Yüksek İdare Mahkemesi Numara 195/1994 Dava No 17/1998 Karar Tarihi 26.11.1998
Numara: 195/1994
Dava No: 17/1998
Taraflar: Sadi Çelebi ile İç. Bak. İskân Encü. Vd
Konu: Kaynağın kamu yolu olarak kullanılması kararına itiraz
Mahkeme: YİM
Karar Tarihi: 26.11.1998

-D.17/98 YİM 195/94

Yüksek İdare Mahkemesi Olarak Oturum Yapan
Yüksek Mahkeme Huzurunda
Anayasanın 152. Maddesi Hakkında.
Mahkeme Heyeti: Celâl Karabacak, Gönül Erönen, Seyit A. Bensen.
Müstedi: Sadi Çelebi, Girne
ile --
Müstedaaleyh: 1. İçişleri Bakanlığı İskân Encümeni vasıtasıyle
KKTC, Lefkoşa
2. Girne Tapu Amirliği vasıtasıyle KKTC, Lefkoşa
3. KKTC Bakanlar Kurulu vasıtasıyle KKTC, Lefkoşa

- A r a s ı n d a.

Müstedi Sadi Çelebi bizzat hazır.
Müstedaaleyhler namına: Savcı Süleyman Candar.


-------------


H Ü K Ü M


Celâl Karabacak: Önümüzdeki başvuru, Müstedi tarafından- dosya-
lanmış olup Müstedaaleyhlerce 16.11.1994 tarihinde bilgisine getirilen ve önceleri 16. Kaynak Paketinin 3890. sırasında
arsa olarak ilân edilen Aşağı Girne, Pafta/Harita: XII/20.3.IV,
Blok B, eski Parsel No: 67/2, şimdiki Parsel No: 186 olarak gö-rülen başvuru konusu taşınmaz malın sonradan Kaynak Paketinden çıkarılması ve/veya değerlendirilmemesi ve/veya kamu yolu olarak kullanılması yönünde alınan karar ve/veya işlemlerin hükümsüz ve etkisiz olduğu ve herhangi bir sonuç doğurmayacağı yönünde bir -hüküm talep edilmektedir.

Müstedaaleyhler Müstedinin bu başvurusuna karşılık itiraz-name dosyalamış bulunmaktadırlar.

Başvurunun dinlenmesi safhasında, taraflar ihtilâfsız olgu-ları sıralarken, 9 adet belgeyi de Emare 1 - 9 olarak Mahkemeye sun-muşlardır. Müstedaaleyhler, ayrıca, konuya açıklık getirmek amacıyle, Şehir Plânlama Dairesi Müdürlüğünde görev yapan Mimar Ayhan Çakmak'ı da tanık olarak dinletmişlerdir.

Huzurumuzdaki şahadet ile Emareler incelendiğinde, konu ile ilgili ihtilâfsız- olgular aşağıdaki şekilde özetlenebilir:

İşbu başvurunun dosyalanmasına etken olan taşınmaz mal, Tapu kayıtlarına göre, Aşağı Girne'de, Pafta/Harita: XII/20. 3.IV, Blok B, eski Parsel No: 67/2, şimdiki Parsel No: 186 olan 0-0-720 ayak kareli-k bir arsadır. Bu mal 15.6.1992 tarihinde İskân Encümeni tarafından 174312 puan karşılığında arsa olarak 16. Kaynak Paketinin 3890. sırasında ilân edilmiştir.

Müstedi, 200000 eşdeğer puan sahibi olması hasebiyle, 6.7.1992 tarihinde, sadece yukarıd-a tarif edilen başvuru konusu kaynağa müracaat etmiştir. Ancak, hemen belirtmek yerinde olur ki, Müstedi yanında 128 kişi daha bu kaynağı almak için talepte bulunmuştur.

Kaynak Paketinde ilân edilen kaynaklarla ilgili değerlen-dirmeler yapılırken, İ-skân Encümeni Başkanı, Şehir Plânlama Dairesi Müdürlüğüne sözlü bir istekte bulunmuş ve konu kaynağın durumu hakkında bilgi istemiştir.

Bu istemi yerine getirmek amacıyle, Şehir Plânlama Dairesi Mimarlarından Ayhan Çakmak görevlendirilmiş ve bu kişin-in gerekli incelemeleri mahallinde yapıp raporunu sunmasını müteakip Daire Müdürü Ahmet Savaş Örek 15.8.1994 tarihinde
Emare 5 yazı ile Encümene verdiği yanıtta şöyle demiştir:

"İskân Encümeni, Lefkoşa: 15 Ağustos, 1994
Lefkoş-a.

İlgi: Encümen Başkanı Sayın Güner Çakın'ın
sözlü isteği.

Aş. Girne varaka/harita XII.20.3.IV & XII.21.1.1.
Blok B parsel 67/2 3 Ağustos, 1993 tarihinde yürürlüğe
giren Girne Koruma Çevre Plânı kapsamında- olup D böl-
gesi diye adlandırılan bölgededir. Bu bölgede bitişik
yapılaşma düzenine göre ticaret, ofis ve konut inşaatı
yapılabilmektedir.

İlgili parsel üzerinde Taban İnşaat Alanı Oranı
0.50 Toplam İnşaat Alanı Oranı- ise 1.00 olmak üzere 2
kata kadar yeni inşaat yapılabilmektedir.

Bahse konu parsel, eski tapu haritalarında 67 parsel
no ile gösterilmektedir. Daha sonradan parselin bulun-
duğu yerden yol geçirilmiş ve parsel no'su 67/2 ola-rak
değiştirilmiştir.

Yerinde yapılan ölçüm ve incelemeler neticesinde,
ilgili parselin çok küçük ve şekilsiz oluşu ve bulun-
duğu konum itibarıyla yolun görüş açısını engellemesi
bakımından burada inşaat yapılması, Plâ-nlama Onayı
ekibinin görüşleri ve şehircilik esasları açısından,
uygun değildir.

Dairemiz konu parselin, yola dahil edilmesi ile hem
mevcut yolun rahatlatılması hem de yaya trafiğinin yoğun
olduğu bir bölgede yaya trafi-ğini rahatlatacaktır görü-
şündedir.

Bu nedenle ilgili parselin yayınlanan 16. kaynak paket
listesinden çıkarılmasını ve yol payı olarak ayrılması
gerekmektedir.

Bilgilerinize saygı ile sunulur.

- Ahmet S. Örek
Müdür "
Verilen bu bilgiler ışığında, İskân Encümeni 22.8.1994 tarihinde toplanarak konuyu görüşmüş ve 2/66/94 sayılı kararı almıştır. Emare 6 olarak sunulan bu kara-r aynen aşağıda görül-düğü gibidir:

"Karar No: 2/66/94
Karar Tarihi: 22.8.94

KARAR

Girne'de Pafta/Harita XII/20.3.4 Blok B, 186 parsel
numaralı arsanın dağıtılacağı 16.'ncı Kaynak Paketinin
3890- sıra numarasında ilân edilmişti.

Girne İskân Şube Amirliğinden bu kaynağın yeri
hakkında edinilen bilgi ışığında İskân Encümeni Başkanı
ile Üye Hasan Fındık kaynağı yerinde ziyaret etmiş ve
bu kaynağın, kaldırım üzerine kaldı-ğı izlenimini edin-
miştir.

Konu, Kaynak ile ilgili olarak Şehir Plânlama Dairesi
Müdürlüğünden rapor tanzimi istenmiş ve anılan Müdürlüğün
15.8.1994 tarihli raporu ışığında, İskân Encümeni:

Anılan kaynağın çok küçük- ve şekilsiz oluşu, konumu
itibarıyle yolun görüş açısını engellemesi sonucu bu
parsel üzerinde inşaat yapılmasının şehircilik esasları
açısından uygun olmaması nedeni ile anılan parselin yola
dahil edilerek mevcut yol ile yaya tra-fiğini rahatlatmak
amacı ile, 3890 sıra no'lu kaynağın 16.'ncı kaynak pake-
tinden iptal edilmesine ve yol payı olarak ayrılmasına
karar verilmiştir.

Başkan
(Güner Çakın)

- Üye Üye Üye
(Alibey Ahmet) (Gültekin Kaygısız) (Hayri Akalın)

Üye Üye Üye
(Mustafa Bilin) (Ergin Alasya) (Hasan Fındık)"

16. Kaynak Paketine yaptığı mü-racaata bir yanıt alamayan Müstedi, durumu araştırdığında, talep ettiği ve başvuru konusu yapılan konu kaynağın değerlendirilmeye tabi tutulmadan Kaynak Paketinden çıkarıldığını ve yola dahil edildiğini öğrenmiştir. Müstedi, hemen akabinde 2.12.1994 tarih-inde Yüksek İdare Mahkemesine başvurarak önümüzde bulunan YİM 195/94 sayılı
işbu başvuruyu dosyalamıştır.

Konu kaynağın paketten çıkarılarak yola dahil edilmesine İskân Encümenince karar verilmekle birlikte, bahse konu kaynak henüz Bakanlar Kurulu- kararı ile resmen yola dahil edilme-
miştir.

Müstedi, Mahkememize yaptığı hitabesinde, konu taşınmaz malın 15.6.1992 tarihinde 16. Kaynak Paketinin 3890. sırasında arsa olarak ilân edildiğini, kendisinin de bu kaynağa müracaatta bulunduğunu, bu mü-racaatla müktesep bir hakkı doğduğunu ve artık İskân Encümeninin en kısa sürede yapılan müracaatları değerlen-dirmesi gerektiğini iddia etmiştir. Müstedi, devamla, müra-caatlar hiç değerlendirilmeden 22.8.1994 tarihinde Encümence alınan ikinci bir kararla- bahse konu kaynağın Kaynak Paketinden çıkarıldığını, 41/1977 sayılı İskân, Topraklandırma ve Eşdeğer Mal Yasasında ise paketten çıkarma konusunda Encümene yetki veren herhangi bir hüküm bulunmadığını, yani Encümenin konu kaynağı paketten çıkarmaya karar v-ermekle yetkisiz ve Yasaya aykırı hareket ettiği gibi, eşdeğercileri ve dolayısıyle de kendisini mağdur edip meşru menfaatlerini ihlâl ettiğini söyleyerek Encümenin bu kararının iptal edilmesini talep etmiştir. Müstedi, keza, başvuru konusu kaynağın 16. K-aynak Paketine dahil edilme tarihinin 15.6.1992 iken paketten çıka- rılmasını öngören kararın ise 22.8.1994 tarihinde alındığına
da dikkat çekerek, bir an için Encümenin bu kaynağı paketten çıkarmaya yetkili olduğu kabul edilse dahi, aradan 2 yıl gibi u-zunca bir süre geçtiğinden pakete koyma işleminden geri dönülemeyeceğini ve konu malın paketten çıkarılamayacağını, böylece İskân Encümenince paketten çıkarılmasına dair verilen kararın iptal edilmesi gerektiğini belirtmiştir. Müstedi, son olarak paketten- çıkarılan bu kaynağın aynı kararla yola dahil edilmesine karar verildiğini, ancak kaynakların yola ayrılabil- mesi için Bakanlığın önerisi ile Bakanlar Kurulunun işlem yapma yetkisi olduğunu, kaldı ki, bu meselede Bakanlar Kurulunun böyle bir karar almadı-ğını da ilâve etmiştir.

Müstedaaleyhler ise Müstedinin bu iddialarına karşılık, bahse konu kaynağın Tapudaki kaydının arsa olarak görülmekle beraber, mahallinde yapılan inceleme ve sunulan rapora göre,
bu yerin inşai faaliyet yapılmasına elverişli o-lmadığını,
dolayısıyle konu yerin 16. Kaynak Paketinde hataen arsa olarak
ilân edildiği gibi, bunun İskân, Topraklandırma ve Eşdeğer Mal Yasasına da aykırı olduğunu ve hâl böyle olunca da, buraya müracaat eden Müstedi açısından müktesep bir hak doğamayaca-ğını
söylemişlerdir. Ayrıca, İdare Hukuku ilkelerine göre, kişi veya kişilere hak kazandırmayan kararların İdarece her zaman için geri alınmasının mümkün olduğunu, nitekim, İskân Encümeninin
de bu yanlışlığı ve hukuka aykırılığı saptar saptamaz aldığı ik-inci bir kararla başvuru konusu kaynağı 16. Kaynak Paketinden çıkardığını, böyle yapmakla da hukuka uygun bir işlem gerçekleş-
tirdiğini ve bu durumda konu mal için değerlendirme yapılmasına da artık gerek kalmadığını belirtmiştir. Müstedaaleyhler son ola-rak, işbu başvuru nedeniyle, konu kaynağın halen Bakanlar Kurulu kararı ile yola ayrılmadığını, ancak başvuru sonuçlanır
sonuçlanmaz gereğinin yapılacağını ilâve etmişlerdir.

Önümüzde mevcut olan şahadet ile emareleri dikkate aldı-ğımızda, taraflar-ca belirtilen iddia ve görüşleri şu şekilde incelemeyi uygun görüyoruz.



Olgulardan anlaşılacağı üzere, başvuruya konu edilen kaynak 15.6.1992 tarihinde 16. Kaynak Paketinin 3890. sırasında arsa olarak ilân edilmiştir. 41/1977 sayılı İskân, Toprakl-andırma ve Eşdeğer Mal Yasasının 3. Tefsir maddesinde arsa tanımı şöyle yapılmaktadır:

" 'Arsa', arsa olarak parsellenip parsellenmemesine
bakılmaksızın yürürlükteki mevzuata göre inşai
faaliyetlerin yapılmasına elverişli arazi parças-ını
anlatır."

Bu tanımdan görülebileceği üzere, konu Yasa altında arsa, inşai faaliyetlerin yapılmasına elverişli bir arazi parçası olmalıdır. Halbuki önümüzdeki şahadetten bahse konu arazi parçasının inşai faaliyete cevaz verecek bir yer olm-adığı açıklık kazanmıştır. Hâl böyle olunca, Tapu kayıtlarında arsa olarak kayıtlı olmasına rağmen, bu arazi parçasının 16. Kaynak Paketinde arsa olarak ilân edilmemesi gerekirdi ve İskân Encümeni konu yeri arsa olarak pakete koyup ilân etmekle Yasaya -aykırı, sakat ve hatalı bir karar almış ve/veya işlem yapmıştır.

Bu şekilde ilân edilen bahse konu kaynağa Müstedi de dahil 129 kişi müracaat etmiştir. Ancak, İskân Encümeni bu müracaat-ları değerlendirmeye başlamadan önce, yapılan hatanın farkına v-armış ve hatasını düzeltmek amacıyle, 22.8.1994 tarihinde aldığı ikinci bir kararla, konu kaynağı Kaynak Paketinden çıka- rarak daha önce aldığı pakete koyma kararını geri alma yönüne gitmiştir.

Müstedi, İskân Encümeninin Kaynak Paketine koyup a-rsa
diye ilân ettiği başvuru konusu kaynağı artık Kaynak Paketinden çıkarmaya yetkisi bulunmadığını iddia etmektedir. 41/1977

sayılı İskân, Topraklandırma ve Eşdeğer Mal Yasası incelendi- ğinde, Yasanın, bu hususu ilgilendiren herhangi bir hüküm içe-rmediği görülmektedir. O halde, bir de, önümüzdeki başvuruda yakınma konularından birisi olan geri alma hususu ile ilgili ilkeleri içeren İdare Hukukuna bakmak gerekir. İdare Hukukun-daki yerleşmiş ilkelere göre, kişilere hiçbir hak kazandırmayan
sakat v-e hatalı kararlar her zaman; hak kazandırmış olanlar ise, makûl bir süre içerisinde, kararı alan makam veya makamlar tarafından, aynı usul ve şekil kurallarına uymak suretiyle geri alınabilirler. Bu şartlara bağlı olarak geri alınan kararlar,
hiç alınmam-ış sayılmakta ve doğurduğu ve doğuracağı tüm sonuç-larla birlikte hukuk aleminden silinmektedir. Diğer bir anlatımla, sakat ve hatalı olarak alınan idari bir kararı geri alan ikinci karar, bu sakat ve hatalı kararı hükümsüz hale getirmektedir. (Gör: Prof-. Dr. İsmet Giritli ve Doç. Dr. Tayfun Akgüner, İdare Hukuku Dersleri, Cilt II, 1987 Baskısı, sayfa 169; Prof. Dr. Metin Günday, İdare Hukuku, 1996 Baskısı, sayfa 127-131; YİM: 348/91).

Yukarıda İdare Hukuku ilkelerini incelerken gördüğümüz ve aynen -benimsediğimiz prensiplere göre, sakat, hatalı ve Yasaya aykırı olarak verilen bir kararı alan aynı makam, aynı usul
ve şekil kurallarına uymak suretiyle, konu kararını geri almaya yetkilidir. Dolayısıyle, bu prensip ve görüşler ışığında, başvuru konusu- kaynağı hataen Kaynak Paketine koymuş olan İskân Encümeninin hatasını düzeltmek için bu kararını, ikinci bir kararla geri alıp konu kaynağı paketten çıkarmaya yetkisi olduğu kanısındayız ve bu hususta bulgu yaparız.

Müstedi, ayrıca, İskân Encümenini-n bunu yapmaya yetkisi
olsa bile, aradan 2 yıl gibi uzunca bir süre geçtikten sonra,
bu yetkiyi kullanamayacağını da iddia etmiştir. Bu hususu

karara bağlayabilmek için, öncelikle, bahse konu kaynağın
Kaynak Paketine konmakla kişilere herhangi bir ha-k kazandırıp kazandırmadığını incelemek gerekir kanaatindeyiz.

Müstedi, bu konu ile ilgili olarak Mahkemeye hitap ederken, bahse konu kaynağa usulüne uygun olarak müracaat ettiğini ve bu müracaatla bir müktesep hakkı doğduğunu söylemiştir. Daha önce- de söylediğimiz gibi, Müstedi yanında 128 kişi daha aynı kaynağa müracaat ederek bu yerin kendilerine verilmesini talep etmişler
ve böylece, kaynağın kendilerine verileceği beklentisi içine girmişlerdi. Ancak, konu kaynak henüz ne Müstediye ne de diğer m-üracaatçılardan herhangi birisine verilmediğinden, sakat ve hatalı olarak Kaynak Paketine konan bu kaynak üzerinde, Müstedi dahil hiç birisinin müktesep bir hakkı doğmamıştı. İdare Hukukundaki ilkelere göre, kişilere hiçbir hak kazandırmayan bu tür kararl-ar her zaman geri alınabildiğine ve İskân Encümeni de 22.8.1994 tarihinde bu hatalı ve sakat kararı, ikinci bir kararla, geri aldığına göre, ortada hukuka aykırı herhangi bir husus da yoktur. Dolayısıyle, Müstedinin konu kaynağın İskân Encümenince Kaynak- Paketinden çıkarılması kararının hatalı olduğu ve iptal edilmesi gerektiği hususundaki isteminin reddedilmesi gerektiği görüşündeyiz.

Müstedi, yine, konu kaynağa yaptığı müracaatının değerlen-dirilmesi gerektiğini iddia etmiştir. Ancak, önceden -hatalı,
sakat ve Yasaya aykırı olarak alınan, yanlışlığın farkına varılınca ise ikinci bir kararla hükümsüz kılınan karar hiç alınmamış, keza doğurduğu ve doğuracağı tüm sonuçları ile birlikte hukuk aleminden silinmiş olduğuna göre, İskân Encümenince ar-tık ortada ne incelenecek ne de değerlendiri-
lecek herhangi bir husus da kalmamıştır. Bu durumda, Müstedi tarafından yakınma konusu yapılan müracaatının değerlendirilmesi gerektiği yönündeki talebinin de reddedilmesinin uygun olacağı kanısındayız.

- Başvuru konusu kaynak, yukarıda bahsedilen nedenler dolayı-sıyle İskân Encümenince 16. Kaynak Paketinden çıkarılmakla birlikte, 41/1977 sayılı Yasanın 4(1) maddesi gereğince dağıtım konusu bir kaynak olmaya devam etmiştir. Ancak, İskân Encümeni inşai f-aaliyete uygun olmayan bu yeri, mevcut yol ve yaya trafiğini rahatlatmak amacıyle, yol payı olarak ayırmayı uygun görüp bu yönde karar almıştır. Aynı Yasanın İskân Encümeninin görev ve yetkilerini belirten 48A(9) maddesi incelendiğinde, İskân Encümenine, -bu konuda, herhangi bir yetki verilmediği, şehir plânlaması amaçları için gerekli görülen kaynak taşınmaz malları yola ayırmanın, aynı Yasanın 4(1) maddesi altında, Bakanlığın önerisi üzerine Bakanlar Kurulu Kararı ile yapıldığı sarahaten görülmektedir. D-olayısıyle, İskân Encümeninin konu yerin yol payı olarak ayrılmasına karar vermekle yetkilerini aştığı ve bu yöndeki kararının iptal edilmesinin uygun olacağı görüşüne vardığımızdan, Müstedinin bu yöndeki talebinin kabul edilmesi gerektiği kanaatindeyiz.

- Elbette ki, başvuru neticelendikten sonra Bakanlığın bu yönde yapacağı bir öneri üzerine, Bakanlar Kurulu konuyu ince-leyip bir karar vermekte serbest olacaktır.

Sonuç olarak, yukarıda belirttiğimiz tüm görüşler ve içti-
hatlar ışığında;

Başvur-u kısmen kabul edilerek 16. Kaynak Paketinin 3890.
sırasında arsa olarak ilân edilen Aşağı Girne, Pafta/Harita:
XII/20.3.IV., Blok B, eski Parsel No: 67/2, şimdiki Parsel No:
186 olarak görülen başvuruya konu taşınmaz malın kamu yolu olarak ayrılması yönü-nde İskân Encümenince alınan kararın hükümsüz ve etkisiz olduğuna ve herhangi bir sonuç doğurmaya-
cağına hüküm verilir.

Müstedinin bahse konu malın söz konusu Paketten çıka-
rılması ve hiçbir değerlendirilmeye tabi tutulmamasının hatalı olduğuna dair tal-epleri ise ret ve iptal olunur.

Meselenin özel durumu dikkate alınarak masraflar hususunda herhangi bir emir verilmez.



Celâl Karabacak Gönül Erönen Seyit A. Bensen
Yargıç Yargıç Yargıç


26 Kasım- 1998





11






Full & Egal Universal Law Academy