Yüksek İdare Mahkemesi Numara 172/1993 Dava No 10/1997 Karar Tarihi 28.05.1997
Numara: 172/1993
Dava No: 10/1997
Taraflar: Şefik Mehmet ile İçişleri, Köyişleri ve Çevre Bak.
Konu: KKTC Yurttaşı olduğuna dair alınan karar ve yapılan işlemlerin iptali istemi
Mahkeme: YİM
Karar Tarihi: 28.05.1997

-D.10/97 YİM 172/93

Yüksek İdare Mahkemesi Olarak Oturum Yapan
Yüksek Mahkeme Huzurunda
KKTC Anayasasının 152. Maddesi Hakkında.

Mahkeme Heyeti: Metin A. Hakkı, Nevvar Nolan, Seyit A. Bensen

Müstedi: Şefik Mehmet, Sav-aştepe Sok. No.91, Girne

- ile -

Müstedaaleyh: K.K.T.C İçişleri, Köyişleri ve Çevre
Bakanlığı vasıtası ile K.K.T.C, Lefkoşa

A r a s ı n d a.

Müstedi namına: Avukat Erden Algun
Müstedaaleyh namına: Kıdemli Savcı Müjgan Irkad.

---------------

H Ü K Ü M

Müstedi, 7.10.1993 tarihinde Yüksek Mahkeme Mukayyitliğine dosyaladığı yukarıda ünvan ve sayısı gösterilen başvuru ile özetle, Müstedaaleyhlerin 88/69/22 sayılı ve 28.7.1993 tarihli yazısı ile takriben o tarihlerde Müstediye bildirmiş -oldukları ve Müstedinin KKTC yurttaşı olduğuna dair Müstedaaleyhlerin aldığı karar ve buna istinaden Müstedaaleyhlerce yapılmış olan işlemlerin tamamen etkisiz ve hükümsüz olduğuna ve herhangi bir sonuç doğuramayacağına dair karar verilmesi isteminde bulun-muştur.

Müstedaaleyhler mezkûr başvuruya 22.4.1994 tarihinde bir itirazname dosyalamış ve özetle, Müstedinin gerek 3/75 sayılı Yurttaşlık Yasası gerekse bilâhare yürürlüğe giren 25/93 sayılı KKTC Yurttaşlık Yasası tahtında yurttaş olduğunu, ilâveten -ve buna istinaden Müstedinin 29.8.1994 tarihinde G.K.K. Asal Şubesine yapmış olduğu bir yazılı müracaatla kısa süreli askerlikten yararlanmak istediğini ve bu doğrultuda Müstedaaleyhlerden gerekli işlemleri yapmasını talep ettiğini, bu müracaatını yaparken- herhangi bir hakkını mahfuz tutmadığını, Müstedinin halen üniversite öğrencisi olması hasebi ile kendisine Müstedaaleyhlerce askerlik erteleme belgesi de verilmiş olduğunu bu müracaatları ile KKTC yurttaşı olduğunu kabul ettiğini bunun bir 'estoppel' teşk-il ettiğini bu nedenle başvurunun daha ileri gitmeden reddedilmesini talep etmişlerdir. Alternatif olarak Müstedaaleyhler, Müstedinin herhalükârda KKTC yurttaşı olduğunu bu nedenle başvurusunun reddedilmesi gerektiğini iddia etmişlerdir.

Başvurunun tali-matı tarafların huzurunda 14.11.1994 tarihinde gerçekleşmiş, bilâhare 5.4.1996 tarihinde Mahkeme izni ile Müstedaaleyhlerin itirazı tadil edilmiş ve duruşma Mahkemenin 9.4.1997 tarihli oturumunda bu çerçevede ceryan edip o gün bitmiş, hitabelerde dinlen-dikten sonra başvuru karar için bilâmüddet ertelenmiş durumdadır. Duruşma esnasında karşılıklı muvafakat çerçevesinde Mahkemeye evraklardan oluşan 9 adet emare ibraz edilmiştir. Müstedi tarafı duruşma esnasında herhangi bir şifahi şahadet ibraz etmemiş, -Müstedaaleyh tarafı da tek 1 tanık dinletmiştir. Önümüzde ibraz olunan şahadet ve emareleri ve tarafların olgularla ilgili yaptıkları beyanları değerlendirdikten sonra başvurunun olgularının bulgularımız olarak aşağıdaki şekilde özetlenmesi mümkündür:

- Müstedi aslen Kıbrıs'lı Türk olup halen KKTC'de ikamet eden anne ve babadan 14.8.1974 tarihinde Egemen İngiliz Üssü olan Ağrotur'da doğmuştur. Annesi de babası da halen hayattadır. Müstedi halen İngiliz yurttaşıdır (British, British Dependent Territo-ries Citizen) bu münasebetle bir İngiliz pasaportu hamilidir ve sözü edilen pasaport ile dış ülkelere seyahat etmektedir. Müstedi normal olarak KKTC'de ikamet etmekte olup, halen KKTC'de üniversite öğrencisidir. KKTC'ye giriş ve çıkışlarında Muhaceret Da-iresi, pasaportuna normal KKTC yurttaşlarına vurduğu aynı mühürü vurmakla beraber ve dolayısıyle kendinden KKTC'de ikamet için yabancılardan talep edilen herhangi bir şart aranmamasına rağmen birkaç kere pasaportuna yanlış mühür vurulmuş ve sözü edilen müh-ürlerde Kıbrıs'ta ikamet etmesine 3 aylık sınır getirilmiş ve bu süre zarfında hiçbir yerde çalışamaz ibaresi de bu mühürlerde yer almıştır, ancak normal olarak KKTC'de ikamet etmesine bu mühürler mani olmamıştır. Müstedi KKTC yurttaşı olmak için hiçbir- zaman Müstedaaleyhlere herhangi bir müracaatta bulunmamıştır. Müstedinin İngiliz pasaportu hamili olduğu ihtilâf konusu olmayıp ihtilâfı buna ilâveten KKTC yurttaşı olup olmadığı teşkil etmektedir.

Başvurunun duruşması esnasında karşılıklı muvafaka-t çerçevesinde taraflar Mahkemeye yaptıkları beyanla Mahkemenin karar vermesi gereken talebi sınırlamış ve mevcut mevzuat çerçevesinde Müstedinin KKTC yurttaşı olup olmadığının Mahkemece karara bağlanmasını talep etmediklerini, ancak 3/75 sayılı Yasa altın-da yurttaş olup olmadığı hususunda karar talep ettiklerini Mahkemeye bildirmişlerdir. 25/93 sayılı KKTC Yurttaşlık Yasası sözü edilen Yasanın 28. maddesi uyarınca 27.5.1993 tarihinde yürürlüğe girmiş ve aynı Yasanın 26. maddesi mucibince de 3/75 sayılı Yur-ttaşlık Yasası yürürlükten kaldırılmıştır. Dolayısıyle Mahkemenin bu safhada vereceği karar Müstedinin 25/93 sayılı Yasa yürürlüğe girmezden hemen önce KKTC yurttaşı olup olmadığı ile sınırlıdır.

Başvurunun kökeninde yatan olguları bulgularımız olar-ak yukarıdaki şekilde özetledikten sonra şimdi de yapmamız gereken şey uygulamakla yükümlü olduğumuz mevzuatı bunlara uygulamaktır. Bu başvurunun olgularını ilgilendirdiği oranda mevzuatı 1960 Kıbrıs Cumhuriyeti ilânından hemen öncesinden başlayıp 27.5.19-93 tarihine kadar yani 3/75 sayılı Yasa yürürlükten kaldırılıncaya kadarki mevzuatı incelememiz yerinde olacaktır. Bu kararı verirken iptidai itirazları bir kenara bırakarak, meselenin esasını inceleyerek karar vermeyi uygun gördük.

1960 Anayasası -yürürlüğe girmezden hemen önce normal olarak Kıbrıs adasında Kıbrıslı anne ve babadan doğup Kıbrıs adasında ikamet eden her şahıs İngiliz Yurttaşı idi (Citizen of the U.K. and Colonies). 1960 yılında yürürlüğe giren Kıbrıs Cumhuriyeti Anayasasının 198. mad-desinin (1). paragrafı aynen şöyledir:

"1. The following provisions shall have
effect until a law of citizenship is made
incorporating such provisions-
(a) any matter relating to citizenship
shall be gover-ned by the provisions
of Annex D to the Treaty of
Establishment;

(b) any person born in Cyprus, on or
after the date of the coming into
operation of this Constitution,
- shall become on the date of his
birth a citizen of the Republic if
on that date his father has
become a citizen of the Republic or
would but for his death have become
- such a citizen under the provisions
of Annex D to the Treaty of
Establishment."

Yukarıda alıntısı yapılan mevzuat, 3/75 sayılı 1975 Yurttaşlık Kanunu 25.2.1975 tarihli 7 Sayılı Resmi Gazete'de E-k I'de yayınlanıp yürürlüğe girene kadar yürürlükte idi. 3/75 sayılı Yurttaşlık Kanunu 1960 Anayasası tahtında yapılmıştır. Kıbrıs Türk Federe Devleti Anayasası 17.6.1975 tarihinde, 3/75 sayılı Yasadan sonra yürürlüğe girdiğine göre 3/75 sayılı Yurttaşlı-k Yasasının 1975 Anayasası tahtında yapıldığı düşünülemez. 3/75 sayılı Yurttaşlık Yasasının konumuza şamil olan 4(1) maddesinden (bu başvurunun olgularını ilgilendirdiği oranda) alıntı yapılırsa 4(1) madde aynen şöyledir:

"4.(1) 16.8.1960 tarih-inden veya daha
sonra Kıbrıs'ta doğan bir şahıs -
(a) ..............................
(b) ..............................
(c) ..............................
(d) ..............................
-Yönetim yurttaşıdır."

1960 Anayasasının 198. maddesinin 1. fıkrası ve bu maddede sözü edilen Annex D ile 3/75 sayılı Yasanın tümü dikkatlice incelendiğinde, 3/75 sayılı Yasanın yukarıda iktibası yapılan 4(1) maddesinde sözü edilen "Kıbrıs" sözcüğü co-ğrafi anlamda Kıbrıs adasını kasteder diye tefsir edilecek olursa, Müstedinin önce KTFD yurttaşı bilâhare 1985 yılında yürürlüğe giren 1985 Anayasası ile de halen KKTC yurttaşı olduğunun kabul edilmesi gerekir. (Bak: 1985 KKTC Anayasasının bilhassa 67. ma-ddesi)

Müstedi 3/75 sayılı Yasanın 4(1) maddesinde geçen "Kıbrıs" sözcüğünün coğrafi olarak Kıbrıs adasını kastetmediğini 3/75 sayılı Yasa yürürlüğe girdiğinde ve 1975 Anayasası da henüz yürürlükte olmadığına göre bu sözcüğün "Kıbrıs Cumhuriyetini"- kastettiğini ve bu doğrultuda tefsir edilmesi gerektiğini iddia ederken, Müstedaaleyhler bunun tam tersine "Kıbrıs" sözcüğünün coğrafi olarak Kıbrıs adasını kastettiğini ve bu şekilde tefsir edilmesi gerektiği üzerinde durmuşlardır. Doğru tefsirin hangis-i olduğuna dair hiçbir taraf Mahkememize herhangi bir içtihat göstermemiştir. Bu kararı vermek için bizim yaptığımız araştırmalarda bu konuda bize yardımcı olabilecek direkt bir içtihada rastlamadık. Ancak gerek 1960 Anayasası gerekse orda sözü edilen A-nnex D ve 3/75 sayılı Yasanın tümü incelendiğinde 3/75 sayılı Yurttaşlık Yasasının 4(1) maddesindeki "Kıbrıs" sözcüğünü coğrafi alanda Kıbrıs diye kabul etmemizin daha doğru ve daha mantıklı ve sözü edilen mevzuatın ruhu ile daha iyi bağdaştığı görüşündeyi-z. Bu görüşümüz kısmen de olsa Yargıtay/Ceza 36/77 ile desteklenmektedir. (Bak: Yüksek Mahkeme Kararları, Yargıtay/Ceza 1977-1979, sayfa 63) Şayet 3/75 sayılı Yasanın 4(1) maddesinde "Kıbrıs" sözcüğü Müstedinin iddia ettiği gibi tefsir edilecek olursa, e-ğer Yasa koyucunun esas gayesi Müstedinin iddia ettiği gibi olsa idi yasa koyucu konuyu muğlak bırakmayıp "Kıbrıs" sözcüğü yerine "Kıbrıs Cumhuriyeti" dememesine bir neden yoktur. İspat külfeti Müstedide olduğuna göre Mahkemeyi, tefsiri, Müstedinin iddias-ı doğrultusunda yapmak için ikna etmek Müstedinin görevidir, Müstedi ise tefsiri kendi iddiası doğrultusunda yapmak için bizi ikna edememiştir.

Bir çok Yasalarımızda veya mevzuatımızda "Kıbrıs" sözcüğü geçmektedir ve bundan coğrafi alanda Kıbrıs kast-edildiği tartışma konusu olmayacak kadar sarihtir. Meselâ 9/76 sayılı Mahkemeler Yasasının 26. maddesinde kullanılan "Kıbrıs" sözcüğünün Kıbrıs'ın hem Kıbrıs Türk İdaresindeki bölgeyi hem Kıbrıs Rum İdaresindeki bölgeyi hem de Egemen İngiliz Üsleri bölges-ini kapsadığı görülmektedir. Yine 6/69 sayılı 1968 Kıbrıs Türk Cemaatına Mensup Olmayan Şahıslara Gayrımenkul Mal Satışını Meneden Kural incelendiğinde Kıbrıs Adasının tümüne şamil olduğu ve Kıbrıs'ın tümünü kapsadığı görülmektedir. Egemen İngiliz Üs böl-geleri dahil, Kıbrıs Adasının herhangi bir yerinde bir Kıbrıslı Türk'e ait gayrımenkulü sözü edilen yasada öngörülen kriter hilafına elden çıkarmayı yasa koyucu suç saymıştır.

Bu kararımız muvacehesinde başvurunun olgularına bakıldığında 25/93 sayılı- Yurttaşlık Yasası yürürlüğe girmezden hemen önce Müstedinin İngiliz yurttaşı olmasına ilâveten KKTC yurttaşı olduğunu da kabul etmek yerinde olur. Bu münasebetle ve bu karara vardıktan sonra Müstedinin başvurusunda muvaffak olmadığı görülmektedir.






-
Netice olarak başvuru iptal edilir. Masraflarla ilgili herhangi bir emir vermemeyi uygun gördük.



Metin A. Hakkı Nevvar Nolan Seyit A. Bensen
Yargıç Yargıç Yargıç


28 Mayıs 1997





7






Full & Egal Universal Law Academy