Yüksek İdare Mahkemesi Numara 47/1986 Dava No 37/1987 Karar Tarihi 04.09.1987
Numara: 47/1986
Dava No: 37/1987
Taraflar: Derviş Nihat vd ile Bakanlar Kurulu vd
Konu: Emekli kamu görevlilerine 13. maaş vermeme kararının iptali istemi
Mahkeme: YİM
Karar Tarihi: 04.09.1987

-D.37/87 YİM 47/86
Yüksek İdare Mahkemesi Olarak Oturum Yapan
Yüksek Mahkemede
Yargıç Celal Karabacak huzurunda
Anayasanın 152. maddesi hakkında

Müstedi: 1. Derviş N-ihat, 3 Kaymaklı Yolu, Lefkoşa;
2. Kemal Atasoy, 10A Osman Paşa Caddesi, Lefkoşa;
3. Niyazi Özerk, 8 A Mehmet Ali Gümüş Sokak, Lefkoşa;
4. Vedat Taşer, 4 Şinasi Sokak, Lefkoşa;
5. Mehmet Kamil Kaptan, 18 Abdi Çavuş Sokak, Lefkoşa;
6. H.- Avni Asuman, 6 Yenice Sokak, Lefkoşa;
- ile -
Müstedaaleyh: 1. KKTC Bakanlar Kurulu, Lefkoşa vas KKTC;
2. KKTC Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Lefkoşa,
vas. KKTC;
3. Sosyal Sigortalar Dairesi Müdürlüğü, Lefkoşa
- A r a s ı n d a.

Müstediler namına: Ümit A. Özdil
Müstedaaleyhler namına: Yaşar Boran


Yasa Maddesi: 1976 Kıbrıs Türk Sosyal Sigortalar Yasasının 105. maddesi.

İstemin Özeti: Müsted-aaleyhlerin ve alternatif olarak Müstedaaleyh No.3'ün Müstedilerin almakta oldukları yaşlılık sigortası aylık veya ödeneklerine eşit bir aylık ek miktarın Aralık ayı içerisinde ödenmemesi ile ilgili ihmali- nin yapılmaması gerektiğine ve yine Müstedaaleyh -No.2'nin Müstedilerin almakta oldukları yaşlılık sigortası aylık veya ödeneklerine eşit bir miktarın Aralık 1985 ayı içerisinde ödemeyi reddeder mahiyetteki kararı- nın tamamen hükümsüz ve etkisiz olduğuna ve herhangi bir sonuç doğurmayacağına karar verilm-esi istemi.

OLAY: Emekliler Cemiyeti üyesi olan Müstediler o yıla değin kendilerine ödenmiş olan 13. maaşların Sosyal Sigortalardan da ödenmesini istemiş- lerdir. Yönetim konuyu incelemiş ve 1976 Sosyal Sigortalar Yasasının 105. maddesinin şart bendinin e-mekli kamu görevlilerine her iki taraftan 13. maaş verilmesini engellediğini bu nedenle en yüksek olan maaş kadar bir yerden maaş verildiğini bu nedenle Müstedilerin talebini red etmiştir. Red kararı idari bir karardır ve 152(1) maddeleri kapsamında bir ka-rardır. Bu nedenle Müstedaaleyhlerin 1. ön itirazı reddedilir.
Müstedaalyehlerin 2. ön itirazı ise 1976 Kıbrıs Türk Sosyal Sigortalar Yasasının 105. maddesinin şart bendinin Anayasaya aykırılığıdır. Bu maddenin var oluşu başvurunun karara bağlanmasında -etkendir. Çünkü bu madde durduğu sürece Müstedilere 13. maaş verilemeyecekti.

SONUÇ: 1976 Sosyal Sigortalar Yasasının 105. maddesinin şart bendinin Anayasasının başlangıç kısmına ve 1, 7, 8, 9, 10, 11, 55 ve 57(1) maddelerine aykırı olup olmadığı hususunu-n karara bağlanmak üzere Anayasa Mahkemesine havale edilmesine ve havale neticesine değin baş- vurunun süresiz ertelenmesine karar verilir.

Atıfta Bulunulan Yargısal İçtihatlar:
1- YİM 2/82 (D.25/82) sayılı Mehmet Turgut ile KTFD Bakanlar
Kurulu a-rasındaki Yüksek İdare Mahkemesi kararı.
2- YİM 203/84 (D.23/84) sayılı Hüseyin Basri ile KTFD Ekonomi
ve Maliye Bakanlığı arasındaki Yüksek İdare Mahkemesi kararı.
____________________


K A R A R

İşbu başvuru ile müstedilerin talebi şöyledir:

"-A. Müstedaaleyhlerin veya alternatif olarak müstedaaleyh No.3'ün müstedilere almakta oldukları yaşlılık sigortası aylık veya ödenek- lerine eşit bir aylık ek bir miktarı Aralık 1985 ayı içinde ödememe- leri sonucu yapılmış olan ihmalin tamamen yapılması ge-rektiğine ve yapılması ihmal olunan eylem veya işlemin yapılmasına yani, müste- daaleyhlerin veya alternatif olarak müstedaaleyh No.3'ün müstedi- lere almakta oldukları yaşlılık sigortası aylık veya ödeneklerine eşit ve Aralık 1985 ayı içinde ödenmeleri ge-reken bir aylık ek bir miktarı ödemelerine dair muhterem mahkemenin karar vermesi,

B. Keza ve/veya alternatif olarak Müstedaaleyh No.2'nin ÇB 161 sayılı ve 28.1.1986 tarihli yazısı ile müstedilerin bilgisine gelmiş olan ve müstedilere almakta oldukları -yaşlılık sigortası aylık veya ödenek- lerine eşit bir aylık ek bir miktarı Aralık ayı içinde ödemeyi reddeder mahiyette kararın tamamen hükümsüz ve etkisiz olduğuna ve her- hangi bir sonuç doğuramayacağına muhterem mahkemenin karar vermesi;"

Duruşmaya ba-şlanıp ilgili belgeler mahkemeye sunulduktan sonra, müs- tediler avukatı değiştirilmiş şekliyle 1976 Kıbrıs Türk Sosyal Sigortalar Yasası'nın 105. maddesinin şart bendinin bu başvurunun karara bağlanmasında etken olduğunu, mezkur maddenin ise KKTC Anayasas-ının Başlangıç kısmına ve 1, 7, 8, 9, 10, 11, 55 ve 57(3) maddelerine aykırı olduğunu ileri sürmüş ve konunun Yüksek Mahkemeye, Anayasa Mahkemesi olarak, sunulmasını istemiş- tir. Ancak, müstedaaleyhler tarafından mahkemede bulunan Kd. Savcı, ön itiraz- la-rı bulunduğunu, emare 2 yazının KKTC Anayasası'nın 152. maddesi kapsa- mında yürütsel veya yönetsel mahiyette bir karar olmadığı hususundaki 1. ön itirazın kabul edilmesi halinde başvurunun ileri gidemeyeceğini, YİM 1/1982 sayılı mahkeme içtihadına göre d-e, Yüksek İdare Mahkemesine başvuru hakkından yoksun bir şahsın Anayasa Mahkemesine havale isteminde bulunamı-yacağını savunarak önce ön itirazın değerlendirilmesini, sonra da havale konu- sunda karar verilmesini istemiştir. Sonuçta mahkeme 1. ön itiraz il-e havale konusunu birlikte tezekkür etmeği uygun görmüştür.

Bu konuda taraflar mahkemeye hitab etmişlerdir.

Müstedaaleyhler özetle; müstedilerin başvuruda ihmal ve emare 2 kararın hükümsüz olduğunu talep ettiklerini, emare 2'nin yasal durumu izah eden-, herhangi bir karar içermiyen bir yazı olduğunu, idari bir karar içermediğini. ortada yürütsel veya yönetsel bir karar olmadığı cihetle, bunun başvuru konusu yapılamayacağını, yasanın müstedilere bu hakkı vermediğini, bu nedenle müstedaaleyh No.2 ve 3'ün -yapması gerken veya yapmaması gereken herhangi bir mükellefiyeti olmadığını, neticede yönetimin herhangi bir ihmalinden de söz edilemeyeceğini, belirtilenler ışığında başvurunun ileri gide- meyeceğini, havalenin de yapılamıyacağını iddia etmişlerdir.

Müs-tedaaleyhlerin iddialarını reddeden müstediler avukatı ise, diğer şeyler meyanında ihmal ile ilgili herhangi bir ön itiraz yapılmadığını, ayrıca havaleden önce ihmal ile ilgili bir itirazın yapılamıyacağını, Emekliler Cemiyeti üyesi bulunan müstedilerin em-are 1 yazı ile yönetimden 13. maaş istemediklerini, mütalaa talep etmediklerini, yönetimin bu müracaatı değerlendirip olumsuz bir karar verdiğini, bunu emare 2 yanıtla bildirdiğini, bunun idari bir karar olduğunu, bu kararda Anayasaya aykırılık bulunduğunu-, bunun idari dava konusu yapılabileceğini, başvurunun karara bağlanmasında etken olan 105. maddenin şart bendinin Anayasa mahkemesine havale edilmesi gerektiğini savunmuştur.

Layihalar ve ibraz edilen emarelere göre, müstediler emekli kamu görev- lisi o-lup Emekliler Cemiyeti'nin de üyesidirler. Devletten emekli maaşı, 1976 Kıbrıs Türk Sosyal Sigortalar Yasası altında da Sosyal Sigortalardan yaşlılık aylığı almaktadırlar.

1983 ve 1984 yıllarında hem Devlet, hem de Sosyal Sigortalar Dairesi müstedilere ö-demekete oldukları maaşa eşit miktarda bir meblağı 13. maaş olarak ödemişlerdir. Ancak, Sosyal Sigortalar Dairesi tarafından ödenen ikinci 13. maaşın dayanağı taraflar arasında ihtilaf konusudur. Müstedaaleyhler bunların sehven ödendiğini, yasal dayanaktan- yoksun bulunduklarını ve geri alınacaklarını iddia ederken, müstediler bunun yasal olduğunu savunmaktadırlar. Bu safhada bu konunun esasına girmeyip sadece değinmekle geçmeği uygun mütalaa ediyorum.

Sosyal Sigortalar Dairesince ödenen 13. maaşın 1985 yı-lında ödenmiyeceği hakkında bilgi alan müstedi no.1, Emekliler Cemiyeti Yönetim Kurulu Başkanı olarak ve üyeleri adına KKTC Başbakanına 18 Kasım, 1985 tarihinde emare 1 yazıyı göndermiştir. Emare 1 yazıda, diğer şeyler meyanında, Sosyal Sigortalar Dairesi -tarafından ödenen 13. maaşın bundan böyle de ödenmesini emekliler camiası adına istemiştir.

KKTC Başbakanı tarafından ilgili merci olan Çalışma ve Sosyal Güven- lik Bakanlığına iletilen emare 1 yazıya adı geçen Bakanlıkça 28 Ocak, 1986 gün ve ÇB 161 sayı-lı yazı ile bir yanıt verilmiştir. Bu yanıtla, diğer şeyler meyanında Kıbrıs Türk Sosyal Sigortalar Yasası'nın 105. maddesine 26/1985 sayılı Sosyal Sigortalar (Değişiklik) Yasası ile eklenen son paragrafın emekli zümresine iki taraftan 13. maaş verilmesini- engellediği, uygulamada da Sosyal Sigortalar'dan alınmakta olan menfaatler ile Devletten alınan emekli maaşı değerlendirilerek yüksek olanı 13. maaş olarak verildiği belirtimiştir.

26/85 sayılı Kıbrıs Türk Sosyal Sigortalar (Değişiklik) Yasası ile değiş-tirilen ve geriye dönük olarak 1.12.1983 tarihinde yürürlüğe konan 1976 Kıbrıs Türk Sosyal Sigortalar Yasası'nın 105'inci maddesinin ilgili kısmı aynen şöyledir:

"İş kazalarıyla Meslek hastalıkları Sigortasından sürekli işgörmezlik veya ölüm geliri ile Ma-lulluk, Yaşlılık ve Ölüm Sigortasından aylık veya ödenek almakta olanlara veya o yıl içinde gelir, aylık veya ödenek almağa hak kazanmış olanlara, bu Yasada aksine herhangi bir kural olduğuna bakılmaksızın, her yılın Aralık ayı içinde en son gelir, aylık -ve ödenek miktarı kadar ek ödenek verilir.

Ancak, Devlet bütçesinden emekli maaşı ve buna ilave olarak da Sosyal Sigortalardan gelir, aylık veya ödenek almakta olanlara 13. maaş ikramiyesi veya ek ödenek yalnız bir yerden veya en yüksek olan miktar verili-r."

Yukarıdakı yanıtı öğrenen ve kendilerine Aralık 1985 için Sosyal Sigor- talardan 13. maaş ödenmeyen müstediler, 5 Şubat 1986 tarihinde müstedaaleyh no.2 ve no.3'e mahkemeye emare 3 olarak ibraz edilen müşterek yazıyı yazmış- lar ve 13. maaşın bir ha-fta zarfında kendilerine ödenmesini talep etmişlerdir. Ancak, müstedaaleyhler buna herhangi bir yanıt vermedikleri gibi, talep edilen 13. maaşı da müstedilere ödememişlerdir.

Bunun üzerine müstediler işbu başvuruyu dosyalayarak yukarıdaki talep- lerde bu-lunmuşlardır.

Emekliler Cemiyeti üyesi bulunan müstediler, Cemiyetleri aracılığıyla o yıla değin kendilerine ödenmiş olan 13. maaşların Sosyal Sigortalardan ödenme- sini istemişlerdir. Yönetim konuyu incelemiş ve Emekliler cemiyetine başvuru konusu yapıl-an emare 2 yazı ile bir yanıt vermiştir. Bu yanıt Mahkemece etraf- lıca incelenmiştir. Mezkur yanıtta, müstedaaleyh no.2 bazı görüşler ileri sürmekte ise de, yanıtın esası 1976 Sosyal Sigortalar Yasası'nın 105. maddesinin şart bendinin emekli kamu görevlil-erine her iki taraftan 13. maaş verilmesini engellediği, bu nedenle onlara sadece en yüksek olan maaş kadar ve bir yerden 13. maaş verildiği hususundadır. Yapılan başvuru ve bu başvuruya müstedaaleyh no.2 tarafından verilen görüş belirtilen kısımlar harici-ndeki yanıt bir bütün olarak incelendiğinde, bunun bir red kararı mahiyetinde olduğu anlaşılmaktadır. Başka bir deyişle, müstedaaleyh no.2 mezkur Yasa'nın 105. maddesinin şart bendini uygulayarak Emekliler Cemiyetinin müracaatını reddetmiştir. Müsteda- ale-yh no.2 yürütsel veya yönetsel yetki kullanan bir makam olarak normal yönetsel faaliyetleri arasına giren bir konuda vediği bu red kararının idari bir karar olduğu kanısındayım. Cemiyetten verilen ve bilgilerine gelen bir idari karara karşı müstediler işbu- başvuruyu dosyalamışlardır ki, YİM 103/83 Hüseyin Basri ve KTFD içtihat kararı ışığında bunu yapabilirlerdi. belirtilenler ışığında, müstedaaleyhlerin emare 2 yanıtın Anayasanın 152(1) maddesi anlamında ve kapsamında bir karar olmadığı hususundaki 1. ön i-tirazının reddedilmesi gerekmektedir.

Müstedaaleyh No.2'nin emare 2'deki olumsuz kararı 1976 Kıbrıs Türk Sosyal Sigortalar Yasası'nın 105. maddesinin şart bendine dayanmaktadır. Müs- tediler ise bu maddenin Anayasaya aykırılığını ileri sürmektedirler. Bu- maddeyi Anayasa Mahkemesine havale edebilmek için, önce etkenlik konusunda karar vermem gerekmektedir. Acaba bu maddenin var oluşu başvurunun karara bağlanmasında etken mi, değil mi? Mezkur madde ortada durduğu sürece müstediler Sosyal Sigortalardan 13. m-aaş alamayacaklardır. Madde ortadan kalktığı takdirde, müstediler haklı görülecek ve onlara ikinci 13. maaş verilecektir. yani, müstedilerin durumları değişecektir. Dolayısıyle, mezkur madde bu başvurunun karara bağlanmasında etken bir maddedir. Bu durumda-, müstedilerin havale istemlerinin kabul edilmesi ve istenen havalenin yapılması gerekmektedir.

Sonuç olarak:

1. Müstedaaleyhlerin 1. ön itirazları reddolunur.

2. Müstedilerin havale istemleri kabul edilerek gerekli havalenin yapılma- sına karar veri-lir.

3. Mahkeme, KKTC Anayasasının 148(1) maddesi tahtında aşağıdaki soruyu karara bağlamak üzere Yüksek Mahkemeye, Anayasa Mahkemesi olarak, sunar.

"Değiştirilmiş şekliyle 1976 Kıbrıs Sosyal Sigortalar Yasası'nın 105. maddesinin şart bendinin Anayasa'n-ın Başlangıç kısmına ve 1, 7, 8, 9, 10, 11, 55 ve 57(3) maddelerine aykırı olup olmadığı"

4. Anayasa Mahkemesi olarak oturum Yapan Yüksek Mahkemenin bu havalede vereceği karara değin başvuru süresiz ertelenir.


- (Celal Karabacak)
Yargıç
4 Eylül 1987



Full & Egal Universal Law Academy