Yüksek İdare Mahkemesi Numara 278/1991 Dava No 17/1995 Karar Tarihi 16.06.1995
Numara: 278/1991
Dava No: 17/1995
Taraflar: Makbule Adalısoy ile İskân Bakanlığı ve diğerleri
Konu: ..........
Mahkeme: YİM
Karar Tarihi: 16.06.1995

-D.17/95 YİM 278/91

Yüksek İdare Mahkemesi Olarak Oturum Yapan
Yüksek Mahkeme Huzurunda.
Mahkeme Heyeti: Taner Erginel, Mustafa Özkök, Gönül Erönen.
Anayasasının 152. maddesi ha-kkında.

Müstedi: Makbule Adalısoy, 14, Dursun Özsaraç Sokak, Girne.
ile
Müstedaaleyhler: 1. İskân Bakanlığı vas. ile KKTC, Ledkoşa.
2. Saptama, Değerlendirme ve Tazmin Komisyonları
Başkanlığı, İskân Bakanlığı vas. ile KKTC., Lefkoşa.
- 3.Tapu ve Kadastro Dairesi (Genel) Müdürlüğü vas. ile
KKTC., Lefkoşa.
4. Eşdeğer Tazmin Komisyonu vas. ile KKTC., Lefkoşa.
A r a s ı n d -a.

Müstedi namına: Av. Menteş Aziz adına Av. Savaş Atakan.
Müstedaleyhler namına: Sv. Behiç Öztürk.



Yasa Maddesi: 1983 Eşdeğer Mal Vermede Öncelikler Tüzüğünün 4(d) maddesi.

İstemin Özeti: Müstedinin Müstedaaleyhler tarafından eşdeğerde kaynak olarak -verilmek üzere kaynak paketinde ilan edildikten sonra, başvuru konusu malın ilgili şahsa verilmesine ilişkin kararın veya işlemin hükümsüz ve etkisiz olduğuna ve herhangi bir sonuç doğurmayacağına dair karar verilmesi istemi.

OLAY: 1974 göçmeni olan Müste-di, ailesi ile birlikte iskân edildiği evin bitişiğinde bulunan başvuru konusu arsayı da tasarrufuna almıştır. 14. kaynak paketinde ilân edilen başvuru konusu kaynak ilgili şahsa verilmiştir. Başvuru bu karardan yapılmıştır.
SONUÇ: Yasal mevzuat ve o tari-hte yürürlükte bulunan Öncelikler Tüzüğü uyarınca konu malın ilgili şahsa verilmesi ile sakat işlem yapılmış değildir.
Başvuru red ve iptal edilir.


Atıfta Bulunulan Yargısal İçtihatlar:
YİM 147/86 - (D.4/89) sayılı Yüksek İdare Mahkemesi kararı.
YİM -130/85 - (D.4/87) sayılı Yüksek İdare Mahkemesi kararı.
YİM 186/86 - (D.34/87) sayılı Yüksek İdare Mahkemesi kararı.
YİM 70/85 - (D.22/87) sayılı Yüksek İdare Mahkemesi kararı.
YİM 71/84 - (D.16/86) sayılı Yüksek İdare Mahkemesi kararı.
YİM 3/84 - (D.5/85)- sayılı Yüksek İdare Mahkemesi kararı.

Atıfta Bulunulan Bilimsel İçtihatlar:
Doç. Ragıp Sarıca, idari Kaza, 1949 baskı, cilt 1, s.32, 34, 35.




H Ü K Ü M

Taner Erginel: Bu başvuruda Mahkemenin hükmünü Sayın Yargıç Gönül Erönen verecektir.

Gönül Eröne-n: Müstedi, 4.11.1991 tarihinde dosyalamış olduğu işbu başvurusu ile Yukarı Girnede, Pafta/harita XII/20 E.1'de kain 355 parsel nolu arsanın 14. kaynak paketinde 3178 nolu sırada eşdeğer mal olarak verilmek üzere Müstedaaleyhler tarafından ilân edildikten -sonra bu malın ilgili şahıs Mehmet Acarkan'a verilmesine ilişkin alınan kararın veya işlemin hükümsüz ve etkisiz olduğuna ve herhangi bir sonuç doğurmayacağına dair karar verilmesi isteminde bulunmuştur.

Müstedinin başvurusunun dayandığı gerçekler şunlar-dır: Müstedi, Güney göçmeni olup Barış Harekâtını müteakip 1974'de Kuzeyde başvuru konusu mala hem hudut olan 354. parseldeki taşınmaz mala eşi ve çocukları ile birlikte iskan edildiğini, daha sonra 354. parselde bulunan konutun koçanını eşinin aldığını (E-mare 2), konu parsele yerleştiği tarihten beri başvuru konusu 355 nolu parseli tasarrufunda bulundurduğunu ve ailesi ile birlikte ağaçlandırarak tellediklerini, oraya sebze ektiklerini ve çardak yaptıklarını; halen bakımını yapmakta olduğunu, Güneyde 11 dö-nüm bağ ile 10 badem ve 12 dönüm bağın 1/5 hissesi ile 3 dönüm bağın 1/5 hissesini bıraktığını; bunlara 504,738 puan değer biçildiğini (Emare 1), arsa puanı bulunmadığını, Emare 16'da görülen malların koçanının ise eşinin adına çıktığını, 2.9.1985 tarihind-e Emare 6 yazı ile başvuru konusu yeri kiralamak için teklifte bulunduklarını ancak yazılı bir cevap almadıklarını, keza evlerinin yanlarında olduğu cihetle pakete konduktan sonra öncelik kendilerinde olacağının şifahen belirtilmesi üzerine 1991'de konu ma-l 14. kaynak paketinde ilan edilmesi ile 21.5.1991 tarihinde (Emare 10) müracaat ettiklerini, kaynakta bulunan başka herhangi bir mala müracaat etmedikleri gibi, 1985'de "T" cetvellerine işlenen puanlarına karşılık başka bir mal da almadıklarını, buna rağm-en ilgili malın kendilerine verilmediğini (Emare 14), ve malın İlgili Şahsa verildiğini öğrendiklerine değinerek, İlgili Şahsın kaynak paketine başvurduğu tarihte bekar olduğunu (Emare 12) ve Güneyde Esenköyde tarla ile harup ağacı terkettiğini (Emare 3'ün- eki), başka mal bırakmadığını, 304.585 puanı bulunduğunu (Emare 13). puanlarının kaynağının nenesinden annesine ve daha sonra kendisine geçen puanlar olduğunu (Emare 3), İlgili Şahsın Güneyde bıraktığı malların kendisinin bıraktığı mallardan daha az değer-li olduğu cihetle 1983 Öncelikler Tüzüğüne göre önceliğin kendisinde olduğunu beyan etmiştir. Ayrıca başvuru konusu Emare 15 kararın, gerekçesiz ve araştırma yapılmadan alındığı için iptal edilmesi gerektiği iddialarıyla işbu başvuruyu dosyaladığını söylem-iştir.


Müstedaaleyhler dosyalamış olduğu itiraznamelerinde Müstedinin Emare 1 olarak sunduğu "T" cevtevlinde Güneyde arsası bulunmadığını, kocasının eşdeğerine karşılık 5 dönüm kuru tarla, 4.5 dönüm zeytinlik, 5.5 dönüm de narenciye bahçesi aldığının or-taya çıktığını, İlgili Şahsın ise Emare 13 Mal Değer Belgesine göre 304.584 puanı bulunduğunu, ancak Emare 3 "T" cetvelinde ilgili kaynağa müracaat ettiği tarih olan 10.6.1991 (Emare 12) tarihinde 2.337.624 puanı olduğunu ve ilgili tarihe kadar herhangi bi-r puan harcamadığını, 22.10.1991 tarihinde yapılan değerlendirmede Müstedinin dayandğı 1983 Öncelikler Tüzüğünün 4(d)(2) maddesinin 26.9.1991 tarihinde yürürlükten kalktığını dolayısıyle bu madde altında Müstedinin öncelikli olmadığını, İlgili Şahsın puan -karşılığının Güneyde bıraktığı hane ve avlu olduğu cihetle Müstediye nazaran daha üstün hakkı olduğunu, başvuru konusu malın hiçbir zaman Müstedinin yasal tasarrufunda bulunmadığını beyan ederek yapılan uygulamada bir hatanın olmadığı cihetle konu kararın -iptal edilmemesi görüşünü beyan etmiştir.

Başvurunun duruşması sırasında tarflar 1'den 18'e kadar olan emareleri Mahkemeye ibraz ettiler. Müstedinin eşi Musa Adalısoy Müstedi lehine şahadet vermiştir. Musa Adalısoy yukarıda belirtilen konularla ilgili bi-ldiklerini Mahkemeye aktarmıştır. Müstedaaleyhler ise herhangi bir tanık çağırmadılar. Tanıkların dinlenmesi ve tarafların Mahkemeye hitapları ile başvuruun duruşması tamamlanmıştır.

Taraflar arasındaki esas ihtilâf konusu başvuru konusu malın Müstediye -değil de neden İlgili Şahsa verildiği ekseninde bulunmaktadır. Yukarıda aktarılan ihtilâfsız olgulardan da görülebileceği üzere ne Müstedi ne de İlgili Şahıs Güneyde arsa nitelikli mal bırakmamışlar ve her ikisi de niteliksiz denebilecek mallar bırakmışlar-dır. 14. kaynak paketine müracaatların yapıldığı tarihte, 28.2.1983 tarihinde yayınlanan 1983 Eşdeğer Mal Değerlendirmede Öncelikler Tüzüğünün 4(d) maddesi şöyle idi: "(4) .... Ayni mal için birden fazla kişi istemde bulunduğu takdirde aşağıdaki öncelik ki-rterleri saptanan sıra dahilinde uygulanarak malın nihai olarak kime verileceği saptanır . (d) Arsa ve Arsa Nitelikli arazi için:


Özellikleri bakımında, Güneyde benzer nitelikte taşınmaz malı bulunan

Talebettiği arsa ile hemhudut olan bir konutta oturan-

Herhangi bir taşınmaz mal almamış olan.

Kuzeyde; konut, arsa veya arsa nitelikli arazisi olmayan.

Evli veya evlilik çağında çocukları olup, Güneyde birden fazla arsa bırakmış olmak.

Güneyde, önemli sayıda ve değerde arsa veya arsa nitelikli arazisi bu-lunan."


-Bu durumda yukarıda sıralanan öncelikler kriterleri çerçevesinde Müstedinin, İlgili Şahsa nazaran önceliği bulunup bulunmadığı hususunun incelenmesi gerekir.


Müstedinin durumu:

Müstedi Güneyde benzer özellikte mal bırakmamıştır. Keza Emare 15'in değe-rlendirme ve karar tarihi olan 22.10.1991 tarihinde, müracaatlar incelenip karara bağlanırken mevzuatın 2. fıkrasında belirtilen "talep ettiği arsada hem hudut olan bir konutta oturan" kriter, 26.9.1991 tarihinde Resmi Gazetenin Ek. III'ünde yayınlanan Amm-e Enstrümanı 470 ile kaldırılmış olduğundan kararın alındığı tarihte yürürlükteki geçerli mevzuat Müstediye herhangi bir öncelik tanımamakatdır.

3. ve 4. sırada belirtilen kriterler açısından bakıldığı zaman bunların da, Müstediye öncelik tanınmasına ola-nak vermemektedir şöyle ki; Müstedinin eşi Emare 2'de görülebileceği gibi başvuru konusu parsel 355'e hem hudut olan 354 parselde bulunan konutun koçanını aldığı gibi başvuru konusu mal için yaptığı müracaat formunda görüleceği üzere (Emare 10) 354 parseld-eki konuta ilaveten kuru tarla, zeytinlik ve narenciye türü malaraı da eşdeğerine karşılık almış olduğu görülmektedir. Müstedi evli olup Güneyde herhangi bir arsa bırakmış değildir.


İlgili Şahsın durumu:

İlgili Şahsa gelince, görülebileceği gibi İlgil-i Şahsın da Güneyde benzer özellikte malı bulunmamakta olup sadece tarla, avlu ve ağaçtan ibarettir. (Emare 3 ek) 2., 3. ve 4. kriterlere bakıldığında ise İlgili Şahsın mevcut puanlarından hiçbirini harcamamış olduğunu daha önce nitelikli arazi müracaatı o-lmadığı ve Kuzeyde hiçbir konut arsa veya arsa nitelikli araz olmadığı görülmektedir. İlgili Şahıs kaynak paketine müracaat tarihinde bekâr olup evlilik hazırlıkları içerisinde idi ve Güneyde herhangi bir arsa bırakmamıştır.

Yukarıdaki olgulara bakıldığı-nda ne Müstedi ne de İlgili Şahıs birbirlerine karşı üstünlük taşımamaktadırlar.

Bu durumda öncelik kime ait olduğunu, Müstediye haksızlık yapılıp yapılmadığını veya Komisyonun hatalı bir işlem yapıp yapmadığını tespit etmeye çalışırken tarafların duruml-arına ilişkin Komisyonun önünde olan diğer hususları da incelemede fayda vardır.

Hernekadar da Müstedi, İlgili Şahsın puanlarını 304.585 olarak belirt-mişse de İlgili şahsın harcanmamış ve nenesinden annesine annesinden de kendisine intikal eden 2.337.62-4 puanı mevcuttur. Bu açıdan Müstedinin gerek kendisinin gerekse kocasının birleştirilerek kullanmuş olduğu puan miktarına karşılık İlgili Şahsın hiçbir harcaması yoktur.

Müstedinin eşinin verdiği şahadete göre başvuru konusu parsel 355 kendisinin tasarr-ufundadır.

YİM 147/86 D.4/89 sayılı başvurunun 5'inci sayfasında şöyle denmektedir:

"Yerleşmiş İdare Hukuku prensiplerine göre bir menfaatın meşru sayılabilmesi için hukuki temele, (örneğin; mevuzata idari bir karara) dayanması gerekmektedir. Bir menfaa-t bu gibi temellerden birine dayanmaz, fakat müsamaha, göz yumma gibi tamamen fiili bir durumda istinat ederse, böyle bir menfaat meşru sayılmaz (Gör: Doçent Ragıp Sarıca'nın İdari Kaza isimli eserinin 1949 yılı baskısıı, cilt 1, sayfa 32, 34 ve 35. Bak ay-rıca YİM 130/85; D.4/87, YİM 186/86; D.34/87, YİM 70/85; D.22/87)"

355 numaralı parseli damadı ile birlikte müştereken kullanmakta olduğunu ve "fiili tasarrufunda" bulunduğunu ileri süren Müstedinin huzuru-muzdaki meselede ilgili parselde muhtemelen tasa-rrufunun herhangi bir yasal dayanağı yoktur ve bu itibarla İlgili Şahsa nazaran kendisine bu tasarruf herhangi bir üstün hak vermemektedir. Sunulan olgularda (Emare 6) konu bahçenin 1974'den beri Müstedi veya eşinin değil, damadı Özker Avcıoğlu'nun tasarru-fında olduğu ve aslında onun kullanmakta olduğu görülmektedir. Müstedi konu parsel 355'in kendine kiralanması için yaptığı yazıya hernekadar da cevap almadığını belirtmişse de bunu herhangi bir şekilde yakınma konusu yapmamış ve ilgili parselin tasarrufund-a olduğuna dayanarak "T2" cetveline geçmesini sağlamıştır. (YİM 71/83; D.16/86)

Yukarıdaki gerçekler çerçevesinde konu aprselin tasarrufu YİM 3/84; D.5/85 sayılı kararın 8. sayfasında ifade edildiği şekilde "yasal oalrak tasarruf edilen taşınmaz mal" değ-ildir. Konu kararın 8. sayfasında şöyle denmektedir:

".. bunun dışında yasada fiili tasarruf gibi bir deyime rastlanmadığı gibi yasal olmayan bir tasarrufun T cetveline işlenmesine de olanak yoktur. Bu durumda T cetvellerinin tanzim edildiği tarihte alaka-dar şahsın yasal tasarrufunda bulunmadığı aksine, şahadetten Müstedinin tasarrufunda bulunduğu anlaşılan 135/2 nolu parselin ilgili şahsın T cetvellerine dahil edilmesine yasal olanak yoktur."

Güneyde ailesinin terkedip kendisine intikal eden mallar aras-ında hane ve avlu puanı bulunması, İlgili Şahsa, Müstediye nazaran bir üstünlük sağlamaktadır. Bu nedenle İlgili Şahsa yapılan uygulamada bir anormalliğe rastlanmadığı gibi takdirini İlgili Şahıs lehine kullanan Komisyon kararına müdahalede bulunmak için -yeterli veya geçerli sebep de görmemekteyiz.

Tüm yukarıda yazılanlardan da anlaşılacağı üzere Eşdeğer Tazmin Komisyonunun 22.10.1991 tarihinde yapmış olduğu incelemede (Emare 15) ellerinde olan tüm verileri doğru ve gerekli şekilde inceledikleri, yasal m-evzuat ve o tarihlerdeki geçerli 1983 Eşdeğer Mal Veremde Öncelikler Tüzüğü uyarınca bir haksızlık yapmadan konu malı İlgili Şahıs Mehmet Tevfik Acarkan'a vermekle herhangi bir bariz hata, yanlış değerlendirme veya sakat bir işlem yapmış değillerdir.

Son-uç olarak Müstedi başvurusunda başarılı olmadığı cihetle başvuru ret ve iptal edilir.

Masraflarla ilgili herhangi bir emir verilmez.


(Taner Erginel) (Mustafa Özkök) (Gönül Erönen)
Yargıç - Yargıç Yargıç

16 Haziran 1995








-







-


1



-


Full & Egal Universal Law Academy