Yüksek İdare Mahkemesi Numara 55/2007 Dava No 32/2010 Karar Tarihi 30.11.2010
Numara: 55/2007
Dava No: 32/2010
Taraflar: Yarbay Beton Ltd. ile KKTC Ekonomi ve Turizm Bakanlığı ve diğeri arasında
Konu: Sözleşme - Ön kira sözlşemesi - Sözleşmeyi iptal eden ve/veya arazileri 3. şahıslara kiralamayı öngören kararın iptali istemi. Ön itiraz - Davacının meşru menfaati olmadığı ön itirazı.
Mahkeme: YİM
Karar Tarihi: 30.11.2010

-D. 32/2010 YİM 55/2007
Yüksek İdare Mahkemesinde
Anayasanın 152. Maddesi Hakkında.
Mahkeme Heyeti: Şafak Öneri, Talat D. Refiker, Narin F. Şefik.
Davacı: Yarbay Beton Ltd., Lefkoşa
- ile -
Davalı: 1. K.K.T.C. Ekonomi ve T-urizm Bakanlığı vasıtasıyle
KKTC, Lefkoşa
2. KKTC Ekonomi ve Turizm Bakanlığı, Sanayi Dairesi
Müdürlüğü vasıtasıyle KKTC, Lefkoşa


A r a s ı n d a.

Davacı namına: Avukat Serhan Çınar
Davalılar namına: Savcı Mer-yem Beşoğlu
İlgili Şahıslar namına: Avukat Savaş Atakan.


---------------


H Ü K Ü M


Şafak Öneri: Bu başvuruda Mahkemenin hükmünü sayın Yargıç Narin F. Şefik okuyacaktır.

Narin F. Şefik: Davacı Mahkemeden:

Davalıların Davacının kira ve tasarrufunda b-ulunan Gazi
Mağusa Organize Sanayi Bölgesindeki Pafta/Plan:
XXIV/58.E.1, Parsel 175/1/1, 175/1/3, 175/1/4
ve 175/1/7 referanslarına sahip araziler ile ilgili
Ön Kira Sözleşmesini iptal eden ve/veya bu sözleşmeyi
uzatmayan ve/veya araziler-in 3. şahıslara kiralanmasını
öngören karar ve/veya kararlarının ve/veya bu yönde
yapılan işlem ve eylemlerin tamamen geçersiz ve/veya
etkisiz ve/veya gayri yasal ve/veya hükümsüz olduğuna ve
hiçbir netice doğurmayacağına dair bir mahkeme emr-i
ve/veya hüküm verilmesini,

talep etmektedir.


Dava ile ilgili gerçekler şunlardır:

Mağusa Organize Sanayi Bölgesinde bulunan Pafta/Parsel
XXIV/58.E.1, Parsel 175/1/1, 175/1/3, 175/1/4 ve 175/1/7, referanslı mal Emare 1, 11.12.2003 tarihli bir Ö-n Kira Sözleşmesi ile Tosunoğlu İnşaat Şirketi Ltd.'e kiralandı. Ön kira müddeti 11.12.2003-10.12.2004 tarihleri arasını kapsayacak şekilde 1 yıldı. Bu süre içerisinde kiracının faaliyet konusuna uygun inşaat projesini yerel kuruluşa sunup inşaat izni al-ması ve projeye uygun olarak temel atarak 'Temel Üstü İnşaata' başlaması gerekliydi.

"Temel üstü inşaat" sözleşmede "inşaat projesinde öngörülen yapının yığma ve prefabrik yapılar haricindeki temel ve temel üstü kolonlarının dökülmüş ve tuğla ve/veya b-riket duvar örülmesine" başlaması olarak izah edilmiştir.

2. Tosunoğlu İnşaat Şirketi Ltd.'in Beton Santralı Projesi 13.8.2004 tarihinde vizelendirilmiş ve proje Belediye'ye 27.6.2005'de sunulmuştur. (Emare 3)

3. Yukarıda referansları verilen mal ile i-lgili Davacı Şirket Emare 2 Ön Kira Sözleşmesini 22.4.2005 tarihinde imzalamıştır. Sözleşme 22.4.2005 - 21.4.2006 tarihleri arası için geçerliydi.

4. Tosunoğlu İnşaat Şirketi Ltd. tarafından vizelendirilmiş projenin konu yeri kiralayan Davacı şirket tar-afından uygulanmasına Sanayi Dairesinin sakınca görmediği Gazi Mağusa Belediyesine, 8.7.2005 tarihli Emare 5 yazı ile, Belediyenin Emare 4 27.6.2005 tarihli yazısı neticesinde, bildirilmiştir.

5. Emare 7, 4.5.2005 tarihli yazı ile Devlet Planlama Örgütü 4-7/2000 sayılı Teşvik Yasası kapsamında değerlendirme yaparak Davacıya Yatırım Teşvik Belgesi vermiştir.

6. 4.5.2005'de Emare 8'den görüldüğü şekilde Davacıya 1 adet beton santralı için Sanayi Dairesi tarafından Muafiyet Belgesi verilmiştir.

7. 31.1.2007 -tarihli Emare 9 yazı ile Sanayi Dairesi Müdürlüğü Davacının 22.4.2005 tarihli ön kira sözleşmesini fesh ve iptal etmiştir.

Emare 9 yazı aynen şöyledir:

" KUZEY KIBRIS TÜRK CUMHURİYETİ
EKONOMİ ve TURİZM BAKANLIĞI
- SANAYİ DAİRESİ MÜDÜRLÜĞÜ
31.10.2007

Sayı: SND.0.00-MOSB 175/1/1, 175/1/3, 175/1/4, 175/1/7
Konu: Sözleşme İptali Hk.

İADELİ TAAHHÜTLÜ

Yarbay Beton Ltd.
Lefkoşa Or-ganize Sanayi Bölgesi, 1. Cadde
Lefkoşa.

Mağusa Organize Sanayi Bölgesi'nde bulunan 175/1/1,
175/1/3, 175/1/4, 175/1/7 no'lu parseller 22.04.2005
tarihli sözleşme ile tarafınıza kiralanmıştır.

Aktedilen sözleşmenin 4.- maddesine göre bir yıllık
kira süresi içerisinde müracaattaki faaliyet konusuna
uygun olarak inşaat projesini yerel kuruluşa sunup inşaat
iznini almak ve projeye uygun olarak temel atıp "Temel
Üstü İnşaata" başlamak zorunluluğu g-etirilmiştir.

Yapılan araştırmada inşaat projenizi hazırlayıp yerel
kuruluşa sunmadığınız ve/veya inşaatla ilgili ciddi
girişimlerde bulunmadığınız tesbit edilmiştir. Bununla
birlikte 21.04.2006 tarihinde sona eren sözleşmen-izin
yenilenmesi hususunda da herhangi bir girişimde de
bulunmadığınız belirlenmiştir.

Bu nedenlerden dolayı 23/1977 Sayılı Organize Sanayi
Bölgeleri Yasası'nın 15(2) maddesi ve imzalamış olduğunuz
mukavelenin 4. ve -5. maddeleri uyarınca haklarımıza halel
gelmeksizin sona eren sözleşmeniz uzatılmamıştır. Bu

nedenlerle aramızda var olduğu iddia edilebilecek
herhangi bir sözleşme fesih ve iptal edilir.

Bilgilerinize saygı ile rica -olunur.


M. Salih GÜRTEKİN
Sanayi Dairesi Müdür Muavini V."


8. Davacının Ön Kira Sözleşmesi ile kiralamış bulunduğu parsellerin tümü, parsel 175/1/1 hariç, davadaki ilgili kişilere, D-avacının sözleşmesi fesh edildikten sonra Ön Kira Sözleşmesi ile Sanayi Dairesi tarafından kiralanmıştır.
(Emare 10)
9. Emare 2, Ön Kira Sözleşmesinin 3 ve 4.maddeleri aynen şöyledir:

"3. Kiracı, ön kira süresinde kira bedeli olarak
2421.70 YTL. Or-tak Hizmetlere Katkı Bedeli
olarak 1281.85 YTL.'yi kiraya verene ödeyecektir.

4. Kiracı bu bir yıllık ön kira süresi içerisinde
müracaattaki faaliyet konusuna uygun olarak inşaat
projesini yerel kuruluşa sunup inşaat iznini almak- ve
projeye uygun olarak temel atıp "Temel Üstü İnşaata"
başlamak zorundadır. (Temel Üstü İnşaat tanımında,
inşaat projesinde öngörülen yapının yığma ve prefabrik
yapılar haricindeki temel ve temel üstü kolonlarının
dökülmüş v-e tuğla ve/veya briket duvar örülmesine
başlanmış olunması anlaşılacaktır."


Davalılar ve İlgili Şahıslar Müdafaa Takririnde 5'er ön itiraz ileri sürmüşlerdir. Bu ön itirazlar kısaca şöyledir:

Davacının imzaladığı Ön Kira Sözleşmesi 21.4.2006'da- sona erdikten sonra Davacının meşru menfaati kalmamıştır.
Ön Kira Sözleşmesi 21.4.2006'da sona erdikten sonra Davacı 75 gün içerisinde dava ikame etmemiştir bu nedenle bu davası hak düşürücü süre geçtikten sonra ikame edildiğinden ileri gidemez.

3. Dav-a konusu yapılan ön kira sözleşmesinin iptalini öngören
karar icrai nitelik taşımadığı veya nihai karar olmadığı
için Yüksek İdare Mahkemesinde dava konusu yapılamaz.
4. İcar Sözleşmeleri Yüksek İdare Mahkemesinde başvuru konusu
yapıl-amaz.
5. Davacı imzaladığı Emare 2 Ön Kira Sözleşmesi şartına
uymadığını kabul ettikten sonra bu davayı ikame edemez.

Davalılar ve İlgili Kişiler Davacının Ön Kira Sözleşmesine uygun davranmaması nedeniyle Ön Kira Sözleşmesinin fesh edilmesinin d-oğru bir karar olduğunu ve Davacı ile yapılan ön kira sözleşmesi fesh edildikten sonra konu yerlerin İlgili Kişilere Ön Kira Sözleşmeleri ile kiralanmalarının da geçerli birer karar olduğunu ileri sürmektedirler.

Davacı Emare 2 Ön Kira Sözleşmesi süresi -içerisinde yani 21.4.2006 tarihine kadar ve hatta Emare 9, 31.1.2007 fesih ihbarının tarihine kadar Emare 2'nin 4. maddesinde izah edildiği şekilde temel üstü inşaata başlamadığını kabul etmektedir. Davacı temel üstü inşaata başlamamasına neden olan Mağusa- Belediyesi tarafından inşaat izni verilmemesini hiçbir zaman dava konusu yapmadığını, Mağusa Belediyesi inşaat izni vermediği halde Ön Kira Sözleşmesinin uzatılmasını da talep etmediğini kabul etmektedir. Bu hususlar tartışmasız olgu olarak huzurumuzdadı-r.

İlk etapta Davalılar ve İlgili Kişiler tarafından ileri sürülen iptidai itirazları icelemeyi uygun görürüz. Öncelikle bu davada karar verilmesi gerekli husus Emare 2 sözleşmenin feshinden doğan bu dava sebebinin Yüksek idare Mahkemesinin yetkisine gi-rip girmediği hususudur. Yüksek İdare Mahkemesinin bu davayı dinlemeye yetkisi var mıdır?

Emare 2 sözleşme Sanayi Dairesi Müdürü ile Davacı arasında Organize Sanayi Bölgesinde bir arazi ile ilgili imzalanan bir ön kira sözleşmesidir. Bu tür sözle-şmeler 23/77 sayılı Organize Sanayi Bölgeler Yasası altında yapılmaktadır. Bu yasanın amacı 4. maddede belirtildiği şekilde Organize Sanayi Bölgesi kurulması ve burada mevcut ve yeni kurulacak işletmelerin bir yerde toplanmasını sağlamak, dağınık halde fa-aliyet gösteren küçük imalatçı ve tamircileri bir bölgeye toplamak, şehir içindeki gürültüyü önlemek, trafik tıkanıklığını azaltmak ve çalışma saatlerini kontrol etmek ve daha sağlıklı çalışma olanakları sağlamak diye sıralandırılmıştır.

23/77 sayılı y-asa altında idare ile Davacı arasında yapılan Emare 2 sözleşme idari bir sözleşme olabilir mi? Bir sözleşmenin idari bir sözleşme olarak nitelendirilebilmesi için mevzuat gereği idari sözleşme olarak nitelendirilmesi veya taraflardan en az birisinin bir k-amu tüzel kişisi olması, sözleşmenin kamu hizmetinin yürütülmesine ilişkin olması ve özel hukuku aşan hükümler içermesi gerekir. (YİM İstinaf 1/2009 (D.4/2010))

Emare 2 sözleşmede bir taraf kamu hukuku tüzel kişisidir. Emare 2 sözleşme kamu hizmetin-in yürütülmesine ilişkin bir sözleşme değildir. Bir sözleşmenin kamu hizmetinin yürütülmesine ilişkin olması için sözleşmenin kamu hizmetinin yürütülmesi görevini bir özel kişiye vermesi, veya sözleşmenin sözleşmeci özel kişinin bir kamu hizmetinin yürütü-lmesine katılmasını öngörmesi veya sözleşmenin kendisi bir kamu hizmetinin yürütülme usulünü oluşturması gerekir. (Kemal Gözler İdare Hukuku Dersleri 2007 6. baskı sayfa 435.) Emare 2 bu kıstasların hiçbirine girmemektedir.


Emare 2 sözleşmede özel huk-uku aşan hükümler yoktur.
Emare 2 sözleşme bir tarafı devlet olan devlete ait bir arazinin kiralanması ile ilgili bir sözleşmedir. Bu sözleşmede kiralayanın özel bir şahıs olmaması nedeni ile alışagelmiş özel kişiler arasındaki bir sözleşmeden herhangi bi-r farkı yoktur.

YİM 189/90 (D.39/92) de "Görüleceği gibi, Devlet, taşınmaz mallarına ilişkin işlemleri yaparken özel bir kişi gibi davranıyorsa bu işlemler Özel Hukuk alanına girer. Buna karşılık Devlet taşınmaz malların kamu yararını gerçekl-eştirmek için kullanıyorsa yaptığı işler kamu hizmeti sayılır ve kamu hukuku alanına girer............." görüşüne yer verilmiştir. Huzurumuzdaki bu davada da kanaatimizce Sanayi Dairesi idaresinde olan bir malı Davacıya kiralamakla özel kişi gibi hareket e-tmiştir. Bu işlemin kamu hukukunu ilgilendiren bir tarafı yoktur. Dolayısıyla Davalılar ve İlgili Kişiler bu konudaki ön itirazlarında haklıdırlar.

Ön itiraz ile ilgili bu kararımızdan sonra diğer ön itirazların incelenmesine gerek kalmadığı gibi; davan-ın esasını, yani Mağusa Belediyesinin Davacıya inşaat izni vermemesinin Emare 2'ye göre mucbir sebep kapsamında tezekkür edilip edilemeyeceğinin incelenmesine de gerek kalmamıştır.

Tüm söylenenler ışığında Davacının davası red ve iptal edilir.

Dava m-asrafları ile ilgili davanın olguları ışığında emir verilmez.




Şafak Öneri Talat D. Refiker Narin F.Şefik
Yargıç Yargıç Yargıç


30.11.2010












8






Full & Egal Universal Law Academy