Yüksek İdare Mahkemesi Numara 68/2011 Dava No 15/2012 Karar Tarihi 20.06.2012
Numara: 68/2011
Dava No: 15/2012
Taraflar: Yeni Erenköy Belediyesi ile KKTC Maliye Bakanlığı ve diğeri arasında
Konu: Katkı payı - Devletin Belediyelere ödediği katkı payı - Ödenmesi gereken katkı payının KKTCnin gerçek nufusunun değil de KKTCde ikamet eden yabancıların da eklenmesiyle meydan gelen nufusun dikkate alınarak saptandığı ve katkı paylardan kesinti yapıldığı iddiası.
Mahkeme: YİM
Karar Tarihi: 20.06.2012

-D.15/2012 YİM:68/2011


Yüksek İdare Mahkemesinde
Anayasanın 152. Maddesi Hakkında.

Mahkeme Heyeti:Necmettin Bostancı,Talât D.Refiker,Mehmet Türker


Davacı: Yeni Erenköy Beledi-yesi ve/veya Yeni Erenköy Belediye
Başkanlığı ve/veya Yeni Erenköy Belediye Başkanı
ve/veya Belediye Meclis Üyeleri ve/veya Yeni Erenköy
Hemşehrileri-Yeni Erenköy

- ile -

Davalı:1-KKTC Maliye Bakanlığı vasıtasıyla Kuzey Kıbrıs -Türk
Cumhuriyeti-Lefkoşa
2-KKTC İçişleri ve Yerel Yönetimler Bakanlığı
vasıtasıyla Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti-Lefkoşa.


A r a s ı n d a.

Davacı namına: Avukat Fuat Veziroğlu
Davalılar namına: Savcı İlter Koyuncuoğlu
-
--------------

H Ü K Ü M

Necmettin Bostancı: Davacı, Davalı aleyhine ikâme ettiği işbu davada, aşağıdaki şekilde talepte bulunmuştur:
"a) 2011 yılı Şubat ayı ve/veya Mart ayı için mevzuat
gereğince davacıya devlet bütçesinden ödenmesi gereken- katkı ve/veya katkı paylarının ve/veya paraların KKTC'nin gerçek nüfusu ve/veya nüfus oranı yerine KKTC'de ikamet eden yabancıların da eklenmesiyle meydana gelen nüfusun ve/veya yasadışı nüfusun ve/veya nüfus oranının dikkate alınmak suretiyle ödeme yapıl-masına ilişkin olarak davalılar ve/veya davalı No.1 ve/veya davalı No.2'nin yaptığı işlem ve/veya aldığı kararların tamamen etkisiz ve hükümsüz olduğuna ve herhangi bir sonuç doğurmayacağına mahkemece karar verilmesi,
b)Yürürlükteki mevzuat uyarınca- devlet gelirlerinden davacıya ayrılan ve/veya ayrılması ve/veya davacıya ödenmesi gereken paylardan (paralardan) ve/veya katkı paylarından (paralardan) ayda takriben 70,000 TL tutarında ve/veya herhangi bir kesinti yapılmasına ve/veya ilgili ödemelerin ta-kriben 70,000 TL tutarında eksik olarak ödenmesine ilişkin işlemlerin tamamen etkisiz ve hükümsüz olduğuna ve/veya herhangi bir sonuç doğurmayacağına dair mahkemece karar verilmesi,
c)Mahkemece uygun görülecek herhangi bir karar verilmesi,
d)-Ve işbu dava masraflarının davalıya yükletilmesi.


Davalılar, Davacının Talep Takririne karşılık ön itiraz da içeren müdafaa takriri dosyalamışlardır.

Taraflar davada, evraklardan oluşan toplam 6 adet emare sunmuşlardır.

Davacı davasını ispat için Bel-ediye Başkanı Özay Öykün'ü tanık olarak dinletmiştir. Davalılar ise, herhangi bir tanık dinletmemiştir. Ayrıca her iki taraf, Mahkemeye hitap etmişlerdir.

Davalıların ön itirazı, Talep Takririnin 2. paragrafında yer alan talebin özel hukuk sahasında oldu-ğu, bu nedenle Yüksek İdare Mahkemesinin bu davaya bakma yetkisinin olmadığı yönündedir.

Taraflar, mutabık kaldıkları dava ile ilgili müşterek olguları aşağıdaki şekilde sunmuşlardır:
Davacı ilgili mevzuat uyarınca kurulmuş, tüzel kişiliği haiz bir beled-iyedir.
İşbu davada davalı ise Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Devletidir ve dava ünvanında görülen Bakanlıklar vasıtasıyla dava edilmektedir.
Davalı Devlet ve/veya ilgili bakanlıklar yürütsel ve/veya yönetsel yetki kullanan makam ve/veya organlardır.
Dev-let, yürürlükteki mevzuat uyarınca Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Belediyelerine davacı belediye dahil, toplam olarak devlet bütçesinde öngörülen yerel gelirlerin %8.5'i oranında pay ayırmak ve ödemekle yükümlüdür.
Devlet bütçesinden belediyelere ayrılan p-ayın, her belediyenin nüfus esasına göre belediyelere dağıtılması mevzuat gereğidir.
Davacıya 2011 yılı Şubat ayı ve/veya Mart ayı için ve/veya zikredilen her bir ay için takriben 217.000 TL hakkı varmış gibi işlem yapıldı ve buna mahsuben 185.000 TL ödem-e gerçekleştirildi. Oysa davacının iddiasına göre davacının alması gereken miktar 281.000 TL idi. Davalı taraf, sözkonusu işlemi yapar ve ödemede bulunurken, sadece vatandaş olanları değil, vatandaş olmayanları da dikkate almış ve bu esas üzerinden ödeme g-erçekleştirilmiştir.


Davacının iddiası, katkı payının, vatandaş nüfusun esas alınarak ödenmesi gerektiği, halbuki Davalıların vatandaş nüfusa ilâveten öğrenci, işçiler ve turistleri de hesaba katarak katkı payı ödediği, bunun yasal olmadığı şeklindedir. -Davacı bu iddiasını izah bakımından aşağıdaki görüşleri ileri sürmüştür:

Belediyeler Yasası'nın 38.maddesine göre Belediye Meclisi üye sayısı Yüksek Seçim Kurulu tarafından nüfus oranına göre saptanır. Yüksek Seçim Kurulu, vatandaş nüfusu dikkate almak s-ureti ile söz konusu saptamayı yapar.

Kanun koyucu Belediyeler Yasası'nda bu hususu nazara almayacak idi ise, bunu açıkça belirtmesi gerekirdi. Belediyeler Yasası'na göre belediye kurulabilmesi için son nüfus sayımına göre en az 2000 nüfus olması gerekme-ktedir. O bölgede çalışan işçiler nazara alındığı zaman, nüfusu 2000'i bulmayan bölge, işçi sayısı eklenmesi sureti ile nüfusu 2000'i aşarsa, o yerleşim yerinde belediye kurulabilecektir. Bu hususu Belediyeler Yasası'nın 6.maddesi düzenlemektedir. Kanun ko-yucunun murad ettiği bu değildir. Belediyeler Yasası'nın 108.maddesine göre belediyeler, en son yapılan nüfus sayımında ortaya çıkan nüfusa göre, devletin yerel gelirlerinden %8.5 oranında pay alırlar. Nüfus sayımı 5 yıl sonra yapılacaktır. Yerleşim yerind-e bulunan vatandaş nüfusa, vatandaş olmayan nüfus da eklenince, nüfus yüksek çıkacak ve katkı payı bu yüksek nüfus, baz alınarak ödenecektir. Daha sonra vatandaş olmayan nüfus ayrılınca bu nüfus nazara alınmayacak ve o bölgedeki belediye önceki nüfus oranı-na göre pay almaya devam edecektir. Kanun koyucunun niyeti bu değildir.

Davacı, "belediye meclis üyesi sayısının Seçim ve Halk Oylaması Yasası'na göre saptanır" iddiası ile ilgili Seçim ve Halk Oylaması Yasası'nın genel mahiyette bir yasa olduğunu, Beled-iyeler Yasası'nın özel yasa niteliğinde olduğunu, bu nedenle özel yasanın uygulanması gerektiğini, belediyelerin vatandaş olsun, olmasın herkese hizmet verdiğini, buna yabancıların da dahil olduğunu, bu hizmet karşılığı yabancılardan da ödeme aldığını, bu -nedenle devletin bunlar için ekstra pay vermesinin gerekmediğini ileri sürmüştür.

Davalıların iddiaları: Davalılar Belediyeler Yasası'nın 108.maddesinin, nüfus oranından bahsettiğini, Yasa'da "nüfus" kelimesinin tanımının yapılmadığını, "nüfus" kelimesini-n anlamının, bir bölgede, bir ülkede bir arada yaşayanların oluşturduğu toplam sayı olduğunu, bu rakamın sadece vatandaşları değil, o bölgede yaşayan yabancıları da kapsadığını, Seçim ve Halk Oylaması Yasası'nın 52.maddesinde bahsedilen nüfusun, seçmen yaş-ına ulaşmış ve seçmen yaşına ulaşmamış yurttaşların sayısından oluştuğunu, 5/76 sayılı Seçim ve Halk Oylaması Yasası'nda nüfusun özel olarak tanımının yapıldığını, hizmet karşılığı belediyelerin aldığı paranın sadece yabancılarla ilgili olmadığını, vatanda-şlardan da hizmet karşılığı para alındığını, belediye sınırları dahilindeki nüfusun, vatandaş olmayan nüfus ayrıldığı takdirde, azalacağı iddiasına karşılık, bunun bir varsayım olduğunu, yasaların varsayıma göre yorumlanamayacağını, nüfusun azalabileceği g-ibi artabileceğinin de nazara alınması gerektiğini ileri sürmüştür.

İnceleme:
Bu meselenin kökeninde yatan, Devletin Belediyeler Yasası gereği belediyelere katkıda bulunurken, vatandaş olan nüfusu mu, yoksa vatandaş olmayanların da bu nüfusa eklenmesi il-e ortaya çıkan nüfusu mu nazara alacağı keyfiyetidir. 5/76 sayılı Seçim ve Halk Oylaması Yasası seçme ve seçilme işlemleri ile ilgili yurttaş olan nüfusu baz alır. Buna dayanarak seçmenler ve seçilecekler belirlenmektedir. Konu Yasa'da belirtilenler gayet -net ve açıktır. Bu nedenle değişik bir yoruma ve sonuca varmak olası değildir. Acaba 51/95 sayılı Belediyeler Yasası'nda da sonuç bu kadar net midir? Bahse konu Yasa'nın tefsir kısmında "nüfus" kelimesinin açık ve net bir tanımı yoktur. Bu durumda "nüfus" -kelimesinin kullanıldığı maddelerde, "nüfus" kelimesinin ne manaya geldiğine bakmak gerekir. 51/95 sayılı Belediyeler Yasası'nda belediye kurulması ile ilgili maddeler, 6 ve 7. maddelerdir. Konu maddeler aşağıdaki gibidir:

"6. (1) Nüfusu 5001 (beşbin bir)- veya daha fazla olan yerleşim
birimlerinde Belediye oluşturulması zorunludur.

(2) Bir veya birkaç köyden oluşan bir yerleşim biriminde
Belediye kurulabilmesi için nüfusun, son genel nüfus
sayımına göre, 2000 (iki bin)'den f-azla olması ve yeni
belde merkezinin diğer belde merkezlerine en az 5000
(beş bin) metre uzaklıkta olması koşuldur.

7. (1) Bir veya birden fazla yerleşim birim veya birimlerinde
oturan ve seçme yeterliliğine sahip bulunan kişiler-in
1/3'nün yerleşim birim veya birimlerinde bir Belediye oluşturulması için yapacakları yazılı ve imzalı müracaatları üzerine Kaymakam, kendi görüşü ile birlikte konuyu Bakana aktarır.

(2) Bakan, Belediye kurulacak yerleşim birimi veya
b-irimlerinin:

(A) Nüfusu, uzaklığı, coğrafya durumu;

(B) Ekonomik ve sosyal potansiyeli;

(C) Halkın ekonomik gücü;

(Ç) Gelişme düzeyi ve gelir kaynakları;

(D) Tarihi, turizm ve benzer özellikleri;

(E) Belediye hiz-metlerinin gereği gibi görülüp
görülemeyeceği,

konularında gerekli incelemeyi yapatıktan sonra, konuyu Bakanlar Kuruluna götürür ve Bakanlar Kurulu, uygun görmesi halinde Resmi Gazete'de yayımlayacağı bir kararla, o yerleşim bi-rimi veya birimlerinde oturan kişilerin Belediye oluşturmayı isteyip istemediklerinin bir referandum ile saptanmasına karar verir.

(3) Bakanlar Kurulu, yukarıdaki (2)'nci fıkra kuralları uyarınca yayımlayacağı kararda referandum kararının yürürlüğe gi-rmesini, bölgenin özelliklerini dikkate alarak en uygun zamanda yapılmak üzere belirler.

(4) Bu madde kuralları uyarınca yapılacak referanduma katılacak kişiler, o bölgenin seçmeni olduklarını kanıtlamak zorundadırlar.

(5) Yapılan referandum sonu-nda seçmenler, Belediye olmayı reddetmeleri halinde, bir süre sonra referandumun yenilenmesini yukarıdaki (1)'inci fıkra kurallarına bağlı kalmak koşuluyla Bakanlar Kurulundan isteyebilirler. Bu durumda Bakanlar Kurulu, makul bir zaman süresi içinde yenide-n referandum yapılmasına karar verir.
Ancak Bakanlar Kurulu, yapılan bir referandumun üzerinden dört yıl geçmeden yeni bir referandum yapılmasına karar veremez.

(6) Referandum, Seçim ve Halkoylaması Yasası kurallarına
uygun olarak yapılır.
-
(7) Referandum sonunda, seçmenlerin Belediye olmaya karar vermeleri halinde Bakanlar Kurulu, Resmi Gazete'de yayımlayacağı bir kararla, sözkonusu köy ve köyleri kararda belirlenecek isim altında Belediye olarak ilân eder ve gereği için konuyu Bakanlığ-a bildirir.

51/95 sayılı Belediyeler Yasası, 6. maddede nüfus kelimesini kullanmakla birlikte müteakip maddede referandumdan, seçmenden ve Seçim ve Halk Oylaması Yasası'ndan bahsetmektedir. Belli ki Yasa, buradaki "nüfus"dan, yurttaşlardan oluşan nüfusu -murad etmektedir. Bilindiği gibi nüfus kelimesi, bir ülkede yaşayan, bulunan tüm kişileri ifade etmektedir. Bu konuda Prof.Dr.Ejder Yılmaz'ın Öğrenciler İçin Hukuk Sözlüğü isimli eserinde "nüfus" kelimesi şu şekilde tanımlanmaktadır:
"Nüfus: Bir yerde bul-unanların tümü."

Türk Dil Kurumunun, Türkçe Sözlük 5'inci basısında nüfus şöyle tanımlanmaktadır:
"Nüfus: Bir yerde, bir ülkede oturanların sayı bakımından topu."

Yukarıda verilen tanımlar ışığında yasa, açıkça yurttaş olan nüfusu ifade ettiğini belirtm-ediği sürece "nüfus" kelimesi geçtiği zaman, bu kelimeden o ülke veya bölgede yaşayan yurttaş olsun olmasın tüm kişilerin toplamını anlamak gerekir. Belediyeler Yasası'nın 6.ve 7.maddesinde nüfus kelimesi ile yurttaş nüfusu kastettiği sonucuna vardıktan so-nra aynı Yasa'nın, bu tutumunu diğer maddelerinde de sürdürdü mü, sorusuna cevap aramak gerekir. Huzurumuzdaki davayı ilgilendiren, Belediyeler Yasası'nın 108.maddesidir. Konu 108.maddenin ilgili kısmı aynen şöyledir:

"108. (1) Belediyelere, Devlet Bütçes-inde öngörülen yerel
gelirlerin % 8.5'i (yüzde sekiz buçuk)oranında
pay ayrılır.

(2) Yukarıdaki (1)'inci fıkra uyarınca belirlenecek pay, en son nüfus sayımında ortaya çıkan nüfus oranı üzerinden belediyelere bölüştürü-lür."


Madde metninden görüldüğü gibi, Belediyeler Yasası burda da sadece nüfus kelimesini kullanmış, ancak bu kelimenin açılımını yapmadığı gibi, müteakip maddelerde veya fıkralarda da, bu kelimeye ne anlam verileceği açık ve net şekilde ifade edilmemiş-tir. Bu durumda burda "nüfus" kelimesinin ne manada kullanıldığını belirlememiz gerekir. 108.madde, Belediyeler Yasası'nın 4.bölümünde "diğer gelirler" başlığı altında yer alan bölümünde bulunmaktadır. Bu açıdan bakıldığı zaman devlet katkısı belediye açıs-ından bir gelirdir. Belediyeler Yasası'nın 77(1) maddesi, "belediye gelirleri" yan başlığını taşımaktadır. 77. madde aynen şöyledir:

"77. (1) Belediyeler, kaynakların tahsis ve kullanımında, verimlilik ve maliyetin geri dönüşü esaslarını dikkate alırlar. -Belde halkına götürülen ve sosyal amaçlı hizmetler dışındaki her türlü hizmetin bedeli, hizmetlerden yararlandırılan kullanıcılardan uygun bir şekilde tahsil edilir.

Ayrıca Devlet tarafından, kalkınma plan ve programlarında Belediyeler için öngörü-len hedeflere ulaşılmasını gerçekleştirmek, Belediyeleri teşvik etmek ve değişik sosyal ve ekonomik kalkınma düzeyinde bulunan Belediyeler arasında hizmet dengesini sağlamak amacıyla, bu Belediyelere mali yardım yapılır.

(2) Belediye gelirleri -şunlardır:
(A) Bu Yasa ve diğer yasalarla Belediyelere
vergi, resim, harç, ücret ve benzeri adlarla
sağlanmış olan gelirler;
(B) Devlet gelirlerinden ayrılan paylar;
(C) Belediyeler-in kamu hizmeti alanında faaliyet
gösteren kurum, işletme ve döner sermayeli
kuruluşlarının net gelirleri;
(Ç) Belediyelerin, hukuksal alandaki girişim ve
uğraşları karşılığında sağlayacakl-arı
gelirler;
(D) Devlet ve kamu kuruluşlarının koşullu veya
koşulsuz yardımları;
(E) Her türlü koşullu ve koşulsuz bağışlar ile
alınan kredi ve borçlanmalar;
(F) -Belediye taşınır ve taşınmaz malların kira,
satış ve başka surette değerlendirilmesinden
doğan gelirler;
(G) Bir yasa ile düzenlenen ve Belediye sınırları
içerisindeki taşınmaz mallardan t-aşınmaz mal
vergisi;
(Ğ) Para ve vergi cezaları; ve
(H) Diğer gelirler.


Madde metninden görüleceği gibi, belediyenin gelir elde etmesinden amaç, belde halkına yönelik her türlü hizmetlerin yapılmasını sağlamak-tır. Belediyeler Yasası'nın 5.maddesine göre belediye sınırları içerisinde oturan, bulunan, ilişiği olan her kişi, belediyenin harcamalarına katılmakla yükümlüdür. Buna göre; belediye sınırları içerisinde bulunan, oturan, her kişi hizmetten yararlanmaktadı-r. Belediye sınırları içerisinde bulunan, oturan veya ilişiği olan her kişinin yurttaş olduğunu söylemeye imkân yoktur. Kanaatimizce yasa, bu noktada oturan, bulunan, ilişiği olan kişilerden oluşan, nüfustan bahsederken, sadece yurttaş nüfusu kastetmemişti-r. Burdaki nüfus, hizmetlerden yararlanan, belde sınırları içerisinde bulunan yurttaş ve yurttaş olmayan kişilerden oluşan nüfustur.

Özetle, Belediyeler Yasası'nın gelir elde etme açısından baz aldığı nüfus, belediye sınırları içerisinde oturan, bulun-an, ilişiği olan kişilerden oluşan nüfustur. Keza hizmet verme açısından da aynı nüfus baz alınmaktadır.

Yukarıdaki görüşümüz ışığında, idarenin nüfusu saptarken, yurttaş olan ve olmayan nüfusu birlikte değerlendirmesi ve buna dayanarak işlem yapması uyg-undur. Yukarıda belirtilenler ışığında, Davacı davasında başarılı olamamıştır.

Davalıların ön itirazına gelince; devletin belediyelere yaptığı katkı payı, o belediyenin nüfus oranına göre saptanır. İlgili maddeye göre yerel gelirlerin %8.5'i belediyeye, s-on nüfus sayımında ortaya çıkan nüfus oranı üzerinden bölüştürülür. Burada rakam önceden belli değildir. İdare bir işlem yaparak rakamı belirler ve çıkan rakama göre ilgili belediye veya belediyelere ödeme yapar. Rakamı tespit işlemi veya kararı, idari mah-iyettedir. Ancak idare, tespit ettiği rakamdan daha az bir rakam ödeme yönüne giderse o zaman ilgili belediye aradaki farkın tahsili için kaza mahkemesinde dava açmalıdır.

Yukarıdaki görüşümüz ışığında, Davalıların ön itirazının reddi gerekir.

Talat D.-Refiker:Davacı, Yeni Erenköy Belediyesi olarak Belediyeler Yasası'nın 108.maddesi tahtında devlet bütçesinden kendilerine ödenmesi gereken katkı payının, en son yapılan nüfus sayımında ülke nüfusuna, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nde ikamet eden yabancılar-ın eklenmesi nedeniyle azaldığından şikayet etmekte ve Maliye Bakanlığının bu şikayetlerini gözardı ederek, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nde ikamet eden yabancıların da dahil olduğu ülke nüfusunu esas alarak, mezkûr katkı payının bu esas üzerinden hesapla-nmasına ilişkin olan kararının geçersiz ve hükümsüz kılınmasını talep etmektedir.

Hemen belirtmeliyim ki, ülkemizde en son yapılan nüfus sayımı ve bu sayıma ilişkin olan sonuçlar dava konusu değildir. Yani Davacı nüfus sayımının sonuçlarını ve bu sayım s-onuçlarının Yeni Erenköy Belediyesini ilgilendirdiği oranda geçersiz ve hükümsüz kılınması istemi ile Yüksek İdare Mahkemesinde dava ikame etmiş değildir. Oysa Davacının önümüzdeki davada ileri sürdüğü iddialar, böyle bir davanın ikame edilmiş olması halin-de ele alınabilir ve inceleme konusu yapılabilirdi. Dolayısıyla önümüzdeki meselede Davacının ileri sürdüğü iddiaların muhatabı ülke nüfusunun hangi esaslara göre belirleneceğine karar veren organ veya makamdır. Maliye Bakanlığının, Belediyeler Yasası'nın -108.maddesini uygulamaktan ve bu bağlamda "en son nüfus sayımında ortaya çıkan ve Devlet Planlama Örgütü'nce açıklanan nüfus oranını esas almaktan" başka bir seçeneği bulunmamaktadır. Maliye Bakanlığının, bu nüfus oranını, Davalı Belediyenin iddiaları bağl-amında değerlendirme yetkisi bulunmamaktadır.

Dolayısıyla yukarıda belirtmiş olduğum hususlar nedeniyle, Davacının davasının reddedilmesi gerektiği görüşündeyim. Bu bakımdan farklı gerekçelerle Sn.Yargıç Necmettin Bostancı tarafından okunan kararda varıl-an sonuca katılmaktayım.

Başkan: Netice olarak Davacının davası, Davalıların da ön itirazı reddedilir.

Meselenin kendine has olgularını nazara alınca, masraflarla ilgili herhangi bir emir vermemeyi uygun gördük.




Necmettin Bostancı Talât D.Refik-er Mehmet Türker
Yargıç Yargıç Yargıç




20 Haziran, 2012











11






Full & Egal Universal Law Academy