Yüksek İdare Mahkemesi Numara 206/1991 Dava No 2/1994 Karar Tarihi 29.03.1994
Numara: 206/1991
Dava No: 2/1994
Taraflar: Bergin Tokmakçı ile Sap. Değ. Ve Taz. Kom. Vd
Konu: Yönetim sakat işlemini makul bir süre içerisinde geri alabilir.
Mahkeme: YİM
Karar Tarihi: 29.03.1994

-D.2/94 YİM 206/91

Yüksek İdare Mahkemesi Olarak Oturum Yapan
Yüksek Mahkeme Huzurunda
Mahkeme Heyeti: Nevvar Nolan, Mustafa Özkök, Gönül Erönen.

Müstedi: Bergin Tokmakçı, Philec-ia Court, No.30 Kordon Cad. Girne.
ile
Müstedaaleyh: 1. Saptama Değerlendirme ve Tazmin Komisyonu Başkanı,
İskân Bakanlığı, Lefkoşa.
2. İskân Bakanlığı, Lefkoşa.
3. Kaza Tapu Dairesi, Girne.
4. Tapu ve Kadastro Dairesi Müdürlüğü, Lefkoşa.
- A r a s ı n d a.

Müstedi tarafından Av. Gözel Halim.
Müstedaaleyh tarafından Savcı Süleyman Candar.



H Ü K Ü M

Nevvar Nolan: Girne'de Philecia Court'ta 30 numara-lı daire 41/77 sayılı İskân, Topraklandırma ve Eşdeğer Mal Yasası kapsamında yabancı tarafından terkedilen bir taşınmaz maldır. 41/77 sayılı İskân, Topraklandırma ve Eşdeğer Mal Yasası bu kararda bundan sonra sadece 41/77 sayılı Yasa olarak ifade edilecekt-ir. Aslen Türkiye Cumhuriyeti uyruklu olan müstedi 3 Kasım, 1986 tarihinde Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti yurttaşlığını da kazandı. Müstedi ile Kıbrıs Türk Turizm İşletmeleri Limited Şirketi arasında akdeylenen Emare 1'deki Turistik Tesis Kira Sözleşmesi il-e müstedi konu daireyi 10 Mart 1975 tarihinde bir yıllık bir süre için kira ve tasarrufuna aldı. Daha sonra yenilenen sözleşmeler ile müstedi konu daireyi sürekli kira ve tasarrufunda tuttu. Kıbrıs Türk Turizm İşletmeleri Limited Şirketi ile müstedi arasın-da en son yapılan Emare 9'daki sözleşme ile konu daire 1 Ocak 1991 tarihinden 31 Aralık 1991 tarihine kadar müstediye kiralandı
Konu daire 1989 yılı içerisinde Kıbrıs Türk Turizm İşletmeleri Limited Şirketi'nin kontrol ve yönetiminden alındı ve İskân Baka-nlığına intikal etti. iskân Bakanlığı dairenin kiracısı olan müstediye 28 Eylül 1989 tarihli Emare 4 yazıyı gönderdi. Emare 4 yazıda başka Bakanlık ve Kuruluşlardan iskân Bakanlığına intikal eden taşınmaz mallarda kiracı durumunda buluannalrın, 41/77 sayıl-ı Yasanın 74 A maddesi uyarınca, malın cinsine ve kiracının hak sahiplk statüsüne göre

-a- eşdeğer mal açısından hak sahibi olmaları halinde puanları tasarruf-larındaki bir konutu veya bir küçük işyerini karşılamasa dahi eksildikleri kadar eşdeğer mal puanı satın almak sureti ile mülkiyete sahip olabilecekleri,
-
b- puanı bulunmayıp da konut tahsisi açısından hak sahibi olmaları halinde ise sadece tasarruflarındaki bir konutun mülkiyetini alabilmek için gerektiği kadar puan satın alabileceleri veya temin edebilecekleri duyuruldu ve müstediye eşdeğer mal veya konu-t tahsisi açısından hak sahibi olamsı ve puan satın almak sureti ile tasarrufundaki dairenin mülkiyetini almak istemesi halinde 9 Ekim 1989 tarihinden itibaren iki ay içerisinde Girne İskân Şube Müdürlüğüne müracaat etmesi gerektiği bildirildi. Emare 4 yaz-ıyı alan müstedi 9 Ekim 1989 tarihli bir dilekçe ile 10 Ekim 1989 tarihinde Girne İskân Şube Müdürlüğüne müracaat etti.

Saptama, Değerlendirme ve Tazmin Komisyonu Başkanı müstediye 31 Temmuz 1991 tarihli Emare 7 yazıyı göndererek tasarrufundaki taşınmaz -mala koçan alabilmesi için 15 Ağustos 1991 tarihine kadar puan alacağı kişi ile birlikte Lefkoşa Kaza Tapu Amirliğine müracaat ederek 489,947 puanı adına devretmesi ve alacağı Mal Değer Belgesini İskân ve Rehabilitasyon Dairesi Envanter İstatistik Şubesine- ibraz etmesi gerektiğini bildirdi. Müstedi de 6 Ağustos 1991 tarihinde 489,947 puan satın alarak bu puanları Tapu ve Kadastro Dairesinde harç ödeyerek adına dervettirdi ve Emare 11 Mal Değer Belgesine sahip oldu.

Saptama, Değerlendirme ve Tazmin Komisy-onu Başkanı 14 Ağustos 1991 tarihli Emare 12 yazıyı müstediye göndererek 31 Temmuz 1991 tarihli yazı ile tasarrufundaki konut için puan satın almasına yetki verildiğini ancak 41/77 sayılı Yasanın 74A maddesi uyarınca puan satın alma hakkına sahip olamayaca-ğı tesbit edildiğinden puan satın almasına yetki veren 31 Temmuz 1991 tarihli yazının iptal edileceğini duyurdu.

Emare 12 yazı üzerine müstedi işbu başvuru ile Yüksek İdare Mahkemesine başvurarak tasarrufundaki dairenin Kesin Tasarruf Belgesini alabilmes-i için puan satın almasına yetki veren kararın iptal edilmesi ile ilgili yönetsel tasarrufun hükümsüz ve etkisiz olduğuna ve herhangi bir sonuç doğuramayacağına karar verilmesini talep etti.

Müstedi avukatına göre yönetim kişi lehine hak yaratan bir işle-mini, kararını geri alamaz. Yönetim, tasarrufunda bulunan dairenin mülkiyetine puan satın almak sureti ile müstedinin sahip olabileceğine karar verdi ve bu karar, müstedi lehine hak yaratan bir karar olduğundan, yönetim tarafından geri alınamaz.

Müstedaa-leyhleri temsil eden savcı ise yönetimin müstediye tasarru-fundaki dairenin mülkiyetini elde edebilmesi için puan satın alma yetkisi veren kararının yasaya aykırı olduğunu, 41/77 sayılı Yasanın 74 A maddesinin müstediye puan satın alma hakkı tanımadığını, -yönetimin, aldığı kararın yasaya aykırı olduğuınu saptaması üzerine de, yasaya aykırı kararını geri aldığını, yönetimin yasaya aykırı bir kararını geri alabileceğini ileri sürmüştür.

Başvurunun olguları üzerinde taraflar arasında bir uyuşmazlık yoktur ve- olgular yukarıda belirtildiği gibidir.

3 Mart, 1989 tarihinde yürürlüğe giren 12/89 sayılı İskân Topraklan-dırma ve Eşdeğer Mal (Değişiklik) Yasasının 18. maddesi ile 41/77 sayılı Yasa, 74. maddesinden hemen sonra 74A maddesi eklenmek sureti ile değişti-rldi. 41/77 sayılı Yasanın 74A maddesi, diğer hususlar yanında, aşağıdaki düzenlemeleri getirmiştir. Başka bir Bakanlık veya Kuruluşun kontrol ve yönetiminden İskân Bakanlığına intikal eden bir taşınmaz mal diğer Bakanlık veya Kuruluş ile akteylediği bir k-ira sözleşmesi tahtında konut olarak tasarrufunda bulunduran bir kişi

-a- eşdeğer mal açısından hak sahibi ise puanları yetmese dahi eksildiği kadar puan satın almak sureti ile,
-
b- konut tahsisi açısından hak saibi ise puan satın almak veya temin etnmek sureti ile,
tasarrufundaki konutun Kesin Tasarruf Belgesini alabilir.

Görülebileceği gibi kişinin yukarıda belirlenen taşınmaz mallardan kira ve tasarrufundaki konutun Kesin Ta-sarruf Belgesini, bir başka ifade ile mülkiyetini alabilmesi için eşdeğer mal açısından veya konut açısından hak sahibi olması bir koşuldur. 3 Kasım 1986 tarihinde Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti yurttaşlığını kazanan müstedi 41/77 sayılı Yasanın 3. maddesi -kapsamında ne eşdeğer mal ne de konut tahsisi açısından hak sahibi değildir. 41/77 sayılı Yasanın 3. maddesi 31 Temmuz 1982 tarihinden sonra konut tahsisi açısından yeni hak sahipleri ihdas edilemez denmektedir. Müstedi avukatı bu ifadenin emredici değil d-e yönetime yön verici olduğunu ileri sürmüşse de, biz müstedi avukatının bu argümanına katılmıyoruz. İlgili madde gayet açık olarak 31 Temmuz 1982 tarihinden sonra konut tahsisi açısından yeni hak sahipleri yaratılamayacğını ifade etmektedir ve bu ifade yö-netime yön verici değil, 31 Temmuz 1982 tarihinden sonra konut tahsisi açısından yeni hak sahipleri yaratılamayacağını açıkça buyuran bir ifadedir. 41/77 sayılı Yasanın 74A maddesi Kıbrıs Türk Turizm İşletmeleri Limited Şirketinin kontrol ve yönetiminden İ-skân Bakanlığına intikal eden taşınmaz mallardan Philecia Court'ta 30 numaralı daireyi Kıbrıs Türk Turizm İşletmeleri Limited Şirketi ile akteylediği kira sözleşmesi tahtında konut olarak kira ve tasarrufunda bulunduran, ne eşdeğer mal ne de konut tahsisi -açısından hak sahibi olmayan müstediye, puan satın almak veya temin etmek sureti ile konu dairenin Kesin Tasarruf Belgesini alma hakkı vermemektedir.

İskân Bakanlığının Kıbrıs Türk Turizm İşletmeleri Limited Şirketi ile akteylediği kira sözleşmesi tahtın-da kira ve tasarrufunda konut bulunduran müstediye gönderdiği 28 Eylül 1989 tarihli Emare 4 yazıda tasarrufunda buludnurduğu dairenin İskân Bakanlığına intikal ettiği, 41/77 sayılı Yasanın 74A maddesinin kiracıya, hak sahiplik statüsüne göre, tanıdığı hakl-ar duyurulmakta ve eşdeğer mal veya konut tahsisi açısından hak sahibi olması ve puan satın almak veya temin etmek sureti ile konu dairenin mülkiyetini almak istemesi haleinde Girne İskân Şube Müdürlüğüne müracaat etmesi gerektiği bildirilmektedir. Ne eşde-ğer mal ne de konut tahsisi açısından hak sahibi olmaamsına rağmen müstedi puan satın almak sureti ile kira ve tasarrufundaki konutun Kesin Tasarruf Belgesini alabilmek için müracaat etmiştir.

Saptama, Değerlendirme ve Tazmin Komisyonu Başkanının mü-stediye gönderdiği 31 Temmuz, 1991 tarihli Emare 7 yazıdan müstedinin 489,947 puan satın alması veya temin etmesi halinde kira ve tasarrufundaki konutun Kesin Tasarruf Belgesini almasına karar verildiği, yine Saptama, Değerlendirme ve Tazmin Komisyonu Başk-anının müstediye gönderdiği 14 Ağustos 1991 tarihli Emare 12 yazıdan ise, müstedinin hak sahibi olmadığının tesbit edilmesi üzerine kararın geri alındığı görülmektedir.

Yönetim hukuku ilkelerine göre, yönetim, kişi lehine hak yaratan hukuka uygun işlemle-rini geri alamaz. Yönetimin işlemlerinin yasaya uygun, yasal olması hukuk devleti olma gereğidir; bu nedenle yasaya aykırı, hukuk düzenine uyum göstermeyen, sakat işlemlerini geri almak ise yönetimin hakkı, hatta yükümlülüğüdür. Yönetim, yasaya aykırı, huk-uk düzenine uyum göstermeyen, sakat işlemlerini, kişi lehine hak yaratmaları halinde, hukuksal güven ve yönetimde karalılık ilkeleri gereği, ancak makûl bir süre içerisinde geri alabilir; aradan uzun bir süre geçtikten sonra geri alamaz.

Ne eşdeğer mal n-e de konut tahsisi açısından hak sahibi olmayan müstedinin, puan satın almak veya temin etmek sureti ile, tasarrufundaki konutun Kesin Tasarruf Belgesini alabilmesini öngören yönetsel işlem 41/77 sayılı Yasanın 74A maddesine aykırı, sakat bir işlemdir. Yön-etim müstedi lehine hak yaratan, müstedi lehine durum yaratan bu yasaya aykırı, sakat işlemini yukarıda ifade edildiği gibi makûl bir süre içerisinde geri alabilir. 31 Temmuz 1991 tarihli yazısı ile sakat işlemini müstedinin bilgisine getiren yönetim, 14 A-ğustos 1991 tarihli yazısı ile de bu sakat işlemini geri aldığını müstediye duyurdu. Bu duruda yönetimin 41/77 sayılı Yasaya ve özellikle bu Yasanın 74A maddesine aykırı olan sakat işlemini aradan uzun bir süre geçtikten sonra değil de makûl bir süre içeri-sinde geri aldığı görülmektedir.

31 Temmuz 1991 tarihli yazıdan sonra ancak bu yazıyı iptal eden 14 Ağustos 1991 tarihli yazıdan önce müstedinin satın almak sureti ile adına devraldığı eşdeğer puanlarının yarattığı duruma da temas etmeyi uygun görürüz. M-üstedi hak sahibi statüsünde değildir ve puan satın alması da yasal değildir; ancak müstedi yönetim tarafından, yasaya aykırı olmasına rağmen, puan satın alabileceğinin kendisine duyurulması üzerine puan satın almıştır. Yönetim müstedinin puan satın alması-na izin veya yetki veren sakat kararını 14 gün yukarıda da ifade ettiğimiz bir makul süre içerisinde geri almıştır. Yönetimin kişi lehine durum yaratan sakat kararı alınmazdan önce bu sakat karar üzerine hareket eden iyi niyetli kişinin sakat kararın geri -alınması ile uğrayacağı mağduriyetin yönetim tarafından giderilmesi iyi yönetim gereğidir. 41/77 sayılı Yasanın hak sahibi kılmadığı müstedi, yönetimin yasaya aykırı olarak puan satın almasına izin veya yetki veren sakat kararı üzerine, satın almak sureti -ile eşdeğer puan sahibi olmuştur. Sakat karar geri alınmazdan önce o karara dayanılarak işlem yapılmış, müstedi eşdeğer puan sahibi bir kişiye bedel ödeyerek eşdeğer puan satın almış, puanları Tapu Dairesinde adına devrettirmiş ve yönetim tarafından müsted-iye bu puanlar için Mal Değer Belgesi verilmiştir. Hak sahibi olmayan, puan satın alma hakkı bulunmayan müstedinin yukarıda belirtildiği şekilde sahip olduğu puanları eşdeğre kaynak olan taşınmaz mallar için kullanmasının ise yasal açıdan mümkün olmadığı k-anısındayız. Bu durumda, eşdeğer puanlarına karşı 41/77 sayılı Yasa altında yükümlülüğü bulunan yönetim resmi karşılığını ödemek sureti ile hem müstedinin doğmuş olan mağduriyetini gidermeyi hem de puanlara karşı olan yükümlülüğünü yerine getirmiş olmayı i-yi bir yönetim ilkesi gereği düşünebilir.

Yukarıda belirtilenlerin tümü ışığında yönetimin 41/77 sayılı Yasanın 74 A maddesine aykırı olan sakat işlemini aradan uzun bir süre geçtikten sonra değil de makûl bir süre içerisinde geri aldığı görüşünde olduğu-muzdan başvuru reddedilir.

Başvuru masrafları ile ilgili emir verilmez.


(Nevvar Nolan) (Mustafa Özkök) (Gönül Erönen)
Yargıç Yargıç - Yargıç

29 Mart 1994


-


-6-



-


Full & Egal Universal Law Academy