Yüksek İdare Mahkemesi Numara 201/1992 Dava No 12/1997 Karar Tarihi 02.06.1997
Numara: 201/1992
Dava No: 12/1997
Taraflar: Ersenal Y. Akındere ile İskân Bakanlığı
Konu: Tahsis iptali istemi
Mahkeme: YİM
Karar Tarihi: 02.06.1997

-D.12/97 YİM 201/92

Yüksek İdare Mahkemesi Olarak Oturum Yapan
Yüksek Mahkeme Huzurunda.
Anayasanın 152'nci Maddesi Hakkında.
Mahkeme Heyeti: Taner Erginel, Nevvar Nolan, Seyit A. Bensen.
Müstedi: Ersenal Yusuf n/d- Ersenal Y. Akındere n/d
Ersenal Akındere, Karaoğlanoğlu "S" Bölgesi,
Girne

- ile -

Müstedaaleyh: 1. İskân Bakanlığı vasıtasıyle KKTC,
Lefkoşa
2. Eşdeğer Tazmin Komisyonu
- vasıtasıyle KKTC, Lefkoşa
3. Girne Tapu Dairesi ve/veya
Amiri vasıtasıyle KKTC, Lefkoşa


A r a s ı n d a .


Müstedi namına: Avukat Ünsal Çağda
Müstedaaleyhler namına: Savcı Süleyman Candar
İlgili Şa-hıs namına: Avukat Hasan Kocadal.


---------------------------

H Ü K Ü M


Taner Erginel:Limasol göçmeni olan Müstedi evinin yanında bulunan 72/1/3 numaralı parselin 15. kaynak paketine konarak İlgili Şahsa verilmesine karşı önümüzdeki başvuruyu dosyala-mış bulunmaktadır ve bu kararın iptalini talep etmektedir.

Başvurunun olguları özetle şöyledir:
1974 yılında Limasol'dan Kuzey'e göçmen olarak gelen Müstediye, Karaoğlanoğlu'nda bir ev ve yanındaki taşınmaz mal tahsis edildi. Müstediye göre tarla, Mü-stedaaleyh-lere göre ise yan yana üç arsa olan bu taşınmaz malı Müstedi 1975 yılından beri kullanmaktadır. Müstedinin Limasol'da yaşadığı ev annesine ait olduğu için Müstedinin eşdeğer puanı yoktu. Bu nedenle Kuzey'de Müstediye tahsisli mallar eşinin "T"- cetveline yazılarak işlem gördü. İskân Dairesi, Müstedinin eşi Şerife Aziz için hazırlanan "T" cetveline aileye tahsisli ev ve diğer parselleri yazarken evin yanındaki üç parseli yazmadı. Üç parselin "T" cetvelinde yer almamasına karşı şikâyette bulunan- Müstediye üç parselin tarla değil arsa olduğu, arsaların tahsis edilmesinin yasaya aykırı olduğu, zamanında yanlışlıkla tahsis edildiği için bu parsellerin "T" cetveline yazılmadığı yanıtı verildi. Bu yanıta karşı 18.5.1991 tarihinde Saptama Değerlendirm-e ve Tazmin Komisyonu Başkanlığına yazılı bir itiraz veren Müstedi daha sonra bu itirazını geri çekti. Müstedi başvurusunda memurların kendisini aldattığını, parsellerin kaynak paketine konarak yine kendisine verileceğini söyledikleri için itirazını geri -çektiğini öne sürdü. Sözkonusu 3 parselin 15. kaynak paketine konması üzerine bunları almak için başvuran Müstedi, her üç parselin de başka kişilere verildiğini öğrenince önümüzdeki başvuruyu dosyaladı.

Müstedi annesinin Limasol'da kalan evine tekabül- eden 384985 puanla başvuru konusu parsellere müracaat etmişti. Bu puanların yarısını yani 192447 puanı annesinin Müstediye bağışladığı, 192447 puanı ise Müstedinin kardeşinden aldığı anlaşılmaktadır. Müstedi sırf evinin yanındaki parselleri kurtarabilme-k için bu puanları annesi ve kardeşinden aldığını iddia etmektedir. Müstedinin puanları nitelik yönünden değerli puanlar olmasına rağmen Müstediye parsellerin hiçbiri verilmedi. Komisyon Müstedinin 384985 puanı eşinin "T" cetvelindeki eksikliği gidermek -için kullanmak zorunda olduğu gerekçesiyle Müstedinin talebini reddetti. Halbuki Müstedi mücahit puanları + eşine ait eşdeğer puanları + yasanın tanıdığı puan satın alma hakkını kullanarak eşinin cetvelindeki malları zaten kurtarabilecek durumda idi. Yan-i Komisyonun yaklaşımı ışığında Müstedi 384895 puanı annesi ve kardeşinden boşuna almış duruma düşmüştü. Bu nedenle Müstedi İskân Dairesinin kendisini iki kez yanıltmasından ve yasaları hatalı uygulamasından şikâyetçidir. Müstedinin iddiasına göre:

A. M-üstedinin tahsisinde olan mallar yasaya aykırı olarak "T" cetveline yazılmadı. Daha sonra İskân Dairesi memurları yetkilerini kötüye kullanıp vaatlerde bulunarak yapılan itirazın geri çekilmesine neden oldular.

B. Müstediye evinin yanındaki 3 parseli a-labileceği ümidi verilerek puan alması sağlandı. Belli bir amaç için İskân Dairesi tarafından aldırılan puanların başka bir amaç için yani eşinin "T" cetvelindeki eksikliği gidermek için kullanılması yasaya uygun değildir.

Hemen belirtmek gerekir ki Müs-tedinin evinin yanındaki üç parselden ikisinin diğer İlgili Şahıslara verilmesi kesinleşmiş olup, Müstedi sadece evine hemhudut olan 71/1/3 numaralı parseli kurtarma mücadelesini sürdürmektedir.

Müstedaaleyhlerin görüşüne göre Müstedi şikâyetci olduğu he-r iki konuda da haklı değildir. Çünkü,

A. Müstedinin evi yanında bulunan üç parsel tarla değil yan yana üç arsa idi. Arsaların tahsis edilmesi yasaya aykırı olduğuna göre bu tahsisler geçerli değildir.

B. Müstedi eşdeğer puanlarını eşinin "T" cetvelind-eki eksikliği tamamlamak için kullanmak zorundadır.

Bu iki konuyu incelemeden önce Müstedinin puanlarına göz attığımız zaman bu puanların İlgili Şahsın puanlarından daha nitelikli olduğunu görürüz. Şöyle ki; Müstedinin Limasol'daki eve tekabül eden 3848-95 puanına karşılık İlgili Şahsın Kuzey'de askeri bölgede kalan arsa nitelikli arazisi nedeniyle aldığı 277775 puanı vardır. Diğer taraftan Müstedi evinin yanında olan ve 1975'den beri kullandığı bir parseli almaya çalışmaktadır. Yani Müstedinin istida k-onusu mala özel bir ilgisi vardır ve başka herhangi bir mal, Müstedinin ihtiyacını karşılamayacaktır. Halbuki İlgili Şahıs için başvuru konusu parselin diğer herhangi bir taşınmaz maldan farkı yoktur.

Müstedinin şikâyetlerine gelince; İskân Dairesini-n çalışma şekli üzerinde durmamız gerektiği görüşündeyim.
Kanımca İskân Dairesi iyi niyetle çalışan vatandaşların sorunlarını çözmek için gayret gösteren, sorunları çözmek için yasal yollar arayan bir daire olmalıdır. Vatandaşa güçlük çıkaran, vatandaşa e-ngel çıkarmak için yasal gerekçe arayan veya vatandaşı aldatarak sonuç almaya çalışan bir daire değil. Bir kimseye tahsisli olan bir taşınmaz malı tahsis kapsamı dışına çıkarmak ve bu nedenle "T" cetveline yazmamak ciddi bir karardır. Böyle bir kararı y-asada yetkili kılınan organ, yasadaki şartlara uyma koşuluyla verebilir. Tahsis kararı zamanında hatalı verilmiş olsa bile bu kararı geri almak kolay değildir. Çünkü hatayı yapan yine İskân Dairesinin kendisidir. Hele tahsis kararı yıllarca uygulandıkta-n sonra kararı bir çırpıda verilmemiş kabul etmek yönetsel ilkelere uygun düşmez. 1975 yılında tahsis konusu malı hem yanyana üç arsa hem de tarla olarak nitelemek mümkündü. O tarihte Yönetim kendine özgü nedenlerle bu yeri 3 arsa olarak değil tarla olar-ak kabul etti. Yönetimin 1975 yılındaki görüşünün hatalı olduğu kesin olmayıp olsa olsa tartışmaya açıktır. Bu nedenle Müstedinin parsellerin "T" cetveline işlenmemesi kararına karşı dosyalayacağı başvuruyu kazanma şansı vardı. Bu koşullarda bir kişiye -malı başka yöntemle alabilme ümidi verip onu ikna ederek itirazını geri çektirmek kanımca doğru bir davranış değildir.

Müstedinin memurlar tarafından aldatıldığı konusundaki iddialarının inandırıcı olup olmadığı üzerinde de durmamız gerekir. Müstedini-n herhangi bir etki altında kalmadan, kendi isteğiyle itirazını geri çektiği düşünülemez mi? Kanımca bu olasılığı kabul etmek kolay değildir. Çünkü Müstedi evinin yanındaki parsellere ne ölçüde değer verdiğini önümüzdeki başvuruda yaptığı ve 1992 yılında-n beri devam eden mücadele ile kanıtlamıştır. Böyle bir kişi Dairenin başka bir yol göstermesi ve ümit vermesi dışında hangi nedenle itirazını geri çekebilirdi?

İkinci tartışma konusunda da İskân Dairesinin haklı bir yöntem izlediği kanısında değilim.- Çünkü bir kişinin eşdeğer puanlarını eşinin "T" cetvelindeki eksikliği tamamlamak için harcamak zorunda olması yasanın benimsediği bir ilkedir. Ancak bu olayda Müstedinin eşdeğer puanı yoktu. Müstedi, mücahit puanları + eşinin puanları + yasanın tanıdı-ğı puan satın alma hakkından yararlanarak eşinin "T" cetvelindeki malları kurtarabilecek durumda idi. Yani Müstedi gereksiz yere, bir yönlendirme sonucu puan tedarik etme yönüne gitmiştir. Kanımca yasanın amacı bir kişiyi bu şekilde puan almaya yönlendir-mek ve sonra aldığı puanları başka bir alana kaydırmak değildir. Dolayısıyle puanların tedarik edildikleri amaç için kullanılmalarına fırsat vermek gerekir.

Genelde yönetsel bir organın ve özelde İskân Dairesinin iyi niyetle çalışması, vatandaşın sorunl-arını çözmeye gayret etmesi gerekir. Bu olayda olduğu gibi makul sade bir vatandaşa Mahkemeye başvurmaktan başka seçenek bırakmayan bir çalışma yöntemi doğru olamaz.

İskân Dairesinin eşdeğer puanı olup henüz karşılığını alamamış kişilere kaynak bulma -çabası içinde böyle hareket ettiğini düşünebiliriz. Yani İskân Dairesi bu nedenle Daireye başvuranlara güçlük çıkarmakta, vatandaşlara tahsislerindeki malları dahi vermemek için çare düşünmekte ve böylece ortaya çıkardığı yeni kaynakları mağdur olan diğer- kişilere devredip puan eritme yönüne gitmektedir. Konuya bu açıdan baktığımız zaman İskân Dairesinin iyi niyetle hareket ettiğini söyleyebiliriz. Ancak iyi niyetli olsa bile, bu yaklaşımın doğru bir yaklaşım olmadığı görüşündeyim.
YİM 176/86 (D.36/88),- YİM 128/88 (D.30/89) sayılı kararlarda belirttiğim gibi eşdeğer sorununun adil çözümü eşdeğer puanlarının değerini artırmak ve böylece eşdeğercilere diledikleri zaman puanlarını satarak terk ettikleri değerde mal alma olanağı sağlamakla mümkündür. Bunun -için ise eşdeğer puanına duyulan talebi artırmak veya diğer kişileri eşdeğer puanı satın almaya zorlamak gerekir. 41/77 sayılı yasanın orijinal sistemi bu düşünce içerisinde hazırlanmıştı. Bugün de adaletsizliği azaltmak için başka yöntem bulunmadığı gör-üşündeyim. Eşdeğer puanına duyulan talebi azaltıp eşdeğer puanı sahiplerini büyük zarara soktuktan sonra, vatandaşa güçlük çıkararak vatandaşı aldatarak veya yönetim hukuku ilkelerini ihlâl ederek kaynak bulmaya çalışmanın doğru bir yöntem olmadığı görüşü-ndeyim. Böyle bir yöntem beklenen sonucu vermeyeceği gibi hukuk sistemini zorlayacağından daha büyük sorunlara neden olacaktır.

Sonuç olarak İskân Dairesinin,
A) Yönetim hukuku ilkelerini ihlâl ederek söz konusu parseli kaynak paketine koyduğu ve

B-) Müstediye başka bir amaçla tedarik ettirilen puanları Müstedinin eşinin "T" cetvelindeki açığı gidermek için kullanma yönüne gittiği için hatalı hareket ettiği görüşündeyim.

Bu nedenlerle başvurunun kabul edilmesine taraftarım.

Nevvar Nolan: Tapu re-feransları Girne, Karaman, Pafta/Harita XII/19.W.1, Parsel 72/1/3 olan arsa
15. kaynak paketinde 196878 puan karşılığı kaynak olarak ilân edildi. Müstedi ile İlgili Şahıs Gökşen Kofalı konu kaynak için müracaat ettiler. Eşdeğer Tazmin Komisyonu konu kay-nağın İlgili Şahıs Gökşen Kofalı'ya verilmesine karar verdi. Eşdeğer Tazmin Komisyonunun kararını öğrenen Müstedi işbu başvuruyu dosyalayarak Yüksek İdare Mahkemesinden kararın hükümsüz ve etkisiz olduğuna dair karar talep etmektedir.

1974 Barış Harekat-ı sonucu Limasol'dan Kuzey'e geçen Müstedi ailesi ile Karaoğlanoğlu'nda ikamet etmektedir. Konu taşınmaz mal 1975 yılında Tarım Dairesi tarafından Müstediye tahsis edilmişti. Müstedi Güney Kıbrıs'ta taşınmaz mal terketmediği için Müstedi adına "T" cetvel--leri düzenlenmedi, ikamet ettikleri konut ile yasal tasarruflarındaki bir başka taşınmaz mal Müstedinin eşi Şerife Aziz'in "T(2)" cetveline işlendi. Müstedinin eşinin Güney'de terkettiği taşınmaz mallardan 183536 eşdeğer puanı vardır. Konu taşınmaz mal -Müstedinin eşinin "T(2)" cetveline işlenmedi. Müstedi bu taşınmaz malın da eşinin "T(2)" cetveline işlenmesi için müracaat etti, ancak yetkililer Müstedinin bu istemini reddederek konu taşınmaz malın kaynak paketine konacağını ifade ettiler. Müstedinin e-şi de Saptama Değerlendirme ve Tazmin Komisyonuna yazılı başvurarak diğer hususlar yanında konu arsanın "T(2)" cetveline işlenmesi isteminde bulundu, ancak daha sonra bu istemini geri aldı.

Müstedi başlıca iki nedenle konu arsanın kendisine verilmesi ger-ektiği iddiasındadır. Müstedi, konu arsanın 1975 yılında adına tahsis edilmiş olması nedeni ile, tahsis 41/77 sayılı İ.T.E.M Yasasının 38. maddesi ile iptal edilmiş olsa dahi, konu arsanın öncelikle kendisine verilmesi gerektiği iddiasındadır. Müstedi to-praklan-dırmadan hak sahibi olmadığı bir yana, konu taşınmaz mal bir arsadır ve arsanın Müstediye tahsisi mevzuata aykırıdır. Yönetim konu arsanın Müstedinin eşinin "T(2)" cetveline işlenmesi istemini reddetmiş, konu arsanın kaynak paketine konması kararı-nı almıştır. Yönetimin bu kararından ne Müstedi ne de eşi yakınmadılar. Müstedi bu başvuruda konu arsanın kaynak paketine konmadan kendisine verilmesi gerektiği iddiasında bulunamaz, kaynak paketine konmuş olmasından yakınamaz.

Müstedinin bir diğer idd-iası da konu arsa 15. kaynak paketinden verilirken kendisinin İlgili Şahsa önceliği olduğudur. Müstedi konu kaynak için yaptığı 11.11.1991 tarihli müracaata toplam 384895 eşdeğer puanı olduğunu gösteren iki adet mal değer belgesi eklemiştir. Müstedi bağı-ş ile önce 18.7.1991 tarihinde 192448 sonra da 19.8.1991 tarihinde 192447 puan aldı. Şahadete göre annesi Limasol'daki bir evin yarısını Müstediye, diğer yarısını da Müstedinin kardeşine hibe etti; daha sonra kardeş kendi hissesini de Müstediye hibe etti.- Neticede Güney'de taşınmaz mal terketmeyen Müstedi konu arsa için kaynak paketine müracaat etmeden önce kendisine yapılan bağışlar ile 384895 eşdeğer puanına sahip oldu.

İlgili Şahsın konu arsa için yaptığı müracaata eklediği mal değer belgesinden ise- İlgili Şahsın Kuzey'de askeri bölgede kalan arsa nitelikli araziden kaynaklanan 277775 puanı olduğu görülmektedir.

Yukarıda daha önce de belirtildiği gibi Güney'de taşınmaz mal terketmediği için Müstedi adına "T" cetveli düzen-lenmemiş, Müstedinin ailesi ile birlikte ikamet ettiği Karaoğlanoğlu'ndaki konut ile Karaman'da arsa nitelikli bir başka taşınmaz mal Güney'de taşınmaz mal terkeden Müstedinin eşi adına düzenlenen "T(2)" cetveline işlenmişti. Müstedinin eşinin 183536 eşde-ğer puanı vardır; "T(2)" cetvelindeki taşınmaz malların toplam puan değeri ise 644888 dir. Müstedinin 384895 eşdeğer puanı ve 346666 mücahit puanı vardır. Müstedi ve eşi Müstedinin eşinin "T(2)" cetvelinde yer alan taşınmaz malların kesin tasarruf belgel-erini almak için gerekli işlemleri yapmadılar, eşdeğer işlemlerini tamamlamadılar. Müstedi eşinin "T(2)" cetvelinde yer alan ikamet ettikleri konut ile diğer arsa nitelikli arazinin kesin tasarruf belgelerinin alınması için puanlarını kullanmayı düşünmed-i, kullanmadı ve kullanmadığı eşdeğer puanları ile kaynak paketine müracaat etti.

Müstedinin puanlarını eşinin "T(2)" cetvelinde yer alan taşınmaz malların kesin tasarruf belgelerinin alınabilmesi için kullanmaması ve bu puanlar ile kaynak paketine mür-acaat etmesi 41/77 sayılı İTEM Yasasının özüne ve ruhuna aykırıdır. Müstedi puanları ile önce eşinin eksildiği puanları karşılamalı, sonra artan puanlar ile kaynak paketine müracaat etmeli idi. Kendisine haksız avantaj sağlayabilecek bu girişimi nedeni i-le Müstedinin müracaatının ayrıntıya girmeden değerlendirmeye alınmamasının en doğru yol olduğu kanısındayım. Mahkeme, Müstedinin, tasarruflarında bulundurdukları taşınmaz mallar için eşinin eksildiği puanları tamamlamadan 15. kaynak paketine müracaat ett-iği olgusu ışığında, Müstedinin Eşdeğer Tazmin Komisyonunun kararından yakınmasını, Komisyonun müracaatları değerlendirmede hata yapıp yapmadığını incelemeden, reddedebilmelidir.

Yukarıda belirttiklerim ışığında başvurunun reddedilmesi gerektiği görüşünd-eyim.

Seyit A. Bensen : Sayın Nevvar Nolan'ın kararında belirttiği gerekçeler ve vardığı sonuca katılıyorum.

Mahkeme : Başvuru oy çokluğu ile reddedilir. Masraflar için emir verilmez.




Taner Erginel Nevvar Nolan Seyit A. Bensen
Yargıç - Yargıç Yargıç




2 Haziran 1997






4


10






Full & Egal Universal Law Academy