Yüksek İdare Mahkemesi Numara 28/1997 Dava No 4/2002 Karar Tarihi 14.03.2002
Numara: 28/1997
Dava No: 4/2002
Taraflar: Ahmet Güzelay ve diğer. İle Çalışma ve İskan Bak
Konu: T cetvelindeki kaynakların SİD alanı ilan edildiğinden T cetvelinden çıkrılması ve bu kaynaklar yerine başka kaynakların verilmesi istemi -
Mahkeme: YİM
Karar Tarihi: 14.03.2002

-D.4/2002 YİM 28/97
Yüksek İdare Mahkemesinde
Anayasanın 152. Maddesi Hakkında.
Mahkeme Heyeti: Metin A. Hakkı, Mustafa H. Özkök, Seyit A. Bensen.
Davacı: 1. Ahmet Güzelay, Mağusa
2. Emete Güzelay, Mağu-sa
- ile -
Davalı: 1. Çalışma ve İskân Bakanlığı vasıtasıyle KKTC, Lefkoşa
2. İskân Encümeni vasıtasıyle KKTC, Lefkoşa
3. Saptama, Değerlendirme ve Tazmin Komisyonu vasıtasıyle
KKTC, Lefkoşa
4. Mağusa Kaza Tapu Amirliği v-asıtasıyle, KKTC.

A r a s ı n d a.

Davacılar namına: Avukat Güner Çakın
Davalılar namına: Savcı Süleyman Candar.


--------------------


H Ü K Ü M


Metin A. Hakkı: Davacılar, 21.2.1997 tarihinde, Anayasanın 152. maddesine istinaden Yüksek İdare Mahkem-esi olarak oturum yapan Yüksek Mahkemede, Davalılar aleyhine dosyaladıkları yukarıda ünvan ve sayısı gösterilen dava ile aynen aşağıdaki taleplerde bulunmuşlardır:

"A) Davalı No.2'nin 2.12.1996 tarih ve 12/363/96 sayılı
kararı ile YİM 45/96 -sayılı başvuruya konu ve Davacılara
ait TM 8898 sayılı dosyadaki düzenleme tarihi 9.6.1993
olan "T" cetvelindeki 2,3,4,5,6,7,8 ve 10 sıra
numarasındaki kaynakların, SİD alanı ilân edildiğinden
"T" cetvelinden çıkarılması- ve bu kaynaklar yerine

P/H XXIV.60.W1&W2 Blok C'de kain 1203,
P/H XV.44.W.1 de kain 51/2/5+51/2/4/2+51/2/3/1,
P/H XXIV.34.E1 de kain 156+157,
P/H XXIV.26.E.1 de kain 167/1/1/1,
P/H XXIV.34.E.1 de kain 155/1+155/1/1+155/2/1+155/3/1+155/4/1+155/5/1,
P/H XX-IV.35.W.1 de kain 5/1+6/1+7/1+9+10/1 ve
P/H XXXIII.3.E.1, Blok C'de kain 7 numaralı parsellerin İTEM yasasının 92. maddesi çerçe-vesinde değerlendirerek "T" cetveline işlenmesi doğrultusundaki kararı için gerekli işlem ve/veya muameleleri yapmakta Davalı ve/veya Davalıların müştereken ve/veya münferiden göstermiş oldukları ihmalin yapılmaması gerektiğine karar verilmesini,

B)- Yukarıda A paragrafında değinilen ve Davalı ve/veya
Davalılarca yapılması ihmal edilen eylem ve/veya
işlemlerin yapılmaması gerektiğine karar verilmesini"

Davanın Davalılara tebliğini müteakip Davalılar 9.6.1997 tarihinde mezkûr da-vaya bir Müdafaa Takriri dosyalamışlar ve özetle, Davacıların talep ettikleri kararı almaya hakları olmadığını ileri sürüp davanın masrafla reddolunması talebinde bulunmuşlardır. Davalılar tarafından Müdafaa Takririnin dosyalanmasını müteakip Davacılar 26-.6.1997 tarihinde Mahkemeye, Müdafaaya Cevap Takriri dosyalamış ve davalarında ısrar etmişlerdir. Davanın talimatı 25.9.1997 tarihinde gerçekleşmiş ve duruşması birçok tehirlerden sonra ancak 6.2.2002 tarihinde ele alınabilmiştir. Duruşma 6.2.2002 tarih-inde neticelenmemiş ve 13.2.2002 tarihinde de devam edip 2 celsede tamamlanabilmiştir. Davanın duruşması 6.2.2002 tarihinde ele alındığında taraflar davanın kökeninde yatan olgular ile ilgili olarak aralarında büyük ölçüde ihtilâf olmadığını Mahkemeye bey-an ettikten sonra davanın kökeninde yatan ve evraklardan oluşan 25 adet emareyi karşılıklı mutabakat çerçevesinde Mahkemeye ibraz etmişler ve akabinde üzerinde mutabık oldukları olguları Mahkemeye beyan etmişlerdir. Davacılar tarafı Mahkemeye aktarılan mü-şterek olgular ve emareler ile yetinirken, Davalılar tarafı müşterek olguların haricinde kalan birkaç hususla ilgili olarak şifahi şahadet de ibraz etmiş ve 2 tanık dinletmiştir. Davalılar namına şahadet veren Tanık No.1 Ramazan Biryılmaz Tanık No.2 ise T-apu ve Kadastro Müdürü Güner Asilkan olmuştur. Tanık No.1 halen 2. Saptama, Değerlendirme ve Tanzim Komisyonununda Başkan Yardımcısı olarak görev ifa etmektedir ve 1985'den beridir İskân Bakanlığında çalışmaktadır.
Önümüzde ibraz olunan emareler, Mah-kemeye aktarılan müşterek olgular ve istintaka tabi tutulan şifahi şahadeti değerlendirdikten sonra meselenin olgularını aşağıdaki şekilde tespit etmiş bulunuyoruz. Bulgularımıza göre davanın kökeninde yatan olguları aşağıdaki şekilde özetlemek mümkündür:-

Davacılar, Güney göçmeni olup karı-kocadırlar. Eşdeğer alacaklısı değillerdir. Davacılar, 1974 sonrası Tuzla'da iskân edilmiş ve kendilerine 1975'de Tuzla'da ikametleri için bir konut ve buna ilâveten Davacı bir taksi şöförü olduğu için yarım yöre- normundan oluşan 41 dönüm civarında muhtelif parsellerden oluşan kuru tarla tahsis edilmiş ve dolayısıyla Davacılar topraklandırmadan hak sahibi yapılmışlardır. Davacıların yasal tasarruflarındaki bu kaynaklar için 9/6/1993 tarihinde, TM 8898 numaralı do-syada ve emare 2 ve 3'de görülen "T" cetvelleri düzenlendi ve yukarıda sözü edilen gayrımenkuller bu "T" cetvellerine işlendi. Değerlendirme tarihinde yürürlükte olan Değerlendirme Tüzüğüne göre ise bu arada Tüzük'de değişiklik olduğundan sıra No.1'de bul-unan kaynak konut olarak, emare 3'de sıra No.2'den 9'a kadar olan kaynaklar (sıra No. 2 ve 9 dahil) arsa nitelikli, 10. sırada görünen kaynak ise kuru tarla olarak değerlendirildi. Buna göre Davacıların Kuzey'de bulunan ve tasarruflarında olan gayrımenkul-lere cem'an 4,222,096 puan değer biçildi. Yukarıda vurgulandığı gibi Davacılar eşdeğer alacaklısı değildirler ancak Davacı 1'in emare 1'de görülen 514.444 adet Mücahit puanı mevcuttu; dolayısıyla Davacıların kendilerine tahsis edilip "T" cetvellerine işle-nen gayrımenkullerin koçanlarını alabilmeleri için 3,707,652 adet ek puana ihtiyaçları vardı. Davacı No.1, Haziran 1993 içerisinde Davalılara müracaat ederek eksilen puanlarını satın alarak tamamlamak için Davalılardan izin istedi. 17.6.1993 tarihinde Da-vacıların bu müracaatları Davalılarca uygun karşılandı ve kendilerine gerekli satın alma izni verildi. Bu durumda Davacı 1'in, 1 milyon 596 bin puan, Davacı 2'nin ise, 2 milyon 111 bin 048 adetden oluşan eksilen puanlarını 4 ay içinde satın alarak tamamla-maları gerekirdi. Davacılar öngörülen 4 ay süre içinde eksik puanlarının hiçbirini almadılar ve Davalılara tekrar müracaat ederek satın alma süresinin uzatılmasını talep ettiler. Bu müracaatları da olumlu karşılandı ve Davacılara verilen satın alma süres-i Davalılarca 1 ay daha uzatıldı. Bu durumda Davacıların en geç 17 Kasım 1993 tarihine kadar eksik puanlarını satın alarak tamamlamaları gerekmekte idi. Davacılar bu mükellefiyetlerini yerine getirmeden, Bakanlar Kurulu 6.10.1993 tarihine aldığı E-1207-9-3 sayılı karar ile Eski Eserler ve Anıtlar Yüksek Kurulu tarafından 30.9.1993 tarihinde Engomi ve Salamis bölgesindeki SİT alanlarını belirleyen kararı onaylayarak Resmi Gazete'de yayınlanmasına karar verdi. Sözü edilen Bakanlar Kurulu kararı ancak 28.4.19-95 tarihinde Resmi Gazete'de Ek III'de Amme Enstrümanı 324 olarak sayfa 1130'da yayınlandı. 2'inci derece SİT alanında bulunan gayrımenkullere imar açısından bazı kısıtlamalar getirmiştir. Davacıların tüm taşınmazları, konut hariç, emare 3'de görülen 2'd-en 8'e kadar olan sıra numaralı kaynaklar 2. derece SİT alanı kapsamına alınmış, 9. sıra numarasındaki kaynak 3. derece SİT alanı kapsamına alınmış, 10. sıra numarasında görülen kaynak ise kuru tarla olarak 2. derece SİT alanı kapsamına alınmış oldu. Doğr-u olarak kabul ettiğimiz Davalıların 2'inci tanığı Güner Asilkan'ın şahadetine göre, Davacıların "T" cetvellerine işlenen gayrımenkullerin koçanlarını almalarına bu gayrımenkullerin 2'inci Derece SİT alanı kapsamına alınması bir mani teşkil etmezdi. Davac-ılar buna rağmen eksilen puanlarını öngörülen süre zarfında tamamlayıp bu malların koçanlarını alma yönüne gitmediler.

52/95 sayılı İTEM (Değişiklik) Yasasının 28.8.1995 tarihinde Resmi Gazete'de yayınlanarak yürürlüğe girmesi üzerine tahsisten hak s-ahibi olanlar da, yasal kısıtlamaya tâbi tutulan tahsisli taşınmazlarının yerine, veriliş tarihinde arsa veya arsa nitelikli arazi ise aynı nitelikte ve aynı puan değeri üzerinden başka taşınmazlar ile takas isteminde bulunma hakkı tanındı. Davacılar Eylü-l 1995'de Davalı 2'ye yazılı müracaatta bulunarak, 2. Derece SİT alanı içinde kalan tahsisli gayrımenkullerine karşılık takas yolu ile başka gayrımenkuller talep ettiler. Davacılar bu istemlerine yanıt alamayınca 19.3.1996 tarihinde Yüksek İdare Mahkemesi-nde YİM 45/96 sayılı bir dava ikame ettiler. Ancak bu davalarını Davalıların 1.12.1996 tarihinde, önümüzde halen emare 10 olarak bulunan kararı almaları neticesi, 7.1.1997 tarihinde geri çektiler. Emare 10 olarak önümüzde duran 1.12.1996 tarihli Davalı -2'nin aldığı karar, Davacılara ait TM 8898 no'lu dosyadaki "T" cetvelinde (yani emare 3'de görünen) 2,3,4,5,6,7,8 ve 10 sırasındaki kaynakların 2'inci Derece SİT alanı içinde kaldığından Davacıların "T"cetvelinden çıkarılmasına ve yerine emare 10'da görüne-n başka kaynakların İTEM Yasasının 92. maddesi mucibince değerlendirilerek Davacıların "T" cetveline işlenmesine yöneliktir. Emare 10 karar ışığında Davacıların dosyası, gereği için Davalı 2 tarafından bu konuda tek yetkili makam olan Davalı 3'e iletilmiş- ancak Davalı 3 yaptığı incelemede, Davacılara emare 10 karar ile verilmesi uygun görünen yeni kaynakların, eski kaynakların nitelikleri ile uyuşmadığı görüşüne varmış ve yeni kaynakların Davacıların "T" cetveline işlemeyi uygun görmediğinden bugüne kadar -işlememiştir. Konu ile ilgili olarak Başsavcılık tarafından Davalılara verilen görüş de bu doğrultuda idi. Başsavcılığın görüşü de dikkate alınarak, Davalı 3 konuyu gereği için tekrar Davalı 2'ye aktardığında ve kararlarını yeniden gözden geçirmesini İsk-ân Encümenine iletmiş olmasına rağmen, İskân Encümeni konu Mahkemelik olduğundan bugüne kadar herhangi bir yeni karar alıp işlem yapmadı.

Dava sonunda tarafların Mahkemeye yaptıkları hitabelerden sabit olmuştur ki taraflar arasındaki en büyük ihtilâf-ı şu husus oluşturmaktadır:- Davacılar emare 2 ve 3'de konut haricinde kalan kaynakların birçoğunun değerlendirme tarihinde arsa ve arsa nitelikli tarla olarak hesaplandığını, dolayısıyle bu kaynaklar yerine Davacılara yine arsa ve arsa nitelikli arazi ve-rilmesi gerektiği üzerinde dururken, Davalılar tarafı, bunun tersine tahsis tarihinde bu kaynakların kuru tarla olarak Davacılara verildiğini, dolayısıyle eğer takas yapılacaksa bu kaynaklar yerine Davacılara yine aynı nitelikte kuru tarla verilmesi gerekt-iği üzerinde durmaktadır. Davalıları Mahkemede temsil eden Savcı, dava nihayetinde Mahkemeye yaptığı hitabesi esnasında bilhassa şu hususlar üzerinde durmuştur:

Davacıların takas yolu ile istemde bulundukları kaynaklar
arsa nitelikli değil de Davalılar t-anığı No.1'in şahadetine göre arsadırlar, dolayısıyla takasa tâbi tutulamazlar. Takas yapılabilmesi için göz önünde bulundurulması gereken tarihin kaynağın veriliş tarihi olduğunu, bu tarihte de Davacılara verilen kaynakların kuru tarla olduğunu, dolayısı-yla İTEM Yasasının Davacıların talebine cevaz vermediği üzerinde durulmuştur. (İTEM Yasası, Madde 92(1)(B))
İTEM Yasasının 4(2) maddesi hükümlerine göre arsa ve arsa
nitelikli araziler eşdeğer mal verme haricinde kimseye verilemez. Davacılar da eşdeğerci -olmadıklarına göre takas yolu ile talep ettikleri kaynakları talep edemezler, bu taleplerine mevzuat cevaz vermez.
Davacıların "T" cetvellerine işlenen kaynaklar ziraata
elverişli kuru arazidir. Bu malların 2'inci Derece SİT alanı kapsamına alınması ziraî- faaliyete engel değildir. Üstelik Davacıların bugün hiç puanları yoktur, kendilerine puan satın almak için verilen izin süresi de hitam bulduğundan, ve bu sürenin uzatılmasına da İTEM Yasasının 45(A)(5) hükümleri ışığında yasal olanak olmadığından, ve ba-şka izin almalarına da olanak olmadığından, bugün meşru menfaatleri kalmamıştır, ve bu durumda davaları iptal edilmelidir.

Davacılar davalarında ısrar ederken Davalılar yukarıdaki iddiaları öne sürmüşlerdir. Bu, birbiri ile bağdaşmayan 2 zıt -
iddianın hangisi doğrudur? Bu hususlar taraflar arasındaki ihtilâfları oluşturmaktadır. Davalıların müdafaa bazındaki iddialarını tezekkür edip karar vermeden önce şu hususu öncelikle tezekkür edip karara bağlamayı uygun görmekteyiz, şöyle ki; tarafla-r müşterek olguları Mahkemeye aktardıktan sonra Davalıların ibraz ettiği şifahi şahadet ile sabit olmuştur ki Davacılar emare 3 "T" cetvellerinde 1. sırada görünen konut ile 9. sırada görünen kaynağı emare 1'de görülen puanlarını da kullanarak (bu dava dos-yalandıktan sonra) 19.4.2000 tarihinde bu 2 kaynağın koçanlarını almışlar ve hatta eksildikleri 68 bin 720 puanı da Devletten 1 puan=20TL mukabili satın alarak tamamlayıp sözü edilen bu 2 kaynağın koçanlarını almışlardır. Bu davayı karara bağlamadan önce -Davacıların bügün herhangi bir puanı olmadığı ve puan satın alma izinlerinin de, öngörülen sürede puan alınmadığı gerekçesi karşısında geçersiz olduğunu vurgulamakta yarar görmekteyiz. Davacıların bugün hiç puanları olmaması ve muteber puan satın alma izi-nleri de olmaması ve yasal olarak izinlerini uzatma olanağı da olmaması bu davayı nasıl etkiler? Önce bu hususun karara bağlanması ve gerekirse diğer hususların incelenip karar verilmesi kanımızca en doğru yol olacaktır. Bir başka deyişle Davacıların bug-ün bu davayı ileri götürmeye meşru menfaatleri varmıdır? Öncelikle bu sorunun yanıtlanması gerekir. Bilindiği gibi Yüksek İdare Mahkemesinde iptal davası ikame edip o davayı yürütmek için bir Davacının o davada meşru menfaatı olması gerekmektedir. Bu bi-r ön koşuldur. Zaim Necatigil'in kelimeleri ile "meşru menfaatın hem iptal davasının açıldığı zaman, hem de davanın işitilme aşamasında mevcut olması gerekmektedir." (Bak: Zaim Necatigil, KKTC Anayasa ve Yönetim Hukuku sayfa 95) Zaim Necatigil'in kelimel-eri ile yukarıda serdedilen bu prensip birçok Yüksek İdare Mahkemesi kararı ile de desteklenmektedir, Yüksek İdare Mahkemesinin son zamanlarda verdiği kararlardan bir örnek vermek yerinde olacaktır. (Bak: YİM 206/96 (D.23/2001)) Bu prensip ışığında bu dav-anın olgularına bakıldığında Davacıların davayı ikame ettikleri zaman bir miktar puanlarının mevcut olduğu ve bilâhare kendilerine tahsis edilen ve "T" cetvellerine işlenen dava konusu gayrımenkullerin koçanlarını almak için de eksik puanlarının tamamlanma-sı amacı ile puan satın alma izinlerinin olduğu davanın olgularından sarihtir. Ancak bugün Davacılar Emare 1'de görünen puanlarını Emare 3'de görülen 1 ve 9 numaralı kaynakların koçanlarını almak için kullandılar ve bugün geçerli puan satın alma izinlerin-in de olmadığı ve izinlerinin süresinin uzatılamayacağı da sabit olmuştur. Bu durumda bu davayı yürütmeye bugün meşru manfaatlerinin olduğu söylenemez.

Bu gerçek muvacehesinde davanın karara bağlanması için tezekkür edilmesi gereken diğer hususları-n tezekkür edilmesine gerek kalmamıştır ve dolayısıyla bu davanın bu aşamada daha ileri gitmeden Davacıların meşru menfaatı olmadığı gerekçesi ile reddedilmesi gerekmektedir.

Netice olarak dava ret ve iptal edilir, masraflarla ilgili
herhangi bir em-ir vermemeyi uygun gördük.




Metin A. Hakkı Mustafa H. Özkök Seyit A. Bensen
Yargıç Yargıç Yargıç


14 Mart 2002
-


8



-


Full & Egal Universal Law Academy