Yüksek İdare Mahkemesi Numara 277,278/1980 Dava No 3/1982 Karar Tarihi 11.02.1982
Numara: 277,278/1980
Dava No: 3/1982
Taraflar: Rubberex Co. Ltd. ile Ekonomi ve Maliye Bak.
Konu: Katlı kur kararının iptali istemi
Mahkeme: YİM
Karar Tarihi: 11.02.1982

-D.3/82 Birleştirilmiş
YİM 277/80 ve YİM 278/80

Yüksek İdare Mahkemesi Ölarak Oturum Yapan.

Yüksek Mahkeme Huzurunda.
Mahkeme Heyeti: Ülfet Emin, Başkan, Salih S. Dayı-oğlu, N. Ergin Salâhi.
Anayasanın 118. Maddesi hakkında.

YİM 277/80

Müstedi: Rubberex Co. Ltd. Lefkoşa.

ile -

Müstedaaleyh: 1. Ekonomi ve Maliye Bakanlığı vasıtasıyle KTFD,
Lef-koşa.

2. Ticaret Sanayi ve Kooperatifler Bakanlığı vasıtasıyle
Lefkoşa.

Arasında.

Müstedi namına: Abdullah Alpay ve Ergin Ulunay.
Müstedaale-yh namına: Yaşar Boran.

YİM 278/80

Müstedi: Rubberex Co. Ltd., Lefkoşa.

ile -
Müstedaaleyh: 1. Ekonomi ve Maliye Bakanlığı vasıtasıyle KTFD,
Lefkoşa.
2. Ticaret Sanayi ve Ko-operatifler Bakanlığı vasıtasıyle
KTFD,Lefkoşa

Müstedi namına: Abdullah Alpay ve Ergin Ulunay.
Müstedaaleyh namına: Yaşar Boran.



Yasa Maddesi: Bakanlar Kurulunun Ç-86-80 sayılı kararı ile Ç-347-79 sayı ve 25.5.1-979 tarihli kararı.

İstemin Özeti: Müstedaaleyhin döviz tahsis belgesi ile ithal ettiği malları gümrükten çekebilmek için döviz fiyatı artışı talep eden kararı ve temel kurdan verilmiş olan tahsisi katlı kura çeviren kararının hükümsüz ve etkisiz olduğuna- ve hiçbir kanuni sonuç tevlit etmediğine dair karar istemi.






OLAY: Klorlu boru ithal etmek isteyen Müstedi, 2. Müstedaaleyhten döviz tahsis belgesi ile ithal iznini aldı. Mûstedi buna dayanarak bankada akreditif açtı. İlgili Bakanlık Müstediye temel- kurdan döviz tahsis belgesi verirken, temel kur uygulanacak ithal mallarının listesini gösteren Bakanlar Kurulunun ilgili kararını da verdi. Daha sonra Bakanlar Kurulu plâstik hammadelerine katlı kur uygulanmasını öngörmüştür. Müstedi plâstik hammaddeleri-ne katlı kur uygulanmasını ön gören emirnamenin diğer maddeler yanında Anayasaya aykırı olduğunu iddia etti. Anayasa Mahkemesi Müstedaaleyh 2'nin ithal malların listesini yetkisiz ve herhangi bir yasal dayanak olmadan ilân edilmiş olduğunu belirtti.

SONU-Ç: Bu durumda 2. Mûstedaaleyhin Müstediye verdiği döviz tahsis belgesinin herhangi bir yasal değeri yoktur ve .yegâne geçerli belge katlı kur uygulamasını öngören belgedir ve Müstedaaleyhlerin ithal edilen malı katlı kur üzerinden hesaplanması gerektiği hu-susunda verdikleri kararın gayri kanuni ve hükümsüz olmadığına karar verilir.
Her iki başvuru reddolunur.

Atıfta Bulunulan Yargısal İçtihatlar:
1- 7/81 sayılı Anayasa kararı.




HÜKÜM
Ülfet Emin, Başkan: Müstedi 277/80 sayılı idari davada müstedaaleyh Ma-liye Bakanlığının müstedinin 10924 numaralı döviz tahsis belgesi ile ithal ettiği malları gümrükten çekebilmek için döviz fiyatı artışı talep eden kararı ve temel kurdan verilmiş olan tahsisi katlı kura çeviren kararının geçersiz, kanunsuz, hükümsüz olduğu- ve hiçbir kanuni sonuç tevlit etmediği hakkında bir emir talep etti.
278/80 sayılı idari davada ise müstedi müstedaaleyh Maliye Bakanlığından 277/80 sayılı idari davada talep edilen aynı emirleri talep etti. Her iki idari davada da müstedi ve müstedaaleyh-ler ayni kişilerdir. Müstedi Fasıl 113 altında kayıtlı hükmi şahsiyeti haiz bir şirkettir. Müstedi plâstik sanayü ile iştigal etmektedir. Müstedi takriben 12.10.1979 tarihinde ikinci müstedaaleyh olan Ticaret, Sanayi ve Kooperatifler Bakanlığına müracaat e-derek 5720 dolar değerinde Alloprene R2(,a) (klorlu lâstik) ithali için izin talep etti. Müstedaaleyh 2 de 12.12.79 tarih ve 11924 sayılı döviz tahsis belgesi ile- temel kuradan ithal izni verdi. Müstedi buna dayanarak 20.12.1979 tarihinde söz konusu mal i-çin banka vasıtası ile akreditif açtı. Akreditif açıldığı zaman temel kurdan bir doların değeri 35.70TL idi. İlgili Bakanlık müstediye temel kurdan döviz tahsis belgesi verirken 25 Mayıs 1979 tarih ve 43 sayılı Resmi Gazetenin Ek IV'ünde ,yayın-
lanan ve B-akanlar Kurulunun Ç-247-79 sayılı kararı ile onâylanan karar ışığında Ekonomi ve Maliye Bakanlığının ilân ettiği tebliğin temel kur uygulanacak ithal mallarinın listesini gösteren 2. kısmının III(f) kısmına dayanmakta idi. Tebliğin bu kısmına göre plâstik -ûrünleri hammadeleri temel kur uygulanacak ithal mallarından biri idi. Ekonomi ve Maliye Bakanlığı işbu tebliğin 20 Nisan 1979 tarih ve 34 sayılı Resmi Gazetenin EK IV, Bölüm I'inde yayınlanan emirriamenin 2B(d) maddesinin ve Bakanlar Kurulunun Ç-347-79 sa-yı ve 23.5.1979 tarihli kararının kendisine verdiği yetkiyi kullanarak yayınladı. Bakanlar Kurulunun Ç-347-79 sayılı kara.rı ile Karar Na K-19 olarak yayınlarian kararda aynı emirnamenin 2B(d) maddesine istinaden ilgili Bakanlıkların da görüşü alınmak sure-tiyle tanzim edilen katlı kur EK I ve emirname ile tanzim edilen temel kur Ek II ithal malları listesini onayladı ve emriname gereğince Ekonomi ve Maliye Bakanlığınca yayınlanmasına karar verdi. 20 Nisan 1979 tarih ve 34 sayılı Resmi Gazetenin Ek IV Bölüm -I'inde yayınlanan emirnamenin 2B(d) maddesi aynen şöyledir:

"2. Ekonomi ve Maliye Bakanlığınca döviz ve effektif alım ve satım işlemleri için yetkili kılınan bankalarca döviz ve effektif alım ve satım işlemlerinde bu tarihten itibaren aşağıdaki esaslara u-yulacaktır.
'A. Alım işleminin uygulanacağı esaslar şunlardır:


B. Satım işleminde uygulanacak esaslar şunlardır:

(a).. . . . . . .
(b).. . . . . . .
(c).. . . . . . .

(d)Katlı kur uygulanacak olan ithal malları Ekonomi ve Maliye, Ticaret Sana-yi ve Kooperatifler, Dışişleri Savunma ve Turizm, Tarım Doğâl Kaynaklar ve Enerji Bakanlıklarınca öncelikleri de belirlenerek saptanılacak bir liste halinde Ekonomi ve Maliye Bâkanlığınca ilân edilir."
Daha sonra 25 Ocak 1980 tarih ve 9 sayılı Resmi Gazete-nin Ek IV'ünde yayınlanan ve Bakanlar Kurulunun Ç-86-80 sayılı kararı ile onaylanan Para Kambiyo ve Dış Ticaret Komitesinin K-26 sayılı kararı ile Ekonomi ve Maliye Bakanlığınca aynı Resmi Gazetede yayınlanan "katlı kur uygulanacak ithal malları listesi"ni-n Liste I'in III. kısmının 5. maddesi ile plâstik ürünleri hammaddelerine katlı kur uygulanması öngörülmûştür. Konunun idare mahkemesinin ilk duruşması esnasında müstedi plâstik maddeleri hammaddelerine katlı kur upgulanmasını öngören emirnamenin diğer mad-deler yanında, Analra.saya aykırı olduğunu iddia etti. Yüksek Mahkeme Anayasa Mahkemesi olarak 7/81 sayılı havalede verdiği kararda 20 Nisan 1979 tarih ve 34 sayılı Resmi Gazete'nin Ek IV Bölüm I'inde yayınlanan emirname ve özellikle Emirnamenin 2B(d) madd-elerinin ithal mallarına temel kur uygulanacağı hususunda veya temel kur uygulanacak ithal mallarının saptanması ve ilân edilmesi hususunda herhangi bir Bakanlığa veya kuruluşa veya organa yetki vermediğini, bu nedenle 25 Mayıs 1979 tarihli Resmi Gazete Ek- IV Bölüm I'de yayınlanan Ekonomi ve Maliye Bakanlığı tebliğinin 2. kısmında belirlenen temel kur uygulanacak ithal malları listesinin yetkisiz ve herhangi bir yasal dayanak olmadan ilân edilmiş bir tebliğ olduğunu ve böyle bir tebliğin yürürlükte ve geçer-li olamayacağını açıklıkla belirtti. Bu durumda 2. müstedaaleyhin müstediye 12.12.1979 tarih ve 10924 numaralı temel kurdan döviz tahsis belgesinin herhangi bir yasal değeri veya geçerliliği yoktur. Para Kambiyo ve Dış Ticaret Komitesinin aldığı ve Ç-299-7-9 sayılı Bakanlar Kurulu kararı ile onaylanan ve 20 Nisan 1979 tarihli ve 34 sayılı Resmi Gazetenin Ek IV'ünde yayınlanan kararın 1. maddesine göre K.T.F. Devletinde emirnamenin yürürlük tarihinden başlamak üzere katlı kur uygulanmasına geçildiği öngörülme-ktedir. Söz konusu emirrıerrıe 3. maddeye göre 21.3.1979 tarihinde yürürlüğe girdi. İlgili hammaddeler takriben Nisan 1980'de Kıbrıs'a geldi ve ilgili Bakanlık 25 Ocak 1980 tarihli emirname nedeni ile müstediden ithal ettiği malların kurunun katlı kurdan h-esaplanırıasına karar verdi ve daha önce yani 12.12.1979 tarihinde verilen döviz tahsis belgesi tadil edildi ve 14 Nisan 1980 tarihinde döviz tahsisinin katlı kur üzerinden yapıldığı belirlendi. 12.12.1979 tarihli tlöviz tahis belgesinin yasal bir dayanağı- olmadığı nedeni ile geçersiz ve hükümsüz olduğu daha önce belirtildi. Bu durumda yegâne geçerli döviz ve tahsis belgesi 14 Nisan 1980 tarihinde müstedaaleyh 2 tarafından verilen döviz tahsis belgesidir ki bu döviz tahsis belgesi de katlı kur üzerinden ver-ilmiştir. 14 Nisan 1980 tarihinde ve hatta malların gümrükten kurtarıldığı gün 23.4.1980 tarihinde bir doların resmi kur değeri katlı kur üzerinden 75.17TL idi. Mahkemeye ibraz edilen belgelerden de müstedinin bu kuru ödediği görülmektedir. Müstedaaleyhler- 25.1.1980 tarihli emirnameye dayanarak ithal edilen malın katlı kurdan ödenmesini talep etmiş olmasına rağmen bu talebin veya bu husustaki kararlarının herhangi bir gayrı kanuniliği bulunmamaktadır. Bunun da sebebi daha önce belirtildiği gibi temel kur üz-erinden döviz tahsis belgesi verilmesinin herhângi bir yasal dayanağı bulunmamasıdır.

278/80 sayılı idar'r davada da talep 277/80 sayılı idari davadaki talebin tıpatıp aynısıdır. Bu davada müstedi 29.8.1979 tarihinde 9630 dolar değerinde Revultex La hamma-dde ithal etmek için müracaatta bulundu. Müstedaaleyh de 12.10.1979 tarihinde 196 numaralı döviz tahsis belgesi ile temel kurdan ithal izni vermiştir. Bu mal hususunda müstedi 20.12.1979 tarihinde akreditif açmıştır. Akreditif açıldığı zaman temel kurun de-ğeri 1 dolar 35,70TL idi. Bu maller cia takriben Nisan 1980 tarihinde Kıbrıs'a geldi ve 22.4.1980 tarihinde gümrüklen-
mesi yapıldı. Aynı şekilde müstedaaleyh 2, 16 IIisan 1980 tarihinde daha önce temel kur üzerinderi verdiği döviz tahsis belgesini tadil -ederek döviz tahsisinin katlı kurdan yapıldığını belirtmiştir.

277/80 sayılı başvuruda belirtilenler aynen bu başvuruya da şamildir ve bu nedenle müstedaaleyhlerin ithal edilen malı katlı kur üzerinden hesaplanması gerektiği hususunda verdikleri kararın g-ayri kanuni ve hükümsüz olmadığına karar verilmesi gerekir. '

Yukarıda belirtilen sebeplerden dolayı her iki başvurunun reddolunması gerekir.

Sonuç olarak 277/80 ve 278/80 sayılı başvurular reddolunur.



(Ülfet Emin) (Salih S.Dayıoğlu) (N-.Ergin Salahi)
Başkan Yargıç Yargıç

11 Şubat 1982





Full & Egal Universal Law Academy