Yüksek İdare Mahkemesi Numara 25/2006 Dava No 11/2009 Karar Tarihi 04.07.2009
Numara: 25/2006
Dava No: 11/2009
Taraflar: Saffet Ltd. ile Bakanlar Kurulu ve diğerleri arasında
Konu: Hazine mallarının kiralanması - Taşınmaz hazine mallarının kiralanmasında Bakanlar Kurulunun karar alma yetkisi olmaması.
Mahkeme: YİM
Karar Tarihi: 04.07.2009

-D. 11/2009 YİM 25/2006

Yüksek İdare Mahkemesinde
Anayasanın 152. Maddesi Hakkında.

Mahkeme Heyeti: Şafak Öneri, Talât D. Refiker, Narin F. Şefik.

Davacı: Saffet Limited c/o Park Otel, Yeni Boğaziçi, G-azimağusa

ile -

Davalı: 1- KKTC Bakanlar Kurulu vasıtası ile KKTC - Lefkoşa 2- KKTC Maliye Bakanlığı vasıtasıyla KKTC - Lefkoşa
3- KKTC Devlet Emlâk ve Malzeme Dairesi vasıtasıyla KKTC - Lefkoşa
A r a s ı n d a.

-Davacı namına: Avukat Mustafa Asena adına Avukat Yankı Akif
Davalılar namına: Savcı İlter Koyuncuoğlu.

------------

K A R A R

Şafak Öneri: Park Otel diye bilinen turistik tesis, 63/93 sayılı Taşınmaz Hazine Malları Yasası altında KKTC'ye ait bir taşın-mazdır. Davacı, dava ile ilgili zamanlarda, mezkûr tesisin kiracısıdır.
Davalı 1 Bakanlar Kurulu, 22/6/2005 tarihinde Park Otel ile ilgili olarak S-456-2005 sayılı bir karar aldı. Huzurumuzda başka herhangi bir şahadet olmamasına rağmen, emare 2 olarak- ibraz olunan bu karardan istihraç edildiğine göre mezkûr tesis, uzun bir süreden beri davacının kirasında olup, gerek tesise ait araziler ve gerekse kira süresine ilişkin olarak Bakanlar Kurulunca alınmış bazı kararlar mevcuttu. Bakanlar Kurulu, emare 2 -ile, sözü edilen önceki Bakanlar Kurulu Karar-larını iptal ve/veya tadil ederek tesisin 31/11/2005 tarihinde sona erecek olan kirasının, 31/12/2019 tarihine kadar uzatıl-ması yönünde karar aldı. Mezkûr kararda Bakanlar Kurulu keza, mevcut tesise ek olarak-, 29/1/2003 tarihli ve E.108-2003 sayılı kararı ile davacıya kiralanmak üzere, Maliye Bakanlı-ğının kontrol ve yönetimine verilen (emare 4) bazı parsellerin de davacıya kiralanmasına karar vermektedir.
Emare 2 Bakanlar Kurulu Kararından sonra, davacı ile- davalı 2 Maliye Bakanlığının ilgili birimi olan davalı 3 Devlet Emlâk ve Malzeme Dairesi arasında mezkûr tesis ile ilgili olarak 1/12/2005 - 31/12/2019 yıllarını kapsayan yıllar için bir kira mukavelesi aktedildi. Emare 3 olarak ibraz edilen kira muka-ve-lesine, mevcut tesise ek olarak, emare 2 kararda belirtilen bazı parseller de dahil edilmesine rağmen, ayni kararda dava-cıya kiralanmak üzere ayrılan 1/1, 144/1, 145/1 ve 151/1 numaralı parseller dahil edilmedi. Mezkûr kira sözleşmesi, davacının ilgili z-amanlardaki yetkilisi tarafından, dahil edilmeyen parseller ile ilgili hakları saklı tutularak imza-lanmıştır.

Davacı, davalılar aleyhine dosyaladığı bu dava ile 1/1, 144/1, 145/1 ve 151/1 nolu parsellerin emare 2 Bakanlar Kurulu Kararına rağmen, kendi-sine kiralanmamasının ihmal teşkil etti-ğini ileri sürmekte ve bu yönde bir "ilam" talep etmektedir.
Talep takriri incelendiğinde, dava konusu emare 2 kararı alan davalı 1 Bakanlar Kurulu aleyhine herhangi bir yakınma veya dava sebebi ileri sürülmediği, -husumetin, emare 2 kararı uygu-lamayan davalı 2 ve özellikle davalı 3'e yöneltildiği görül-mektedir. Davacının iddiaları özetle şöyledir; davalı 2 ve 3, Bakanlar Kurulunun emare 2 kararını uygulamakla yükümlüdürler. Davalı 2 ve 3'ün bu yükümlülüklerini y-erine getirmemeleri yani dava konusu parsellerle ilgili olarak davacı ile kira muka-velesi aktedmemeleri bir ihmal oluşturur.
Davalılar tarafından bulunan savcıya göre ise, 63/93 sayılı Taşınmaz Hazine Malları (Kiralama ve değerlendirme) yasasına (kararın -ileri safhalarında sadece "yasa" olarak anılacak) konu gayrımenkul malların kiralama yetkisi davalı 2 Maliye Bakanlığında olup Bakanlar Kurulunun kiralama yetkisi yoktur. Bakanlar Kurulunun yetkisi sadece 10 yılı aşan ancak 50 yılı aşmayan kira sürelerini-n onayı ile ilgilidir. Bu nedenle, davalı 2 ve 3'ün Bakanlar Kurulunun emare 2 kiralama kararını uygulamaması bir ihmal teşkil etmez.

İdari ihmal, yürütsel veya yönetsel bir organ veya makamın alması gereken bir kararı almaması veya yapması gereken bi-r idari işlemi yapmaması halidir. Yürütsel veya yönetsel bir organ veya makamın alması gereken bir idari kararı almaması veya yapması gereken bir idari işlemi yapmaması halinde, Anayasanın 152. maddesi altında Yüksek İdare Mahkemesine baş-vurma olanağı va-rdır. Ancak, ilgili idari organ, bir konuda karar alma veya işlem yapmakta serbest ise, yani karar alma veya işlemi yapmakta yasal bir zorunluluk yoksa, ihmalden söz etmek söz konusu değildir. (Bak: KKTC'de Anayasa ve Yönetim Hukuku, Zaim M. Necatigil, s-ayfa 93)

Yukarıda belirttiğimiz gibi davacı, davalı 2 ve 3'ün, davalı 1 Bakanlar Kurulunun emare 2'de ibraz edilen S-456-2005 sayılı kararını uygulamakta gösterdikleri ihmalden yakınmak-tadır.
Dava konusu gayrımenkuller taşınmaz hazine malı olup, Yasa a-ltında kira objesidirler. Taşınmaz hazine mallarının kulla-nımı, bakım ve onarımı, kiralama ve korunması yasanın 4. maddesi altında davalı 2 Maliye Bakanlığının sorumluluğun-dadır. Bir taşınmaz hazine malının kiralanması ile ilgili hükümler, anılan yasan-ın 5. ve müteakip maddelerinde düzenlen-mektedir. Yasanın 5. maddesi şöyledir;
Taşınmaz Hazine Malının kiralanma-sına karar verme
yetkisi 5. Devlete ait taşınmaz hazine malına yatırım yapma, hazine malını geliştirme veya değerini artırma amacıyla vey-a Devlet ekonomisine katkı sağ-layacak bina veya tesislerin yapımı için ve/veya mevcut-ların geliştirilmesi için, taşınmaz hazine mallarını, gerçek ve tüzel kişilere kira-lamaya, 12'nci maddede öngörü-len kira süre ve koşullarına uygun olmak ve kamu yararı- bulunmak koşuluyla, Bakanlık yetkilidir.

Maddeden açıkca anlaşılacağı gibi, bir taşınmaz hazine malının kiralanmasına karar vermeye yetkili olan idari organ davalı 2 Maliye Bakanlığıdır.
Kiralanmasına karar verilen bir taşınmaz hazine malının kira -süresi ile ilgili hükümler ise yasanın 12. maddesinde düzen-lenmektedir. Buna göre, 10 yıla kadar olan kira süresini tesbit etmek, davalı 2 Maliye Bakanlığının yetkisindedir.
11 yıl - 50 yıl arası süreler için Bakanlar Kurulunun, 50 yıl - 99 yıl arası s-üreler için Cumhuriyet Meclisinin kira sürelerini onaylaması gerekir.
Davalı 2'nin aldığı kiralama kararlarını ise, yasanın 8. maddesi uyarınca, davalı 3 Devlet Emlâk ve Malzeme Dairesi yürütür. Buna göre kira takdiri, kira sözleşmesinin hazır-lanması, -imzalanması, feshedilmesi ve kira bedellerinin tahsili ile ilgili işlemler davalı 3 Devlet Emlâk ve Malzeme Dairesi tarafından yapılır.

Yukarıda alıntısı yapılan mevzuattan görüldüğü gibi, Bakanlar Kurulunun taşınmaz hazine mallarının kiralanması ile il-gili karar alma yetkisi yoktur. Bakanlar Kurulunun yetkisi sadece, davalı 2 tarafından uygun görülen 11-50 yıl arası kira sürelerini onaylamakla sınırlıdır.
İdare, hukuksal işlem yapma yetkisi ve görevini yasalardan alır. Yetki konusunda Prof. Dr. Şeref -Gözübüyük - Prof. Dr. Turgut Tan, İdare Hukuku, Cilt 1 Genel Esaslar, sayfa 438'de şunlar yer almaktadır;
"529.- Yetki kurallarının niteliği ve önemi. Yetki, kısaca, belirli organ ve makamlara Anayasa ve yasalarla tanınmış karar alma gücünü anlatmaktadır-. Yetki, idari işlemin en önemli ögesini oluşturmaktadır. Ayrıca, yetki kuralları "kamu düzeni"ne ilişkin olduklarından uyuşmaz-lığın her aşamasında taraflarca ileri sürülebi- leceği gibi, mahkemece de kendiliğinden dikkate alınır.
Nitekim, Danıştay'a g-öre "idare hukuku bir statü hukuk olup, bu hukuk düzeninde idare ancak statülerle belirlenen hukuki durumlara dayanı-larak kendisine tanınmış bir yetkiyi kullana-bilir"; yine Danıştay'a göre, "Kamu hukuku ilke-lerine göre yetki, bir kamu düzeni sorunudur; -kanun koyucu tarafından kime verilmiş ise ancak o, bu yetkiyi kullanabilir; yine kanunun açık izni olmadıkça yetkili makam veya merci yetki-sini devredemez."

Ayni husus ile ilgili olarak, Dr. Kemal Gözler, İdare Hukuku isimli kitabında sayfa 685'de şunla-rı söylemektedir;
"Bir idari makamın diğer bir idari makamın görev alanına giren bir konuda karar alması durumunda bir yetkisizlik vardır. Bu çok çeşitli durumlarda ortaya çıkabilir: Örneğin astın üstün yetkili olduğu bir konuda karar alması; üstün ast-ın görev alanına giren bir konuda karar alması (yetki tecavüzü)."

Görüldüğü gibi, idare adına karar almaya yetkili organ veya makamın, başka bir organ veya makamın görev alanına giren
bir konuda karar alması, yetki tecavüzüdür. Yetki tecavüzü ile alına-n karar ve/veya yapılan işlemler ağır sakatlık veya yoklukla malüldür. (Bak: Prof. Dr. Gözübüyük a.g.e sayfa
453-454)

Yukarıda belirttiklerimiz ışığında, dava konusu taşın-mazların kiralanmasına karar verme yetkisi davalı 2 Maliye Bakanlığının, davalı -2'nin kiralama kararının gereğini yerine getirme yani yürütme yetkisi ise davalı 3 Devlet Emlâk ve Malzeme Dairesinindir. Davalı 1, Bakanlar Kurulunun emare 2 kararı, yetki tecavüzü sonucu üretildiği cihetle hukuken sakat ve/veya yok hükmündedir.

Davalı- 2'nin, yasa altında taşınmaz hazine mallarını kiralama yetkisini kullanıp, kullanmama hususunda takdir yetkisi vardır. Davalı 2, bu takdir yetkisini yasanın amacını ve kurallarını dikkate alarak kullanır. Davalı 2'nin, dava konusu taşınmazları davacıya -kiralama zorunluluğu olmadığı gibi, yukarıda izah edildiği gibi emare 2 Bakanlar Kurulu kararını da uygulamak zorunluluğu yoktur.

Sonuç olarak, davalı 2 ve 3'ün emare 2 Bakanlar Kurulu Kararını uygulamamakla herhangi bir ihmalde bulundukları söylenemez.
-Yukarıdakiler ışığında dava red ve iptal edilir. Dava masrafları için herhangi bir emir verilmez.




Şafak Öneri Talât D. Refiker Narin F. Şefik
Yargıç Yargıç Yargıç


7 Nisan 2009



2
-





Full & Egal Universal Law Academy