Yüksek İdare Mahkemesi Numara 171, 172/1981 Dava No 4/1983 Karar Tarihi 07.02.1983
Numara: 171, 172/1981
Dava No: 4/1983
Taraflar: Dr. Özkan Hıfsı ile Sağlık Sosyal İşler Bak.
Konu: İstifa etmeyen,ancak fiilen göreve devam etmedikleri süreler için haklarında işlem yapılmayan kişilerin müstafi addedilemeyeceği
Mahkeme: YİM
Karar Tarihi: 07.02.1983

-D.4/83 Birleştirilmiş
YİM 171/81 ve YİM 172/81

Yüksek İdare Mahkemesi Olarak Oturum Yapan

Yüksek Mahkeme Huzurunda.

Mahkeme Heyeti: N. Ergin Salâhi, Niyazi F. Korkut, Aziz- Altay.

Anayasanın 118. Maddesi hakkında.

YİM 171/81

Müstedi: Dr. Özkân Hıfsı şimdi "Little Spinney", South Hill,
Chislehurst Kent, ENGLAND

- ile -

Müstedaaleyhler: KTFD Başbakanlığı ve/veya Sa-ğlık, Sosyal İşler
ve Çalışma Bakanlığı ve/veya Ekonomi ve
Maliye Bakanlığı vasıtasıyle Kıbrıs Türk Federe
Devleti, lefkoşa.

A r a- s ı n d a.


YİM 172/81

Müstedi: Kumeysa Özkân Hıfsı, namı diğerle Kumeysa Özkân namı diğerle Kumeysa Mehmet, şimdi "Little Spinney" South Hill, Chis-lehurst, Kent - ENGLAND.

- ile -

Müstedaaleyhler: KTFD Başbakanlığı ve/veya Sağlık, Sosyal İşler
ve Çalışma Bakanlığı ve/veya Ekonomi ve
Maliye Bakanlığı vasıtasıyle Kıbrıs Türk Federe -
Devleti, lefkoşa.

A r a s ı n d a.

Müstediler namına: Güneş Menteş.
Müstedaaleyhler naınına: Yaşar Boran.



Yasa Maddesi: 26/77 sayılı Emeklili-k Yasasının 43(1) maddesi ve 14/70 sayılı Kıbrısı izinsiz terkedenler Kuralı.

İstemin Özeti: Müstedaaleyhin, Müstedinin göreve gelmeyeceğini beyan etmiş olması nedeni ile geçmiş hizmetlerinin emeklilik açısından kabul edilemeyeceği ile ilgili kararının hü-kümsüz ve etkisiz olduğuna ve herhangi bir sonuç doğurmayacağına dair karar verilmesi istemi.



OLAY: Birleştirilmiş olarak dinlenen ve her ikisinde de olguların ayni olduğu başvurulardaki Müstediler karı-kocadır. 171/81'deki Müstedi doktor, 172/81'deki -Müstedi ise hemşiredir. Her ikiside Bakanlar Kurulundan ödeneksiz izinli olarak yurt dışında bulundular. Kamu Hizmeti Komisyonunun görevlerine uygun mevkilerde çalışmak üzere geri çağrılma talebini kabul etmeyerek emekliliklerini talep ettiler.

SONUÇ: Müs-tedilerle ilgili alınan Bakanlar Kurulu kararı incelenlendiğinde Müstedilerin derhal göreve dönmeleri ile ilgili ön koşul içeren bir husus mevcut değildir. Yapılan teklifi red ederek emekliliklerini talep etmişlerdir. Bu durumda emekliliklerini talep ettik-leri tarihe kadar kamu görevlisi sayılmaları gerekir ve 26/77 sayılı yasa altında emeklilik işlemlerinin yapılması gerekir.
Müstediler başvurularında muvaffak olmuşlardır ve Müstedaaleyhlerin Müstedilerin müracaatlarına cevap olarak gönderdiği yazının hükü-msüz ve etkisiz olduğuna ve herhangi bir sonuç doğurmayacağına karar verilir.

Atıfta Bulunuları Yargısal İçtihatlar:

1- YİM 35/78 sayılı Yüksek İdare Mahkemesi kararı. 2- YİM 335/80 sayılı Yüksek İdare Mahkemesi kararı.



HÜKÜM

N. Ergin Salâhi: 171/81 -sayılı başvurudaki müstedi, 1 Temmuz 1959 tarihinde Lefkoşa Genel Hastahanesine (Nicosia General Hospital) doktor olarak atandı ve 5.1.1961 tarihine kadar Lefkoşa Genel Hastahanesindeki görevine devam etti. Müteakiben müstedi Baf Hastahanesine atanarak 1.6-.1962 tarihine kadar Baf Hastahanesinde Medical Officer olarak görev yaptı. Aralık 1963 hadiselerine kadar Baf Hastahanesindeki bu görevine devam etti. Bilâhare Mağusa'da görev alıp Kasım 1965 tarihine kadar Mağusa Hastahanesinde ve daha sonra Lefkoşa Türk- Genel Hastahanesinde Haziran 1967 tarihine kadar doktor olarak görev yaptı. Müstedi, iddiasına göre mesleki ihtisas yapmak amacı ile izinli olarak Kıbrıs'tan ayrıldı. Ayrılmazdan önce 28.6.1967 tarihli bir mektupla durumu Sağlık Servisleri Tali Komitesi T-emsilciliğine Başhekim eli ile ve müteakiben 9.8.1967 tarihli bir mektupla Geriel Komite Başkanlığına bildirdi. Takriben Eylül 1967 tarihinde müstedi İngiltere'de Anastezi ihtisasına başladı ve ödeneksiz izinli sayılması için ilgili mercilere müracaatta bu-lundu. Ancak bu müracaatlarına olumlu bir yanıt alamadı. Bilâhare 498/73 sayılı önerge ile çıkarılan 4815 numaralı Bakanlar Kurulu kararı ile müstedinin geçmiş hizmetlerinin tanınmasına ve gaybubet ettiği yıllar süresince emeklilik maksatları için geçerli -ödeneksiz izinli sayılması tasvip edildi ve karara bağlandı. Daha şonra müstediye ihtisası ile mütenasip bir mevkiye dönme teklifi takriben 22 Haziran 1974 tarihinde Amme Hizmeti Komisyonunca yapılmış ancak 1974 Kıbrıs Barış Harekatı nedeni ile müstedi Kıb-rıs'a dönüş hazırlıklarını yapmakla beraber Kıbrıs'taki yeni ve/veya gelişen durumlar çerçevesinde dönme imkânı bulamamıştı.
Müstediye takriben 11.8.1977 tarihinde ihtisası ile ilgili konu mevkiye dönme teklifi Sağlık Bakanlığı tarafından betekrar yapıldı,- ancak müstedi bu teklifi belirli yönleri ile değerlendirip Kıbrıs'a dönüşün mümkün olamayacağına karar verince 2.4.1979 tarihli bir mektupla durumu izah edip ödeneksiz izinli bulunduğu görevinden ayrılmağa karar verdiğini KTFD Ekonomi ve Maliye Bakanlığın-a Sağlık ve Sosyal İşler Bakanlığı eli ile duyurmuş ve hizmetlerinin hesaplanarak Emeklilik Yasası gereğince emeklilik işlemlerinin yapılmasını talep etmiştir.
Müstedinin yapmış olduğu bu müracaata 6.8.1981 tarih ve SB 262 sayılı ve müstedinin bilgisine ta-kriben 15.9.1981 tarihinde gelen yazıda müstedinin göreve gelemeyeceğini beyan etmiş olması dolayısıyle geçmiş hizmetlerinin emeklilik açısından kabul edilmesinin mümkün olmadığı ve geçmiş hizmetlerinin, kıdem ve diğer muktesep haklarının nazarı itibara al-ınamayacağından emekliye ayrılmasına olanak bulunmadığı hususundaki karar kendisine iletildi.
Müstedi başvurusu ile bu kararın hükümsüz ve etkisiz olduğuna ve herhangi bir sonuç doğuramayacağına dair karar verilmesi isteminde bulunmaktadır.

Müstedaaleyhle-r yapmış oldukları itiraznamelerinde özetle müstedinin geçmiş füli hizmetlerini kabul etmiş, Bakanlar Kurulunun 4815 sayılı kararı uyarınca geçmiş hizmetlerinin emeklilik hizmetlerinden sayılabileceği tevsik edilmiş olmasına rağmen Kıbrıs'ı İzinsiz Terkede-nler Kuralı kapsamına girdiği ve 26/77 sayılı Emeklilik Kuralı geçtiği zaman görev başında bulunmadığı nedenine bağlı olarak emeklilik hakkı kazanmadığı ve emeklilik hakkını yitirdiğini ileri sürmüşlerdir.

171/81 sayılı başvurudaki müstedinin hanımı olan -Kumeysa Özkan Hıfsı nın 172/81 sayılı başvurusu da aynı meyanda olduğu cihetle iki başvuru birleştirilmiştir.
172/81 sayılı başvuruda özetle müstedi 1954 senesinde Lefkoşa Genel Hastahanesine ebe olarak atandığını ve sırası ile Baf Hükümet Hastahanesinde, -Mağusa Türk Hastahanesinde ve en son Eylül 1967 tarihine kadar Lefkoşa Türk Hastahanesinde terfi ederek mesul hemşire olarak görev yaptığını ve takriben Temmuz 1967 tarihinde Kıbrıs haricinde mesleki ihtisas yapmak amacı ile kocası Özkan Hıfsı ile beraber -izinli olarak adadan ayrıldıklarını ileri sürmektedir. Bu müstedi de aynı şekilde ada dışında bulunduğu süre zarfında o zamanki Kıbrıs Türk Yönetimi ile müteaddit yazışmalar yaparak durumunu
bildirmiş ve neticede bu müstedi lehine de 4815 sayılı Bakanlar K-urulu kararı çıkarılarak müstedinin geçmiş hizmetlerinin tanınmasına ve gaybubet ettiği yılların süresinde ve/veya gaybubet edeceği yıllar süresince emeklilik maksatları için geçerli ödeneksiz izinli sayılması tasvip edilerek karara bağlanmıştır. Aynı şeki-lde bu müstediye de 22.6.1974 tarihinde Amme Hizmeti Komisyonunca Kıbrıs'a dönüp Lefkoşa Genel Hastahanesinde göreve başlaması için teklif yapılmış, araya giren Barış Harekâtı nedeni ile o da gelememiş ve neticede betekrar 11.8.1977 tarihinde ihtisası ile -ilgili bir mevkiye dönmek teklifi Sağlık Bakanlığı tarafından yeniden bu müstediye yapılmıştır. Ancak müstedi kocası Özkan Hıfsı gibi 2.4.1977 tarihli bir yazı ile durumunu izah ederek KTFD Ekonomi ve Maliye Bakanlığına yaptığı bir müracaatta geçmiş hizme-tlerinin ve konu Bakanlar Kurulu kararının kaale alınarak, 26/77 sayılı Emeklilik Yasası tahtında, emekliye ayrılması talebinde bulunmuştur. Bu müstediye de 5B.202 sayılı ve müstedinin bilgisine 14.9.1981 tarihinde gelen yazıda "Göreve gelemeyeceğini beyan- etmiş olması dolayısıyle geçmiş hizmetlerinin emeklilik açısından kabul edilmesinin mümkün olmadığı ve geçmiş hizmetlerinin, kıdem ve diğer muktesep haklarının nazarı itibara alınamayacağından emekliye ayrılmasına da olanak bulunmadığı" şeklinde bir karar- iletilmiştir. Müstedi başvurusunda bu kararın etkisiz ve hükümsüz olduğuna ve herhangi bir sonuç doğuramayacağına dair karar verilmesi isteminde bulunmaktadır.

Müstedaaleyhler bu müstediye de itirazlarında aynı yanıtı vererek geçmiş füli hizmetini kabul -etmekle beraber 26/77 sayılı Emeklilik Yasasının 43(1) maddesi yürürlüğe girdiği tarihte fülen Devlet kamu hizmetlerinde görev başında bulunmadığı nedeni ile Emeklilik Yasası kapsamına girmediğini ve 14/70 sayılı Kıbrıs'ı İzinsiz Terkedenler Yasasıııa aykı-rı olarak Kıbrıs'ı izinsiz terkettiği nedenlerine bağlı olarak emeklilik hakkını yitirmiş olduğunu ileri sürmüşlerdir.

Duruşmada taraflar şahit çağırmamışlar sadece konu edilen yazışmaları ve ilgili Bakanlar Kurulu kararlarını ibraz ederek hukuki argumanl-ar üzerinde durmuşlardır.

Geçici Türk Yönetimi Meclisinin 25.3.1970 tarihli oturumunda geçirilen ve 10.4.1970 tarihinde yayınlanan 14/70 sayılı Kıbrıs'ı İzinsiz Terkedenler Kuralına göz atıldığında bu Kural ana hatları ile Kıbrıs'ı izinsiz terkeden veya i-zinleri hitamında adaya dönmeyen memurların Cemaat bütçesinden maaş almalarını gerektirecek göreve atanmamalarını öngörmektedir. Ancak bu gibi memurların mazaret beyan etmeleri ve mazaretlerinin kabul edilmesi halinde yeniden göreve atanabilecekleri de Yas-anıiı 4. maddesinde görülmektedir. İlgili Yasanın bütün maddeleri tetkik edildiğinde bu gibi memurların istifa etmiş kabul edildikleri veya görevlerine son verildiği hususunda herhangi bir hüküm içermediği görülür. Bu durumda statü yönünden bu bu gibi memu-rların durumlarının ne olduğunun incelenmesi gerekir. İstifa etmemiş, tardedilmemiş bir memur hukuken görev başında ol dahi 26/77 sayılı Yasanın öngördüğü anlamda hukuken görevle irtibatını kesmeyen bir memur durumunda olması gerekir. Bu husus YİM 35/78 sa-yılı kararda ve bilâhare YİM 335/80 sayıiı kararda inceenmiştir. YİM 35/78 sayılı kararda şöyle denmektedir:
"İlgili mercilerce azledilmediği veya müstefi addedilmediği sürece yukarıda belirtilen olgular ışığında müstedi, aleyhine herhangi bir tedbir alınm-ayan bir kamu görevlisidir. Müstedi aleyhine statüsü ile ilgili olarak herhangi bir tedbir alınmadığına göre müstedinin elan bir kamu görevlisi olarak kabul edilmesi kaçınılmazdır. 26/77 sayılı Emeklilik Yasası hükümlerine göre emekliye ayrılma ve emeklili-k haklarından yararlanma haklarına sahiptir."
Önümüzdeki 171/81 ve 172/81 sayılı başvuruların olgularına göz attığımızda; müstedilerin sırası ile 1.7.1959 tarihinden Temmuz 1967 tarihine ve 1954 yılından Temmuz 1967 yılına kadar kesintisiz olarak görev yap-tıkları ve Temmuz 1967'de adadan izinli olarak ayrıldıkları, izinleri hitamında geri adaya dönmedikleri görülmektedir. Müstediler ada haricinde iken her biri ayrı ayrı dallarda ihtisas yapmakta olduğunu ilgili mercilere bildirmiş ve izin talep etmişlerdir.- İlkin izinleri uzatılmamış müteakip yazışmalar neticesi Bakanlar Kurulunun 3930 sayılı ve 12.9.1972 tarihli kararında müstedilerin özel sebepleri dolayısıyle adadan ayrıldıkları ve ihtisas yaptıkları dikkate alınarak adaya avdet ettiklerinde ihtisaslarına- uygun görev verilmesi kararına varıldı. Bilâhare Bakanlar Kurulu aldığı 4815 sayılı bir karar ile müstedilerin statüsünü açıklığa kavuşturmuştur. Emare olarak ibraz edilen karar şöyledir:

"(Önerge No.498/73)
KARAR NO:Yürütme Kurulu, Dr. Özkan Hıfsı ile -eşi Kumeysa Özkan'ın geçmiş hizmetlerinin tanınması ve gaybubet ettikleri yıllar süresince (emeklilik maksatları için geçerli) ödeneksiz izinli sayılmalarını tasvip etti."

İbraz edilen delillerin tetkikinden görülebileceği gibi m-üstedilerin izinli olarak adadan ayrıldıktan sonra görevlerinden istifa etmediler, izinleri hitamında geri dönmedikleri için azledilmediler ve haklarında görevden çıkarılmaları için herhangi bir işlem yapılmadı. Bilâkis yukarıda alıntısı yapılan 4815 sayıl-ı karar ile ödenekli izinli kamu görevlisi oldukları karara bağlanmıştır. Bu kararda derhal göreve dönmeleri hususunda bir ön koşul da mevcut değildir. Bilâhare müstedilere 11.8.1977- tarihli Amme Hizmeti Komisyonu tarafından ihtisaslarına uygun yeni bir g-öreve atanmaları hususunda teklif yapılmıştır. Ancak müstediler yeni teklif edilen görevi kabul etmeyerek 2.4.1979 tarihinde emekliliklerini talep etmişlerdir. Müstediler emekliliklerini istedikleri tarihe kadar istifa etmemişler ve fülen göreve devam etme-dikleri süreler için haklarında herhangi bir işlem yapılmamış ve müstafi addedilebilecek durumları da mevcut değildir. Bu durumda müstediler emekliliklerini talep ettikleri tarihe kadar hukuken kamu görevlisi sayılmaları gerekir. Bu nedenle müstedilerin ad-a dışında geçirdikleri süreler dışında füli hizmet yılları dikkate alınarak kendilerine 26/77 sayılı Yasanın kapsamı altında şayet füli hizmet yılları hale göre emeklilik veya ikramiye hakkı kazandırıyorsa konu yasa altında gerekli işlemlerin yapılması ger-ekir.

Yukarıda söylenenler ışığında müstediler başvurularında muvaffak olmuşlardır.

Netice olarak birleştirilmiş 171/81 ve 172/81 sayılı başvurularda ayrı ayrı başvuru konusu edilen ve 6.8.1981 tarihli ve SB 202 sayılı ve müstedilerin bilgisine 14.9.1981- tarihinde gelen ve müstedilerin 2.4.1979 tarihli müracaatlarına cevap olarak müstedaaleyhlerin "göreve gelemeyeceğini beyan etmiş olması dolayısıyle geçmiş hizmetlerinin emeklilik açısından kabul edilmesine imkân olmadığı ve geçmiş hizmetlerinin, kıdem ve- diğer muktesep haklarının nazarı itibara alınamayacağından emekliye ayrılmaları olanağı olmadığı" hususundaki kararlarının hükümsüz ve etkisiz olduğuna ve herhangi bir sonuç doğuramayacağına karar verilir.


(N. Ergin Salâhi) (Niyazi F. Korkut) - (Aziz Altay)
Yargıç Yargıç Yargıç

7 Şubat 1983





- 151 -



Full & Egal Universal Law Academy