Yüksek İdare Mahkemesi Numara 228/2007 Dava No 16/2010 Karar Tarihi 30.04.2010
Numara: 228/2007
Dava No: 16/2010
Taraflar: Kontur Turizm ve Seyahat Şti. Ltd. ile İçişleri Bakanlığı ve diğerleri arasında
Konu: Doluş durak yerlerinin Girne Belediyesi Otobüs Terminali olarak düzenlenmesine ilişkin kararın iptali istemi.
Mahkeme: YİM
Karar Tarihi: 30.04.2010

-D. 16/2010 YİM 228/2007
Yüksek İdare Mahkemesinde
Anayasanın 152. Maddesi Hakkında.
Mahkeme Heyeti: Necmettin Bostancı, Talat D. Refiker, Narin F. Şefik.
Davacı: Komtur Turizm ve Seyahat Şti Ltd., K. Kaymaklı - Lef-koşa
- ile -
Davalı: 1. İçişleri Bakanlığı vasıtasıyle KKTC Başsavcısı,
Lefkoşa
2. Motorlu Araçlar İzin Kurulu n/d İzin Kurulu
vasıtasıyla KKTC Başsavcısı, Lefkoşa
3. Motorlu Araçlar İtiraz Kurulu n/d İtiraz Kurulu
- vasıtasıyla KKTC Başsavcısı, Lefkoşa


A r a s ı n d a.


Davacı namına: Avukat Derviş Akter
Davalılar namına: Başsavcı Yardımcısı Muavini Nejla Şenol.


-----------


H Ü K Ü M


Necmettin Bostancı: Bu başvuruda Mah-kemenin kararını Sayın Yargıç Narin Ferdi Şefik okuyacaktır.

Narin F. Şefik: Davacı, Davalılar aleyhine ikame ettiği davada aşağıdaki şekilde talepte bulunmuştur:

A- Davalıların müştereken ve/veya münferiden takriben
14.08.2007 ve G/ne-1/MTV-2799-356-6-11431-12314-18526-20948-
21136 sayılı yazısı ile Davacının bilgisine takriben
16.08.2007 tarihinde getirilen ve Davacının adına kayıtlı
bulunan THB 611, TGT 181, TGJ 723, TJJ 188, TDY 206, TFM 822,
TER 277 plakalı dolmuşların durak yerlerin-in Girne
Belediyesinin talebi ve İzin Kurulunun 08.08.2007 gün ve İ.K.
15/2007 sayılı kararı ile Girne Belediyesi Otobüs Terminali
olarak düzenlenmesine ilişkin karar ve/veya kararların ve işbu
karara istinaden yapılan tüm işlemlerin ve/vey-a alınan
kararların tamamen hükümsüz ve etkisiz olduklarına ve
herhangi bir sonuç doğuramayacaklarına ve/veya iptallerine
dair bir Hüküm,
B- Davalıların müştereken ve/veya münferiden, Davacının;
Davalı No:2 tarafından alınmış olan ve bilgisi-ne takriben
16.08.2007 tarihinde ve/veya o tarihlerde gelen ve
tafsilatı yukarıda verilen karara karşın Davalı No:3'e
yapmış olduğu 28.08.2007 tarihli itiraz dilekçesini
reddeden Davacının sahibi bulunduğu dolmuşların durak
yerlerini değiş-tirmeye ve/veya dolmuşların durak
yerlerinin Girne Otobüs Terminaline alınmasını öngören
14.09.2007 tarih ve L/Şa-1/MTV-2799 sayılı kararın
ve/veya kararların ve bu karar ve/veya kararlar ve/veya
işlemlerin ve işbu karara ve/veya kararlara v-e/veya
işlemlere istinaden yapılan tüm işlemlerin ve/veya
muamelelerin ve/veya Davacının kayıtlı mal sahibi
bulunduğu araçlarla Davacıya ait durak yerinde çalışan
diğer araçların ve/veya dolmuşların durak yapma haklarını
ortadan kaldıra-n ve/veya değiştiren ve/veya kaldırmaya
yönelik tüm karar ve/veya işlemlerin tamamen hükümsüz ve
etkisiz olduklarına ve herhangi bir sonuç doğuramayacaklarına
ve/veya iptallerine dair bir Mahkeme Hükmü.


Taraflar duruşma öncesi Mahkemeye 14- adet emareyi müşterek olarak ibraz etmişler ve ayrıca tanık dinletmeyerek davaya esas olguları da müştereken sunmuşlardır:

Müşterek olgular şöyledir:
Davacı bir Limited Şirket olup, taşımacılık alanında faaliyet göstermektedir. Davacıya ait olup dolmuş- olarak faaliyet gösteren ve bu davada plakaları verilen araçların geçerli izinleri olmakla birlikte Davacının tüm haklarını saklı tutarak yapmış oldukları yenileme başvurusu üzerine durak yerleri Girne Otobüs Terminali olarak belirlenmiştir.
4 Temmuz 2007- tarihinde Emare 1'de görüldüğü gibi Trafik Komisyonu toplanmış ve bir karar üretmiştir. Bu karar özellikle tüm minibüs, otobüs ve dolmuşların 23 Temmuz 2007 tarihinden itibaren terminal alanında hizmete başlamalarını, bu işlemler için Girne Polis Müdürlü-ğü ve Kar-İş ile temasa geçilmesini ve görüş alış verişinde bulunmasını içermektedir.
Bu karardan 1 gün sonra yani 5 Temmuz 2007 tarihinde Girne Belediye Meclisi yapmış olduğu toplantıda İlçe Trafik Komisyonunun kararına paralel olarak minibüs, otobüs ve d-olmuşların terminale taşınmasına, Belediye ve Özel Sektör minibüsleriyle halkın terminalden şehir merkezine, şehir merkezinden terminale taşınmalarına ilişkin düzenleme yapılmasına ve 3 ay süre ile bedava taşınmasına, terminal ile takip edilecek güzergah v-e duraklarda gerekli düzenlemelerin yapılmasına karar vermiştir. Taraflar bu uygulamanın yapılmadığı hususunda hemfikirdirler.
Alınan bu karar 9 Temmuz 2007'de Belediye Başkanı imzalı Motorlu Araçlar İzin Kurulu Başkanlığına ve Girne Polis Müdürlüğü Dağ-ıtımı yapılan bir yazı ile duyurulmuştur.
16 Temmuz 2007 tarihinde Kar-İş, 4 Temmuz 2007 tarihli Trafik Komisyonu kararı doğrultusunda kendisinden talep
edilen görüşleri içeren bir mektubu diğer ilgili makamlar
yanında Girne Belediyesin-e vermiştir. Bu mektup 10 madde
halinde görüşleri ve düşünceleri içermektedir.
İzin Kurulu, Girne Belediyesinin talebi üzerine veya Girne Belediyesince alınan bu karara uygun olarak bir karar üretmiş ve bu karar, İzin Kurulu Sekreterliği vasıtası-yla Davacıya 14 Ağustos 2007 tarihinde mektupla bildirilmiştir. Bu bildirim herhangi bir gerekçe içermemekle beraber İzin Kurulu tutanağında şehir içi trafiğini rahatlatmak üzere onay verildiği gerekçe olarak gösterilmiştir.
Davacı bu karara karşı 28.8.200-7 tarihinde İtiraz Kuruluna bir dilekçe yapmış ve alınan karara bir itirazda bulunmuştur.
12 Eylül 2007 tarihinde İtiraz Kurulu Davacının itirazını incelemiş ve hem haksız rekabeti önlemek hem de Girne şehir içi trafiği açısından Davacıya ait dolmuşların G-irne Otobüs Terminaline aktarılmasına ilişkin, İzin Kurulu kararını onaylamıştır.
Emare 9'da görüldüğü gibi itiraz kurulunca alınan bu karar, 14 Eylül 2007 tarihinde Davacıya bildirilmiştir.
Davacı, işletme izinleri hitam bulan dolmuşların işletme
izi-nlerinin yenilenmesi için, (Emare 10) 25.10.2007
tarihinde bu davadaki tüm haklarını saklı tutarak
Motorlu Araçlar İzin Kurulu Sekreterliğine işletme
izinlerinin yenilenmesi için müracaat etmiştir.
Emare 11 ve 12 izinleri hitam bulmuş araçl-arla ilgili
olup bu araçlarında aynı şekilde davadaki hakları saklı
tutularak işletme izinleri yenilenmiştir.
Emare 13'de Davalının Girne genelinde vermiş olduğu "T"
izinleri gösterilmekle birlikte Emare 14 özellikle
Davacının kamu hizm-eti yaptığı yani dolmuşların durak
yeri olduğu bölgede yolcu taşımacılığı yapan Virgo Trans
Nak. Ltd. ile Green Grass isimli şirkete ait minibüs,
otobüs ve dolmuşların sayı, plaka numaraları ve hangi
tarihten itibaren "T" izni aldıkların-ı göstermektedir.
Bu hususta taraflar hemfikirdir. Tarafların müştereken
ve İzin Kurulu Sekreterinin de katılımıyla yapmış
oldukları tespitte yukarıda belirtilen dolmuş minibüs ve
otobüslerin bu karardan öncesinde olduğu gibi alınan-
karar hilafına Mustafa Çağatay Caddesi üzerinde
Belediyece durak yeri olarak belirlenen alanlarda
faaliyet gösterdikleri tespit edilmiştir.

Davalı 2'nin durak yeri değiştirme yetkisi 50/00 sayılı Motorlu Araçlarla Yolcu ve Eşya Taşınması- (Denetim) Yasasından kaynaklanır. Yasanın 8. maddesi İzin Kurulunun görev ve yetkilerini belirler. Bu madde aynen şöyledir:

"8. (1) İzin Kurulunun görev ve yetkileri aşağıdaki gibidir:
(A) Yolcu taşıma izni vermek,
(B) Eşya taşıma -izni vermek,
(C) "Z" kiralık araç izni vermek.
(Ç) Bu Yasa uyarınca verilen diğer görevleri yerine
getirmek.
(2)(A) İzin Kurulu yukarıdaki (1)'inci fıkrada
belirtilen görev ve yetkilerini yerine
geti-rirken aşağıda belirtilen mercilerden
yazılı görüş almak zorundadır.
(a) İlgili Kaymakamlık,
(b) Polis Genel Müdürlüğü,
(c) İlgili Belediye, ve
(ç) Sosyal Hizmetler- Dairesi.
(B) Yukarıdaki (A) bendinde belirtilen merciler
için yazılı görüş gönderme süresi 60 (altmış)
gündür. Bu süre içinde yazılı görüş ,
bildirilmemesi halinde İzin Kurulu karar
- alabilir."


Yine ayni Yasanın 13. (1) (B) maddesi durak değiştirme ile ilgili yetkinin kullanış şeklini gösterir:

"13.(1) (A) Taksi ve dolmuş işletmeciliği, Belediye
sınırları içerisinde ilgili Belediye ve
Belediye sınırları dışında ilgili K-aymakamlıkça
belirlenecek taksi veya dolmuş durak
yerlerinden yürütülür. Bu Yasanın yürürlüğe
girdiği tarihten başlayarak üç ay süre
içerisinde her Belediye ve Kaymakamlık
bölgesinde bulunan taksi ve dolmuş durak
yerlerini ve her durakta çalı-şan taksi ve
dolmuş izin sahipleriyle kullanılan araçların
kayıt numarasını İzin Kuruluna belirtir.
(B) İzin Kurulu, ilgili Belediye ve Kaymakamlıktan
gelecek öneriler doğrultusunda taksi ve dolmuş
durak yerlerinin iptali, değiştirilmesi,
dura-ktan çalışan araç sayısının çoğaltılıp
azaltılması, ek durak yeri belirlenmesi
konularında karar almaya yetkilidir. Ayrıca
yaptığı araştırma ve incelemeler neticesinde
anılan konularda ilgili Belediye ve
Kaymakamlıkların rapor sunup öneri yapması-nı
isteyebilir. Bu fıkranın bu bendi altında İzin
Kurulunun vereceği kararlar ve koyacağı
herhangi bir koşul gerekçesiyle birlikte olur."


İzin Kurulu 8. maddenin 1. fıkrasındaki görev ve yetkilerini yerine getirirken 2. fıkrada sıralanan merci-lerden görüş almak zorundadır. Dava konusu yapılan durak yeri değiştirme kararı 8. maddenin 1. fıkrasının A,B,ve C bentlerindeki görevler arasında olmamakla beraber Ç fıkrası kapsamında yasa uyarınca verilen diğer görevler arasındadır. Bu durumda yasanın- 13. madesinin (1). Fıkrasının (B) bendi altında durak yeri değiştirmek için karar üretmeden önce yasanın 8. maddesinin 2. fıkrasının (A) bendinde belirtilen mercilerden Davalı 2'nin görüş alması zorunludur. Bu dava konusu karar üretilirken Davalı 1, madde- 8'in (2). Fıkrasındaki gereksinimi yerine getirmiş değildir.

Müşterek olgulardan görüldüğü gibi İlçe Trafik Komisyonu 4.7.2007 tarihinde;

"Kamu taşımacılığı yapan tüm minibüs otobüs ve dolmuş-
ların 23 Temmuz 2007 Pazartesi gününden itibaren
Termin-al alanında hizmete başlamalarına, taşımacıların
izin makamının verdiği belgelere uygun olarak sefere
başlama ve seferin bitiş noktalarına uygun hareket
etmelerine, bu işlemler için Girne Polis Müdürlüğü ile
Kar-İş ile de gerekli temasların ve görüş -alış
verişlerinin yapılmasına"


oybirliği ile karar vermiştir.

Bu kararı müteakip Girne Belediye Meclisi Emare 2'de görüldüğü gibi 5.7.2007'de aşağıdaki şekilde karar almıştır.

"İlçe Trafik Komisyon kararlarına uygun olarak, tüm
dolmuş, minibüs, -otobüs ve taksi dolmuşların terminale
taşınmasına, seferlerini terminalden başlanması ve
terminalde tamamlamalarına, Belediyeye ait minibüsler
ve özel sektör minibüsleriye (farklı renk ve işaretli)
halkın terminalden merkeze, merkezden terminale
u-ygulamadan itibaren 3 ay süre ile bedava taşınmasına,
bu konuda terminalde gerekli düzenlemelerin polisle
işbirliği içerinde yapılmasına."


16.7.2007'de Emare 4 yazı ile Kar İş görüşlerini Girne Belediyesine iletmiştir. Davalı 2 İzin Kurulu da Girne- Belediyesinin kararına uygun olarak dava konusu kararı üretmiştir. Davalı 2 İzin Kurulu yukarıda iktibas edilen 50/2000 sayılı Yasanın madde 8(2)'de belirtilen mercilerden görüş almış
değildir. Görüşlerin alınmamış olması bu kararı nasıl etkilemektedir?-

Prof. Dr. Şeref Gözübüyük'ün Yönetsel Yargı 28. Baskı sayfa 220 paragraf 246'da:

"Yönetsel kararlardan bir bölümü, ön işlemlere gerek-
sinme gösterir. Bu gibi durumlarda, yönetim, karar
almadan önce, belli bir yerin görüşünü öğre-nmek,
soruşturma yapmak, ya da incelemede bulunmak zorundadır.
Bu tür ön işlemlerde yapılan birincil nitelikteki
biçimsel sakatlıklar işlemin iptalini gerektirir"

denmektedir.


Yine aynı eserin 247. paragrafında ise -şu sözler yer alır:

"247. Ön işlemlerde danışma işlemleri. Ön işlem-
lerde yapılan biçimsel sakatlıkları gözden geçirmek
için, örnek olarak, "danışma işlemleri" üzerinde
durulacaktır. Bir yönetsel kararın alınabilmesi için,
k-imi kez yönetimin belli yerlerin görüşünü alması,
danışmada bulunması gerekebilir. Bu durumlarda,
danışma işleminde yapılan sakatlıklar, ya da bu yola
başvurulmaması, esas işlemi sakatlayabilir. Bilindiği
gibi, danışma işlemi, tekbaşı-na "icrai" bir karar
olmadığı için, iptal davasına konu olmaz. Ancak, bu
gibi danışma işlemlerinde yapılan sakatlıklar, esas
işlemle birlikte denetlenir.

Ön işlemler arasında yeralan danışma işlemleri,
özellikleri dikkate -alınarak, genellikle üç kümede
toplanır:

İsteğe bağlı olanlar. Yönetim, yasa ile
zorunlu tutulmadığı halde, kararını almadan önce,
danışma yoluna başvurabilir. Bu gibi durumlarda,
yönetim, kendisine bildirilen düşünce ile bağlı
olm-aksızın, kararını serbestçe alabilir. Böyle bir
durumda, danışma işleminde yapılan sakatlıklar,
esas işlemin iptalini gerektirmez.


İstenmesi zorunlu olanlar. Kimi durumlarda,
yönetimin karar almadan önce, belli bir yerin
görüşünü öğre-nmesi, yasa ile zorunlu tutulmuş
olabilir. Eğer aksine bir kural yoksa, yönetim,
kendisine bildirilen görüşle bağlı olmaksızın,
kararını serbestçe alabilir. Bu gibi durumlarda,
yönetimin danışma yoluna başvurmaması, ya da danışma
- işleminde yapılan birincil nitelikteki biçimsel
sakatlıklar, asıl işlemi de etkiler......
İstenmesi ve uyulması zorunlu olanlar. Kimi
durumlarda yönetim, hem danışmada bulunmak, hem de
bildirilen görüşe uygun işlem yapmak zorundadır.- Bu gibi
durumlarda, danışma yoluna başvurulmaması, ya da
başvurulmakla beraber, Danışma işleminde öne sürülen
duruma uygun olmayan bir karar alınması, iptali gerekti-
ren biçimsel bir sakatlıktır. Bu gibi sakatlıklar ileri
sür-ülmese bile, yargı yerlerince kendiliğinden dikkate
alınmalıdır; kamu düzeni ile ilgilidir."


Huzurumuzdaki bu davada Davalı 2 madde 13(1)(B) altında dava konusu kararı almadan önce madde 8(2)(A) altında yerine getirilmesi gereken yasal f-ormaliteleri tamamlamadan, görüş alması gereken mercilerden görüş almadan, karar almıştır. Böyle yapması birincil nitelikte şekil sakatlığı oluşturmakta ve esas işlemin iptalini getirmektedir. Tüm söylenenler ışığında dava konusu kararın alınmasındaki -şekil hatası nedeni ile İzin Kurulunun kararının hükümsüz ve etkisiz olduğuna karar veririz.

Davacı Davalı 2'nin kararı ile ilgili yasanın 20. maddesi altında İtiraz Kuruluna başvurmuştur. İtiraz Kurulu Davalı 2'nin kararındaki hataları görmeden -İzin Kurulunun kararı aynen onaylanmıştır. Bu durumda İtiraz Kurulunun kararının da hükümsüz ve etkisiz olduğunun kabul edilmesi gerekir.

Davacı dava konusu karardan ve işbu davanın ikamesinden sonra Emare 10 yazı ile izin süresi sona eren araçları-n izinlerinin yenilenmesi için Davalı 2'ye müracaat etti. Emare 10 yazı aynen şöyledir:


" 25/10/2007

HAKLARIMIZA HALEL GELMEKSİZİN

Motorlu Araçlar İzin Kurulu Sekreterliği
Lefkoşa

- Konu: Dolmuş izinleri hitma bulan araçların izinlerinin
yenilenmesi hakkında.

Malumunuz olduğu üzere şirketimize ait ve plaka
no'ları aşağıda belirtilen dolmuşların senelik izinleri
değişik tarihlerde hitam bulmuştur.

- Söz konusu araçların durak yerlerinin değiştirilmesi
hususunda Kurulunuzca alınan karar üzerine itiraz
Kuruluna yapmış olduğumuz itiraz ve/veya başvuru da
reddedildiği cihetle konuyu yargıya intikal etirmiş
bulunmaktayız. (Dava -No: YİM 228/2007)
Bu aşamada her türlü hakkımızı saklı tutarak ve/veya
Haklarımıza halel gelmeksizin izin süresi sona eren
araçlarımızın izinlerinin vermekte olduğumuz kamu
hizmetlerinin aksamaması amacıyle yenilenmesi için
- gereğini saygılarımızla rica eder. İşlerinizde
başarılar dileriz.

İzinleri sona ermiş araçların plaka no'ları ve izin
hitam tarihleri aşağıdaki gibidir.


Plaka No. İzin sona erme tarihi


TDY 206_______________-___05/09/2007
TER 277__________________05/09/2007
TFM 822__________________24/09/2007

Saygılarımızla

KOMTUR
TURİZM VE SEYAHAT ŞTİ.LTD.
Mehmet Kurtbaş
Direktör "


Davacıya, bu yazı neticesind-e yenilenen dolmuş İşletme İzin Belgelerinde, durak yeri Girne Belediye Otobüs Terminali olarak belirtilmiştir.
Davalılar Davacının bu izin belgelesindeki durak yeri ile ilgili kararın iptali için dava açmadığını, bu nedenle bu davanın neticesinin Dav-acıya birşey kazandırmayacağını, bu durumda bu davayı açmak için Davacının meşru menfaati bulunmadığını ileri sürmüşlerdir. Davalı 2 tarafından İşletme İzni verilmesi muhakkak ki icrai bir işlemdir. Ancak bu kararın icrailiği iznin verilmesi ile ilgilidi-r. İşletme İzin belgesinde durak yerinin belirlenmesi hususunda dava konusu karardan başka bir karar yoktur. Burada yer alan husus dava konusu yapılan kararın tekrarı veya teyitidir. Davacıya verilen İşletme İzin belgesindeki durak yeri ile ilgili dava -konusu yapılması gereken 2. bir karar yoktur. İzin belgesinde durak yeri ile ilgili yeralan ifade dava konusu kararın teyitidir. Teyit edici işlemler ile ilgili Kemal Gözler İdare Hukuku Dersleri 6. baskı sayfa 283'de şu sözler yer alır:

"(b) Teyit E-dici İşlemler.

İdari karardan sonra gelen, onu teyit eden, onu
halkın bilgisine sunan, onun varlığını tespit eden,
onu yorumlayan, onu tekrar hatırlatan işlemler, icraî
nitelikte değildir. Zira, böyle işlemler mevcut bir
idarî karara hiçbir -şey ilâve etmezler; dolayısıyla
mevcut idarî karardan farklı, yeni bir karar değildirler;
dolayısıyla bunlara karşı iptal davası da açılamaz.
Bu tür işlemlere genel olarak "teyit edici işlemler
(actes confirmatifs), sonraki tedbirler (mesures
post-erieures) veya daha uzun bir şekilde "icraî
karardan sonraki işlemler (actes posterieurs a la
decision executoire)" denir. Bir işlem diğer işlemin
teyit edici işlemi olup olmadığı, konu ve sebep
unsurları bakımından o işlem ile diğer işlem arasında-
ayniyet bulunup bulunmamasıyla belirlenir. İkinci işlem
ile ilk işlem arasında konu ve sebep unsurunda ayniyet
yoksa veya ikinci işlem ilk işleme nazaran yenilikler
içeriyorsa, ikinci işlem teyit edici nitelikte değildir
ve dolayısıyla ikinci işle-me karşı da iptal davası
açılabilir."


Bu durumda Davacının haklarına halel gelmeksizin talep ettiği işletme izin belgesindeki durak yeri icrai nitelikli bir işlem olmadığından ve bununla ilgili Davacının dava açması gerekmediğinden, Davacının ikame et-tiği davasında muvaffak olmasının kendisine bir yarar sağlayamayacağını ve dolayısıyle işbu davayı ikame etmeğe meşru menfaati olmadığını söylemeye olanak yoktur.

Netice itibarıyle Davalı 2'nin yukarıda belirtildiği şekilde 50/2000 sayılı Yasanın 8. mad-desine uymadan dava konusu kararı ürettikleri ve İtiraz Kurulunun da İzin Kurulunun kararındaki yasal eksiklikleri dikkate almadan, İzin Kurulunun kararını onayladığı için İzin Kurulunun 14.8.2007 tarihli ve İtiraz Kurulunun 14.9.2007 tarihli kararlarının,- hükümsüz ve/veya etkisiz olduğuna karar veririz.


Dava masrafları Davacı lehine verilir.




Necmettin Bostancı Talat D. Refiker Narin F. Şefik
Yargıç Yargıç Yargıç


30 Nisan 2010




11






Full & Egal Universal Law Academy