 1994 yılında ihtilâf konusu ev ve narenciye bahçeleri için koçan tanzim ederken, Davalıların önündeki olgular yukarıda özetlendiği gib-i idi. 1997 yılında, yani işlemler Davalılarca neticelendirildiğinden takriben 3 yıla yakın bir süre sonra, Davacı, Davalılar ve İlgili Şahıslar aleyhine önümüzdeki davayı dosyalayarak işlemlerin mevzuata aykırı olarak neticelendirildiğini iddia etmekte v-e işlemlerin mevzuata ters yapıldığına dair leyhine Mahkememizden karar talep etmektedir. Davalıların bu işlemlerine müdahalemizi gerektirecek bir hatası var mıdır? Bu davada karar verilmesi gereken husus budur. Davacı davasını tadil olunmuş şekli ile 4-1/77 sayılı İskân, Topraklandırma ve Eşdeğer Mal Yasasının bilhassa 40. ve 45(A) maddelerine istinat ettirmiştir. Davacı avukatının hitabesinden bu sarihtir. Sözü edilen maddeler dikkatlice incelendiğinde, Yasa kapsamında tahsis edilen taşınmaz malların,- hak sahibi aile reisi ile birlikte aile nüfusunu oluşturan tüm aile fertlerinin eşit şekilde "tasarruf" haklarına haiz oldukları, ancak bu davada olduğu gibi karı ve kocanın boşanmaları halinde bu haklar ile ilgili olarak Aile Mahkemesinin yeniden düzenle-me yapabileceği ve Aile Mahkemesine böyle bir yetkinin verildiği sarahaten belirtilmektedir. Aynı maddeler (Yasadan alınan kelimelerle) 'esas durumda' doğabilecek değişikliklerin İskân işlerinden sorumlu Bakanlığa ilgililerce intikal ettirilmesini de öngö-rmektedir.

Davacı sözü edilen bu maddelerin ilk nazarda kendine bahşettiği haklardan zamanında yararlanmamıştır, ilgili zamanda Aile Mahkemesinde bunları hiç konu etmediği gibi boşandıktan sonra evin ve bahçelerin tasarrufundan da çekilmiş ilgili dai-reye (Davalılara) da hiç bir müracaatta bulunmamıştır. Dolayısıyle Davalılar önlerine konan olgular muvacehesinde işlemleri sonuçlandırdığına, ve bunlar ışığında mevzuata bir terslik olmadığına göre Mahkeme olarak bizim bunlara müdahalemiz bu aşamada doğr-u değildir. Bir başka deyişle ilgililer yani Davalılar, önlerine konan olgular muvacehesinde yaptıkları işlemleri mevzuat açısından ve mevzuatı inceleyerek denetlemeye kalktığımızda mevzuata aykırı bir hataları görülmemektedir. Misal olarak İlgili Şahısl-ara norm fazlası mal veya Yasaya aykırı puansız mal verdikleri görülmemektedir. Davalıların işlemlerinin "void ab initio" olduğu da göze çarpmadığı gibi Davacının Talep Takririnde de böyle bir iddia yer almamaktadır. Davacı Talep Takririnde iddialarını D-avalıların kötü niyetle hareket ettikleri ve gerekli araştırmaları yapmadan işlem yaptıkları iddiası ile sınırlandırmış durumdadır; halbuki Davalılardan gerçekleri gizlememe veya tüm gerçekleri Davalıların önüne koyma öncelikle Davacıya düşerdi. Bu gerçek-ten hareketle bu davayı karara bağlamak için İTEM Yasasının 40 ve 45(A) maddelerinin derinine inip bizim İdare Mahkemesi olarak incelememize gerek olmadığından bu işleme girişmeyi biz de gereksiz bulmaktayız. İdarenin kararını denetlerken, İdarenin önüne -konmayan olaylar neticesi karara bağlanan bir meseleyi takriben 3 yıl sonra dosyalanan ve ilk defa İdare Mahkemesinde konu edilen Davacının iddialarını, bu davayı neticelendirirken nazarı itibare alma, hem Davalılara hem de İlgili Şahıslara adaletsizlik ol-acaktır, bu nedenle bu hususlara bu aşamada girmeyi yanlış bulmaktayız. Bu durumda Davacının davasının reddedilmesi gerekmektedir ve netice olarak dava reddedilir.

Masraf hususuna gelince, bu konuda herhangi bir emir vermemeyi uygun gördük.





Met-in A. Hakkı Nevvar Nolan Gönül Erönen
Yargıç Yargıç Yargıç


13 Ocak 2000







-1


7



-


Full & Egal Universal Law Academy