Yüksek İdare Mahkemesi Numara 326,331/1991 Dava No 32/1995 Karar Tarihi 08.12.1995
Numara: 326,331/1991
Dava No: 32/1995
Taraflar: Gülenay Çağlar vd ile İskân Bak.
Konu: 41/77 sayılı İskân, Topraklandırma ve Eşdeğer Mal Yasasının 76. maddesi.
Mahkeme: YİM
Karar Tarihi: 08.12.1995

-D.32/95 Birleştirilmiş
YİM 326/91 ve 331/91

Yüksek İdare Mahkemesi Olarak Oturum Yapan
Yüksek Mahkeme Huzurunda.
Mahkeme Heyeti: Metin A. Hakkı, Nevvar Nolan, Seyit A. Bensen.-
YİM 326/91

Müstedi: Gülenay Çağlar, Girne.
ile
Müstedaaleyh: 1. İskân Bakanlığı vasıtası ile KKTC., Lefkoşa.
2. Saptama, Değerlendirme ve Tazmin Komisyonu vasıtası ile
KKTC., Lefkoşa.
3. İnceleme, Dağıtım ve Tazmin Komisyonu vasıtası ile
- KKTC., Lefkoşa.
4. Tapu ve Kadastro Dairesi Müdürlüğü vasıtası ile
KKTC., Lefkoşa.
A r a s ı n d a.

Müstedi namına: Avukat Neşe Keskin.
Müstedaaleyhler namına: Savcı Güven Silman.-
İlgili Şahıs namına: Avukat Tevfik Mut.

YİM 331/91

Müstedi: Fethiye A. Osman, Londra.
ile
Müstedaaleyh: 1. İskân Bakanlığı vasıtası ile KKTC., Lefkoşa.
2. Girne Kaza Tapu dairesi Müdürlüğü vasıtası ile
KKTC., Girne.
- A r a s ı n d a.
Müstedi namına: Avukat Ergin Ulunay.
Müstedaaleyhler namına: Savcı Güven Silman.
İlgili Şahıs namına: Avukat Tevfik Mut.



K A R A R

Metin A. Hakkı: Yukarıda ünvan ve sayısı gösterilen başv-urulardan birisi olan 326/91 sayılı başvuru, 21.11.1991 tarihinde Yüksek Mahkeme Mukayyitliğine dosyalanmış olup özetle şu talepleri içermektedir. 14. kaynak paketinde görülen taşınmaz mal, Yukarı Girne'de, Pafta/Harita XII/20.E.2, Blok H, Parsel 606 olara-k numaralandırılmış ve Müstedi bu kaynağa müracaat etmiş olmasına rağmen Müstedaaleyhler ona vermeyerek başkasına verme yönüne gitmişlerdir. Müstedi bu başvurusu ile Müstedaaleyhlerin bu kararının tamamen hükümsüz ve etkisiz olduğuna ve herhangi bir sonuç -doğuramayacağına dair Mahkemece bir karar verilmesini talep etmektedir. YİM 331/91 sayılı başvuru ise 27.11.1991 tarihinde yine Yüksek Mahkeme Mukayyitliğine dosyalanmış olup Müstedaaleyhlerin ilgili gayrımenkulün Girneli Aynur Esen'e verilmesi doğrultusun-daki kararının tamamen hükümsüz ve etkisiz olduğuna ve herhangi bir sonuç doğuramayacağına dair Mahkemece bir karar verilmesi talep edilmektedir.

Yukarıda sözü edilen Aynur Esen'in, başvurularla yakın ilgisi olduğu görüldüğünden bu kişinin İlgili Şahıs o-larak başvurulara dahil edilmesi Mahkemece uygun görülmüş ve gerekli tebligat ona da yapıldıktan sonra İlgili Şahıs olarak başvurulara dahil edilmemiştir. Her iki başvuruda da Müstediler sözü edilen malın İlgili Şahsa verilmesi için Müstedaaleyhlerce alına-n kararın iptal edilmesini talep ederken İlgili Şahıs, verilen kararın doğru bir karar olduğunu savunmuş, Müstedaaleyhler ise ilgili kararın yerinde olduğunu dosyalamış oldukları itirazlarda belirtmişlerdir.

Her iki başvurunun da aynı gayrinemkul ile ilg-ili olduğu, idarece alınan ve ilgili gayrımenkulün İlgili Şahsa verilmesini öngören kararın her iki başvuruda da aynı kararı oluşturduğu ve bu başvuruların benzeri olgusal ve yasal hususlara dayandığı gerçeği karşısında, tüm tarafların onayı ve Mahkemenin -de emri ile bahse konu başvurular 11.10.1995 tarihinde birleştirilerek bu çerçeve içinde dinlenmiştir. Duruşma 13.10.1995 tarihinde hitam bulmuş olup her iki başvuruda karar için bilâmüddet ertelenmiş durumdadır.
Duruşma esnasında 326/91 sayılı başvurdaki- Müstedi, 331/91 sayılı başvurdaki Müstedinin kanuni vekili olan oğlu Ergün Erçiner ve ilâveten İlgili Şahıs Aynur Esen şahsen şahadet vermiştir. taraflar başka şahadet ibraz etmemişler ve tüm ilgilierin onayı ile ceman 23 adet evrağı emare olarak Mahkemey-e ibraz etmişlerdir.

İbraz olunan şahadetleri ve emareleri değerlendirdiğimizde başvuruların olgularını aşağıdaki şekilde özetlemeyi uygun görmekteyiz. Başvuru konusu gayrımenkul, Yukarı Girne'de, ilgili tarihte 237,931 puan değerinde olan ve Blok H, Paf-ta/Harita XII/20.E.2'de görülen 606 Parsel nuamralı bir arsadan ibarettir. 601 Parsel numaralı olup yolun karşı istikametine düşen gayrımenkul ise 326/91 sayılı başvurudaki Müstediye eşdeğerine karşılık verilmiş durumdadır ve Müstedi bu arsa üzerindeki bir- evde, ilgili tarihlerde ikamet etmekte idi ve halen de etmektedir. Aynı mahallede bulunan 607 Parsel numaralı arsa ise YİM 331/91 sayılı başvurudaki Müstedinin vekili olan oğlunun eşdeğerine karşılık verilmiştir.

YİM 326/91 sayılı başvurudaki Müstedi Li-masol göçmeni olup eşdeğer alacaklısıdır. Bu kişi 20.5.1991 tarihinde Emare 10 tahtında 14 üncü kaynak paketine istinaden Müstedaaleyhlere müracaat etmiş ve başvuru konusu arsanın eşdeğerine karşılık kendisine verilmesini talep etmiştir. Müstedi mezkûr mür-acaatında, ayrıca, ceman 915,549 puana baliğ olan 15476, 8599, 3455 nuamralı 3 Mal değer belgelerini ve ilâveten Emare 6 olarak Mahkeme önünde duran "T" cetvellerini de eklemiştir ki buna göre Müstedinin mallarının Güney'de Bağlarbaşı'nda bulunan bağ ve ta-rlalardan oluştuğu görülmektedir. Bir an için Mal Değer Belgeleri sarfınazar edilir ve sadece "T" cetvelleri incelenecek olursa Müstedi müracaat ettiği tarihte Kuzey'de tasarruf ettiği malların toplam puan değeri 1,226,703, Güney'de terk ettiği malların to-plam puan değeri ise 295,145 olarak görülmektedir. "T" cetvellerine göre Güney'de terkettiği mallar ile Kuzey'de tasarruf ettiği mallar mukayese edildiğinde Müstedinin 931,558 puan borçlu olduğu anlaşılmaktadır.

Müstedi, mahkemede verdiği şahadet ve ibra-z ettiği emarelerle eşi Mustafa Çağlar'a ait "T" cetevellerini de sözü edilen müracaatına eklediğini söylemiş ve Emare 8 olarak bunun da suretini Mahkemeye ibraz etmiştir ki buna göre de kocası Mustafa Çağlar'ın Güney'de terkettiği mal, Sakarya Baf'ta, köy- dahilinde 1/8 hissesi kendine ait olan ev ve avludan oluşmakta olup Emare 8'e göre terkettiği malın puan değeri 273,281 Kuzey'de tasarrufunda bulundurduğu malın puan değeri 708,701 ve iade edilmesi gereken malların puan değeri ise 435,420 olarak görülmekt-edir. Bir başka deyişle Müstedi, Müstedaaleyhlere ilgili arsanın kendine verilmesi için müracaat ettiğinde müracaatına eklediği "T" cetevlleri ile alacaklı değil tabir caiz ise borçlu durumda idi. Bu husus bir yana müracaatına eklediği Mal Değer Belgeleri -de kendi başlarına incelenecek olursa, Müstedinin ceman 915,549 puana baliğ olan puanlarının nitelik itibarı ile Güney'de terkettiği bağ ve tarladan kaynaklandığı görülmektedir.

Önümüzde ibraz olunan şahadete göre 326/91 sayılı başvurudaki Müstedi ve koc-ası müracaat tarihinde halen Girne'de oturdukları evin eşdeğerlerine karşılık koçanlarını, ilâveten Güzelyurt'a bir narenciye bahçesi, Girne'de bir arsa almış durumda idiler. Müstedinin eşi Mustafa Çağlar ayrıca Girne'de bir de iş yeri almıştır. Bunlar yan-ında 326/91 sayılı başvurudaki Müstedinin halen kullanılmamış 1,286,171 eşdeğer mal puanı daha olduğu Mahkemede ibraz olunan şahadet ve emareler ile tebellür etmiştir, ki bunların bir kısmı Güney'de terkedilen bağ ve tarlalardan gelmekle beraber Limasol'd-a konut da bırakıldığı görülmektedir. Bu safhada iken vurgulanması yerinde olur ki Müstedi başvuru konusu arsanın kendine verilmesi için Müstedaaleyhlere müracaat ettiğinde müracaatına eklediği "T" cetvelleri tahtında yukarıda özetlendiği gibi borçlu görül-mekte idi. "T" cetvellerine ilâveten sunduğu Mal Değer Belgeleri tahtında ise Güney'de terkettiği bağ ve bahçeden kaynaklanan ve 915,549 puana baliğ olan mal varlığı vardı. Bir başka deyişle Müstedi ilgili tarihte gerçek durumunu yansıtan belgeleri Müsteda-aleyhlere sunmamıştı. Müstedaaleyhler Müstedinin müracaatını önlerindeki çerçevede tezekkür ettikten sonra iptali istenen kararı almışlardır. 326/91 sayılı başvurdaki olguları inceledikten sonra şimdi de 331/91 sayılı başvurunun kökeninde yatan olguları ön-ümüzde ibraz olunan şahadet ve emareler muvacehesinde bulgu yaparak aşağıdaki şekilde özetlemeyi uygun görüyoruz. Bu başvurudaki Müstedi Limasol göçmeni, yaşlı bir kadın olup 1989 yılında Londra'ya gitmiş ve halen orada ikamet etmektedir ve eşdeğer alacakl-ısıdır. Bu kişinin Limasol'da bıraktığı ve Güney mal varlığını oluşturan 183,698 puan değerinde bir evi vardır. Buna ilâveten hibe yolu ile aldığı ve 96,622 Güney'de terkedilen mal varlığından gelen puanı da mevcuttur ki bunun kaynağının ne olduğu önümüzd-eki şahadetle açıklanmamıştır. Müstedinin kaynağı meçhul olan puanları dahil 280,320 puanı mevcut olmasına rağmen bugüne kadar Kuzey'de hiçbir gayrımenkul almamıştır ve bu nedenle başvuru konusu kaynağa müracaat etmiştir.

Başvurulara İlgili Şahıs olarak -eklenen Aynur Esen de eşdeğer mal alacaklısıdır. Anne ve babasından hibe yolu ile elde ettiği 1,621,716 puan ile başvuru konusu kaynağa müracaat etmiştir. Müracaat tarihinden önce Girne'de eşdeğerine karşılık yine 272,737 puan değerinde bir ev almıştı. Ann-e ve babasından hibe yolu ile kendisine intikal eden puanlar Akıncılar'daki gayrımenkullerden gelmektedir ve bunlar Güney, ara bölgedeki ve serbest bölgedeki diye vasıflandırılmıştır. Güney'de diye vasıflandırılabilecek malların puanlarının adeti Emare 23'-e göre ceman 304,906'dır. 1,621,706 puanın çoğu nitelik itibarı ile tarladan oluşmaktadır. İlgili Şahıs Girne'deki evini alırken içtihat kararlarına göre öncelikli Güney puanlarına karşılık ve konut aldığı için Güney'de terkettiği konuttan gelen puanlarını- kullandığı kabul edilmelidir. (Bak: YİM 45/88 D.44/89) Bu durumda müracaat tarihinde öncelikli Güney puanlarının (Bak: A.M. 14/91 D.10/91 ve A.M. 15/91 D.9/91) ihtilâf konusu arsayı almaya kafi gelmediği bir yana sadece Güney'de diye kabul edilebilecek ve- nitelik itibarı ile müracaat ettiği arsayı almaya benzemeyn 32,169 adet Güney puanı ile (bağ, tarla ve ağaçtan gelen) ve mütebakisi ara bölge serbest bölgeden kök olarak gelen puanlar ile tamamlanan puanları ile ilgili arsanın Müstedaaleyhlerce kendine ve-rildiği anlaşılmaktadır. Bir başka deyişle, Müstedaaleyhler, başvuru konusu olup iptali istenen kararla, sözü edilen arsanın İlgili Şahıs Aynur Esen'e eşdeğerine karşılık verilmesi doğrultusunda ve bu çerçeve içinde karar almışlardır. Her iki başvurunun da- kökeninde yatan olguları bulgularımız neticesinde yukarıdaki şekilde özetledikten sonra, öncelikler Tüzüğü muvacehesinde İdarenin kararını denetlememiz gerekmektedir.

Konuya şamil 41/77 sayılı İskân, Topraklandırma ve Eşdeğer Mal Yasasının 76. maddesi a-ltında yapılan ve başvuru tarihlerinden önce tadilâta uğrayan 1983 Eşdeğer Mal Vermede Öncelikler Tüzüğü, Bölüm 2, Madde 4 aynen şöyledir:

"Bölüm II. 4. Komisyonlar kendi sorumluluğu alanına giren yerleşim yerleri ile ilgili dilekçeleri tasnif eder. Her m-al için istemde bulunanların listesini hazırlar. Aynı mal için birden fazla kişi istemde bulunduğu takdirde aşağıdaki öncelik kriterleri saptanan sıra dahilinde uygulanarak malın nihai olarak kime verileceği saptanır.

.............

.............

.......-.....

Arsa ve arsa nitelikli arazi için:

Öncelikleri bakımından, Güneyde benzer nitelikte taşınmaz malı bulunan.

Herhangi bir taşınmaz mal almamış olan.

Kuzeyde, konut, arsa ve arsa nitelikli arazisi olmayan.

Evli veya evlilik çağında çocukalrı olup G-üneyde birden fazla arsa bıramış olmak.

Güneyde, önemli sayıda ve değerde arsa veya arsa nitelikli arazisi bulunan.

-Yukarıdaki kriterlerin uygulanmasında KTFD hudutları dahilinde ikamet etmekte olmak ek öncelik kriteri olarak göz önünüde bulundurulabilir.
-
Öncelik kriterlerine göre, herhangi bir taşınmaz malı talep edenler arasında, bir eşitlik durumu ortaya çıkarsa.

T cetveline göre, Kuzey malının Güney malına göre puan değeri oranı (% olarak) küçük olan,

Mal değer belgesindeki 'puan değeri' büyük olan t-ercih edilir."

Konuya şamil yukarıdaki mevzuat muvacehesinde önümüzde karar bekleyen her iki başvurunun olgularına bakıldığında ve Müstedaaleyhlerin başvuru konusu kararlarını denetlediğimizde, bir yandan İlgili Şahıs Aynur Esen ile diğer yandan 331/91 sa-yılı başvurudaki Müstedi ile yine diğer yandan 326/91 sayılı başvurudaki Müstedinin durumları incelendiğinde öncelikler Tüzüğüne göre ve Tüzüğün 4.(1)(1) maddesi tahtında en çok 331/91 sayılı başvurudaki Müstedinin özellikleri bakımından Güney'de benzer n-itelikte taşınmaz mal bıraktığı görülmektedir. Şöyle ki; 237,931 puan değerindeki ihtilâf konusu arsayı almak için puanlarından 183,698 puanı Limasol'da bıraktığı bir ev ve arsadan gelmektedir. Mütebaki eksik puanları da yine Güney'de bırakılan gayrımenku-llerinden gelen eşdeğer puanıdır. Halbuki İlgili şahsın puanları ile 326/91 sayılı başvurudaki Müstedinin puanları Fethiye Osman'a oranla benzer nitelikli olmayıp tarladan gelemkte ve ilâveten İlgili şahısn puanlarının çoğu Güney'de terkedilen gayrımenkull-erden gelmemektedir. Bu durumda 326/91 sayılı başvurunun reddedilmesi ve 331/91 sayılı başvurudaki talebin kabul edilip Müstedaaleyhlerin Öncelikler Tüzüğüne göre hata yaptıkları sabit olduğundan Müstedaaleyhlerce alınan ve 14. kayank paketinde görülen Yuk-arı Girne'de Pafta/harita XII/20.E.2, Blok H, parsel 606'nın İlgili şahsa verilmesine matuf kararın hükümsüz ve etkisiz olduğuna ve herhangi bir sonuç doğuramayacağına oybirliği ile karar verilir.

Masraflarla ilgili olarak herhangi bir emir verilmez.


(-Metin A. Hakkı) (Nevvar Nolan) (Seyit A. Bensen)
Yargıç Yargıç Yargıç

8 Aralık 1995


















-


1



-


Full & Egal Universal Law Academy