Yüksek İdare Mahkemesi Numara 199/1994 Dava No 23/1997 Karar Tarihi 30.10.1997
Numara: 199/1994
Dava No: 23/1997
Taraflar: Türkiye Emlâk Bankası A.Ş. Vd ile Başbakan Yard.
Konu: İdarenin kamuya ait taşınmaz mallar üzerindeki mülkiyet hakkı.
Mahkeme: YİM
Karar Tarihi: 30.10.1997

-D.23/97 YİM 199/94
Yüksek İdare Mahkemesi Olarak Oturum Yapan
Yüksek Mahkeme Huzurunda.
Anayasanın 152. Maddesi Hakkında.
Mahkeme Heyeti:Cel(l Karabacak,Nevvar Nolan,Seyit A. Bensen.
Müstedi: 1. Türkiye Eml(k Bankası -A.Ş., Büyükdere Cad.,
No:45, Levent/Maslak-İstanbul/Türkiye
2. Türkiye Vakıflar Bankası T.A.O., Atatürk
Bulvarı, No.207 Kavaklıdere - Ankara/Türkiye
3. Türkiye Garanti Bankası A.Ş., Mete Caddesi,
No.40 Par-k Han, Taksim - İstanbul/Türkiye
4. Türkiye İş Bankası A.Ş., Kavaklıdere,
Ankara/Türkiye
5. Arap Türk Bankası A.Ş., Valikonağı Cad. No.10
Nişantaşı-İstanbul/Türkiye
6. İmpexbank, Elmadağ Cumhuriyet Cad., Dörtler
- Apt. No.4 Taksim - İstanbul/Türkiye
7. Kıbrıs Kredi Bankası Ltd., 5-6 İplik Pazarı
Sokak - Lefkoşa
-ile-
Müstedaaleyh: 1. Devlet Bakanlığı ve/veya Başbakan
Yardımcılığı vasıtasıyle KKTC - L-efkoşa
2. Bakanlar Kurulu ve/veya KKTC Hükümeti
vasıtasıyle KKTC - Lefkoşa
3. KKTC Başsavcılığı vasıtasıyle KKTC-Lefkoşa
4. Turizm Tanıtma ve Pazarlama Dairesi
vasıtasıyle KKTC - Lefkoşa
5-. Turizm Pl(nlama Dairesi vasıtasıyle KKTC -
Lefkoşa
6. Tapu ve Kadastro Dairesi ve/veya Müdürlüğü
vasıtasıyle KKTC - Lefkoşa

A r a s ı n d a .

Müstediler namına: Avukat Tahir Seroydaş ve Avukat Hasan
Balman
Müsted-aaleyhler namına: Başsavcı Yardımcı Muavini Mehmet Ali
Şefik.


----------


H Ü K Ü M


Cel(l Karabacak: Bu başvuruda Mahkemenin hükmünü Sayın Yargıç Nevvar Nolan okuyacaktır.
Nevvar Nolan:Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Bayındırlık, Ulaştırma ve Turiz-m Bakanlığı ile Eska Turizm ve Ticaret A.Ş. arasında 15.8.1987 tarihinde akdeylenen bir kira sözleşmesi ile Eska Turizm ve Ticaret A.Ş., Gazi Magosa Kazası, Bafra köy sahilinde Pafta/Harita XVI/1.E, Parsel 23'deki 90 dönüm kamu arazisini 15.8.1987 tarihind-en 14.8.2036 tarihine 49 yıl için kirasına aldı. Daha sonra bilemeyeceğimiz gelişmeler sonucu Tapu ve Kadastro Dairesi Club Karpaz Ltd.'e Mahkemeye emare 3 olarak sunulan bir Hazine Malı Kira Belgesi verdi. Emare 3 Hazine Malı Kira Belgesinden kiralanan- malın yukarıda belirttiğimiz 15.8.1987 tarihli kira sözleşmesine konu olan 90 dönüm kamu arazisi, kira süresinin yine yukarıdaki sözleşmede belirtildiği gibi 15.8.1987 tarihinden 14.8.2036 tarihine kadar 49 yıl, kiracının da Club Karpaz Ltd. olduğu, Tapu -ve Kadastro Dairesindeki bu kaydın 16/87 ve 67/88 sayılı Turizm Endüstrisi Teşvik Yasaları altında 19.4.1989 tarihinde yapıldığı görülmektedir. Bundan anladığımız kadarı ile Bayındırlık, Ulaştırma ve Turizm Bakanlığı ile Eska Turizm ve Ticaret A.Ş. arasın-da akdedilen 15.8.1987 tarihli kira sözleşmesini Club Karpaz Ltd. benimsemiş ve Eska Turizm ve Ticaret A.Ş'nin yerini almıştır.

Club Karpaz Ltd., Bakanlık ile aralarında mevcut kira sözleşmesi gereği kirasına aldığı kamu arazisi üzerine Bakanlığa sunulan- proje uyarınca Bafra Tatil Köyü diye bilinecek turistik tesisleri belli bir zaman içerisinde inşa edecekti. Club Karpaz Ltd. kredi alma ihtiyacı duydu ve Müstedi Bankalardan kredi aldı. Club Karpaz Ltd., kaydı yapılan kira sözleşmesindeki taşınmaz mal ü-zerinde sahip olduğu aynî hakkı, Bakanlığın izni ile, Müstedi No:1 Türkiye Eml(k Bankası A.Ş. lehine 20,000,000.- Alman Markına karşılık ipotek etti. Bu ipotek 61/89 sayılı ipotek takrirnamesi ile 9.5.1989 tarihinde Tapu Dairesinde kaydedildi.

Club Karp-az Ltd. bilebildiğimiz kadarı ile isim değişikliği yaptı ve şirketin ismi Karpaz Investments Ltd. oldu. Karpaz Investments Ltd. kirasına aldığı kamu arazisi üzerinde sözleşme gereği yapması gereken inşaatı durdurdu, Bakanlık tarafından uyarılmasına rağmen- inşaata yeniden başlamadı ve sözleşmede öngörülen süre içerisinde proje tamamlanıp hizmete açılmadı. Bakanlık da 28.6.1993 tarihinde aralarındaki 15.8.1987 tarihli sözleşmeyi, sözleşmenin verdiği hakkı kullanarak, feshetti.

Club Karpaz Ltd. Müstedi Ban-kalardan aldığı krediyi ödemede kredi sözleşmesini ihl(l ettiği için Müstedi Bankalar, Club Karpaz Ltd. aleyhine Lefkoşa Kaza Mahkemesinde 2865/92 sayılı hukuk davasını ik(me ettiler ve 28.6.1993 tarihinde Club Karpaz Ltd. aleyhine yaklaşık dört milyon Alm-an Markı ve faizleri için hüküm aldılar.

Müstedi Bankalar avukatları vasıtası ile Bayındırlık, Ulaştırma ve Turizm Bakanlığına 28.4.1993 tarihli bir yazı göndererek Club Karpaz Ltd.'in ipotekli alacaklısı olduklarını, Club Karpaz Ltd.'in Hazine Malı Kira- Belgesi tahtında namında kayıtlı bulunan gayrımenkulü Türkiye Eml(k Bankası A.Ş. lehine ipotek ettiğini, alacaklarını elde etmek için Bafra Tatil Köyünün satışına Bakanlığın izin vermesini talep ettiler. Müstedi Bankalar daha sonra yine avukatları vasıta-sı ile Bakanlığa 3.9.1993 tarihli bir yazı daha gönde- rerek Club Karpaz Ltd. aleyhine yaklaşık dört milyon Alman Markı (3,999,896.11 DM) ve faizleri için hüküm aldıklarını bildirdiler ve alacaklarını elde etmek için Bafra Tatil Köyünün satılmasına Bakanlı-ğın izin vermesi talebini yinelediler.

Bakanlık Club Karpaz Ltd. tarafından Müstedi No:1 Türkiye Eml(k Bankası A.Ş. lehine verilen ipoteği dikkate alarak Müstediler ile görüşmelerde bulunmuş, Club Karpaz Ltd.'in yarıda bıraktığı, tamamlamadığı Bafra Tati-l Köyü projesini Müstedilerin tamamlaması için Müstedilere teklifte bulunmuş, onlarla bir kira sözleşmesi yapmayı önermiştir. Bakanlık, Müstedilere Club Karpaz Ltd. ile aralarında mevcut sözleşmede Club Karpaz Ltd.'in yerini almalarını teklif etmişse de M-üstediler Bakanlığın teklifini kabul etmediler.

Bakanlar Kurulu, Bafra Tatil Köyü projesinin tamamlanıp işletmeye açılması ile ilgili, aşağıda aynen verilen 9.2.1994 tarih ve A-126-94 sayılı kararı aldı.

"KARAR NO:
A-126-94

Bakanlar Kurulu; E-ska Ticaret ve Turizm A.Ş (Club Karpaz Investments Ltd.) ile Bayındırlık, Ulaştırma ve Turizm Bakanlığı arasında Bafra Tatil Köyü ile ilgili olarak imzalanan 15.8.1987 tarihli kira mukavelelerinin ilgili Şirketin yükümlülüklerini yerine getirmemesi nedeniy-le ilgili Bakanlık tarafından 28 Haziran, 1993 tarih ve 9/77(3) sayılı yazı ile feshedilen kira mukavelesinden sonra atıl durumda bekleyen yarım inşaat tesisi tamamlayıp turizm sektörüne kazandırmak amacıyle;

1) 67/1988 sayılı Turizm Endüstrisi Teşvik (D-eğişiklik) Yasası'nın 11.maddesi uyarınca ilgili Şirketin ilgili Bakanlıktan aldığı izin çerçevesinde 15.8.1987 tarihli 1 ve 3 no'lu kira mukavelelerindeki AYNİ HAKKI ipotek alan ve ilgili Şirketteki alacaklarına karşı Lefkoşa Kaza Mahkemesi'nde dava açan -TC. Menşeili Bankaların sözkonusu tesis inşaatını tamamlayıp tesisi işletmeye açmak kaydıyle devralıp devralmayacaklarını belirlemek amacıyle 3 ayı aşmayacak bir süre için görüşmelerde bulunulmasını ve görüşmelerin olumlu olması halinde Turizm ile ilgili B-akanlığın belirleyeceği şartlar çerçevesinde yeni bir kira mukavelesi yapmasına yetki verilmesini; ve

2) İlgili Bankalarla yapılacak görüşmelerin olumsuz olması halinde Bafra Tatil Köyü inşaatını tamamlayıp işletmeye açmaya talip olacak kişi ve/veya Kuru-luşlarla yeni bir kira mukavelesi yapılabilmesi için Turizm ile ilgili Bakanlığa yetki verilmesini onayladı.

9.2.1994 "



Bakanlar Kurulu'nun yukarıda verilen kararı 22.2.1994 tarihli Resmi Gazetenin Ek IV'ünde yayınlandı.

Müstedaaleyhler Club Ka-rpaz Ltd.'in Müstedi No:1 Türkiye Eml(k Bankası A.Ş. lehine verdiği ve 61/89 sayılı ipotek takrirnamesi ile Tapu Dairesinde kaydedilen ipoteğin kaldırılması ile ilgili karar aldılar ve konu ipotek bu karar doğrultusunda silindi. Müstedaaleyhler 9.2.1994 t-arih ve
A-126-94 sayılı Bakanlar Kurulu kararının ikinci paragrafı uyarınca Bafra Tatil Köyü projesinin tamamlanıp işletmeye açılabilmesi için ihaleye çıkmalarına, başka kişi veya kuruluşların tekliflerine açık olduklarını duyurmalarına rağmen projeyi üst-lenecek, Bakanlık ile kira sözleşmesi yapacak bir kişi veya kuruluş bulunamadı.

Bu başvuruda Müstediler Yüksek İdare Mahkemesinden Müstedaaleyhler tarafından alınan

a- Club Karpaz Ltd.'in Müstedi No:1 Banka lehine verdiği ve 61/89 sayılı ipotek takrir-namesi ile Tapu Dairesinde kaydedilen ipoteğin silinmesi kararının, ve
b- Club Karpaz Ltd.'e verilen Hazine Malı Kira Belgesine konu taşınmaz malın başka kişilere kiralanması ve/veya kiralanması amacı ile teklif kab(l edilmesi kararının

hükümsüz ve et-kisiz olduğuna ve herhangi bir sonuç doğurmayacağına dair karar talep etmektedirler.

67/88 sayılı Turizm Endüstrisi Teşvik (Değişiklik) Yasası ile değiştirilmiş şekli ile 16/87 sayılı Turizm Endüstrisi Teşvik Yasası kuralları uyarınca kiralanan kamu araz-ileri veya binaları ile ilgili kira sözleşmeleri Tapu ve Kadastro Dairesine kaydedilir. Kira sözleşmesine konu taşınmaz malın bulunduğu İlçenin Tapu Amirliğindeki kütüğe gerekli kayıt yapıldıktan sonra kiracıya Hazine Malı Kira Belgesi verilir.

67/88 s-ayılı Yasanın 2. maddesi ile değiştirilmiş şekliyle 16/87 sayılı Turizm Endüstrisi Teşvik Yasasının 10. maddesinin 11. ve 12. fıkraları aynen aşağıda verildiği gibidir.

"10. (11) Bu maddenin (7)'inci, (8)'inci, (9)'uncu ve (10)'uncu fıkraları uyarınca ka-ydı yapılan sözleşmelerdeki arazi üzerine yapılan bina ve tesis üzerinde kiracı, kira süresi ile sınırlı ayn( bir hak elde eder. Bu hak, kira sözleşmesindeki koşullara bağlıdır ve bunlara uyulduğu sürece kiracının uhdesinde kalır. Ayn( hak, kira süresinc-e, taşınmaz mallarda olduğu gibi, Bakanlığın izni ile devir veya ipotek edilebilir, yeniden kiraya verilebilir, miras yolu ile kiracının mirasçılarına geçebilir, haczedilebilir ve borç için zorla satılabilir.
Ancak:
(A) Taşınmaz mal üzerindeki ayn( -hakkın, devir, ipotek, yeniden kiraya verme, miras yolu ile mirasçılara intikal etme, haczedilme veya borç için zorla satılma durumlarında, kiracıdan başka birisine yukarıdaki nedenlerle geçmesi halinde, kiracının devlete olan yükümlülüğü, kiracının yerini- alan üçüncü gerçek veya tüzel kişi ile Bakanlık arasında aynı koşullarla yeniden sözleşme yapılması koşulu ile bu kişilere geçer. Yeni kiracı, eski kiracının tüm hak ve yükümlülüklerine sahip olur.
(B) Devir ve ipotek edilecek veya borç için zorla -satılacak böyle bir hak için, kiralayanın veya alacaklının önce Bakanlıktan izin alması koşuldur.
(C) Devir veya ipotek edilecek böyle bir hak, daha önce ipoteğe verilmiş veya herhangi bir yükümlülükle haczedilmişse, ipotekli alacaklının varsa ipotek-li borçlunun tüm kefillerinin ve yükümlülüğü koyan kişilerin muvafakatinin alınması koşuldur.
(Ç) Böyle bir hakkın kapsadığı taşınmaz malın sadece bir kısmı devredilecek, ipoteğe verilecek veya kiralanacaksa, bu kısmın sınırlarının belirlenmesi, Taşı-nmaz Mal (Tasarruf, Kayıt ve Kıymet Takdiri) Yasası'nın 27'nci maddesi kuralları uyarınca yapılır.
(D) Bu fıkrada öngörülen işlemler için kira süresi geriye kalan kira süresi ile sınırlıdır.

(12) Kira sözleşmesinin veya duruma göre yeniden kira- sözleşmesinin sona erdiğini ve/veya ipt(l edildiğini bildiren yeterli kanıtın veya bunu emreden yeterli bir mahkeme emrinin sunulması halinde, Tapu ve Kadastro Dairesi Müdürü, ilgili kira konusunda yapmış olduğu kaydı siler ve bu kira veya yeni kira ile m-eydana gelen ayn( hak sona erer."

Kaydı yapılan sözleşmelerdeki arazi üzerine yapılan bina ve tesis üzerinde kiracının kira süresi ile sınırlı ayn( bir hak elde ettiği yukarıdaki 11. fıkrada ifade edilmektedir. Bu başvuruya konu kamu arazisi üzerind-e tamamlanmış ve değiştirilmiş şekli ile 16/87 sayılı Yasanın 10. maddesinin 10. fıkrasında öngörüldüğü gibi kaydı yapılmış bir bina veya tesis olmamasına rağmen Club Karpaz Ltd.'in emare 3 Hazine Malı Kira Belgesine konu kamu arazisi üzerinde ayn( hakka s-ahip olduğu Müstedaaleyhler tarafından teslim edilmektedir. Ayn( hak kira süresi ile sınırlı olup, sözleşmedeki koşullara bağlıdır ve bu koşullara uyulduğu sürece kiracının uhdesinde kalır. Kiracının sözleşme koşullarına uymaması halinde kiraya verenin -sözleşmeyi sona erdirmesi ile kiracının sözleşme altında sahip olduğu aynî hak sona erer.

Aynî hak, kira süresince, Bakanlığın izni ile devir veya ipotek edilebilir, yeniden kiraya verilebilir, miras yolu ile kiracının mirasçılarına geçebilir, haczedileb-ilir ve borç için zorla satılabilir. Ayn( hakkın yukarıda belirtilen yollardan biri ile kiracıdan üçüncü bir kişiye geçebilmesi için üçüncü kişinin Bakanlıkla yeni bir kira sözleşmesi yapması koşulu aranır. Üçüncü kişinin kiracının sahip olduğu ayn( hakk-a sahip olabilmesi için Bakanlıkla bir sözleşme yaparak eski kiracının sözleşme altındaki yükümlülüklerini de üstlenmesi gerekir. Yasanın 10. maddesinin 11. fıkrasının A bendinde kullanılan lisan istenilen düzeyde açık olmamakla beraber, düzenlemenin bütü-nselliği içerisinde çıkarabildiğimiz anlam yukarıda ifade ettiğimiz gibidir. Üçüncü kişinin aynî hakka sahip olabilmesi için Bakanlıkla eski kiracının yükümlülüklerini de üstlendiği yeni bir sözleşme yapması koşulu yukarıda sıralanan durumların tümüne, -ilk nazarda biri hariç, uygundur. Ayn( hakkı ipotek alan niye Bakanlık ile yeni bir sözleşme yapsın? Sahip olduğu ayn( hakkı ipotek veren kiracının sözleşmesi devam ederken ayn( hakkı ipotek alan Bakanlık ile nasıl sözleşme yapacak?

67/88 sayılı Yasa i-le değiştirilmiş şekli ile 16/87 sayılı Turizm Endüstrisi Teşvik Yasası kuralları uyarınca Bakanlıkla yaptığı bir sözleşme ile kamu arazisi kiralayan ve sözleşmeyi Tapu ve Kadastro Dairesinde kaydeden kiracı sözleşmeye konu arazi üzerinde ayn( bir hakka sa-hip olur. Bu hak neyi kapsar? Bu hak sözleşmeye konu taşınmaz malı sözleşmede belirtildiği şekilde kullanma ve taşınmaz maldan yararlanma hakkıdır.

Değiştirilmiş şekli ile 16/87 sayılı Yasanın 10. maddesinin 11. fıkrası kiracının sahip olduğu ayn( hakk-ın Bakanlığın izni alınarak ipotek edilebileceğini ifade etmektedir. Bu başvuruda emare 3 Hazine Malı Kira Belgesine konu taşınmaz mal üzerinde ayn( hak sahibi olduğu kabul edilen Club Karpaz Ltd., Bakanlığın izni alınarak, ayn( hakkını aldığı krediye kar-şılık Müstedi No:1 Türkiye Eml(k Bankası A.Ş lehine ipotek etmiştir. Club Karpaz Ltd., sahip olduğu ve ipotek ettiği ayn( hakkın kaynağı olan Bakanlık ile arasındaki kira sözleşmesine uymayınca, Bakanlık aralarındaki kira sözleşmesini sona erdirdi. Bakan-lığın kira sözleşmesini sona erdirmesi ile Tapu ve Kadastro Dairesi bu kira konusunda yapmış olduğu kaydı siler ve sözleşmenin kaydı ile doğmuş olan aynî hak da kaydın silinmesi ile sona erer.

Club Karpaz Ltd.'in emare 3 Hazine Malı Kira Belgesine konu t-aşınmaz mal üzerinde sahip olduğu aynî hak, Bakanlığın aralarında mevcut kira sözleşmesini, sözleşmenin verdiği hakkı kullanarak, sona erdirmesi ile son bulmuştur. Bakanlığın kira sözleşmesini sona erdirmesi ile Tapu ve Kadastro Dairesi sözleşmenin kaydın-ı sildi. Club Karpaz Ltd. daha önce de ifade ettiğimiz gibi sahip olduğu ayn( hakkı aldığı krediye karşılık Müstedi No:1 Türkiye Eml(k Bankası A.Ş lehine ipotek etmişti, Tapu ve Kadastro Dairesi sözleşmenin kaydını sildikten sonra bu ipoteği de kaldırdı-. Müstedaaleyhlere göre ayn( hakkın ipotek edildiği durumlarda ayn( hakkın kaynaklandığı kira sözleşmesinin sona ermesi veya erdirilmesi halinde ipotek de ortadan kalkar ve bir anlam taşımaz.

İdarenin kamuya ait taşınmaz mallar üzerinde idare hukukuna m-ahsus bir mülkiyet hakkı vardır. Bayındırlık, Ulaştırma ve Turizm Bakanlığı ile Eska Turizm ve Ticaret A.Ş arasında yapılan ve 90 dönüm kadar kamu arazisini 49 yıllığına Eska Turizm ve Ticaret A.Ş'nin kirasına veren 15.8.1987 tarihli kira sözleşmesi idare-nin kamuya ait taşınmaz mallar üzerinde sahip olduğu idare hukukuna mahsus mülkiyetin kullanımının bir sonucudur. Bu sözleşmede daha sonra Eska Turizm ve Ticaret A.Ş'nin yerini Club Karpaz Ltd. almıştır. Club Karpaz Ltd.'in kira sözleşmesinin Tapu ve Kad-astro Dairesinde kaydedilmesi ve kendisine Hazine Malı Kira Belgesi verilmesi ile sözleşmeye konu kamu arazisi üzerinde kazandığı ayn( hakka da idare hukukunda idari ayn( hak denir. İdarenin kamuya ait taşınmaz malların idaresi ile ilgili yetki ve görevle-rine dayanarak idari ayn( hak sahiplerine karşı hareket ve onların haklarını kullanma tarzlarına müdahale edebildikleri idare hukukunda görülmektedir.

Yukarıda daha önce de ifade ettiğimiz gibi Club Karpaz Ltd.'in sahip olduğu aynî hakkı Bakanlığın izni -ile Müstedi No:1 Türkiye Eml(k Bankası A.Ş lehine ipotek ederek almış olduğu krediyi ödemekte kusur etmesi üzerine krediyi müştereken sağlayan Müstedi Bankalar avukatları vasıtası ile Bakanlığa gönderdikleri 28.4.1993 tarihli emare 8 ve 3.9.1993 tarihli em-are 9 yazıları ile Bafra Tatil Köyünün satışı için Bakanlığın iznini istediler. Emare 8 ve emare 9 yazılarda Bakanlıktan Bafra Tatil Köyünün satışı için izin talep edildiği görülmektedir. Bu yazılarda yer alan ifadenin, yani Bafra Tatil Köyünün satışı iç-in izin talebinin, yerinde olduğunu söyleyemeyiz; bu ifade en azından karışıklığa yol açabilecek bir ifadedir. Müstedi Bankaların, Club Karpaz Ltd.'e verilen kredinin geri ödenmemesi üzerine, Karpaz Investments Ltd., Eska İnşaat A.Ş ve Bakanlık aleyhine L-efkoşa Kaza Mahkemesinde ik(me ettiği 2865/92 sayılı hukuk davasında dosyalanan emare 4 Tafsil(tlı Talep Takririnde de "Türkiye Eml(k Bankası A.Ş lehine ipotek edilmiş olan 90 dönüm gayrimenkulün ve/veya mezkur gayrimenkul üzerinde inşa edilen binaların al-eni müzayede ile satılarak, satıştan elde edilecek miktarın Davacılara ödenmesi" ifadesi yer almaktadır. Müstedi Bankaların dosyalamış oldukları işbu başvuruda ise Bakanlıktan "ipotek edilen aynî hakkın satışa çıkarılması için izin" talep edildiği ifadesi- yer almaktadır. Doğru ifade budur, Bakanlıktan istenmesi gereken budur.

Bu başvuruya konu yukarıda özet olarak verilen olayların gelişmesinden turizm ile ilgili Bakanlığın ve Bakanlar Kurulu'nun, Club Karpaz Ltd.'in sahip olduğu aynî hakkı ipotek alan -Müstedi Bankaların bu hakkına saygılı davrandığı görülmektedir. 1994 yılında turizm ile ilgili Bakanlık olan Devlet Bakanlığı ve Başbakan Yardımcılığı Club Karpaz Ltd.'in sahip olduğu ayn( hakkı, bu şirkete verilen krediye karşılık, Müstedi No:1 Türkiye E-ml(k Bankası A.Ş'nin ipotek aldığı gerçeği ışığında, Müstedi Bankalara Bakanlık ile Club Karpaz Ltd. arasındaki sözleşmede Club Karpaz Ltd.'in yerini almalarını, Bakanlık ile kira sözleşmesi yaparak Bafra Tatil Köyü projesini devralmalarını, projeyi bitiri-p işletmelerini önermiştir. Müstedi Bankalar kendilerine özel nedenler ile Bakanlığın önerilerini reddettiler.

Bakanlar Kurulunun yukarıda daha önce verilen 9.2.1994 tarih ve A-126-94 sayılı kararı ışığında Müstedi Bankalarla Bafra Tatil Köyü projesini -devralmaları konusunda yapılan görüşmelerin olumlu sonuçlanmaması üzerine Bakanlık konu projeyi tamamlayıp işletmeye açmaya talip kişi ve/veya kuruluşlardan teklif kabul edeceğini duyurdu. Sonuçta Bakanlık ile sözleşme yaparak Bafra Tatil Köyü projesini d-evralacak bir kişi veya kuruluş bulunamadı. Bu başvuruda Müstedilerin Yüksek İdare Mahkemesinden talepleri arasında yukarıda daha önce de belirttiğimiz gibi Müstedaaleyhlerin Club Karpaz Ltd.'e verilen Hazine Malı Kira Belgesine konu 90 dönüm kadar taşınm-az malın başka kişilere kiralanması ve/veya kiralanması amacı ile teklif kabul edilmesi kararının hükümsüz ve etkisiz olduğuna dair karar talebi vardır. Bakanlar Kurulu 22.2.1994 tarihli Resmi Gazetenin Ek IV'ünde yayınlanan 9.2.1994 tarih ve A-126-94 say-ılı kararı ile Bafra Tatil Köyü projesini tamamlayıp işletmeye açmaya talip olacak kişi ve/veya kuruluşlarla yeni bir kira sözleşmesi yapılabilmesi için turizm ile ilgili Bakanlığa yetki verilmesini onaylamıştı. Bakanlar Kurulunun bu kararı üzerine Bakanl-ık ihaleye çıkmış, konu taşınmaz malın kiralanabilmesi için teklif kabul ettiğini duyurmuştur. Müstedi Bankalar, Anayasada öngörülen 75 günlük süre içerisinde Yüksek İdare Mahkemesine başvurup yukarıda konu edilen Bakanlar Kurulu kararından yakınmadılar, B-akanlar Kurulu kararının iptali istemi ile Yüksek İdare Mahkemesine başvurmadılar. Bu durumda Müstedi Bankaların Müstedaaleyhlerin Club Karpaz Ltd.'e verilen Hazine Malı Kira Belgesine konu, üzerinde Bafra Tatil Köyü projesinin başlatıldığı, taşınmaz malı-n başka kişilere kiralanması ve/veya kiralanması amacı ile teklif kabul edilmesi kararının hükümsüz ve etkisiz olduğuna dair karar istemleri zaman aşımına uğradığı cihetle reddedilir. Bakanlığın konu taşınmaz malı başkalarına kiralama girişiminin bir sonu-ç vermediği dikkate alındığında, herhal(k(rda konu taşınmaz malın başka kişi veya kuruluşlara kiralanabilmesi kararının Müstedi Bankalara herhangi bir zarar vermediği, Müstedi Bankaların bu karardan dolayı bir zarara uğramadıkları görülmektedir.

Müstedi -Bankaların bu başvurudaki diğer talebi de Müstedaaleyhler tarafından alınan Club Karpaz Ltd.'in Müstedi No:1 Türkiye Eml(k Bankası A.Ş lehine verdiği ve 61/89 sayılı ipotek takrirnamesi ile Tapu Dairesinde kaydedilen ipoteğin silinmesi kararının hükümsüz v-e etkisiz olduğuna dair bir karardır. Yukarıda daha önce de belirttiğimiz gibi Club Karpaz Ltd.'in kendisine verilen Hazine Malı Kira Belgesine konu, üzerinde Bafra Tatil Köyü projesinin başlatıldığı 90 dönüm arazi üzerinde aynî bir hakkı vardı. Club Kar-paz Ltd. sahibi olduğu bu ayn( hakkı Bakanlığın izni ile Müstedi No:1 Türkiye Eml(k Bankası A.Ş lehine ipotek vererek kredi aldı. Club Karpaz Ltd.'in Müstedi No:1 Banka lehine verdiği bu ipotek Tapu Dairesinde 61/89 sayılı ipotek takrirnamesi ile kaydedil-di. Club Karpaz Ltd.'in aldığı krediyi geri ödemekte kusur etmesi üzerine Müstedi Bankalar avukatları vasıtası ile Bakanlığa önce 28.4.1993 tarihli emare 8, sonra da 3.9.1993 tarihli emare 9 yazıları göndererek Bafra Tatil Köyünün satışa çıkarılması için -izin talep ettiler. Esasında, daha önce de değindiğimiz gibi, Bakanlıktan talep edilen izin, Bafra Tatil Köyünün değil de ipotek edilen ayn( hakkın satışı için olmalı idi. Bakanlık, isim değiştirerek Club Karpaz Ltd.'in yerini alan Karpaz Investments Ltd-.'e gönderdiği 28.6.1993 tarihli bir yazı ile Bafra Tatil Köyü inşaatını durdurduğu, tüm ihbarlara rağmen durdurduğu inşaata yeniden başlamadığı ve sözleşmede belirlenen süre içerisinde inşaatı tamamlamadığı gerekçeleri ile aralarında mevcut kira sözleşmes-ini sona erdirdi. Kira sözleşmesi sona erdirildikten sonra Bakanlığın 15.2.1994 tarihli istemi üzerine sözleşmenin Tapu Dairesindeki kaydı ve 61/89 sayılı ipotek takrirnamesi ile kayıtlı ipotek silindi. Müstedaaleyhlere göre ipotek edilen aynî haktır; ay-n( hak sözleşme süresi ile sınırlıdır ve sözleşme şartlarına uyulduğu sürece kiracının uhdesinde kalır. Kiracının sözleşmeden doğan ayn( hakkı sözleşme devam ettiği sürece vardır, sözleşme süresinin dolması veya sözleşmenin sona erdirilmesi ile ayn( hak d-a sona erer. Ayn( hakkın sona ermesi ile, bu hak daha önce ipotek edilmiş ise, ayn( hak sona erdiği için ipotek de ortadan kalkar, bir hüküm ifade etmez.

Ayn( hakkın sözleşme süresi ile kısıtlı olduğu, sözleşmenin sona ermesi veya erdirilmesi ile kiracı-nın sahip olduğu ayn( hakkın da sona erdiği doğrudur. Değiştirilmiş şekli ile 16/87 sayılı Turizm Endüstrisi Teşvik Yasasının 10. maddesinin 11 ve 12. fıkralarında getirilen düzenleme bu doğrultudadır. Bu başvuruda Müstedi Bankalar Müstedi No:1 Banka leh-ine ipotek edilen ayn( hakkın satışı için ilk kez 28.4.1993 tarihli yazıları ile Bakanlıktan izin istemişlerdi. Her ne kadar da 28.4.1993 tarihli yazıda istenen izin Bafra Tatil Köyünün satışı içinse de esasında Müstedi Bankaların isteyebileceği izin Müst-edi No:1 Banka lehine ipotek edilen ayn( hakkın satışı için olabilirdi. Burada bir karmaşa doğmuş ve taraflar birbirlerini anlayamamış olabilir. Müstedi Bankaların Bakanlıktan satış için izin talep eden ilk yazılarının tarihi, yani 28.4.1993 tarihi, kanı-mızca önem taşımaktadır. 28.4.1993 tarihinde Club Karpaz Ltd.'in, sonraki adı ile Karpaz Investments Ltd.'in, ayn( hakkının doğmuş olduğu Bakanlık ile Club Karpaz Ltd. arasındaki kira sözleşmesi henüz Bakanlık tarafından sona erdirilmiş değildi, yani sözl-eşme yürürlükte idi. Bakanlık bu sözleşmeyi 28.6.1993 tarihli yazısı ile sona erdirmiştir. Satış isteminin yapıldığı tarihte kira sözleşmesi yürürlükte olduğuna göre o tarihte Club Karpaz Ltd.'in ayn( hakkı da hayatta idi, ipotek edilen ayn( hak hayatta -olduğuna göre 61/89 sayılı ipotek takrirnamesi ile Tapu Dairesinde kaydedilen ipotek de hayatta idi. Bakanlığın Müstedi No:1 Bankaya ipotek edilen ayn( hakkın satışına izin vermek yerine, Club Karpaz Ltd. ile aralarındaki sözleşmeyi sona erdirmesi, bu söz-leşmeyi sona erdirmenin haklı bir sona erdirme olduğunu kab(l etmemize rağmen, sonra da sözleşme sona erdirildi diyerek ipoteğin silinmesini istemesi ve sildirmesi doğru, adil bir davranış değildir. İyi bir yönetimin yönetilenin hukukuna saygı göstermesi,- "açıkgöz tüccar" kimliğine büründüğünü sergileyecek işlemlerden uzak durması, kaçınması gerekir.

Bakanlığın uygulamasına bakıldığında, Bakanlığın Müstedi No:1 Türkiye Eml(k Bankası A.Ş lehine var olan ipoteği dikkate aldığı görülmektedir. Bakanlık, Cl-ub Karpaz Ltd. tarafından, sahip olduğu ayn( hakkın Müstedi No:1 Bankaya, aldığı krediye karşılık, ipotek edildiği gerçeği nedeni ile Müstedi Bankalara yanaşmış, Bakanlıkla yeni sözleşme imzalayarak Bafra Tatil Köyü projesini devralmalarını, tesisleri tama-mlayıp çalıştırmalarını önermiştir. Bakanlığın bu tavrı Müstedi No:1 Banka lehine mevcut ipoteğe saygı gösteren olumlu bir yaklaşımdır. Müstedi No:1 Banka ne isteyebilir? Verilen krediye karşılık ipotek edilen ayn( hakkın satışını isteyebilir. Bakanlığı-n ilke olarak buna itirazı olduğu görülmemektedir. Müstedi Bankalar, Bakanlığın "projeyi siz devralıp tamamlayın, siz çalıştırın" teklifi üzerine kendileri projeyi devralmak istememeleri halinde, projeyi devralıp tamamlamaya ve çalıştırmaya istekli alıcı -arayışına gidebilirdi. Bafra Tatil Köyü projesini bir başka kişi veya kuruluşun devralması demek Müstedi No:1 Bankaya ipotek edilen Club Karpaz Ltd.'in sahip olduğu ayn( hakkı Müstedi No:1 Bankadan satın alması ve Club Karpaz Ltd.'in kira sözleşmesi altın-daki yükümlülüklerini Bakanlık ile yapacağı bir kira sözleşmesi ile üstlenmesi demektir. Alıcı, Bakanlık ile yapılacak kira sözleşmesinin Tapu ve Kadastro Dairesinde kaydı ile, sözleşmeye konu taşınmaz mal üzerinde ayn( bir hak elde eder.

Bu başvurudaki- olguların gelişmesini dikkate aldıktan sonra aşağıda belirleyeceğimiz prosedürün hem ipotekli alacaklı Bankanın hem de Devletin menfaatlerine uygun ve adil olacağı kanısındayız.

a- Bakanlık, Müstedi No:1 Bankaya, kendisine Club Karpaz Ltd. tarafından ip-otek edilen ayn( hakkın satışı için izin vermeli,
b- Müstedi No:1 Banka, ipotekli ayn( hakkı açık artırma usulü ile satışa çıkarmalı,
c- Satışa çıkarılan ayn( hak bir değer ifade ettiği ve alıcı bulduğu takdirde, alıcı ile Bakanlık, alıcının Club Karpaz- Ltd.'in eski kira sözleşmesi altındaki yükümlülüklerini üstleneceği yeni bir kira sözleşmesi yapmalı. Alıcının açık nedenlerle Bakanlık tarafından arzu edilmeyen bir kişi veya kuruluş olmaması halinde, Bakanlık, alıcı ile kira sözleşmesi yapmaktan kaçınm-amalıdır.

Müstedi No:1 Banka kendisine ipotek edilmiş olan ayn( hakkı herhal(k(rda 6 ayı aşmayacak mak(l bir süre içerisinde satışa çıkarıp satış işlemlerini sonuçlandırmalıdır. Bafra Tatil Köyü projesinin tamamlanıp hizmete girmesinde mutlaka kamu yara-rı vardır. Bu projenin üzerinde inşa edilmekte olduğu kamu arazisinin, Club Karpaz Ltd.'in Müstedi No:1 Banka lehine verdiği ipotek nedeni ile uzun yıllar atıl kalması, yararlanılamaz bir nitelik kazanması, kab(l edilebilir bir statü olamaz.

Yukarıda be-lirttiklerimize tabi olarak Club Karpaz Ltd. tarafından Müstedi No:1 Türkiye Eml(k Bankası A.Ş lehine verilen ve 61/89 sayılı ipotek takrirnamesi ile Tapu Dairesinde kaydedilen ipoteğin silinmesi kararının hükümsüz ve etkisiz olduğuna ve herhangi bir sonuç- doğuramayacağına karar verilir. Başvuru masrafları ile ilgili herhangi bir emir verilmez.




Cel(l Karabacak Nevvar Nolan Seyit A. Bensen
Yargıç Yargıç Yargıç


30 Ekim 1997



2









Full & Egal Universal Law Academy