Yüksek İdare Mahkemesi Numara 38/1981 Dava No 32/1981 Karar Tarihi 20.08.1981
Numara: 38/1981
Dava No: 32/1981
Taraflar: Türk Bankası Ltd. ile Şirketler Mukayyitliği
Konu: Pul vergisinin iptali istemi -
Mahkeme: YİM
Karar Tarihi: 20.08.1981

-D.32/81 Y.İ.M.38/81
Yüksek İdare Mahkemesi Olarak Oturum Yapan

Yüksek Mahkeme Huzurunda.

Mahkeme Heyeti: Salih S. Dayıoğlu, Niyazi F. Korkut, Aziz Altay. Anayasanın 118. Maddesi hakkında.

Müstedi: Türk Bankası Ltd-. Lefkoşa.
- ile -
Müstedaaleyh: Şirketler Mukayyitliği vasıtasıyle K.T.F.D.

A R A S I N D A.

Müstedi namına: Kıvanç M. Riza.
Müstedaaleyh namına: Yaşar Boran.

Yasa Maddesi: 27/80 sayılı- Yasa, Fasıl 113 Şirketler Yasası, Madde 62
ve 19/63 sayılı Pul Yasasının 4(2) maddesi.

İstemin Özeti: Müstedi, Şirketler Mukayyidinin Müstediden 216.000 TL.
üzerinde vergi veya resim veya harç alma kararının tamamen hüküm-
süz olduğuna ve -herhangi bir sonuç doğurmayacağına karar verilmesi
isteminde bulundu.

OLAY: Sermayesini artırma kararı alan Müstedi, kararını ve 216.000 TL
'lik pul harcını Şirketler Mukayyitliğine bildirdi. Şirketler
Mukayyidi gönderilen harca ilâvet-en 216.000 T.L.'lik ek bir harç
talep etti. Müstedi haklarına halel gelmeksizin talep edilen harcı
ödedi ve işbu başvuruyu dosyaladı.

SONUÇ: 27/80 sayılı Yasanın I. cetvelinde sermaye artışı durumunda
ödenecek pul vergisinin binde 5 old-uğu hususu kesindir. Fasıl 113
madde 62 uyarınca ek binde 5 taraflar arasında ihtilâf konusudur.

Değiştirilmiş şekli ile 19/63 sayılı Pul Yasasının I. cetve-
linde sıra No.l2(2) sözü edilen enstrüman binde 5 pul vergisine
ta-bi tutulduktan sonra, Fasıl 113 madde 62 uyarınca yine 19/63
sayılı Yasanın başka bir kuralı altında ek pul vergisine tabi tutulmasına 19/63 sayılı yasanın 4(2) maddesi engeldir.

Başvuru kabul edilir ve Müstedinin ek 216.000 T.L. pul vergi-si
ödemesi gerektiği konusundaki Müstedaaleyh kararının hükümsüz ve
etkisiz olduğuna ve herhangi bir sonuç doğurmayacağına karar
verilir.


H Ü K Ü M

Salih S. Dayıoğlu: Müstedi kayıtlı bir şirket olup özellikl-e bankacılıkla iştigal etmektedir. Müstedinin sermayesi KL800,000.- idi ancak 13.11.1980 tarihinde hissedarların yapmış olduğu fevkâlade genel kurul toplantısında alınan bir karar uyarınca sözü edilen sermaye K.L. 2,000,000'na çıkarılmış ve bu karar Fasıl -113, madde 62 uyarınca Şirketler Mukayyidine 25.11.1980 tarihinde bildirilmişti. Müstedi yapılan KL1,200,000.- sermaye artışının binde 5'ini temsil eden 216,000 TL pul vergisini de bildiri ile ilişikte takdim etti. Şirketler Mukayyidi sözü edilen vergiye e-k olarak bir ikinci 216,000.-TL'lik vergi veya resmin daha ödenmesinin gerektiğini bildirmesi üzerine müstedi bu miktarı, haklarına halel gelmeksizin, ödedi. Şimdi de müstedi işbu başvuruda Şirketler Mukayyidinin müstediden 216,000.TL'nin üzerinde vergi ve-ya resim veya harç alma kararının tamamen hükümsüz olduğuna ve herhangi bir sonuç doğuramayacağına karar verilmesi isteminde bulundu.

Müstedi ödemek zorunluluğunda olduğu verginin 27/80 sayılı Yasa ile değiştirilen 19/63 sayılı Pul Yasasının Cetvel 1-'in sıra No.l2(2) altında belirlendiğini ve buna göre yapılan sermaye artışının binde 5 olduğunu ve bunun ise 216,000.-TL'na baliğ olduğunu iddia etti.

Öte yandan müstedaaleyh müstedinin yukarıdaki iddiasına iştirak etmekle beraber Fasıl 113, Şirketl-er Yasasının 62. maddesi uyarınca müstedaaleyhin sermaye artışı miktarı üzerinden ek binde 5 harç veya resim almaya hakkı olduğunu iddia etti. Fasıl 113, madde 62(1) aynen şöyledir:

"62. ( 1 ) Where a company having a share capital whether its
- shares have or have not been converted into, stock, has increased
its share capital beyond the registered capital, it shall, within
fifteen days after the passing of the resolution authorizing the
increase, gave to the registrar of -companies notice of the
increase bearing the same stamp as if it were on an agreement,
and the registrar shall record the increase."

-Yukarıda alıntısı yapılan maddeden de anlaşılacağı gibi sermaye artışını içeren beyan ihbarının taşıyacağı pulun değeri bir anlaşma için kullanılacak pulun değerinin aynı olacağı öngörülmektedir. Anlaşmalarda ise ne miktarda pul vergisi ödeneceği ise Pul Y-asasında belirlenmiştir. Fasıl 113 Şirketler Yasası 1/7/51'de yürürlüğe girdiğinde meriyetteki Pul Yasası Fasıl 328 idi. Fasıl 328'de ise şirketlerin sermaye artışı yaptıklarında ödeyecekleri pul vergisi işin özel olarak herhangi bir kural bulunmadığından -Fasıl 113'ün 62. maddesi bu maksat için ödenecek pul vergisi miktarını anlaşmalarda ödenmesi gereken miktara eşit tutmuştu. Fasıl 328 daha sonra 19/63 sayılı Yasa ile yürürlükten kaldırıldı. 19/63 sayılı Pul Yasası ilk defa şirketlerle ilgili olarak özel -kurallar getirdi. 19/63 sayılı Yasada 16/12/80 tarihinde yürürlüğe giren 27/80 sayılı Yasa ile başvuruyu ilgilendiren l. Cetveli yürürlükten kaldırdı ve onun yerine yeni 1. Cetveli koydu. Bu yeni 1. Cetvelin sıra No.l2(2)'de ise "kaydedilecek herhangi bir -şirketin itibarı hisse sermayesi ve halen kayıtlı veya bundan sonra kaydedilecek bir şirketin kayıtlı sermayesinin artan miktarı için binde 5 pul vergisi" ödenmesini öngördü.

Kanımızca 27/80 sayılı Yasanın 1. Cetvelinde yer alan sıra No. 12(2)'de ser-maye artışı durumunda ödenecek pul vergisinin sermaye artışını gösterir ihbarda yer alan rakamın binde 5 olacağını kesin olarak göstermektedir. Bu rakamın da önümüzdeki başvuruda 216,000.TL. olduğu hususunda taraflar mutabık kalmışlardır. Tarafların mutabı-k kalmadıkları ve müstedaaleyhin ısrar ettiği husus müstedinin sermaye artışı miktarı üzerinden Fasıl 113, madde 62 uyarınca binde 5 ek bir miktar ödemesi gerektiğidir. Müstedaaleyhin iddiasına göre üzerinde ihtilâf olmayan ilk binde 5 pul vergisi tadil ed-ilmiş şekliyle 19/63 sayılı Pul Yasasında yer alan 1. Cetvelin 12(2) altında, ikinci binde 5 ise Fasıl 113, madde 62 uyarınca yine 19/63 sayılı Pul Yasasının l. cetvelin sıra Nı.3 altında ödenmesi gerekir.

Kanaatımızca 19/63 sayılı Yasanın 4(2) madde-si konuya açıklık getirmektedir. Bu madde aynen şöyledir:

" M.4(2)Bu kanunun hiç bir hükmü yürürlükte bulunan başka
herhangi bir kanun hükümleri gereğince açıkça vergiye
tabi tutulan herhangi bir enstrümanı ek v-ergiye tabii
kılmaz."

- "Vergiye tabi" ibaresi ise aynı Yasanın tefsir kısmında şöyle tanımlanmaktadır.
-
" 'vergiye tabi' bu Kanunun yürürlüğe girmesinden sonra yapı-
lan veya ilk defa olarak bu kanunun yürürlüğe girmesinden sonra
tanzim edilen bir enstrüman ile ilgili olarak kullanıldığında, bu
kanun gereğince vergiye tabi olduğ-unu ve başka herhangi bir enst-
rüman ile ilgili olarak kullanıldığında, bu gibi enstrümanın
tanzim edildiği zaman yürürlükte bulunan kanun veya enstrümanı
muhtelif şahısların başka başka zamanlarda tanzim etmiş olmaları
h-alinde, enstrümanın ilk tanzim edildiği zaman yürürlükte bulunan
kanun gereğince vergiye tabi olduğunu ifade eder."


- "Enstrüman" sözcüğü ise aynı tefsir kısmında şöyle tanımlanmaktadır:
-
" 'enstrüman', onunla herhangi bir hakkın veya mükellefiyetin
doğduğu, devredildiği, tahdid edildiği, genişletildiği, sukut
ettiği veya kayıt edildiği iddia edilen herhangi bir vesikayı
içine alır;"

- Yukarıdakilerden görüleceği gibi Müstedi şirketin sermaye artışı ile ilgili olarak düzenleyip müstedaaleyhe sunduğu evrak Yasanın öngördüğü bir "vergiye tabi enstrüman"dan başka bir şey değildir.
-
Kanaatımızca, değiştirilmiş şekliyle 19/63 sayılı Pul Yasasının 1. Cetvelinde sıra No.l2(2), yukarıda sözü edilen enstrümanı binde 5 oranında pul vergisine tabi tuttuktan sonra aynı enstrümanı bu sefer Fasıl 113 madde 62 uyarınca yine 19/63 sayılı Ya-sanın başka bir kuralı altında ek pul vergisine tabi tutmasına yukarıda alıntısı yapılan 19/63 sayılı Yasanın 4(2) maddesi engeldir.

Yukarıdakilere ilâveten müstedaaleyhin almaya hakkı olduğu binde 5 ek miktarı tadil edilmiş şekliyle 19/63 sayılı Yas-anın l. Cetvelin 3 numarası altında dahi almaya hakkı yoktur. Sözü edilen sıra No.3'ün ilgili kısmı aynen şöyledir:

"ANLAŞMALAR:
Başka şekilde vergiye bağlı olmayan ve belli bir para tuta-
rını koşula bağlayan anlaşma muhtırası ile herhangi -bir
anlaşmayı belirleyen bütün belgeler .. ......... binde 5."

Dikkat edilecek olursa bu kural altındaki müstedaaleyhin binde 5 pul vergisi ödeyebilmesi için mükellefin aynı enstrümanı "başka şekilde vergiye bağlı" olmaması ön koşuluna bağlamakt-adır. Halbuki daha evvel değinildiği gibi müstedinin düzenlediği evrak esasen sözü edilen 1. Cetvelin sıra No.l2(2) altında "vergiye bağlı" bir evraktır.

Fasıl 113'ün 62. maddesi pul olarak ödenecek miktarın niteliğini yani bunun resim yoksa vergi ol-arak mı ödeneceğine dair herhangi bir hüküm içermemektedir. Resim ve vergi arasındaki ayırımı işbu başvuruda yapmaya gerek yoktur çünkü sözü edilen 62. madde Pul Yasasına atıfta bulunduğu ve Pul Yasası da anlaşmalarda pul olarak ödenecek miktarı "pul vergi-si" olarak açıklıkla belirlediğine göre, bu miktarın pul vergisi olarak ödendiğine kuşku yoktur.

Üzerinde fazla durmamakla beraber müstedaaleyh müstediden l. Cetvelde sıra No.3 altında talep edilen binde 5 miktarın bir nevi kayıt ücreti olabileceğini- ileri sürdü. şirketlerin kayıt unsurları ile ilgili mevzuat Fasıl 113'ün II. Cetvelinde yer almaktadır. Bu Cetvelin II. kısmı, her hal ve kârda, talep edilecek kayıt ücreti toplamının 50 K.L.-'nı aşamayacağını öngörmektedir. Oysa müstediden talep edilen e-k miktar 216,000 TL. olduğuna göre müstedaaleyhin dahi bunu bir kayıt ücreti olarak görmediğinin açık bir kanıtıdır.

Sonuç olarak başvuru kabul edilir ve müstedinin ödediği 216,000 TL. pul vergisine ek olarak bir 216,000.-TL daha ödemesi gerektiği do-ğrultusunda müstedaaleyhin almış olduğu 25.11.1980 tarihli kararının hükümsüz ve etkisiz olduğuna ve herhangi bir sonuç doğuramayacağına karar verilir.


(Salih S. Dayıoğlu) (Niyazi F. Korkut)(Aziz Altay)
Yargıç Yargıç Yar-gıç

20 Ağustos 1981

- 385 -



Full & Egal Universal Law Academy