Yüksek İdare Mahkemesi Numara 188/1981 Dava No 9/1982 Karar Tarihi 01.03.1982
Numara: 188/1981
Dava No: 9/1982
Taraflar: Hasan Bayram Mehmet ile İskan Bakanlığı
Konu: Tahsis iptali -
Mahkeme: YİM
Karar Tarihi: 01.03.1982

- D.9/82 YİM 188/81

Yüksek İdare Mahkemesi Olarak Oturum Yapan.

Yüksek Mahkeme Huzurunda.

Mahkeme Heyeti: Salih S. Dayıoğlu, N. Ergin Salâhi, Niyazi F. Korkut.

Anayasanın 118. Maddesi hakkında.

Müstedi: Hasan Bayram Mehmet n/d Hasan Harma-ncı, Karşıyaka.

İle -

Müstedaaleyh: İskân Bakanlığı vasıtasıyle KTFD, Lefkoşa.

Arasında.

Müstedi namına: A.M. Berberoğlu.
Müstedaaleyh namına: D. Erozan.



Yasa Maddesi: 41/77 sayılı İskân, Toprâklandırma ve Eşdeğerl Mal Yasası.

İstem-in Özeti: Müstedinin kadrolU odacı olduğu gerekçesi ile 1963 göçmeni olarak adına tahsis edilen kuru arazi cinsi tarımsal kaynağı adından iptâl eden kararın tamamen hûkümsüz ve etkisiz olduğuna ve herhangi bir sonuç doğurmayacağına karar verilmesi istemi.
-
OLAY: 1963 göçmeni olaıi Müstedi 1974 Barış Harekâtından sonra köyüne geri döndü. Müstediye ilgililerce tarımsal kaynak tahsis edildi. Bilâhare 41/77 sayılı Yasa gereğince çalışmalar yapan Toprak Dağıtim Komisyonu, Müstediyi hak sahipleri listesine dahil -etmedi. İtiraz eden Müstediye itirazının red edildiği bildirildi. Müstedi bilâhare Başbakana da şikâyette bulundu.
İskân ve Rehabilitasyon Dairesi Müdürü, Müstediye kadrolu odacı olması nedeni ile tahsisinin iptal edildiğini bildirdi. Başvuru bu yazının iç-eriğinden yapıldı.

SONUÇ: Müstedinin talebi tahsisin adından iptali işlemine değil, toprak dâğıtımı açısından hak sahibi kâbul edilmediği karar ve işlemine karşıdır.
İskân ve Rehabilitasyon Dairesi Müdürûnün toprak dağıtımı açısından hak sahipliliği sapt-amada karar verme yetkisi yoktıir. Bu böyle olunca Müstedinin bu kararı bir iptal davasının konusu yapmasına olanak yoktur. Daha önceki başvurusu geri çekildiğinden yasal dava açma süresi de geçirildiğinden başvuru reddolunur.

Atıfta Bulunulan Yargısal İ-çtihatlar:
1- 44/81 sayılı Yüksek İdare Mahkemesi kararı.



HÜKÜM

Salih S. Dayıoğlu: Müstedi işbu başvuru ile İskân Bakanlığı müsteşarı adına daıre müdürü tarafından kendisine gönderilen İ.İ.R.7.12.128/6771 sayılı ve 26 Ekim 1981 tarihli yazısı ile bildi-rilen ve müstedinin Eti Teşebbüsleri Ltd. Şirketinde kadrolu odacı olması ve norm üstü kuzey mal varlığının 99 dönüm kuru arazi cinsinden bulunması nedeniyle hak sahibi görülmediği nedeniyle müstedinin tasarrufunda bulunan kaynakların iptal edilip başka bi-r kişiye tahsis edildiği hususundaki karar veya işlemin tamamen h.ükümsüz ve etkisiz olduğuna ve herhangi bir sonuç doğuramayacağına karar verilmesi isteminde bulundu.
Mahkemeye ibraz edilen şahadete göre olgular şu şekilde özetlenebilir:

Müstedi aslen Ka-rşıyaka'lı olup 1963 hadiselerinin patlak vermesi ile köyden ayrıldı ve Boğaz'a yerleşti. Müstedi 1963 hadiselerinden önce köyünde çiftçilik ile iştigal etmekteydi. 1974 Barış Harekâtını müteakip onun gibi köyünü terk etmek mecburiyetinde kalan köylüleri i-le geri Karşıyaka'ya döndü. Bu meyanda 1963-1974 dönemi esnasında köyüne temelli olarak gidemeyen müstedinin köydeki malları bakımsız kaldı ve bu açıdan büyük bir zarara düçar olduğu görülmektedir. 1975'de köyüne dönen müstediye ilgililerce bir ev, onun bi-tişiğinde 4 dönüm bir tarla ve ilâveten 5 dönüm limon bahçesi tahsis edildi.
41/77 sayılı İskân, Topraklandırma ve Eşdeğer Mal Yasası- uyarınca kuruluan İskân Rehabilitasyon ve Toprak Dağıtım Komitesi, çalışmaları sonucu Karşıyaka'da ikamet edenlerden topr-aklandırma açısından hak sahibi olarak saptananların bir listesini yapıp Yasa uyarınca aleni yerlere astı. Tanzim edilen bu listelerde müstedi kendi adını görmeyince 31 Mart 1981 tarihinde Komisyona başkanlık eden Kaza Idare Amirine itirazda bulundu. Konu -İskân Rehabilitasyon ve Toprak Dağıtım İnceleme ve İtiraz Komisyonu tarafından. değerlendirildi ve 21.11.1980 tarihli bir yazı ile müstediye kadrolu odacı olduğu gerekçesi ile hak sahibi olmadığına kanaat getirildiğinden itirazının reddedildiği bildirildi.- Bunun üzerine müstedi 44/81 sayılı bir başvuru ile Yüksek İdare Mahkemesine başvurdu. Mamafih bu meyanda mahkeme dışı faliyetlerini de sürdürdü. Bu cümleden olmak üzere müstedi 29.9.198I tarihinde Başbakana yazdığı bir yazı ile sair şeyler meyanırada. Eti-'deki işinden istifa ettiğini bildirerek konunun betekrar araştırılmasını talep etti. Başbakan kendisine yazılan yazıyı ilgililere aktarmış olacaktır ki 26 Ekim 1981 tarihinde Iskân ve Rehabilitasyan Müdürü tarafından müstediye gönderilen bir yazı ile
Karş-ıyaka'da yapılan revizyon çalışmalarında Eti Teşebbüsleri Ltd.'de kadrolu odacı olması ve norm üstü kuzey mal varlığı bulunması nedeniyle hak sahibi olarak görülmediği ve tasarrufunda bulunan kaynakların da başka bir vatandaşa tahsis edildiği kendisine bil-dirildi. İşbu başvurunun konusu da sözü edilen 26.10.1981 tarihli yazının içeriğidir.

Başvurunun duruşması esnasında müstedi esas istemin daha önce kendisine tahsis edilen taşınmaz malların tahsislerinin adından iptal edildiği konusu olmadığını belirterek- esas yakınma konusunun ilgililerce kendisinin toprak dağıtımı açısından hak sahibi olarak kabul edilmediği karar ve işlemlerine karşı olduğunu belirtmiştir. Dolayısıyle işbu başvuruda da kararlaştırılması gerken konu müstedinin mevzuat uyarınca toprak dağ-ıtımı açısından hak sahibi olup olmadığıdır. Daha ewel değinildiği gibi müstedinin 'kadrolu odacı' olması nedeniyle ilgili komite tarafından hak sahibi olarak görülmediği ve bu hususun müstedinin bilgisine getirildiği bir gerçektir. Müstedinin bundan ötürü- 21.11.1980 tarihinde İnceleme ve Itiraz Komisyonuna itiraz ettiği ve söz konusu Komisyon da konuyu tezekkür edip itirazı reddettiği ve onun toprak dağıtımı açısından hak sahibi olmadığını vurguladı ve bu hususun da müstedinin bilgisine Kasım 1980 tarihind-e getirildiği bir gerçektir. Önümüzdeki başvurunun 22 Aralık 1981'de kaydedildiği gözönünde bulundurulursa müstedinin Anayasanın öngördüğü 75 gün süreyi çoktan geçirdiği derhal göze çarpar. Ancak müstedi işbu başvurusunu İnceleme ve İtiraz Komisyonunca alı-nan karar aleyhine yapmış değildir. O halde yanıtlandırılması gereken sorun;
a)Hak sahibi olup olmadığı konusunda itirazların İnceleme ve İtiraz Komisyonunun dışında başka herhangi bir merciye yapılıp yapılamayacağı ve bu meyanda böyle bir mercinin Başbak-an veya İskân ve Rehabilitasyon Bakanlığı olup olmadığı;
b)Müstediye gönderilen 26 Ekim 1981 tarihli yazının yeni bir karar olup olmadığıdır.

Toprak dağıtımı ile ilgili mevzuat 41/77 sayılı Ysanın l. bölümüdür. Konumuzla ilgili olarak yapılacak çalışmala-r neticesi hak sahibi listeleri köy veya kentlerde 20 gün süreyle askıya alınır. Herhangi bir şekilde listelere itirazda bulunacak kişilerin askı süresiniri tamamlanmasından başlayarak 20 gün içerisinde İnceleme ve İtiraz Komisyonuna başvurmaları gerektiği- öngörülmektedir. Toprak dağıtımı ile ilgili kısım esaslıca tatbik edilecek olursa hak sahibi listesine itiraz ederi bir kişinin itiraz' edebileceği merciin İnceleme ve İtiraz Komisyonu olduğu görülür. Önümüzdeki meselede de buna uygun olarak müstedi kendi- adını toprak dağıtımı açısından hak sahibi listesinde görmeyince doğru merci olan Inceleme ve İtiraz Komisyonuna başvurarak itirazda bulundu. Bu itirazı yine aynı merci tarafından yeniden değerlendirmeye tabi tutuldu ve reddedildi. Bu husus ona 21.11.1980- tarihinde bildirildi.




Gerek Yasada ve gerekse onun altında çıkarılan 1978 Toprak Dağıtımında Hak Sahipliliği Tesbiti Tüzüğünde haksahibi listelerinde adı bulunmamasıyle meşru menfaatının haleldar edildiği için listelere yapılacak itirazın İnceleme v-e İtiraz Komisyonu olacağı belirtilmektedir. Bu Komisyonun kararından da Başbakan veya başka herhangi bir mercie itiraz edilebileceği hususu ilgili Yasa veya Tüzükte yer almamaktadır. Dolayısıyle hak sahipliliği listelerine karşı yapılacak itirazların İnce-leme ve İtiraz Komisyonları dışında başka herhangi bir mercie yapılamayacağına, İnceleme ve İtiraz Komisyonu kararından da itiraz edilemiyeceğine hükmetmek gerekmektedir.

Öte yandan gerek 41/77 sayılı Yasa ve gerekse 1978 Toprak Dağıtımında Hak Sahipliliğ-i Tasbiti Tüzüğü altında yer alan hükümlerde hak sahipliliği konusunda karar alabilecek merciler belirlenmiştir. Bunlara göre bir kişinin Toprak Dağıtımı açısından hak sahibi olabilmesini ilk etapta Beyanname Tetkik Komisyonu yapar. Bu Komisyonun kararında-n ise İnceleme ve İtiraz Komisyonuna başvurulabilir. Bunların dışında bir kişinin hak sahipliliği hususunda başka bir mercinin karar alabileceğini ilgili Yasa veya Tüzük öngörmemiştir. Bu cümleden hareketle başvuruya konu teşkil eden ve İskân ve Rehabilita-syon Dairesi Müdürü tarafınan müstediye gönderilen 26.10.1981 tarihli yazı icrai bir karar içerse bile, ilgili yasa ve Tüzük altında yetkilendirilmemiş bir makam tarafından alındığı sonucu çıkar. Yönetsel bir kararın başvuru konusu yapılabilmesi için ilkin- o kararın böyle bir karar almaya yetkili bir makam tarafından alınması gereklidir. İdare Hukukunun Umumi Esasları, Sıddık Sami Onar Cilt III, 3. baskı sayfa 1779'da bu hususta şunlara yer verilmiştir:

".. Binaenaleyh iptal davasının kabul edilebilmesi iç-in icrai karar almak salâhiyetini haiz makam tarafından icrai şekilde alınmış bir kararın mevcut olması lâzımdır."

Yukarıda değinildiği gibi İskân ve Rehabilitasyon Dairesi Müdürü Toprak Dağıtımı açısından hak sahipliliği saptamada veya bu hususta karar v-erme yetkisinden yoksun olduğu gerekçesine binaen başvuru konusu kararı -şayet biçim itibarıyle yönetsel bir karar olsa bilealmağa yasal olarak hakkı yoktur. Böyle olunca da müstedinin kararı bir iptal davasının konusu yapmasına olanak yoktur.

Müstedinin -iptal konusu yapabileceği karâr İnceleme ve İtiraz Komisyonunun 21.11.1980 tarihli kararı idi. Bu hususta açılan 44/81 sayılı başvuru da. geri çekildiğinden ve 75 günlük süre de çoktan geçtiğinden artık bu safhada yapılabilecek birşey yoktur.

Sonuç olarak- başvuru reddolunur.

(Salih S. Dayıoğlu)(N. Ergin Salâhi)(Niyazi F. Korkut)
Yargıç Yargıç Yargıç

1 Mart 1982


Full & Egal Universal Law Academy