Yüksek İdare Mahkemesi Numara 209/1995 Dava No 3/2000 Karar Tarihi 03.02.2000
Numara: 209/1995
Dava No: 3/2000
Taraflar: Türk Bankası Ltd. ile Gelir ve Vergi Dairesi
Konu: TC’de ödenmiş vergilerin KKTC’de mahsup edilmemesinin iptali istemi
Mahkeme: YİM
Karar Tarihi: 03.02.2000

-D.3/2000 YİM 209/95

Yüksek İdare Mahkemesi Olarak Oturum Yapan
Yüksek Mahkeme Huzurunda.
Anayasanın 152. Maddesi Hakkında.

Mahkeme Heyeti: Taner Erginel, Gönül Erönen, Seyit A. Bensen

Müstedi: Türk Bankası Ltd. 92, G-irne Caddesi, Lefkoşa
- ile -
Müstedaaleyh: Gelir ve Vergi Dairesi vasıtasıyle KKTC.,
Lefkoşa

A r a s ı n d a.
Müstedi namına: Avukat Kıvanç Rıza
Müstedaaleyh namına: Başsavcı Yar-dımcısı Mehmet Ali
Şefik.

---------------------
H Ü K Ü M

Taner Erginel: Bu başvuruda Mahkemenin hükmünü Sayın Yargıç Seyit A. Bensen okuyacaktır.

Seyit A. Bensen: Müstedi Müstedaaleyh aleyhine -dosyaladığı işbu başvuru ile:
Gelir ve Vergi Dairesi Müdürü ve/veya Müstedaaleyh tarafından alınıp VDL. 93/22 sayılı ve 28.8.1995 tarihli bir yazı ile Müstediye bildirilen ve diğer şeyler meyanında TC'de kayıtlı ve tamamen ayrı tüzel kişiliği olan Türk Ban-kası A.Ş'nin elde etmiş olduğu gelirlerden adına TC'de ödemiş olduğu vergilerin Müstedinin ödeyeceği vergilerden mahsup edilmesinin vergi yasalarına göre mümkün görülmediğini öngören kararın ve/veya bu karar gereğince yapılan işlemlerin tamamen hükümsüz ve-/veya etkisiz olduğuna ve herhangi bir sonuç doğurmayacağına dair bir Mahkeme kararı;
Gelir ve Vergi Dairesi Müdürü ve/veya Müstedaaleyh tarafından alınıp VDL 93/22 sayılı ve 18.10.1995 tarihli bir yazı ile Müstediye bildirilen ve diğer şeyler meyanında, T-C'de kayıtlı ve tamamen ayrı tüzel kişiliği olan Türk Bankası A.Ş'nin elde etmiş olduğu gelirlerden kendi adına TC'de ödemiş olduğu vergilerin Müstedinin ödeyeceği vergilerden mahsup edilmesinin vergi yasalarına göre mümkün görülmediğini, ayrıca 49/88 sayı-lı KKTC ile TC Vergi Andlaşması (onay) Yasası kapsamına girmediğini öngören kararın ve/veya bu karar gereğince yapılan işlemlerin tamamen hükümsüz ve/veya etkisiz olduğuna ve herhangi bir sonuç doğurmayacağına dair bir Mahkeme kararı talep etti.

Başvurun-un duruşmasında taraflar herhangi bir tanık çağırmamışlar ve sadece Mahkemeye hitap etmekle yetinmişlerdir. Başvurunun duruşmasında 8 adet belge emare 1-8 olarak Mahkemeye sunulmuştur.

Huzurumuzdaki layihalar ve ibraz edilen emare belgelere göre başvuru -ile ilgili olgular özetle şöyledir: Müstedi Türk Bankası Ltd. KKTC. Yasalarına göre kurulmuş bir limited şirket olup, bankacılıkla iştigal eden tüzel kişiliğe sahip bir kuruluştur. Türk Bankası
A.Ş ise Türkiye Cumhuriyeti yasalarına göre kurulmuş bankacıl-ıkla iştigal eden ayrı tüzel kişiliğe sahip bir kuruluştur. Müstedi, diğer şirketler yanında, Türkiye Cumhuriyetinde kayıtlı Türk Bankası A.Ş'nin en büyük hissedarıdır.

Türkiye Cumhuriyeti mukimi Türk Bankası A.Ş'nin 1993 yılında, beyanına istinaden 49,36-4,847,943.TL vergi öncesi geliri olmuş ve bu miktar üzerinden 4,217,472,222.TL Kurumlar Vergisi 5,009,471,078.TL Gelir Vergisi Stopajı ve 645,886,031.TL Fon ödemesi olmuş ve 1993 yılı net gelirinden Müstedi Türk Bankası Ltd'e 11 Nisan 1994 tarihinde 4,437,-451,150.TL net temettü ödemiştir. Müstedi, 1994 yılı vergilendirme dönemi ile ilgili olarak hissedarı bulunduğu Türk Bankası A.Ş'den almış olduğu 4,437,451,150.TL temettüyü KKTC'deki genel netice hesaplarına intikal ettirdi. Söz konusu 4,437,451,150.TL tem-ettü için Türkiye Cumhuriyetinde Türk Bankası A.Ş. tarafından ödenen Kurumlar ve Gelir Vergisi 1,020,085,889.TL'ye tekabül etmektedir.

Müstedaaleyh, 1994 yılı vergilendirme dönemi ile ilgili olarak Müstediye gönderdiği tahakkuk fişinde TC'de ödenen yukar-ıda sözü edilen 1,020,085,889.TL'nı Müstedinin KKTC'de ödemesi gerekli kurumlar vergisinden indirmedi. Bu durumu farkeden Müstedi, Müstedaaleyhe 30.5.1995 tarihli emare 3 yazıyı göndererek Türkiyede elde edilerek KKTC'de genel netice hesaplarına intikal et-tirilen 4,437,451,150.TL kazanç için Türkiye Cumhuriyetinde ödenen 1,020,085,889.TL Kurumlar ve Gelir Vergisinin, Kurumlar Vergisi Yasasının 42. maddesi uyarınca KKTC'de tarh olunan Kurumlar Vergisinden indirilmesini talep etti. Ancak ileride herhangi bir -gecikme zammına tabi olmamak amacıyle Müstedaaleyhce tarh edilen vergiyi protestolu olarak ödedi.

Müstedaaleyh, Müstedinin 30.5.1995 tarihli dilekçesine 1.6.1995 tarihli bir yazı ile yanıt vererek yapmış olduğu itiraza gerekçeli olarak detaylı bir itiraz- yazısı vermesi talebinde bulundu. Müstedaaleyhin 1.6.1995 tarihli yazısına Müstedi 14.6.1995 tarihli bir yazı ile yanıt vererek gerekçeli itirazını yaptı. Müstedaaleyh Müstedinin 14.6.1995 tarihli itirazına 28.8.1995 tarihli bir yazı ile yanıt vererek ilg-ili vergi yasaları altında Müstedinin itirazını reddetti. Bunun üzerine Müstedi, Müstedaaleyhin 28.8.1995 tarihli yazısına cevaben 22.9.1995 tarihli bir yanıt vererek 49/88 sayılı KKTC. ile TC. Vergi Andlaşması (onay) Yasasının 22. maddesinin (2). fıkrası -kuralları dikkate alınarak verilen yanıtın bir defa daha gözden geçirilmesi talebinde bulundu. Müstedaaleyh, Müstedinin 14.6.1995 ve 22.9.1995 tarihli yazılarına 18.10.1995 tarihli emare 2 ile bir yanıt vererek Müstedinin itirazlarının reddedildiğini bildi-rdi. Mahkemeye emare 2 olarak ibraz edilen yazının içeriği aynen şöyledir:
"KUZEY KIBRIS TÜRK CUMHURİYETİ
EKONOMİ VE MALİYE BAKANLIĞI
GELİR VE VERGİ DAİRESİ

Sayı: VDL 93/22 Lefkoşa, 18/10/1995

Türk Bankası
Genel Müdürlüğü
92, Girn-e Caddesi
Lefkoşa.

İlgi: 14 Haziran 1995 ve 22 Eylül 1995 tarihli
yazılarınız.

Konu: Kurumunuzun 1994 yılı Kurumlar Vergisine
yapmış olduğunuz itirazlarınız hk.

İlgi yazılarınıza istinaden protestolu olarak Dairemize yatırmış oldu-ğunuz 1,020,085,889.-TL'lik vergi için yapmış olduğunuz itirazlar tarafımızdan bir defa daha incelenmiştir.
T.C.'de kayıtlı ve tamamen ayrı bir tüzel kişiliği olan Türk Bankası A.Ş. isimli kurumun T.C.'deki faaliyetlerinden dolayı elde etmiş olduğu gelir-ler dolayısı ile kendi tüzel kişiliği adına Türkiyede ödemiş olduğu vergileri KKTC'de mahalli bir Şirket olarak kaydedilmiş bulunan Türk Bankası Ltd.'in ödeyeceği vergilerden mahsup edilmesi vergi yasalarımıza göre mümkün değildir. 49/88 Sayılı TC ile KKTC- Vergi Andlaşması (onay) yasası kapsamına girmemektedir. O nedenle itirazlarınız 27/1977 sayılı Vergi Usul Yasası'nın 284. maddesine istinaden Dairemizce reddedilmiş bulunmaktadır.
Müdürlüğümüzden aldığımız talimata istinaden bilgi ve gereğini rica ederi-m.

Menteş Ozar
Gelir ve Vergi Amiri
Gelir ve Vergi Dairesi Md.(a)
MS/MB"

Bu yazı üzerine Müstedi işbu başvuruyu dosyaladı ve daha önce belirtilen taleplerde bulund-u.

Olgulardan görüleceği üzere TC.'de kayıtlı ve tamamen ayrı tüzel kişiliği olan Türk Bankası A.Ş.'nin Türkiye'deki faaliyetlerinden dolayı elde etmiş olduğu gelirlerden kendi adına TC.'de ödemiş olduğu vergiler indirildikten sonra 1993 yılı net geliri-nden Müstedi Türk Bankası Ltd.'e 4,437,451,150.TL net temettü ödemiştir. Müstedi hissedarı bulunduğu Türk Bankası A.Ş.'den almış olduğu 4,437,451,150.TL temettüyü KKTC'deki genel netice hesaplarına intikal ettirdi.

Müstedi, KKTC'de yürürlükte bulunan me-vzuata göre TC'de mukim Türk Bankası A.Ş'nin kazançlarından Müstedi Bankaya ödenen ve Müstedinin genel netice hesaplarına intikal ettirilen temettü gelirleri için Türkiye'de ödenen Kurumlar Vergisinin Müstedinin KKTC'de ödemesi gerekli kurumlar vergisinden- indirilmesi gerektiğini iddia etti.

Müstedaaleyh ise Türk Bankası A.Ş. isimli şirketin TC. Yasaları uyarınca kurulmuş bir şirket olup, TC. Yasalarına göre vergi veren tüzel kişiliği haiz bir kuruluş olduğunu, Müstedi ile Türk Bankası A.Ş'nin farklı far-klı tüzel kişilikleri haiz ve de farklı farklı yasalar altında kurulmuş şirketler olduklarını, bu husus dikkate alındığı zaman Müstedinin Türk Bankası A.Ş. şirketinde hissedar olması nedeniyle gerek 41/76 sayılı Kurumlar Vergisi Yasasının 42. maddesinden g-erekse 49/88 sayılı KKTC. ile TC. Vergi Andlaşması (onay) Yasasının 22. maddesinin 2. fıkrasından faydalanmasına yasal olanak olmadığını savundu.

Taraflar tarafından ileri sürülen iddia ve savlar ışığında konu incelendi. Kuzey Kıbrıs mukimi bir kurulu-ş, yine Kuzey Kıbrıs mukimi diğer bir kuruluştan temettü geliri elde ettiği zaman söz konusu temettü geliri, 41/76 sayılı Kurumlar Vergisi Yasasının 8(1) maddesi uyarınca kurumlar vergisinden muaf tutulmuştur. Çünkü amaç ayni gelir üzerinden kurumlar vergi-sini ödeyen kurumun tüzel kişiliği başka ve bağımsız olmasına rağmen, iki defa kurumlar vergisi ödenmesini önlemektir.

Ayni mantıkla, Kuzey Kıbrıs mukimi bir kuruluş, Türkiye mukimi diğer bir kuruluştan temettü geliri elde ettiği zaman da çifte vergilend-irme bu defa 41/76 sayılı Kurumlar Vergisi Yasasının 42. maddesi uyarınca mahsup kuralı getirilerek önlenmektedir. 42.madde şöyle demektedir.
"42. Yabancı memleketlerde elde edilerek, Kıbrıs
Türk Federe Devletinde genel netice hesaplarına intikal ettir-ilen kazançlardan, mahallinde ödenen benzeri vergiler, Kıbrıs Türk Federe Devletinde tarh olunan kurumlar vergisinden indirilebilir.
Ancak;
İndirilecek miktar, yabancı memleketlerde
elde edilen kazançlara, bu Yasanın 23. maddesinin (1) fıkrasında yaz-ılı oranın uygulanmasıyle bulunacak miktardan fazla olamaz;"

Ayrıca, 49/88 sayılı Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti ile Türkiye Cumhuriyeti Vergi Andlaşması (onay) Yasasının 22. maddesinin 2. fıkrası şöyle demektedir.
"Kuzey Kıbrıs mukimleri için çifte verg-ilendirme
aşağıdaki şekilde önlenecektir:
Kuzey Kıbrıs bir mukiminin, Türkiye'de
vergilendirilebilen bir gelir elde etmesi halinde, Türkiye'de söz konusu gelir üzerinden ödenen vergiyi, Kuzey Kıbrıs'ta tarh edilen benzeri verginin Türkiye'de elde e-dilen gelire isabet eden kısımından mahsup edecektir. Ancak Türkiye'de ödenen verginin Kuzey Kıbrıs'ta ödenmesi gereken vergiden fazla olması halinde, aradaki fark dikkate alınmıyacaktır."

Daha önce belirtilen olgulardan görüleceği gibi KKTC mukimi olan -Müstedinin, Türkiye'de mukim Türk Bankası A.Ş.'den elde etmiş olduğu gelir, temettü gelirinden oluşmaktadır. Türkiye'de vergilendirilebilen bir gelir temettü gelirini de kapsamına almaktadır ve yasa diğer hususlar yanında, Türkiye'den elde edilen gelir üze-rinden çifte vergilendirmeyi önleme amacındadır. Türk Bankası A.Ş.'nin geliri üzerinden kurumlar vergisi ödediği ve bu gelirin bir parçasını teşkil eden ve Müstedinin 1994 yılı gelirlerine dahil edilen temettü geliri üzerinden de ikinci defa KKTC'de kuruml-ar vergisi ödeme durumundadır. Halbuki Yasada temel ilke, bir gelirin çifte vergilendirilmemesi olup, ödenen benzeri vergilerin "gelir üzerinden ödenen vergiyi" kelimeleri kullanılarak ifade edilmek suretiyle verginin kimin tarafından ödendiği ve kimin yük-ümlülüğü olduğu Yasada dikkate alınmamıştır.

Özetle bir gelir üzerinden iki kere kurumlar vergisi ödenmesini önlemek amacıyle Yasa KKTC mukimi şirketlere Türkiye'de ödenen kurumlar vergisini KKTC'de ödeyeceği kurumlar vergisine mahsup etme yetkisi verme-ktedir. Yasa, "ancak Türkiye'de ödenen verginin Kuzey Kıbrıs'ta ödenmesi gereken vergiden fazla olması halinde, aradaki fark dikkate alınmayacaktır." kısıtlaması dışında mahsup işlemine başka bir kısıtlama da getirmemektedir.

Sonuç olarak, Türk Bankası -A.Ş.'nin Türkiye'de ödemiş olduğu kurumlar ve gelir vergileri, Müstedi Bankanın genel netice hesaplarına dahil ettiği temettü gelirine isabet eden ve KKTC'de ödenmesi gereken vergiden fazla olmayan kısmı Müstedi Bankanın KKTC'de ödeyeceği vergilere mahsup -etme hakkı vardır.

Yukarıdaki nedenlerle başvuru kabul edilir ve Müstedaaleyhin VDL.93/22 sayı ve 28.8.1995 tarih ve VDL 93/22 sayı ve 18.10.1995 tarihli yazılar ile Müstediye bildirilen ve TC'de kayıtlı ve tamamen ayrı tüzel kişiliği olan Türk Bankası -A.Ş.'nin elde etmiş olduğu gelirlerden adına TC.'de ödemiş olduğu vergilerin Müstedinin ödeyeceği vergilerden mahsup edilmesinin vergi yasalarına göre mümkün görülmediği, ayrıca 49/88 sayılı KKTC ile TC Vergi Andlaşması (onay) Yasası kapsamına girmediğini -öngören kararın ve/veya bu karar gereğince yapılan işlemlerin tamamen hükümsüz ve etkisiz olduğuna ve herhangi bir sonuç doğurmayacağına karar verilir.

Masraflar Müstedaaleyh aleyhine olacaktır.




Taner Erginel Gönül Erönen Seyit A. Be-nsen
Yargıç Yargıç Yargıç

3 Şubat, 2000



9








Full & Egal Universal Law Academy