Yüksek İdare Mahkemesi Numara 56/2011 Dava No 44/2013 Karar Tarihi 26.12.2013
Numara: 56/2011
Dava No: 44/2013
Taraflar: Öncel Özbahadır ve diğerleri ile KKTC İçişleri ve Yerel Yönetimler Bakanlığı İzin Kurulu ve/veya Motorlu Araçlar İzin Kurulu ve diğeri arasında
Konu: Otobüs işletme izni - İlgili Şahsa Lefke-Güzelyurt-Lefkoşa ve geri hattı için verilen otobüs izninin yetkinin kötüye kullanılarak verildiği iddiası ile iptali istemi - İdari karar - İdari kararın dayandığı sebebin hukuka ve gerçeğe uygun olması gereği - İdari kararların gerekçeli olması gereği - Gerekçeli olmayan kararların sakat sayılması - Takdir yetkisi - Takdir yetkisinin kötüye kullanlarak verilen iznin yaslara ve hukuka aykırı olduğu gerekçesiyle iptal edilmesi.
Mahkeme: YİM
Karar Tarihi: 26.12.2013

-D. 44/2013 YİM 56/2011


Yüksek İdare Mahkemesinde.

Anayasanın 152. maddesi hakkında.

Mahkeme Heyeti : Talat D.Refiker, Ahmet Kalkan, Mehmet Türker


Davacı : 1. Öncel Özbahadır - As/B Akçay , Güzelyurt.
2. -Ayhan Solyalı - Çiçek Sok, No.7, Doğancı - Lefke.
3. Tecel Ersener - Alasya Sok.No.27, Gaziveren, Lefke.
4. Ali Ersener- Alasya Sok, No.21, Gaziveren, Lefke.
5. Salih Kumcuoğlu - Şevket İbrahim Sok. No.6
Yeşilırmak - Lefke-.
6. Salih Yerdelen - Köşe No.4, Doğancı - lefke.

ile

Davalı : 1. KKTC İçişleri ve Yerel Yönetimler Bakanlığı İzin
Kurulu ve/veya Motorlu Araçlar İzin Kurulu vasıtasıyla KKTC Başsavcılığı Lefkoşa.
2. KKTC İçişleri ve Yerel Y-önetimler Bakanlığı
vasıtasıyla KKTC Başsavcılığı - Lefkoşa.



A r a s ı n d a.


Davacı namına : Avukat Adnan Ulunay hazır
Davalılar namına: Başsavcı Yardımcı Muavini Savcı Necla Şenol hazır.
İlgili şahıs hazır. -


-----------------








K A R A R


Talat D.Refiker: Bu davada, Mahkemenin kararını, Sayın Yargıç Ahmet Kalkan okuyacaktır.

Ahmet Kalkan : Dava unvanında yer alan Davacı No.2,3,4 ve 5 davalarını geri çektiklerinden, dava sadece Dava-cı No.1 bakımından ileriye götürülmüştür.

Davalı No.1 Motorlu Araçlar İzin Kurulu'nun, 15.10.2010 tarihinde, İlgili Şahıs Mustafa Görgeçen'e Lefke-Güzelyurt-Lefkoşa ve geri güzergahı ile Lefke - Güzelyurt ve geri güzergahı üzerinde otobüs işletme izni v-ermesi üzerine, Davacı No.1 Davalılar aleyhine bu davayı ikame etti.


TALEP:

Başlangıçta Davacının talebi, Hasan Cankurt isimli kişiye verilen öğrenci taşıma izninin iptalini de içermekteyse de Davacı No.1, adı geçen kişi aleyhindeki talebini geri çek-miştir.

Davacı No.1'in karara bağlanmamız gereken talebi şöyledir.

Davalıların ve/veya Davalı No.1'in, 15.10.2010 tarihinde, Sayı.İ.K 9/2010 tahtında Mustafa Görgeçen isimli kişiye, 19.8.2010 tarihli dilekçesi ışığında biri Lefke-Güzelyurt- Lefkoşa ve -geri güzergahı ile diğeri Lefke-Güzelyurt ve geri güzergahı üzerinde 2 adet otobüs işletme izni verilmesi kararının usulsüz ve/veya kanunsuz ve/veya yetkiyi ve/veya takdir hakkını kötüye kullanarak ve/veya yetkiyi aşarak ve/veya yeterli ve/veya anlaşılır -sebep ve/veya gerekçe verilmeden alındıkları cihetle tamamen hükümsüz ve/veya etkisiz olduğuna ve/veya herhangi bir sonuç doğurmayacağına ilişkin KARAR verilmesi.

Davacı No.1 Avukatı, talep takririnin (B) ve (C) paragraflarında yer alan taleplerinde ısra-rcı olmamıştır.


TALEP TAKRİRİ:

Davacı No.1, davasında özetle, İlgili Şahıs Mustafa Görgeçen'e verilen iznin hiçbir araştırma yapılmadan ve mezkur yol güzergahında hizmet gören birçok otobüs varken, ihtiyaç olmadan verildiğini, alınan kararların haksı-z rekabet doğurduğunu, hukuki dayanağı olmadığını, Davalıların karar almadan önce, verilen olumsuz görüşleri değerlendirmediğini, mezkur yolda araç işletenlerin menfaatini, araç sayısının fazlalığını göz önünde bulundurmadığını ve yasal gerekçeden yoksun k-arar alındığını iddia ederek, davaya konu işletme izinlerinin iptalini talep etmiştir.


MÜDAFAA TAKRİRİ:

Davalı, dosyaladığı kısa müdafaa takririnde, alınan kararın yasal dayanağı olduğunu, tutanak tutulmak suretiyle gerekçeli alındığını, bölge ihtiya-çlarının gözetildiğini, bu nedenle davanın reddi gerektiğini ileri sürdü.

İlgili Şahıs Mustafa Görgeçen, Başsavcılığın müdafaasına katılarak ayrıca müdafaa dosyalamadı.




OLGULAR:

Taraflar, (1)'den (9)'a kadar sayılandırılmış yazılı belgeleri emare- olarak sundular.

Duruşmada, Davacı bizzat şahadet verdi, başka tanık çağırmadı. Davalı, İçişleri Bakanlığında hukukçu olarak görev yapan İlker Çalıkuşu'nu, İlgili Şahıs Mustafa Görgeçen'i ve mezkûr tarihlerde Maliye Bakanlığını temsilen İzin Kurulunda -görev yapan, Bakanlık Müdürü Olgun Amcaoğlu'nu tanık olarak dinletti.

Sunulan şahadet ve ibraz edilen emareler ışığında davanın olgularını aşağıdaki gibi saptarız:

Davacı bölgede otobüs işletmeciliği yapan bir kişidir ve sair işletme izinlerinin yan-ı sıra, Lefke - Lefkoşa güzergahına ait işletme izni mevcuttur.

Bölgede kamu taşımacılığı yapan Serhatköy sakini Mustafa Görgeçen, 19.8.2010 tarihinde İzin Kuruluna başvurarak, Yeni Sistem ve Final Dershanesiyle yaptığı protokola atfen, plakalarını beli-rttiği 4 adet aracına, Lefke - Güzelyurt - Lefkoşa ve geri hakkı için işletme izni verilmesini talep etti.

İzin Kurulu, 27 Eylül 2010 tarihinde Güzelyurt Kaymakamlığına ve Güzelyurt Polis Müdürlüğüne bir yazı yazarak, 8 başlık altında belirtilen konular-da, Kurula, 60 gün içerisinde bilgi verilmesi istendi.

Güzelyurt Kaymakamlığı tarafından İzin Kuruluna gönderilen yazıda, sair hususlar yanında, yerleşim yeri nüfusunun 589 olduğu, yerleşim yerindeki minibüs işletme izninin 1 adet olduğu, köyün yolcu s-ayısının araç sayısına göre fazla olduğu ve Mustafa Görgeçen'in Kaymakamlığa verdiği ifadesinde, geçimini sağlamak için mevcut araçlarına işletme izninin verilmesini istediği belirtilmiştir.

Güzelyurt Polis Müdürlüğü tarafından İzin Kuruluna gönderilen -yazıda , müracaat Lefke - Güzelyurt - Lefkoşa güzergahı bakımından değerlendirilerek, sair hususlar yanında, işletme izni talep edilen güzergahlarda, yeterli sayıda işletme izinli araç mevcut olduğu, müracaat sahibinin ihtiyaç duyması halinde, işletme izin-li araçlardan hizmet satın alabileceği ifade edilerek, istenilen iznin verilmesinin uygun olmayacağı görüşü bildirilmiştir.

İzin Kurulu, 15.10.2010 tarihinde yaptığı oturumunda, İlgili Şahıs Mustafa Görgeçen'e iki adet otobüs işletme izni verilmesini uy-gun görmüştür. Karar aynen şöyledir:

"Şahsın 19.8.2010 tarihli dilekçesi yasal çerçevede
değerlendirilip talep etmiş olduğu dört adet yeni işletme izni yerine içinde bulunduğumuz ekonomik krize rağmen yatırım yapmak istemesinden dolayı ve yaptığı sözl-eşmeler doğrultusunda iki adet otobüs izni verilmesine Barbaros Savaşcı'nın bölgede yeterince araç bulunmasından dolayı red oyuna ve Uğur Solyalı'nın dosyanın gündem dışı olup, dosyanın görüşülmesine karşı olduklarını ve siyasi bir karar olup müsteşarın ta-limatı ile gelmesinden, bölgede de yeterince aracın hizmet vermesinden dolayı red oyuna karşılık bir adet Lefke-Güzelyurt-Lefkoşa ve geri güzergahı ile bir adet Lefke - Güzelyurt ve geri güzergahı olmasına oy çokluğu ile karar verilmiştir."


İNCELEME :

-Mevcut olguları, sunulan şahadet ve emareler ile tarafların hukuki argümanlarını inceleyip değerlendirdik.

Davalıları temsilen Başsavcılık, hitabında, Davacının Lefke-Güzelyurt-Lefkoşa ve geri güzergahında taşıma izni olmadığını, iznin alt kısmında özel- koşullarda yer alan "ve geri güzergahı" ibaresinin İzin Kurulu Sekreterliği tarafından konduğunu, bu ibarenin izni kapsamadığını, bu nedenle Davacının meşru menfaati olmadığını ileri sürerek, davanın reddini talep etmiştir.

Bilindiği üzere kişi, meşru- bir menfaatinin, bir idari karar veya işlem veya ihmal yüzünden olumsuz yönde ve doğrudan doğruya etkilenmesi halinde, idari dava açabilmektedir. Bu nedenle öncelikle Başsavcılığın bu iddiasını karara bağlamayı uygun bulduk.

Davacıya ait Emare No.8 işl-etme izninde, sefere başlangıç yeri olarak Lefke, seferin bitiş yeri ise Lefkoşa olarak gösterilmektedir.

Aynı iznin "YASANIN ÖNGÖRDÜĞÜ KOŞULLAR VE AŞAĞIDA BELİRTİLEN ÖZEL KOŞULLAR" başlığı altında yer alan (e) paragrafında, "bu izin belgesi yalnız Lefk-e Belediye hudutları - Güzelyurt - Lefkoşa ve geri seferi için geçerlidir. Başka yere davredilemez" koşulu yer almaktadır.

Davalı Tanığı No.3 olarak şahadet veren, İzin Kurulu Üyesi Olgun Amcaoğlu şahadetinde, özel koşullar bölümünün (e) paragrafında ye-r alan özel koşulun, İzin Kurulu Sekreterliği tarafından, kendi başına buyruk olarak konduğunu, konuyu dönemin İçişleri Bakanına aktardıklarını söylemiştir.

Bu Tanığın şahadetinde söyledikleri, hukuki bir değer ifade etmemektedir. Bu davada yargı deneti-mine tabi olan kararlar, İlgili Şahsa verilen işletme izinleridir. Davacının işletme izninin muhteviyatı hakkında, Mahkemenin hukuka aykırılık değerlendirmesi yapmaya yetkisi yoktur. Emare No.8 işletme izni bakımından dikkate alınacak yegane husus, işletme- izninin kapsamıdır.

Davacıya ait Emare No.8 işletme izni geri alınmadıkça, tüm muhteviyatı ile geçerli ve hukuka uygun olarak kabul edilir. Buna göre, Davacıya ait Emare No.8 işletme izninin Lefke - Güzelyurt - Lefkoşa ve geri seferi için geçerli olduğu-na ve Davacının davayı açmakta meşru menfaati bulunduğuna ilişkin bulgu yaparız.

Davanın esasına gelince:

İzin Kurulu, yolcu taşımacılığı maksadıyla bir kişiye izin verirken, değiştirilmiş şekliyle 50/2000 sayılı Motorlu Araçlarla Yolcu ve Eşya Taşınma-sı (Denetim) Yasası'nın 12(8) ve 14(2) maddelerindeki hususları değerlendirir ve karar verir.

Yasanın 12(8) maddesinin (A)'dan (G)'ye kadar sıralanan paragrafları, 14(2) maddesi kapsamında bir izin verilirken, hangi hususların sağlanmasının dikkate alına-cağını belirlemektedir.

Yasanın 12(8) maddesinin (A)'dan (G)'ye kadar sıralanan paragraflar şöyledir:

"A) Taşıma ücretinin aşırı olmaması.
Aynı bölgedeki zararlı rekabeti önleyecek şekilde taşıma ücretlerinin saptanması.
Bölgelerdeki tekelleşmeyi önle-yecek tedbirlerin alınması.
Ç) Yolcular tarafından görülebilecek şekilde kalkış ve
varış saatleri, geçilen yerlerin listesi ve ücret
tarifelerinin araçta bulundurulması.
Kamu yararının gerektirdiği hallerde ödenecek en yüksek taşıma ücretini-n izinle saptanması.
Yolcuların yalnız belli yerlerden alınması ve yalnız belli yerlere indirilmesi, başka yerlerden yolcu alınmaması.
Yolcu beraberi eşyaların azami ağırlığı, ve
Halkın güvenliğinin ve rahatlığının sağlanması."


İzin Kurulu, Yasanın 14(2-) maddesi kapsamında bir izin müracaatını sonuçlandırırken, maddenin (A)'den (D)'ye kadar sıralanan hususlarını dikkate alır ve gerekli gördüğü koşulu koyabilir.

Yasanın 14(2) maddesinin bu davayı ilgilendiren (A),(B) ve (C) paragrafları aynen şöyledir.-

"A. İlgili bölgenin gereksinimlerinin yeterince karşılanıp
karşılanmadığını, İzin Kurulu bu maksatlar bakımından bölgede veya bir bölümünde veya yakınlarında iyi niyetle ve makul olarak yeterli bir süre için taşıma işleri yapmış bulunan kişilerin yapm-ası muhtemel girişimleri de göz önünde tutar.
B. İlgili bölgede yolcu minibüsü ve yolcu otobüsü
işletmeciliği müracaatının kamu yararı yönünden
gerekli olma derecesini,
C. Bu Yasa altında yapılan tüzüklere bağlı kalmak
kaydıyla özellikl-e taşıma ücretlerinin aşırı olmamasını ve kamu yararı yönünden gerekli olması halinde zararlı rekabeti önleyecek şekilde saptanmasını sağlamak amacıyla koşullar konulmasını, Bu şekilde saptanan taşıma ücretleri ve sürücünün resimli, kimliğini belirleyen bi-lgiler İzin Kurulun belirleyeceği şekilde aracın içerisinde ve yolcu tarafından görülebilen bir yerde bulundurulur.
Ç. .................
D. ................."


Yasa koyucu, yukarıdaki düzenleme ile, bir izin müracaatının neticelendirilmesinde esas alın-ması gereken hususları belirlemiş, başka bir söylemle, oluşacak olumlu veya olumsuz bir idari işlemin sebep ve amaç unsurlarının ne olması gerektiğini göstermiştir.

Sebep, idareyi işlem yapmaya yönelten etkenler olarak tanımlanır. Kural olarak idarenin -kararını dayandırdığı sebebin hukuka ve gerçeğe uygun olması gerekir.(Gör.YİM 164/94 D.29/96). Ancak, idarenin dayandığı sebep hukuki olsa bile, eğer gerçeğe aykırı ise işlem iptal edilmelidir. (Gör.Prof Dr.A.Ş.Gözübüyük, Yönetsel Yargı sayfa 227) Bir idar-i işlemin amacı kamu yararı olmalıdır. Kamu yararı, çoğu zaman, ilgili yasanın hedeflediği gaye ile örtüşmektedir. Bu nedenle idari bir karar veya işlem, yasanın takip ettiği amaçla uyumlu olmalıdır. Başka bir gaye ile alınan karar, amaç unsuru bakımından -yapılan işlemi veya kararı sakat hale getirir.

Yukarıda belirttiğimiz temel kuralların yanı sıra, YİM 10/2001 D.7/2006 sayılı kararda, izin kurulu kararlarının gerekçeli olması, yapılan olumsuz tavsiyelere neden uyulmadığının makul gerekçesinin kararda -yer alması gerektiği açıkça ifade edilmiş ve bu unsurlardan yoksun gerekçesiz bir kararın, yetkinin kötüye kullanılması sebebiyle iptali gerektiği belirtilmiştir.

Huzurumuzdaki davada, İzin Kurulu tarafından, İlgili Şahıs Mustafa Görgeçen'e verilen 2 ad-et iznin gerekçesi, ekonomik krize rağmen yatırım yapmak istemesine ve yaptığı sözleşmelere dayandırılmıştır.

Yasanın 12(8) ve 14(2) maddelerinde yer alan taşıma izni verilmesine olanak sağlayacak neden ve hususlar arasında, kişinin ekonomik krizde yatır-ım yapması veya kişinin yaptığı taşıma sözleşmelerinin dikkate alınacağına ilişkin hususlar yer almamaktadır. Buna göre İzin Kurulu, izin müracaatını neticelendirirken, Yasanın öngörmediği bir sebebi esas almış ve yetkisini aşmak suretiyle, İlgili Şahsa yo-lcu taşıma izni vermiştir. Ayrıca kararda, Güzelyurt Polis Müdürlüğünün olumsuz tavsiyesine neden uyulmadığının gerekçesi belirtilmemiştir. YİM 10/2001 D.7/2006 sayılı içtihat kararı ışığında, İlgili Şahsa verilen dava konusu işletme izinleri, bu anlamda, -yetkinin kötüye kullanılmasının bir ürünüdür ve iptali gerekmektedir.

Bunun yanı sıra, Güzelyurt Kaymakamlığından istenen tavsiye yazısı ile Lefke-Güzelyurt ve Lefkoşa güzergahına bağlı olarak Lefke bölgesi hakkında bilgi istenmesine rağmen, Güzelyurt Ka-ymakamlığı, İlgili Şahsın ikamet ettiği Serhatköy yerleşim yerine ait bilgi vermiş, talep edilen güzergah ile uyuşmayan tavsiye yazısı yazmıştır. Dolayısıyla Güzelyurt Kaymakamlığının tavsiye yazısı, gerçeğe uygun olmayan tavsiye niteliği taşıdığından, yaz-ının verilen izinlere gerekçe olması mümkün değildir.

Keza, İlgili Şahsa işletme izinleri verilirken, İzin Kurulu, taşımacılık müracaatının bölgede kamu yararı yönünden gerekli olma derecesini değerlendirmemiş, izinler verilirken bu unsurun dikkate alınd-ığını gösteren herhangi bir tutanak ibraz etmemiştir. İzin Kurulu, bu davranışı ile Yasanın takip ettiği amaca aykırı davranmıştır.

Yukarıdakiler ışığında, İlgili Şahıs Mustafa Görgeçen'e verilen işletme izinleri, Yasanın ilgili maddelerine ve hukuka ayk-ırı bir şekilde verildiğinden iptali gerekmektedir.

SONUÇ:

Davacı No.1, davasında başarılı olduğundan, (A) paragrafı gereğince hüküm verilmesi gerekmektedir.




Netice itibarıyla;

Davalı No.1 tarafından İlgili Şahıs Mustafa Görgeçen'e 15.10.2010 -tarih ve İ.K 9/2010 sayılı karar ile verilen Lefke - Güzelyurt - Lefkoşa ve geri güzergahı ile Lefke - Güzelyurt ve geri güzergahına ait yolcu taşıma işletme izinlerinin hükümsüz ve etkisiz olduğuna ve herhangi bir sonuç doğurmayacağına Hüküm verilir.
Muk-ayyit tarafından tespit edilecek dava masrafları Davalı No.1 ve No.2 tarafından ödenecektir.

İlgili Şahıs aleyhine masraf emri verilmez.




Talat D.Refiker Ahmet Kalkan Mehmet Türker
Yargıç Yargıç Yar-gıç




26 Aralık, 2013











11






Full & Egal Universal Law Academy