Yüksek İdare Mahkemesi Numara 45/1988 Dava No 44/1989 Karar Tarihi 24.10.1989
Numara: 45/1988
Dava No: 44/1989
Taraflar: Dr. Kâmil Özalay ile İskân Bakanlığı vd
Konu: Başvuru konusu arsanın evinin ittisalinde olduğundan öncelikler tüzüğüne göre önceliği olduğu
Mahkeme: YİM
Karar Tarihi: 24.10.1989

-D.44/89 YİM 45/88

Yüksek İdare Mahkemesi Olarak Oturum Yapan
Yüksek Mahkemede
Yargıç Salih S. Dayıoğlu Huzurunda
Anayasanın 152. Maddesi hakkında

Müstedi: Dr. Kâmil Özalay, -yetkili vekili Türker Özalay vasıtasıyle, Girne
-ile-
Müstedaaleyh: 1. İskân Bakanlığı vasıtasıyle KKTC'ni temsilen Başsavcılık,
Lefkoşa.
2. Saptama, Değerlendirme ve Tazmin Komisyonları vasıtasıyle
KKTC temsilen Başsavcılık, Lefkoşa.
- A r a s ı n d a.

Müstedi namına: Mustafa Güryel
Müstedaaleyhler namına: Mehmet Ali Şefik.



Yasa Maddesi: 1983 Eşdeğer Mal Vermede Öncelikler Tüzüğünün 2, 4, 4(d)(1) maddeleri.

-İstemin Özeti: Müstedinin, 7. kaynak paketinde 100. sıradaki arsanın Müste- daaleyhlerce ilgili şahsa eşdeğer olarak verilmesine ilişkin kararının hükümsüz ve etkisiz olduğuna ve herhangi bir sonuç doğurmayacağına ilişkin karar istemi.

OLAY: Doktor olan M-üstedi eşdeğer mal alacaklısıdır. Başvuru konusu arsanın ittisalinde bulunan evde annesi ile birlikte ikamet eden Müstedi 1981'de evlendi. Annesi konu evi Müstediye hibe etti. İlgili şahıs da eşdeğer mal alacaklısıdır ve daha önce kendisine eşdeğerine karş-ılık bir arsa verildi. Müstedi başvurusunda esas itibarı ile iki nokta üzerinde durdu.
1. Başvuru konusu arsa, ikâmet ettiği konutun ittisalinde oldu-ğundan, öncelikler tüzüğüne göre önceliği vardır.

2. Müstediye bugüne değin herhangi bir mal verilmedi-, halbuki ilgili şahsa arsa verildi.

SONUÇ: Tarafların durumları mukayese edilip Tüzüğün 4(d)(1) maddesi dikkate alındığında talep edilen başvuru konusu arsanın Müstedinin ikamet ettiği konutla hemhudut olduğu, ayrıca ilgili şahsa eşdeğer mal bakımından b-ir arsa verildiği ve Müstediye herhangi birşey verilmediği gözönünde bulundurulduğunda öncelikler tüzüğüne göre Müstedinin ilgili şahsa oranla bir önceliği olduğuna kuşku yoktur.
Başvuru kabul edilir.




H Ü K Ü M

Bu başvuru ile müstedi Girne Kazasın-a bağlı Karaoğlanoğlunda Pafta/Harita XII.11.W2'de Parsel No:169/8 üzerinde bulunan ve 7. kaynak paketinde ilân edilen sıra No:100'deki arsanın müstedaaleyhlerce eşdeğer olarak ilgili şahsa verilmesine ilişkin kararın hüküm-süz ve etkisiz olduğuna ve herh-a-n-gi bir sonuç doğuramayacğına karar verilmesi isteminde bulundu.

İhtilâflı olgulara geçmeden tarafların görüş birliği içinde oldukları olgulara kısaca değinmekte yarar görüyorum.

Müstedi Doktordur ve eşdeğer mal alacaklısıdır. Müstedinin 'T' cetveline g-öre Güneyde Baf Kazasının Ovalık köyünde toplam 13 dönümden müteşekkil 2 adet tarla bırakmıştır. Bu tarlaların 217,000 puan değerinde oldukları anlaşılmaktadır. Müstedi daha sonra annesinden bağış yolu ile 19,245 puan elde ederek puan miktarını 236,254'e y-ükseltti. 20.1.1980 tarihinde ihtisas için Almanya'ya gitmezden önce, müstedi, annesi ile birlikte 236,254 puan değerinde olan başvuru konusu arsanın ittisalinde olan bir evde ikamet ediyordu. Bu ev müstediye daha sonra 28.6.1989 tarihinde annesi tarfından- hibe edilerek konutun mülkiyeti müstediye geçti. Müstedi 1981'de evlendi.

Başvuru konusu arsa eşdeğer mal olarak dağıtılmak üzere 7. kaynak paketinde ilân edildi. Müstedi bu arsa için müracaatta bulundu ve müracaat formunun arkasına ayrıca konu arsanın -ikamet etmekte olduğu evin ittisalinde olduğunu belirtti.

İlgili şahıs da eşdeğer mal alacaklısıdır ve Güneyde ev ve tarla bırakmıştır. Puanlarının miktarı ise 852,154'dür. İlgili şahıs 6.6.1984 tarihinde 420,146 puan değerinde eşdeğer mal olarak bir ars-a aldı. 24.9.1986 tarihinde ilgili şahıs bağış yolu ile 106,000 puan bağışladıktan sonra geriye kalan 314,146 adet puanı ile başvuru konusu arsa için müracaatta bulundu. Kaynak paketinde ilân edilen taşınmaz malların eşdeğer olarak verilmesi konusunda ilgi-li komisyon başvuru konusu arsayı eşdeğer olarak ilgili şahsa vermeyi uygun gördü. Müstedi yapılan bu işlemden kendini mağdur hissetti ve Saptama, Değerlendirme ve Tazmin Komisyonunun almış olduğu bu kararın hükümsüz ve etkisiz olduğuna ve herhangi bir son-uç doğuramayacağına karar verilmesini istedi.

Taraflar arasında teati edilen belgelerden ve başvurunun duruşması esnasında ileri sürülen iddialardan müstedi, esas itibarı ile, iki nokta üzerinde durdu ve bunlar muvacehesinde ilgili şahsa oranla öncelik -hakkı bulunduğunu iddia etti.

Müstedinin iddiaları şu şekilde özetlenebilir:

1. Başvuru konusu arsa müstedinin ikamet ettiği konutun ittisalindedir ve Öncelikler Tüzüğünün 4(2) maddesi uyarınca ilgili şah-ı-s oranla önceliği vardır çünkü ilgili şahıs Lefkoşa'da ikamet etmektedir.

2. Müstediye bugüne dek eşdeğer olarak herhangi bir mal verilmedi. Halbuki ilgili şahsa ise daha önce eşdeğer olarak bir arsa verildi.

Öte yandan müstedaaleyhler ise ilgili şahs-ın müstediye oranla öncelik hakkı olduğunu ileri sürdü ve bunu ileri sürerken aşağıda özeti verilen 2 husus üzerinde durdu.

1. Başvuru konusu taşınmaz mal bir arsadır. İlgili şahıs Güneyde ev ve tarla, müstedi ise sadece tarla bıraktı. Bu durumda öncelikl-er konusu dikkate alındığında ilgili şahsın tarla bırakan müstediye or-a-nla bir önceliği vardır.

Tarafların Mahkemeye yaptıkları müşterek bir beyanla Almanyada kadın-doğum mütehassıslığı süresi beş yıldır. Ancak sınavı vememe veya rahatsızlık veya sair beklenmedik bazı durumlar dikkate alındığında bu süre genelde 6 yıl hesap-lanır. Müstedinin vekili olan kardeşinin Mahkeme huzurunda verdiği ve benim de inandığım şahadete göre müstedi 1980 Ocak'ında ihtisas yapmak maksadıyle Almanya'ya gittiğinde ilkin Almanca lisan kurslarına katıldı. Daha sonra kadın-doğum mütehassıslığı için- yaptığı başvuru semeresiz kaldığından uzmanlığına anastezi dalında başlamak zorunda kaldı. Bu arada üç yıl çalıştıktan sonra 1984 yılında esas istediği dal olan kadın-doğum dalında uzmanlık dönemine başlayabilirdi. Müstedinin kardeşine göre müstedi 1990 y-ılında gerekli uzmanlık sınavlarını verip kısa bir süre içinde Türkiye'de olacak ve ondan sonra Kıbrıs'a gelecektir. Müstedinin uzmanlığının tanınması için Türkiye'de bulun- ması yasal bir zorunluluktur. İnandığım şahadete göre müstedinin Kıbrıs haricinde -Almanya'da bulunması uzmanlık maksatları için tamamen geçicidir. Müstedinin ilgili şahıs gibi 1983 Eşdeğer Mal Vermede Öncelikler Tüzüğü'nün 4(d) maddesi anlamında Kıbrıs'ta ikamet ettiğini bir bulgu olarak bulurum.

Şimdi de yukarıda sözü edilen Tüzük aç-ısından Komisyonun müstediye oranla ilgili şahsın önceliği olduğu sonucuna varmakla hata edip etmediğine bakalım.

25.2.1983 tarihinde 14 sayılı Resmi Gazetenin EK III'ünde yayınlanan 1983 Eşdeğer Mal Vermede Öncelikler Tüzüğünün amacı 2. maddede gözükmek-tedir. Bu madde aynen şöyledir:

"2. Bu Tüzüğ-ü-n amacı, Eşdeğer Mal Uygulaması için kaynak olarak tespit ve ilân edilen bir taşınmaz mala birden fazla talip olması halinde, hangi hak sahibine verileceğini belirleyecek yöntemi saptamaktır."

Dilekçelerin tasnifi ve öncelik kriterlerini düzenleyen 4. ma-ddenin ilgili kısmı ise şöyledir:

"4. Komisyonlar kendi sorumluluğu alanına giren yerleşim yerleri ile ilgili dilekçeleri tasnif eder. Her mal için istemde bulunanların listesini hazırlar. Aynı mal için- birden fazla kişi istemde bulu-n-d-uğu takdirde aşağıdaki öncelik kriterleri saptanan sıra dahilinde uygulanarak malın nihai olarak kime verileceği saptanır.

...........
...........
...........
Arsa ve Arsa Nitelikli Arazi İçin:

-Özellikleri bakımından, Güneyde benzer nitelikte taşınmaz malı bulunan.
-Talep edilen arsa ile hemhudut olan bir konutta oturan.
Herhangi bir taşınmaz mal almamış olan.
Kuzeyde; konut, arsa veya arsa nitelikli arazisi olmayan.
Evli veya evlilik çağında çocukları olup, Güneyde birden fazla arsa bırakmış olmak.
Güneyde, önemli sa-yıda ve değerde arsa veya arsa nitelikli arazisi bulunan.

Yukarıdaki kriterlerin uygulanmasında K.T.F.D. hudutları dahilinde ikamet etmekte olmak, ek öncelik kriterleri olarak göz önünde bulundurulabilir.
............"

Yukarıya çıkarılan öncelik kriter-erden anlaşıldığı kadarıyle müstedi 4(d)(1)'ı tatmin ettiği takdirde konu arsa ikamet ettiği konutun ittisalinde olduğu cihetle 4(d)(2) uyarınca ilgili şahsa oranla önceliği olacağı kuşkusuzdur. Hatırda tutulması gerken bir husus varsa o da şudur: Komisyon-un ilgili şahıs lehine aldığı kararın doğru olduğu varsayılır. Bu kararın hatalı olarak alındığını kanıtlamak müstediye düşer.

Müstedi, daha önce de değinildiği gibi güneyde Baf kazasına bağlı Ovalık köyünde 217,000 puan değerinde toplam yüzölçümü 13 dön-üm olan iki adet tarla bıraktı. Bu tarlaların "arsa" veya "arsa nitelikli arazi" olduğuna dair müstedi tarafından herhangi bir iddia yapılmadı.

Öte yandan ilgili şahıs da Güneyde Limasol Kazasına bağlı Beşevler köyünde 862,154 puan değerinde bir konut, t-arla ve ağaçlar bıraktı. İlgili şahsın bıraktığı taşınmaz mallar arsında olan konutun bir arsa üzerinde oturduğu gerçeğinden hareketle bunun arsa dağıtımında öncelikle dikkate alınacak benzer nitelikte bir taşınmaz mal olduğuna kuşku yoktur. Bu bakımdan il-k nazarda ilgili şahsın müstediye oranla öncelik hakkı olduğu gözükebilir. Ne var ki ilgili şahsın, Mahkemeye ibraz edilen ve Güneyde bıraktığı taşınmaz malları gösterir 'T1' cetveli incelendiği zaman Beşevlerde bulunan ev ve avlusunun 3200 ayak kare ve 19-4,442 puan değerinde olduğu görülecektir. Yine Mahkemeye ibraz edilen emarelerden ilgili şahsa 6.6.1984 tarihinde 442,008 puan değerinde Lefkoşa'da eşdeğerine karşılık bir arsa verildiği saptanmıştır. Bu durumda ilgili şahsa Kuzeyde bir arsa verilmekle onu-n eşdeğerde arsa talep etme hakkının tamamen ve belki de gereğinden fazla tatmin edildiği sonucuna varmak gerekir. Bunun aksini düşünmek ilgili şahsın Güneyde bıraktığı ev için kendisine tanınan puan miktarını tekrar ve tekrar arsa için kullanabileceği anl-amına gelir ki gerek Tüzüğün ve gerekse hak ve adalet mevhumunun buna izin verebileceğini tasavvur edemem.

İlgili şahsın Güneyde bırakmış olduğu tarlalar da vardır. Müstedinin de Güneyde tarla bırakığı gerçeğinden hareketle her ikisinin durumlarının Güne-yde bırakmış oldukları taşınmaz mal niteliği açısından ayni olduğu görülecektir. Tarafların durumları mukayese edilip Tüzüğün 4(d)(2) maddesi dikkate alındığında talep edilen başvuru konusu arsanın müstedinin ikamet ettiği konutla hemhudut olduğu ayrıca il-gili şahsa eşdeğer mal bakımından bir arsa verildiği ve müstediye herhangi birşey verilmediği gözönünde bulundurulduğunda, Öncelikler Tüzüğüne göre müstedinin ilgili şahsa oranla bir önceliği olduğuna kuşku yoktur. Bunun aksine bir sonuca varmakla ilgili k-omisyonun hata ettiği kanısındayım. İnancım odur ki ilgili komisyon ilgili şahsın Güneyde bırakmış olduğu konutun puan değerini ve ayrıca onun daha önce 422,008 puan değerinde bir arsa aldığını yeterince dikkate almış olsaydı başvuru konusu karara varmaya-caktı.

Sonuç olarak başvuru kabul edilir ve başvuru konusu kararın özünü teşkil eden arsanın müstediye oranla önceliği olduğu nedenine binaen ilgili şahsa eşdeğer olarak verilmesi kararının hükümsüz ve etkisiz olduğuna ve herhangi bir sonuç doğuramayacağ-ına karar verilir.

Başvuru masrafları Devlet tarafından ödenecektir.


(Salih S. Dayıoğlu)
Yargıç

24 Ekim 1989



-


-613-



-


Full & Egal Universal Law Academy