Yüksek İdare Mahkemesi Numara 22/1983 Dava No 1/1984 Karar Tarihi 09.01.1984
Numara: 22/1983
Dava No: 1/1984
Taraflar: İbrahim Basri ile M/Araçlar İzin Makamı
Konu: Yolcu ve eşya taşıma izninin iptali istemi
Mahkeme: YİM
Karar Tarihi: 09.01.1984

-D.1/84 YİM 22/83 Yüksek İdare Mahkemesi Olarak Oturum Yapan

Yüksek Mahkeme Huzurunda.
Mahkeme Heyeti: Salih S. Dayıoğlu, N. Ergin Salâhi,
Niyazi F. Korkut.

Anayasanın 118. Maddesi hakkında.

Müstedi: İbrahim Basri, Mallıdağ

- ile -

Müstedaa-leyh:İçişleri Bakanlığı, Motorlu Araçlar İzin Makamı vas. KTFD, Lefkoşa.
Arasında.

Müstedi namına: Abdullah Alpay.
Müstedaaleyh namına: Altan Erdağ.
İlgili şahıs namına: Önder Gazi.


Yasa Maddesi: 27/75 sayılı 1975 Motorlu Araçlarla Yolcu ve Eşya Taş-ıması (Denetim) Yasası.

İstemin Özeti: Müstedaaleyhin İlgili Şahsa Mallıdağ-Lefkoşa güzergahı üzerinde yolcu ve eşya taşınmasına izin veren kararının, hükümsüz ve etkisiz olduğuna ve herhangi bir sonuç doğurmayacağına karar verilmesi istemi.

OLAY: 1956 y-ılından beri Mallıdağdan Lefkoşa'ya yolcu taşıyan Müstedi, ilgili şahsa yolcu taşıma izni verilmesinin Yasaya aykırı olduğunu ve yolcu ve eşya taşıma talebinin dışına taşıldığını iddia etti.
Müstedaaleyh de dosyaladığı itirazında gerekli tahkikatı yaptıkta-n sonra taşıma izni verdiğini ve bu yapılırken Müstedaaleyhin yasal yetkisini aşmadığını veya kötüye kullanmadığını iddia etti.

SONUÇ: 27/75 sayılı yasanın 3. maddesi Tavsiye Kurulundan tavsiye istenmesi bir koşul olup, bu tavsiye alınmadan Müstedaaleyh- tarafından alınan karar biçim yönünden sakat olup asli bir kusur teşkil etmektedir. Ancak İzin Makamı Tavsiye Kurulunun görüşünü de alarak ilgili şahsın başvurusunu yeniden incelemekte serbesttir.
Netice olarak İzin Makamının ilgili şahsa verdiği yolcu ta-şıma izninin hükümsüz ve etkisiz olduğuna ve herhangi bir sonuç doğurmayacağına karar verilir.


Atıfta Bulunulan Yargısal İçtihatlar:
YİM 18/77 sayılı Yüksek İdare Mahkemesi kararı.
YİM 12/80 (D.35/81) Behiç Özerlat ve diğerleri ile Bakanlar
Kurulu aras-ındaki Yüksek İdare Mahkemesi kararı.

Atıfta Bulurıulan Bİlimsel İçtihatlar:
1- Prof. Dr. Şeref Gözübüyük - Yönetsel Yargı, 4'ncü baskı, para.l82 sayfa 244.




HÜKÜM

Salih S. Dayıoğlu: Sayın Yargıç Niyazi F. Korkut tarafından hazırlanan hükmü daha önce -okuma fırsatı buldum. Hükümde serdedilen görüş ve varılan sonuçla hemfikirim. Ancak ek birkaç hususa değinmeyi faydalı buldum.

Kanımca Mallıdağ Köyünün hemen yanındaki Yamaçköy'ün halen bir otobüsten yoksun olduğu gerçeği meydana çıkmıştır. Ayrıca müstedi-nin de bu köye şu veya bu nedenle de gitmediği ve ilgili şahsın iıninin biçim sakatlığından iptali ile bu köyün nakliyat sorunu ile karşı karşıya geleceği kuşkusuzdur. Yamaçköy sakinlerinin nakil vasıtasından yoksun bırakılmasında elbette ki kamu yararı ar-anamaz.
Keza Mallıdağ'lı olup yurtta kalan öğrenciler veya veliler arasında bir soruşturma yapılıp bu çocukların okul süresince MallıdağLefkoşa arasında seyahat etmeyi arzu edip etmedikleri saptanmamıştır.
İlgili şahsın dilekçesinin yeniden tezekkür veya o-nun yeniden izin talebinde bulunması halinde sair hususlar meyanında yukarıda belirttiğim konuların da İzin Makamı tarafından dikkate alınacağını ümit ederim.

N. Ergin Salâhi: Sayın Yargıç Niyazi F. Korkut'un az sonra okuyacağı hükmü evvelden okuma fırsat-ı buldum ve serdettiği görüşler ve vardığı netice ile hemfikirim.

Niyazi F. Korkut: İşbu başvuru ile müstedi, İçişleri Bakanlığına bağlı Motorlu Araçlar İzin Makamınin Mallıdağ sakinlerinden Halil İbrahim'e ait G46 plâka numaralı otobüsü Mallıdağ-Lefkoşa -güzergahı üzerinde yolcu ve eşya taşımasına izin veren, 17.1.1983 tarih ve 6/83 sayılı kararının hükümsüz ve etkisin olduğuna ve herhangi bir sonuç doğuramayacağına karar verilmesi isteminde bulundu.

Dosyalanan başvurunun hakikatler kısmı altında müstedi,-1956 yılından itibaren Mallıdağ-Lefkoşa arasında otobüs çalıştırdığını, 36 kişilik TN 190 plâkalı otobüsü bulunduğunu, Mallıdağ köyünün küçük bir köy olduğunu,bir otobüsün bu köy için taşıma maksatları bakımından kâfi geldiğini, ikinci bir otobüse taşıma i-zni verilmesinin yasaya aykırı olduğu gibi böyle bir ikinci otobüsün devreye konması ile yolcu ve eşya taşıma talebinin dışına taşıldığını ve ilgili şahsa işletme izni verilmekle meşru menfaatının haleldar olduğunu iddia etti.

Savcılıkça dosyalanan itiraz-da ilgili yerlerden gerekli tahkikat yapıldıktan sonra gerek Mallıdağ köyünün ve gerekse bölgenin taşıma ile ilgili gereksinmeleri açısından ikinci bir otobüse ihtiyaç duyulması sonucu ilgili şahsa işletme izninin verildiğini, bu yapılırken müstedaaleyhirı- yasal yetkisini aşmadığını veya kötüye kullanmadığını iddia etti. Başvuruya iltihak eden ilgili şahıs herhangi bir itiraz dosyalamadı ve Savcılıkça dosyalanan itirazı benimsedi.

Başvurunun duruşmasında şahadet veren müstedi başvuruda ileri sürülen savlar-ını yineleyerek şahadetinde, sair şeyler yanında, ilgili şahsa izin verilmezden önce köyden Lefkoşa'ya her gün devamlı 14-15 yolcusu olduğunu ve Çınarlıdan Geçitkaleye gelen 8-10 yolcuyu da alarak Lefkoşaya ortalama 20-25 yolcu taşıdığını, Lefkoşada okuyan- öğrencilerin ilgili devrede yurtta kaldıklarını ve ilgili şahsa izin verildikten sonra de bu öğrencilerin eskiden olduğu gibi yurtta kalmaya devam ettiklerini, köyün nüfusunun 200 civarında olduğunu, ilgili şahsa izin verildikten sonra şimdi 18 olan Lefko-şa yolcularının sadece 6 tanesinin kendisi ile geldiklerini ileri sürdü.

İstintak esnasında da müstedi Yamaçköy'ün anayoldan 1 mil içeride olduğunu ve halen otobüsü olmadığını ve bu köyden 10 kadar yolcu olup bu yolcuların şimdi ilgili şahıs ile geldikle-rini belirtti. Tekrar istintak sırasında da müstedi 26 yıllık şöförlüğü süresince arabasının dolup da yolcu alamadığı bir durum olmadığını beyan etti.

Müstedaaleyh tarafından şahadete çağırılan Eğitim Bakanlığı müdürü Ali Dinçer şahadetinde, sair şeyler y-anında, daha önce vermiş olduğu bir belge ile Mallıdağdan Lefkoşada okuyan 14 öğrenci bulunduğunu belirtmesine ek olarak bu öğrencilerden 12 tanesinin 1982-83 ders yılında yurtta kaldıklarını ve eğitim açısından konu öğrencilerin yurtta kalmalarının tercih- edildiğini belirtti.

Müstedaaleyh tarafından şahadete çağırılan İzin Makamı sekreteri İsmail Moreket ise şahadetinde, sair şeyler yanında, bir izin için başvurulduğunda ilgili Kaymakamlık, Emniyet Genel Müdürlüğü ve Sosyal Hizmetler Dairesinden araştırma- yaptırarak rapor aldıklarını, ilgili şahsın 20.10.1981 tarihinde izin için bir başvuru yaptığını, bu hususta polis ve Kaymakamlıkça yapılan araştırma sonucu izin verilmesinin tavsiye edilmediğini ve bu raporlar ışığında ilgili şahsın istemine olumsuz yönd-e bir yanıt verildiğini, ilgili şahsın müstedaaleyhe 29.1.1982 tarihinde tekrar bir dilekçe yaptığını, bu kez yine Emniyet Genel Müdürlüğü ve Kaymakamlıktan rapor istendiğini ve verilen raporlarda ilgili şahsa izin verilmesine ilişkin tavsiyede bulunulduğu-nu ve istenen izin verilirken ilgili şahsın bölgeye getireceği hizmet ile Yamaçköy'ün ihtiyacı ve ilgili raporların dikkate alındığını belirtti.

İstintak esansında da bu tanık Yamaçköy'ün ilgili şahsın müracaatında bulunmadığı gibi kendisine verilen izne -de eklenmediğini çünkü ilgili devrede Yamaçköy için eski hak sahibinin izninin halâ daha iptal edilmemiş olduğunu, ilgili devrede müstedinin aracının 36 kişilik olduğunu, ilgili şahsın ilk dilekçesi üzerinde Tavsiye Kurulundan rapor alındığını ve konu rapo-rda izin verilmesinin tavsiye edilmediğini, ikinci dilekçe üzerine konunun Tavsiye Kuruluna intikal ettirilmediğini ve ikinci dilekçeyi 1'inci dilekçe üzerine verilen karardan bir itiraz şeklinde değerlendirdiklerini belirtti. Bu tanık ayrıca Yasa uyarınca- itiraz mercünin İçişleri Bakanlığı olduğunu, kendilerine itiraz olarak değerlendirilen ikinci dilekçenin Bakanlık yerine İzin Makamına yapıldığını ve bu dilekçenin kendilerince de Bakanlığa iletilmediğini ve ilgili şahsın izninde Yamaçköy bulunmadığı cihe-tle bu köye girip yolcu almasının da yasaya aykırı olabileceğini ancak Yamaçköy'ün halen otobüsü bulunmadığı dikkate alındığında ilgili şahsın bu köyden yolcu almasında kamu yararı görüldüğünü söyledi. Mahkemece sorulan bir soru üzerinde de bu tanık Emniye-t Genel Müdürlüğünden ikinci kez alınan raporda Mallıdağ'dan Lefkoşa'ya okula gelen öğrencilerin yurtta kaldıkları belirtilse ve Yamaçköy dikkate alınmasa idi alınan kararın başka türlü olabileceğini ve ilgili şahsa izin verilmemiş olabileceğini de vurgula-mıştır.

27/75 sayılı 1975 Motorlu Araçlarla Yolcu ve Eşya Taşınması (Denetim) Yasasının 13. maddesini incelediğimizde İzln Makamının kararlarına karşı itiraz mercünin İçişleri Bakanlığı olduğu ve Bakanın İzin Makamının kararını yerinde bulmadığı Takdirde -gerekçesiyle bunu tekrar incelemek üzere İzin Makamına iade edebileceği açıklıkla görülmektedir.

Bu başvurudaki ilgili şahıs ise Yasanın öngördüğü şekilde bir itiraz yapmadığına göre ilgili şahsın ikinci kez müstedaaleyhe yaptığı müracaat Yasa anlamında b-ir itiraz olmayıp ancak yeni bir müracaat olarak değerlendirilebilir.
Yasanın 3(1) maddesi uyarınca gerekli yol işletme izni vermekle görevli İzin Makamına yapılacak başvuruları inceleyip tavsiyelerde bulunmak üzere Yasada belirtilen temsilcilerden oluşan -8 kişilik bir Kurul mevcuttur. Şahadetten görülebileceği gibi ilgili şahsın ikinci müracaatı Tavsiye Kuruluna aktarılmadan bir karar alınmıştır.

Yukarıda değinildiği gibi 27/75 sayılı Yasanın 3. maddesi ile bir Tavsiye Kurulu oluşturularak, bu Kurul müste-daaleyhe yapılacak başvurularda inceleyip ;tavsiyelerde bulunmakla görevlendirilmiştir.

Yine aynı Yasanın 6. maddesi uyarınca karar vermek yetkisi İzin Makamının olmakla beraber Yasanın 3. maddesi uyarınca ilgili müracaatların Tavsiye Kurulunca incelenip -tavsiye verilmesi de bir ön koşuldur.

Prof. Dr. A. Şeref Gözübüyük'ün Yönetsel Yargı isimli eserinin 4'üncti baskısında sayfa 182 para.244'de şöyle denmektdir:
"Bir yönetsel kararın alınabilmesi için kimi kez yönetimin belli yerlerin görüşünü alması, danı-şmada bulunması gerekebilir. Bu durumlarda danışma işleminde yapılan sakatlıklar, ya da bu yola başvurulmaması, esas işlemi sakatlayabilir."
ve yine sayfa 183'de "İstenmesi zorunlu olanlar" başlığı altında da şöyle denmektedir:

"İstenmesi zorunlu olanlar.- Kimi durumlarda yönetimin karar almadan önce, belli bir yerin görüşünü öğrenmesi, yasa ile zorunlu tutulmuş olabilir. Eğer aksine bir kural yoksa, yönetim kendisine bildirilen görüşle bağlı olmaksızın, kararını serbestçe alabilir. Bu gibi durumlarda yönet-imin danışma yoluna başvurmaması, ya da danışma işleminde yapılan birincil nitelikteki biçimsel sakatlıklar, asıl işlemi de etkiler. Tüzük tasarılarının Danıştaydan geçirlilmemesi, bu duruma örnek gösterilebilir. Örneğin, Danıştaydan geçmemiş olan bir tüzü-k tasarısının, tüzük olarak Resmi Gazetede yayınlanması, iptali gerektirecek biçimsel bir sakatlıktır."

Bu meselede de 27/75 sayılı Yasanın 3. maddesi uyarınca Tavsiye Kurulundan tavsiye istenmesi bir ön koşul olup bu tavsiye alınmadan müstedaaleyh tarafı-ndan alınan karar biçim yönünden sakat olup asli bir kusur teşkil etmektedir ve alınan idari kararın iptali gerektiği görüşündeyim. Bu hıısusta ayrıca Gör:- YİM 18/77 ve YİM 12/80.

Alınan kararın biçim yönünden sakat olduğu kanaatına vardıktan sonra başvu-ruda ileri sürülen sair hususları incelemeye gerek olmadığı kanısındayım. Ancak yine İzin Makamı Tavsiye Kurulu görüşünü de alarak ilgili şahsın başvurusunun yeninden incelemede serbesttir.

Salih S. Dayıoğlu: Sonuç olarak başvuru kabul edilir ve İzin maka-mının Mallıdağ sakinlerinden Halil İbrahim'e ait G46 plakalı otobüse
Mallıdağ-Lefkoşa arasında yolcu ve eşya taşıma izni veren 17.1.1983 ve 6/83 sayılı kararın hükümsüz ve etkisiz bir sonuç doğuramayacağına karar verilir.


(Salih S. Dayıoğlu) (N. E-rgin Salâhi) (Niyazi F. Korkut)
Yargıç Yargıç Yargıç
9 Ocak 1984



- 277 -



Full & Egal Universal Law Academy