Yüksek İdare Mahkemesi Numara 190/1990 Dava No 34/1991 Karar Tarihi 27.12.1991
Numara: 190/1990
Dava No: 34/1991
Taraflar: Demokratik Mücadele Partisi ile Mal. Ve Güm. Bak.
Konu: Mecliste temsil edilmeyen partilere devlet yardımı yapılıp yapılamıyacağı tartışması
Mahkeme: YİM
Karar Tarihi: 27.12.1991

-D.34/91 YİM 190/90

Yüksek İdare Mahkemesi Olarak Oturum Yapan
Yüksek Mahkeme Huzurunda.
Mahkeme Heyeti: Aziz Altay, Celâl Karabacak, Özkan Tunçağ.
Anayasanın 152. maddesi hakk-ında.

Müstedi: Demokratik Mücadele Partisi, Lefkoşa.
ile
Müstedaleyh: KKTC Maliye ve Gümrükler Bakanlığı vas. KKTC.
A r a s ı n d a.

Müstedi namına: Hüseyin Celâl, Ay-tekin Musa ve Ünsal Çağda.
Müstedaaleyh namına: Yaşar Boran.



Yasa Maddesi: 10/75 sayılı Siyasal Partiler Yasasının 45(1) maddesi.

İstemin Özeti: Mecliste temsil edilmeyen Müstediye devlet yardımı yapılmasına olanak bulunmadığını bildiren Müstedaaleyh k-ararının hükümsüz ve etkisiz olduğuna ve herhangi bir sonuç doğurmayacağına karar verilmesi istemi.

OLAY: 1990 da yapılan milletvekilliği seçimlerine katılan Müstedi parti geçerli oyların %45'ini alarak 16 milletvekili çıkardı. Bilahare iki milletvekili i-stifa ederek parti değiştirirken 12 milletvekili de yemin ederek göreve başlamadı. Sadece iki milletvekili yemin ederek göreve başladı. Müstedi parti Müstedaaleyhe yazdığı yazıda devlet yardımı yapılmasını talep etti. Müstedaaleyh de Müstediye verdiği yanı-tta partiyi temsil eden iki milletvekilinin de partilerinden istifa ettiklerine işaret ederek, artık mecliste temsil edilmeyen Müstediye devlet yardımı yapılmasına olanak bulunmadığını bildirdi.
Başvuru bunun üzerine yapıldı.

SONUÇ: Müstedi mecliste ik-i milletvekili ile temsil edildiğine göre devletten alması gereken ödenek, Siyasal Partiler Yasasının 45. maddesinin (6). fıkrasının (i) bendine göre Müstedinin aldığı oy oranı esas alınarak ve %5'in altında oy alan partilerin oyları ile bağımsızların oyla-rı da hesaba katılmadan devletin 1990 yılında bu amaç için ayırdığı ödenekten Müstediye isabet eden ödenek miktarıdır. Bu miktar Müstedinin seçimde kazandığı milletvekili sayısına bölünmesi ile her milletvekiline düşen meblağ bulunduktan sonra, Müstediyi -mecliste temsil eden iki milletvekili sayısına çarpılarak elde edilen miktarı Müstediye ödemesi gerekir.
Sonuç olarak Müstediyi mecliste temsil eden iki milletvekiline 1990 yılı için isabet eden miktarın ödenmesini öngörmediği oranda hükümsüz ve etkisiz- olduğuna ve herhangi bir sonuç doğurmayacağına karar verilir.




H Ü K Ü M

Aziz Altay: Bir siyasi parti olan ve 6 Mayıs 1990 tarihinde yapılan Milletvekiliği Genel Seçimlerine katılan müstedi geçerli oyların yaklaşık %45'ini alarak 16 milletvekilliği ka-zandı. Seçimi kazanan bu adaylardan iki tanesi 18.5.1990 tarihinde yer alan meclisin ilk oturumuna katılıp andiçmeden önce müstedi partiden istifa edip Yeni Doğuş Partisi'ne girdiler. 18 Haziran 1990 tarihinde yer alan meclisin birleşiminde müstedi partide-n seçimi kazanan adaylardan sadece iki tanesi katılıp andiçti. Diğer 12 tanesi ise bazı siyasal nedenleri gerekçe göstererek meclise gidip andiçmediler. Andiçip göreve başlayan iki milletvekili de 25.6.1990 tarihinde müstedi partiden istifa edip bir süre b-ağımsız olarak görev yaptıktan sonra başka partilere girerek görevlerini o partilerin mensubu olarak sürdürmektedirler.

Müstedi parti, 11.7.1990 tarihinde Ekonomi ve Maliye Bakanlığına bir yazı göndererek Siyasal Partiler Yasasının 45. maddesi uyarınca k-endisine Devlet yardımı yapılmasını istedi. Müstedaaleyh verdiği yanıtta müstediyi mecliste temsil etmekte olan iki milletvekilinin partilerinden istifa ettiklerini işaret ederek, artık mecliste temsil edilmeyen müstediye Devlet yardımı yapılmasına olanak- bulunmadığını bildirdi. Müstedi bunun üzerine bu başvuruyu dosyaladı ve söz konusu kararın hükümsüz ve etkisiz olduğuna ve herhangi bir sonuç doğurmayacağına karar verilmesini istedi.

Müstediye göre yardım partilerin aldıkları oy oranına göre yıllık ola-rak hesaplanır ve ödemeler de aylık eşit taksitler halinde yapılır. Seçimler 6 Mayısta yapıldığına göre müstedi 7 Mayıs'ta yardıma hak kazanmış olur ve 1 Haziran'dan itibaren oyların %45'ine eşit bir meblâğın yıl sonuna kadar her ay kendisine ödenmesi gere-kir. Yıl içindeki istifalar dikkate alınmadığından partiye yapılan ödenekler yıl sonuna kadar devam eder.

Müstedaaleyhe göre ise, bir siyasal partinin Siyasal Partiler Yasasının 45(1) maddesi altında yardıma hak kazanabilmesi için mecliste temsil edilmes-i ön koşuldur. 18.6.1990 tarihinde andiçip göreve başlayan müstediye mensup iki milletvekili, 25.6.1990 tarihinde partilerinden istifa edip partileri ile olan ilişkilerini kestiler. Bu durumda mecliste sadece 8 gün temsil edilmiş olan müstedinin yasanın ön-gördüğü anlamda temsil edildiğinden söz edilemez ve dolayısıyle müstedi bu koşullar altında ödenek almaya hak kazanmış olamaz.

Siyasal partilerin devlet bütçesinden yardım görmelerine ilişkin şekil ve koşullar 10/75 sayılı Siyasal Partiler Yasasının deği-ştirilmiş şekliyle 45. maddesi ile düzenlenmiş bulunmaktadır. Bu madde aynen şöyledir:

"45. Siyasal Partilere Devlet bütçesinden aşağıdaki şekilde yardım sağlanır:

-Kıbrıs Türk Federe D-evletinin en son milletvekili genel seçim-lerine katılan ve geçerli oyların en az yüzde beşini alan ve Federe Mecliste temsil edilen siyasi partilere her yıl ödenmek üzere mali yıl bütçesinden genel bütçe öz gelirleri (tahmini mahalli gelirler) toplamının- binde üçü oranında ödenek konur.

Bu ödenek, (1). fıkra kaspamına giren siyasal partilere, aldıkları oy oranı esas alınarak her yıl ödenir.

Siyasal Partilerin oy oranı, yukarıdaki (1). fıkra kurallarına göre yardım almaya hak kazanan siyasal partilerin e-n son milletvekili genel seçiminde aldıkları toplam oylar üzerinden hesaplanır.
Yüzde beşin altında oy alan partilerin oyları ile bağım- sızların oyları hesaba katılmaz.
Ödemeler, bütçe yasasının yürürlüğe girmesini izleyen otuz gün içinde ba-şlamak üzere, aylık eşit taksitlerle yapılır.

Yardımlar, parti gereksiniminde ve çalışmalarında kullanılır.

Partili herhangi bir milletvekilinin partisinden istifa edip mevcut veya yeni kurulan başka bir partiye girmesi halinde, müteakip yılda, ilgili pa-rtinin alacağı ödenek miktarı, aşağıdaki esaslara göre azaltılır ve bu miktar milletvekilinin yeni partisine aktarılır.

Her partinin yukarıdaki (2). ve (3). fıkralara göre tesbit edilen ödenek miktarı partinin seçimde kazandığı milletvekili sayısına bölün-ür.

(i)'e göre her milletvekili başına düşen meblağ, istifa eden milletvekilleri bakımından ilgili partinin ödenek miktarından düşürülür ve milletvekilinin girdiği partiye aktarılır.

Ölen, çekilen veya bir partiden istifa edip de bağımsız kalan milletvek-illerinin (i)'e göre hissesine düşen miktar, istifa ettiği partiye kalır.

Ara seçimi halinde de yukarıdaki kural uygulanır."

-Yukarıda alıntısı yapılan 45. maddenin (1). fıkrasından da görüleceği gibi bir siyasal partinin Devlet yardımına hak kaznabilmesi için;
-
(a) En son Milletvekilliği Genel Seçimine katılmış,

(b) Geçerli oyların en az %5'ini almış, ve

(c) Mecliste temsil edilmiş olması gerekir. Bu üç koşuldan birini yerine getirmeyen bir siyasal parti yardıma hak kazanamaz.

Önümüzdeki meselede müstedini-n en son Milletvekilliği Genel Seçimine katıldığı, geçerli oyların yasa ile saptanan asgari miktarın çok üstünde, %45'e yakın oy aldığı mecliste de 8 gün için iki milletvekili ile temsil edildiği ihtilâf konusu değildir. Ne var ki, müstedaaleyh, mecliste m-üstediyi temsil eden iki milletvekilinin partilerinden istifa etmeleri ile müstedinin mecliste temsil edilmesi olgusu son bulduğundan kendisine Devlet yardımının ödenmesine yasal olanak bulunmadığını iddia etmektedir. Bu durumda ilk olarak karara bağlanmas-ı gereken husus müstedinin sadece 8 gün için mecliste iki milletvekili tarafından temsil edilmesi Yasanın 45(1) maddesi anlamında mecliste temsil edilip edilmediği ve sözü edilen iki milletvekilinin partilerinden istifa etmeleri müstedinin Devletten yardım- görme hakkını yitirmesine yol açıp açmadığıdır.

Siyasal partiler Yasasının 45(1) maddesi sadece Mecliste temsil edilmekten söz etmektedir. Yasada Partilerin Mecliste temsil edilebilmeleri için herhangi bir asgari süre bulunmadığına göre bir milletvekili- andiçtiği andan itibaren mensup olduğu partiyi Mecliste temsil etmeye başlamış oluyor ve dolayısyle ilgili parti de mecliste temsil edilmiş sayılıyor. Müstedinin sadece 8 gün gibi kısa bir süre için de olsa mecliste temsil edilmiş olması onun mecliste tem-sil edildiği gerçeğini ortadan kaldırmaz ve müstedinin temsil edilmekle ilgili koşulu yerine getirmiş sayılması gerekir.

Müstedi mecliste iki milletvekili tarafından temsil edildiğine göre karara bağlanması gereken ikinci husus kendisini temsil eden iki -milletvekili partilerinden istifa etmekle müstedinin Devletten yardım görme hakkını yitirip yitirmediğidir. Yukarıda alıntısı yapılan 45. maddenin 6. fıkrasına göre partili bir milletvekilinin istifa edip mevcut veya yeni kurulan bir partiye girmesi halind-e müteakip yıllarda ilgili partinin alacağı ödenek miktarı seçimde kazandığı milletvekili sayısına bölünür ve her milletvekili başına düşen meblâg istifa eden milletvekili bakımından ilgili partinin ödenek miktarından düşülür ve millet-vekilinin girdiği pa-rtiye aktarılır. Buna göre yıl içinde yer alan istifalar için ilgili partinin alacağı ödenek mikarından yıl sonuna kadar herhangi bir değişiklik yapılmaz. Yasal durum bu olduğuna göre çok kısa bir süre için de olsa mecliste temsil edilen müstedinin o yılın- sonuna kadar Devlet yardımı görmesi gerekir.

Müstedi geçerli oyların %45'ine yakın bir bölümünü aldığına göre Devletten alması gereken yardımın bu oy oranına isabet eden miktar olması gerektiğini iddia etmiştir. Müstedinin bu görüşünü paylaşmaya olanak -yoktur. Müstedinin %45'e yakın oy alarak kazanmış olduğu 16 milletvekili ile mecliste temsil edilmiş olsa idi müstedi bu iddiasında haklı olurdu. Ne var ki seçimi kazanan 16 kişiden iki tanesi mecliste andiçmeden önce partilerinden istifa edip başka partiy-e girmiş ve mecliste andiçip göreve başladıklarında müstediyi temsil etmemekte idiler. 12 tanesi meclise girip andiçmediklerinden resmen milletvekili sıfatını dahi kazanmamış ve müstediyi mecliste hiç temsil etmemiştir. Durum bu olduğuna göre müstediyi mec-liste hiç temsil etmeyen bu 14 milletvekili için Devletin müstediye yardım yapması söz konusu olamaz.

Müstedi mecliste sadece iki milletvekili ile temsil edildiğine göre Devletten alması gereken ödenek, Siyasal Partiler Yasasının 45. maddesinin 6. fıkras-ının (i) bendine göre müstedinin aldığı oy oranı esas alınarak ve %5'in altında oy alan partilerin oyları ile bağımsızların oyları da hesaba katılmadan, devletin 1990 yılında bu amaç için ayırdığı ödenekten müstediye isabet eden ödenek miktarı saptanır. Bu- miktar müstedinin seçimde kazandığı milletvekili sayısına bölünmesi ile her milletvekili başına düşen meblâğın bulunduktan sonra müstediyi mecliste temsil eden iki milletvekili sayısına çarpılarak elde edilen miktarın müstediye ödenmesi gerekir. Başka bi-r deyişle, müstediyi mecliste temsil eden iki milletvekiline yukarıda belirtildiği şekilde isabet eden meblağın müstediye ödenmesi gerekir.

Sonuç olarak başvuru konusu 2/8/1990 ve 22/6/1990 tarihli yazılarda ifadesini bulan kararların ve müstediyi meclis-te temsil eden iki milletvekiline 1990 yılı için isabet eden miktarın ödenmesini öngörmediği oranda hükümsüz ve etkisiz olduğuna ve herhangi bir sonuç doğurmayacağına karar verilir.

Masraflar için herhangi bir emir verilmez.


(Aziz Altay) - (Celâl Karabcak) (Özkan Tunçağ)
Yargıç Yargıç Yargıç

27 Aralık 1991






-


-595-



-


Full & Egal Universal Law Academy