Yüksek İdare Mahkemesi Numara 171,238/1991 Dava No 29/1995 Karar Tarihi 31.10.1995
Numara: 171,238/1991
Dava No: 29/1995
Taraflar: M.E. Ve K. Bakanlığı Eski Eserler Dairesi
Konu: Eski eser koleksiyonculuğu yapma izninin iptali –
Mahkeme: YİM
Karar Tarihi: 31.10.1995

-D.29/95 Birleştirilmiş
YİM 171/91 ve 238/91

Yüksek İdare Mahkemesi Olarak Oturum Yapan
Yüksek Mahkeme Huzurunda
Mahkeme Heyeti: Celâl Karabacak, Nevvar Nolan, Mustafa H. Öz-kök.

Müstedi: Metin Münür, Saray Arkası Sokak, 45/47, Daire 8, Muhterem
Apartmanı, Ayaz Paşa, İstanbul 80090.
ile
Müstedaaleyh: Milli Eğitim ve Kültür Bakanlığı Eski Eserler ve Müzeler
Dairesi Müdürlüğü vasıtasıyle Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti,
-Lefkoşa.
A r a s ı n d a.

Müstedi namına: Avukat Kıvanç M. Riza.
Müstedaaleyh namına: Başsavcı Yardımcı Muavini Mehmet A. Şefik.



H Ü K Ü M

Celâl Karabacak: Bu başvuruda- Mahkemenin hükmünü Sayın Yargıç Mustafa H. Özkök verecektir.

Mustafa H. Özkök: Müstedinin dosyalamış olduğu 171/91 ve 238/91 sayılı başvurularının önce birleştirilerek dinlenmesi kararlaştırılmış, bilâhare duruşmaya geçildiğinde Müstedinin müracaatı ile -bu iki başvuru birbirnden ayrılmış, 238/91 sayılı başvuruda lehine hüküm verilmesi nedeniyle sadece 171/91 sayılı başvurunun duruşması yapılmıştır. Müstedinin bu başvurusundaki talepleri şöyledir:

"a) Müstedaaleyh tarafından alınıp EEM.10/91 sayılı ve 30.-5.1991 tarihli bir yazı ile Müstedinin bilgisine getirilen ve Eski Eser Kolek-siyonculuğu yapması için Müstediye takriben 23.6.1988 tarihinde verilen izni iptal eden kararın hükümsüz ve etkisiz olduğuna ve herhangi bir sonuç doğurmayacağına dair bir Mahkem-e kararı;

b) Müstedaaleyhin Girne Ağır Ceza Mahkemesinin 43/91 sayılı ceza davasında takriben 10.5.1991 tarihinde verdiği ve mezkûr davada Emare 10 ile 11 olarak ibraz edilen eski eserlerle envanter defterinin müsadere edilerek yasal sahiplerine iade edil-melerini emreden kararını yerine getirmekte Müstedaaleyhin gösterdiği ihmalin yapılmaması gerektiğine ve/veya Müstedaaleyhin söz konusu eski eserlerle envanter defterini Müstediye iade etmesi gerektiğine dair bir Mahkeme kararı;.

-Müstedi taraf, bu başvurusu ile ilgili 1 tanık dinletmiştir. Müstedaaleyh taraf ise herhangi bir şahadet ibraz etmemiştir. Taraflar müştereken 1'den 4'e kadar işaretli belgeleri emare olarak ibraz etmişlerdir.
-
Müstedi Tanığı Meryem Rızkı şahadetinde, özetle, Girne Kaza Mahkemesinde Mukayyit olarak görev yaptığını ve 43/91 sayılı dosyanın tasarrufunda olduğunu beyan ederek bu dosyayı Emare 5 olarak Mahkemeye ibraz etmiştir ve bu başvuru konusu eserlerin Eski Es-erler Dairesi'ne teslim edilmesi için emir verilen yazının altında Ağır Ceza Mahkemesi Başkanının parafesi olduğunu, notların steno olduğunu ve çözümlenmediğini, P.I. notlarında Tanık Abdurrazak Yücel ile Mustafa Asım Kayan'ın şahadetleri bulunduğunu, bu t-anıkların şahadetlerinde Müstedinin eski eser koleksiyonculuk izni talep ettiğini ve kendisine bu iznin verildiğini, bilâhare Müstedinin evine gidilip eserlerle ilgili liste yaptıklarını ancak listeyi daha sonra bulamadıklarını, Mahkemede bulunan kilise ma-lzemelerini Müstedinin evinde görmediklerini, sadece 52 parça eski eseri gördüklerini iddia ettiklerini belirtmiştir. Müstedaaleyh taraf da bu beyana katıldığını beyan etmiştir. Bu meselenin ortak olguları kısaca şöyledir:

Müstedi, Müstedaaleyhe müracaat- ederek eski eser koleksiyonculuğu yapmak için izin talep etmiş ve bu talebi uygun görülerek kendidisine 23.6.1988 tarihinden geçerli olmak üzere eski eser koleksiyonculuğu izni verilmiştir. Bu izinden sonra Müstedinin evde olmadığı bir günde evi Abdurraza-k Yücel ve Mustafa Asım Kayan tarafından envanter yapmak için ziyaret edilmiştir. Ziyaret esnasında bu şahıslar bir de liste hazırlamışlar ancak bilâhare listeyi bulamamışlardır. 23.5.1989 tarihinde Müstedinin evi polis tarafından aranmış ve 122 adet eski -eser ile 44 adet kilise malzemesi bulunarak emare olarak alınmıştır. Daha sonra Müstedi aleyhine Girne Kaza Mahkemesinde 43/91 sayılı ceza davası ikâme edilmiştir. Bu davadan dolayı Girne Ağır Ceza Mahkemesi yargıcı tarafından 10.5.1991 tarihinde okunan ka-rarda Müstedi, aleyhine getirilen davalardan beraat etmiş ve emare olarak sunulan Emare 10 ve 11'deki eski eserlerin müsadere edilerek kanuni sahibine iade edilmesine emir verilmiş ve bu hükümden sonra Ağır Ceza Mahkemesi Başkanının yazılı talimatı ile 15.-5.1991 tarihinde Emare 10-11'de yer alan eski eserler, Eski Eserler ve Müzeler Dairesi'ne teslim edilmiştir.

30.5.1991 tarihinde Müstediye, Müstedaaleyh tarafından gönderilen Emare 3 yazı ile 23.6.1988 tarihli koleksiyonculuk izninin iptal edildiği bildi-rilmiş, Müstedi, avukatı vasıtasıyle KKTC Başsavcılığına yazdığı Emare 4 yazıda, 43/91 sayılı davada emare olarak ibraz edilen eski eserlerden kilise malı olanların haricindeki eserlerin Müstediye iadesini talep etmiştir. Müstedi bu yazıya cevap alamadığın-dan 17.7.1991 tarihinde dosyalanan işbu başvuru ile yukarıdaki taleplerde bulunmaktadır.

İlk olarak Müstedinin 1. talebini incelediğimizde Müstedi bu talebinde koleksiyonculuk iznin iptal eden kararda belirtilen eksikliklerin tamamlanması için kendisine -fırsat verilmediği gibi iptal edildiğinde müdafaasını yapma hakkının da verilmediğinden yakınmaktadır. Müstediye gönderilen 3.5.1991 tarihli yazıda koleksiyonculuk izninin iptali 2 nedene dayanmaktadır. 1. neden polisce evinde bulunan kayıtsız eski eserler- ve kilise malzemeleri ile ilgili Girne Ağır Ceza Mahkemesinde görülen davada eski eserlerin, Eski Eserler ve Müzeler Dairesi'ne aktarılmasına karar verildiği ve 2. neden de 35/75 sayılı Eski Eserler Yasası'nın 55(1) tahtında çıkarılan tüzükte istenilenler-in yerine getirilmediğidir. Bu meselede Emare 2 olarak ibraz edilen 43/91 sayılı davanın hükmünde, sayfa 3'te, o davada Sanık bu meselede Müstedi olan kişinin koleksiyonculuk izni alması için 18/76 sayılı Tüzüğün 3(a) maddesinde öngörülen koşulları yerine -getirmediğinin olgu olarak saptandığı belirtilmekte ve hüküm sonunda envantere kayıtlı olmayan eski eserlerin müsadere edilerek kanuni sahibine iade edilmesine emir verilmektedir. Bilâhare Ağır Ceza Mahkemesi Başkanının talimatı ile eski eserler, Eski Eser-ler ve Müzeler Dairesi'ne teslim edilmiştir.

Sunulan şahadet ve yapılan beyanlardan Müstedinin Eski Eserler Dairesi'nden koleksiyonculuk izni almak için müracaat ettiğinde yerine getirmesi gereken bazı koşulları yerine getirmeden, kendisine koleksiyoncul-uk izni verildiği ve Müstedinin koleksiyonculuk iznini aldıktan sonra eski eser envanterini yapması ve/veya yapılması için gerekeni yapmadığı anlaşılmaktadır. 43/91 sayılı davada verilen hüküm neticesi tasarrufunda bulunan eski eserler de Eski Eserler ve M-üzeler Dairesi'ne iade edildiği cihetle koşulları yerine getirmeden kendisine verilen koleksiyonculuk izni doğal olarak iptal edilmiştir.

Verilen birçok kararda belirtildiği gibi idare vermiş olduğu bir kararı makul bir süre içerisinde yanlış verildiği -ve/veya sakat olduğunun anlaşılması halinde geri alabilir. Bu prensibi meselemize uyguladığımız zaman iadare, Müstediye koleksiyonculuk izninin verileceği sırada Müstedinin yerine getirmesi gereken koşulları yerine getirmeden izin vermiş, Müstedi izin aldı-ktan sonra da yerine getirmesi gereken koşulları yerine getirmemiştir. Şöyle ki: Elindeki eski eserlerin envanterini tutup Müstedaaleyhe vermesi gerekirken envanter tutmadığı gibi bilâhare tasarrufuna geçen eski eserlerle ilgili Müstedaaleyhe bilgi vermemi-ş ve yargılandığı 43/91 sayılı davada beraat etmiş olmasına rağmen eserler envantere kayıtlı olmadıkları nedeniyle eserlerin müsaderesine emir verilmiştir. Çünkü Mahkemede şahadet veren Abdurrazak Yücel ve Mustafa Asım Kayan envanter için gittiklerinde, 52- adet eski eser gördüklerini halbuki Mahkemeye sunulan emarelerde 122 adet eski eser ve 44 adet kilise malzemesi olduğu ve bu tanıklar şahadetlerinde bu eserleri envanter yapmaya gittiklerinde Müstedinin evinde görmediklerini belirtmişlerdir. Bu söylenenle-r ışığında Müstedinin izin alırken yerine getirmesi gerken koşulları yerine getirmediğini, kendisine sehven izin verildikten sonra yerine getirmesi gereken koşulları yerine getirmediği ve yerine getirilmesi için kendisine yapılan ikazlara da uymadığı ve ke-za tasarrufundaki eserlerin müsadere edilerek eski Eserler ve Müzeler Dairesi'ne iade edildiği dikkate alınarak kendisine verilmiş koleksiyonculuk izninin iptal edilmesinin uygun ve adil olduğu ve idarenin bu kararı alırken Müstediye müdafaa hakkı vermesin-in gerekmediği kanaatindeyiz. Bu bulgular ışığında Müstedinin 1. talebinin reddedilmesi gerekir kanaatindeyiz ve bu hususta bulgu yaparız.

Müstedinin 2. yakınma konusu ise 43/91 sayılı davada verilen hükümde belirtilen Emare 10-11 eski eserlerin kendisin-e iade edilmemesinden yakınmakta ve kendisine verilmesi için Mahkeme kararı talep etmektedir. 35/75 sayılı Eski Eserler Yasası'nın 3. maddesinde tüm taşınır ve taşınmaz eski eserlerin Devletin malı olduğu belirtilmektedir.

Yukarıda izah edilen olgulardan- ve ibraz edilen 43/91 sayılı Mahkeme kararından, bu Mahkeme kararının icra edildiği ve hükmün okunmasından sonra Emare 10-11'deki eski eserler ile kilise malzemelerinin Ağır Ceza Mahkemesi Başkanının talimatı ile Eski Eserler ve Müzeler Dairesine teslim e-dildiği anlaşılmaktadır. Anayasamızın 152. maddesine göre hangi kararların Yüksek İdare Mahkemesine konu olabileceği belirtilmiştir. Mahkeme kararları, Anayasanın 152. maddesi kaspamında kararlar değildir. Halbuki Müstedi 43/91 sayılı ceza davasında Girne -Ağır Ceza Mahkemesinin verdiği kararın yerine getirilmemesinden idarenin gösterdiği ihmalin yapılmaması gerektiğine karar verilmesini talep etmektedir.

Yukarıda belirtildiği gibi Mahkeme kararı, Anayasanın 152. maddesi anlamında bir karar olmadığı bir ya-na 43/91 sayılı ceza davasında verilen kararda Emare 10-11'in müsaderesine ve kanuni sahibine iadesine karar verilmiş ve Ağır Ceza Mahkemesi Başkanının yazılı talimatı doğrultusunda Emare 10-11 Eski Eserler ve Müzeler Dairesi'ne verilmiş ve bu şekilde Mahk-eme emri uygulanmıştır. İhmal edilen bir konu yoktur. Müstedi bu karardan hoşnut değilseydi başvuracağı merci Yargıtay'dır. Yargıtay'a başvurarak kararda kendi istemi doğrultusunda düzeltme talebinde bulunmayan Müstedi uygulamadan yakınamaz kanaatindeyiz. -Bir an için Müstedinin iddiasını doğru olarak kabul ederek Mahkeme emrinin, müsadere edilen eski eserlerin kendisine iadesini öngördüğü şekilde yorumlanabileceği düşünülse bile Müstedinin sunduğu şahadetten, P.I'da şahit olarak dinletilen Abdurrazak Yücel -ve Mustafa Asım Kayan'ın şahadetlerinden, Müstedinin evinde envanter yapılmak için gidildiğinde sadece 52 adet eski eser tespit edildiğine, bu 52 adet eski eserin bir listesi yapıldığının beyan edildiğine, halbuki Müstedinin evinde polis tarafınadn yapılan- aramada 122 adet eski eser ve 44 adet kilise malzemesi bulunduğu tespit edildiğine göre bu 122 adet eserden hangi 52 adet eserin Müstediye iadesinin emri kapsadığı sorunu ortaya çıkmaktadır. Müstediye iadesine karar verildiği kabul edilse acaba Müstediye -bu 122 adet eserden hangi 52 adet eser iade edilecekti? Belli değildir. Kaldı ki yukarıda belirttiğimiz gibi Mahkeme Başkanı hükmünde belirttiği müsadere edilip kanuni sahibine iade edileceği emrinin nasıl anlaşılacağı hususunda verdiği direktif doğrultusu-nda tüm eserler Eski Eserler ve Müzeler Dairesi'ne iade edilmiştir.

Tüm söylenenler ışığında Müstedinin 2. talebinin de ret ve iptal edilmesi gerekir kanaatindeyiz.

Netice itiabrıyle başvuru ret ve iptal onunur.

Masraflarla ilgili herhangi bir emir v-erilmez.


(Celâl Karabacak) (Nevvar Nolan) (Mustafa H. Özkök)
Yargıç Yargıç Yargıç
31 Ekim 1995








-


1



-


Full & Egal Universal Law Academy