Yüksek İdare Mahkemesi Numara 168/1998 Dava No 3/2002 Karar Tarihi 27.02.2002
Numara: 168/1998
Dava No: 3/2002
Taraflar: Dr. Ülker Yıldızhan ile Çalışma ve İskan Bak.
Konu: Tahsis iptali istemi
Mahkeme: YİM
Karar Tarihi: 27.02.2002

-
D.3/2002 YİM 168/98
Yüksek İdare Mahkemesinde
Anayasanın 152. Maddesi Hakkında.
Mahkeme Heyeti: Metin A. Hakkı, Mustafa H. Özkök, Seyit A. Bensen.
Davacı: Dr. Ülker Yıldızhan, Lefkoşa
- ile -
Davalı: 1. KKTC -Çalışma ve İskan Bakanlığı vasıtası ile KKTC.,
Lefkoşa
2. Saptama Değerlendirme ve Tazmin Komisyonu vasıtası ile
KKTC., Lefkoşa.
3. Tapu ve Kadastro Dairesi Müdürlüğü vasıtası ile KKTC.,
Lefkoşa
A r a s ı n -d a.
Davacı namına: Avukat Süleyman Dolmacı
Davalılar namına: Savcı Gülser Akanyeti
İlgili Şahıs (1) namına: Avukat Menteş Aziz
İlgili Şahıs (2) namına: Avukat Hasan Balman.


------------------


H Ü K Ü M


Metin A. Hakkı: Davacı 21.10.1998 tarihinde, A-nayasanın 152. maddesine istinaden Yüksek İdare Mahkemesi olarak oturum yapan Yüksek Mahkemede Davalılar aleyhine dosyaladığı yukarıda ünvan ve sayısı gösterilen dava ile Mahkemeden aynen aşağıdaki şekilde karar talep etti:

"1. Davalıların münferiden- ve/veya müştereken, dava
konusu 10 İsmail Beyoğlu Caddesi, Kocatepe Mahallesi
Lapta Girne Pafta/Harita: XI,23 E1.E2 parsel
152/5+152/1/1 veya eski parsel 152/5 (152/1'den
geçit hakkı) tafsilatlı gayrımenkul ve/veya evi-
davacının annesinin tahsislere mülkiyet T Cetveline
işleyen ve/veya kaydeden karar ve/veya kararlarının
ve/veya işlem, ve/veya işlemlerinin tamamen etkisiz
ve hükümsüz olduğuna ve herhangi bir sonuç
doğurmayaca-ğına dair Muhterem Mahkemece karar
verilmesi.

2. Davalıların münferiden ve/veya müştereken 1.
paragrafta tafsilatı verilen gayrımenkul evi
tereke dışındaki kişi ve/veya kişilere ve/veya
Hatem Yıldızhan'a ve/veya Y-ücel Uzuner'e veren
ve/veya koçan eden karar ve/veya kararlar ve/veya
işlem ve/veya işlemlerin etkisiz ve hükümsüz
olduğuna ve herhangi bir sonuç doğuramayacağına
ve/veya Yücel Uzuner adındaki bu gayrımenkule
ai-t 3619 no'lu koçanın iptal edilmesine dair
Muhterem mahkemece bir karar verilmesi.

3. Müteveffa davacının babası Derviş Abdurrazak n/d
Derviş Yıldızhan'ın eşdeğer mal yasası altındaki
hakları sebebi ile adına T Cetveli ta-nzim edilip
işlem gördükten sonra, vefatı ile dava konusu mal
üzerinde yeni ve/veya ileri işlemler yapılmasının
ve/veya her ne suretle olursa olsun davacının
annesi Hatem Yıldızhan ve/veya eniştesi Yücel
Uzune-r adına işlem görüp Yücel Uzuner'e koçan
verilmesi işleminin yapılmaması gerekli bir ihmal
ve/veya yasa dışı uygulama ve/veya işlem olduğu
cihetle müteveffa adına mevcut T Cetveli dışındaki
tüm işlemlerin ve/veya koçanın- iptaline karar
verilmesi hususunda Mahkeme Emri veya Hükmü".

Mezkûr davanın Davalılara tebliğini müteakip Davalılar, 16.9.1999 tarihinde ön itiraz da içeren bir Müdafaa Takriri dosyalamışlardır. Davalılar ön itirazları ile Davacının yakınm-a konusu yaptığı işlemlerin bilgisine geldikten sonra 75 gün içinde Yüksek İdare Mahkemesine başvurmadığını, bu davayı 75 günlük hak düşürücü süre geçtikten sonra dosyaladığını, dolayısıyla davanın daha ileri gidemeyeceğini iddia edip masraflarla reddolunm-asını talep etmişlerdir. Davalılar keza bu dava ile Davacının, iptalini talep ettiği eylemler, Davacının bilgisine geldikten sonra Girne Kaza Mahkemesinde, Özel Hukuk sahasında bir dava dosyaladığını ve bu gerçek muvacehesinde Kamu Hukuku veya İdare Hukuk-u sahasında yukarıda ünvan ve sayısı gösterilen davayı 75 günlük hak düşürücü süre geçtikten sonra tekrar dosyalayamayacağını iddia etmişler ve davanın iptalini talep etmişlerdir.

Dava dosyalandıktan sonra muayyen bir safhada İlgili Şahısların bu dav-a ile yakın ilgisi olduğu Mahkemece görüldüğünden sözü edilen kişiler de İlgili Şahıs olarak bu davaya Mahkemece dahil edilmişlerdir. İlgili Şahıs No.1 avukatı vasıtası ile davaya 17.9.1999 tarihinde bir Müdafaa Takriri dosyalamış ve özetle Davalıların d-osyaladığı Müdafaa Takririni benimsemiştir. 2. İlgili Şahıs ise herhangi bir Müdafaa Takriri dosyalamamıştır.

Davanın talimatı 20.12.1999 tarihinde gerçekleşmiş, duruşması ise 16.1.2002 tarihinde ele alınmıştır. 16.1.2002 tarihinde dava duruşma o-larak ele alındığında, tüm taraflar Mahkemede avukatları vasıtası ile temsil edilmiş ve taraflar, aralarında olgularla ilgili ihtilâf olmadığını Mahkemeye bildirmişlerdir. Aralarındaki ihtilâfın hukuksal olduğunu beyan ettikten sonra karşılıklı muvafakat ç-erçevesinde dosyada duran ve evraklardan oluşan ceman 27 adet emareyi Mahkemeye ibraz ederek davanın kökeninde yatan olguları da aynı şekilde Mahkemeye aktardıktan sonra hitabelerini yapmakla yetinmişlerdir. Hiçbir taraf Mahkemeye şifahî şahadet ibraz etm-emiştir. Karşılıklı mutabakat çerçevesinde tarafların Mahkemeye aktardığı ve bu davanın kökeninde yatan ihtilâfsız olguların aşağıdaki şekilde özetlenmesi mümkündür:

Dava konusu gayrımenkul Girne Kazasında, Lapta'da, Kocatepe Mahallesinde, 3619 kayı-t numaralı ve takriben 3 evlek 2450 ayakkare alanı olan ve üzerinde de 2 katlı bir hane bulunan bir gayrımenkuldür. Bu husus emare 20'de açıkca görülmektedir. Sözü edilen gayrımenkul Rum malı olup 1974 Barış Harekatı neticesi mülkiyeti Devlet'e kalan bir- maldır ve 6.10.1974 tarihinde müteveffa Derviş Abdurrazak n/d Derviş Yıldızhan'a Davalılarca tahsis edildi. Emare 1 tahsis belgesine göre evde ikamet eden aile nüfusu 5 idi ve bunlar rahmetli Derviş Abdurrazak, bilâhare vefat eden annesi, Davacının anne-si (2. İlgili Şahıs), rahmetli Derviş Abdurrazak'ın kızı Ünsal Uzuner (I. İlgili Şahsın eşi) ve Davacı idi. Davacı, müteveffa Derviş Abdurrazak ve müteveffanın eşi olan 2'inci İlgili Şahsın oğludur. Rahmetli Derviş Abdurrazak 1963 Lapta göçmenlerindendi -ve 1974 öncesi Lefkoşa'da, emare 26'da görülen Haydarpaşa Mahallesinde 106 kayıt numaralı bir gayrımenkulün de sahibi idi ve 1974 öncesi burada Lefkoşa'da ikamet ederdi. Rahmetli Derviş Abdurrazak'ın Lapta'da emare 5'de görülen bir gayrımenkulü daha vardı- ki bu gayrımenkul 1963 olaylarında Rumlar tarafından hasara uğratılmıştır. Bu münasebetle rahmetli Derviş Abdurrazak hasar puanı alma hakkına haiz oldu. Bu gerekçe ile rahmetli Derviş Abdurrazak'a emare 5'de görülen "T" cetvelleri 1991 yılında ismine ta-nzim edilerek gönderildi ve dava konusu Lapta'da bulunan emare 20'de görülen eve 774.418 puan kıymet biçildi. Lapta'da hasara uğrayan kendi malına da 58.959 hasar puanı takdir edildi. Bilâhare rahmetli Derviş Abdurrazak, 6.8.1992 tarihinde emare 27 olarak- önümüzde duran belgeye göre Davalılara müracaat ederek kendinin hasar puanlarını, buna ilâveten oğlu Davacının emare 6'da görülen 349.888 adet mücahit puanlarını da kullanarak ve eksilen puanları da satın alarak tamamlamak suretiyle izin istedi ve Lapta'd-a bulunan dava konusu evin koçanının kendine verilmesini talep etti. Rahmetli Derviş Abdurrazak emare 27 olarak görülen 6.8.1992 tarihli müracaatına Davalılardan herhangi bir yanıt alamadan 31.7.1994 tarihinde vefat etti. (emare 7)

Derviş Abdurrazak-'ın 1994'de vefatından sonra İlgili Şahıslar emare 8,9 ve 10'da görülen belgeler ile Davalılara müracaat ederek rahmetlinin vefatından sonra eşi 2. İlgili Şahsın Lapta'da emare 20'de görülen evde ikamet ettiğini Davalılara bildirdiler ve damadı olan 1. İlg-ili Şahsın puanlarının da kullanılması suretiyle sözü edilen gayrımenkulün koçanının İlgili Şahıs No.1'e verilmesini talep ettiler ve buna paralel olarak da 2. İlgili Şahıs (müteveffanın eşi) kızı ve 1. İlgili Şahsın eşine emare 11'de görülen vekaletname -tanzim edilerek işlerin yürütülmesi için yetki verildi. Bu durumda Davalılar emare 12'de görülen ve bu dava ile iptali talep edilen kararı aldı ve Lapta'daki dava konusu evin Derviş Abdurrazak'ın "T" cetvelinden (ölmesi hasebi ile) çıkarılarak eşi 2. İlgi-li Şahsın evde ikamet etmesi nedeni ile ona "T" cetveli tanzim edilerek işlem yapılmasına karar verildi. Akabinde emare 14 "T" cetveli tanzim edildi ve İlgili Şahıs I'in mücahit ve eşdeğer puanlarının kullanılması ve eksilen puanlar da İlgili Şahıs 2 tara-fından satın alınarak karşılanması sureti ile İlgili Şahıs No.I ve müteveffa adına 16.10.1995 tarihinde yeni bir "T" cetveli tanzim edildi ve bu yeni çıkan "T" cetveli I. İlgili Şahsa 18.10.1995 tarihinde tebliğ edildi. Bilâhare emare 18'de görünen koçan -başvuru dilekçesi, her iki İlgili Şahıs tarafından tanzim edilerek imzalanıp koçan talep edildi ve gerekli puanların yukarıda gösterildiği şekilde karşılanmasını müteakip emare 20'de görünen koçan, İlgili Şahıslar adına 3.11.1995 tarihinde hisseli olarak i-sdar edildi. Akabinde 9.11.1995 tarihinde Tapu'da yapılan muamele ile İlgili Şahıs 2, vekili vasıtası ile sözü edilen gayrımenkuldeki hissesini damadı İlgili Şahıs 1'e hibe etti ve bu suretle İlgili Şahıs No.1 konu gayrımenkulün kâmilen kayıtlı mal sahibi- oldu. İlgili Şahıslar rahmetli Derviş Abdurrazak'ın hasar puanlarını kullanmadılar.

Davanın olguları ile ilgili, tarafların Mahkemeye yaptığı beyanlardan ve keza önümüze emare 21,22,23 ve 24 olarak ibraz edilen evraklardan görülmektedir ki; bu dava-da İlgili Şahıs 2 olarak görülen Hatem Yıldızhan, Girne Kaza Mahkemesinde 1996 senesinde, bu davada İlgili Şahıs 1 durumunda bulunan damadı Yücel Uzuner ve onun karısı, (Davacının kızı) Ünsal Uzuner aleyhine 1019/96 sayılı bir dava ikame ederek, özetle dav-a ve ihtilâf konusu koçanın, Davacının bu kişilerce yanıltılmak suretiyle vermiş olduğu onay ve imzaladığı belgelere istinaden temin edildiğini, bu şekilde Davacının diğer varislerinin (meselâ oğlu bu davadaki Davacının) hissesinin de gasbedilerek yasalara- aykırı bir şekilde temin edildiğini iddia ederek inter alia bu koçanın iptalini talep etmiştir. Müdafaa Takriri bu iddiaları reddetmektedir. Girne'deki davadaki layihalar bilâhare 1998 senesinde Girne Kaza Mahkemesinin izni ile tadil edilmiş ancak Girne-'deki dava henüz neticelenmemiştir. Tarafların müştereken yaptıkları beyana göre Girne Kaza Mahkemesindeki dava henüz karara bağlanmamış açıkta durmaktadır ve önümüzdeki davada verilecek karara göre işlem görecektir. Bu olgular ve yukarıda sözü edilen em-arelerden sabit olmuştur ki bu dava ile Davacı tarafından iptali talep edilen Davalıların karar ve işlemleri en geç 1996 yılında Davacının bilgisine gelmiş ancak Davacı, Anayasanın 152 (3) maddesinde öngörülen 75 günlük süreyi geçirdikten sonra 1998 senes-inde önümüzdeki davayı dosyalamıştır.

Davacı taraf Mahkemeye yaptığı hitabesi esnasında bu dava ile iptali talep edilen karar ve işlemlerin "yoklukla malul" diğer bir deyişle yasaya açıktan açığa aykırı olduğundan 75 günlük hak düşürücü süre geçtik-ten sonra dosyalanmasının mühim olmadığını çünkü yapılan bu işlemlerin doğrudan doğruya uygulamakla yükümlü olduğumuz İskân; Topraklandırma ve Eşdeğer Mal Yasasının ruhuna ve özüne ters olduğunu iddia ederken ve İlgili Şahıs 2 tarafından Mahkemede bulunan -avukat bu görüşü aynen paylaşırken, buna karşılık, tam zıt olarak İlgili Şahıs 1'i Mahkemede temsil eden avukat bu görüşün tersini savunmuştur.

Davayı karara bağlamak için önce şikayet konusu bu davadaki karar ve eylemlerin "yoklukla malul" olup ol-madığına karar vermemiz yerinde olacaktır. "Yoklukla malul" karar ve eylemler nedir ve bu davada yakınma konusu yapılan işlemler bu sınıftan mıdır? Bu husus birçok geçmiş kararlarda incelenip karara bağlanmıştır, (Misal olarak Bak: YİM 5/76 ve YİM 124/96- (D.4/2001) ancak yine de Prof. Dr. Şeref Gözübüyük'ün Yönetsel Yargı isimli eserinin 12. baskısında paragraf 173'de yer alan şu alıntıya yer vermek yerinde olacaktır:

"Yönetimin bir işlem yaparken, hukuka uygun hareket
etmesi gerekir. Yönetsel- işlemlerde sakatlık,
yönetimin hukuka uygun hareket etmemesinden,
ya da o işlemi yaparken iradesinde meydana gelen
bozukluklardan doğabilir. Bütün bozukluklar ayni
derecede yönetsel işlemi etkilemez. Bazı sakatlıklar,
yönetse-l işlemin geçerliğine herhangi bir etkide
bulunmaz. Bu gibi işlemler hukuka aykırı sayılmakla
beraber iptali gerekmeyen işlemlerdir. Bazı
sakatlıklar, işlemin iptalini gerektirebilir.
Bunlar iptali istenebilen 'sakat' ya da 'bozuk'-
işlemlerdir. Bunlar iptal edilinceye kadar geçerli
olan işlemlerdir. Buna karşın yönetsel işlemlerden
üçüncü kümeyi sakatlıkları çok ağır olan 'yok
hükmünde' bulunan yönetsel işlemler oluşturur.
Bunlara 'batıl' işlemler de de-nir. Bunların
sakatlıkları o kadar ağırdır ki, hukuk açısından
doğmamış sayılır, yok hükmündedir. Bunlar ilgililer
hakkında hüküm ifade etmezler. Bir işlemin, iptali
istenebilen bir sakatlığı mı, yoksa yok hükmünde
olan bir sa-katlığı mı var, bunu kestirmek her zaman
kolay olmamaktadır.
Burada dikkat edilmesi gereken durum,
açıklanmış olan iradenin 'hukuksal varlığından'
söz edilip edilmiyeceğidir. Açıklanan irade hiçbir
hukuksal sonuç doğurmu-yorsa, başka bir deyişle
geçerli değilse, ya da işlem açıkça yasaya aykırı
veya yönetimin açıkça yapamayacağı işlemlerden ise
yok işlemle karşı karşıyayız demektir". (underline
supplied)

Dava konusu gayrımenkul rahmetli D-erviş Abdurrazak'a sadece tahsis edilmiş olsa, Derviş Abdurrazak'ın vefatı ile tahsisin eşi Hatem Yıldızhan'a çevrilmesi ilgili yasa hükümleri ile uyum içinde olacaktı. Ancak bu meselede konu gayrımenkul Derviş Abdurrazak'ın vefatından önce tahsiste kalm-ayıp Derviş Abdurrazak ismine "T" cetveli çıkarılmış ve ona dahil edilmiştir. "T" cetvelinin çıkarılması ise mülkiyet teminine yönelik ileri bir adımdır. Dolayısıyla Derviş Abdurrazak'ın vefatı sebebi ile Derviş Abdurrazak'ın Davacı gibi diğer varislerin-de mahrum edilerek konu malın rahmetli Derviş Abdurrazak'ın "T" cetvelinden iptal edilmeden eşi İlgili Şahıs 2'nin ismine yeni bir "T" cetveli tanzim edilerek o "T" cetveline konması yanlış bir işlemdir ve yasaya doğrudan doğruya ters bir işlemdir. Bu dur-umda işlemler "yoklukla malul" olarak telâkki edilmeli ve bu dava bunun ışığında karara bağlanmalıdır. Yoklukla malul olan idari işlemler aleyhine dava açma süresi ise 75 günlük zaman süreci ile sınırlı değildir. Bu hususta Prof. Forsthoff The Administr-ative Act isimli kitabında,

'..... The person concerned, however, is not confined
to the formal legal remedies. He may contest the
nullity of the act at any time even outside of the
formal procedure of review' demektedir.
-(Bak: sayfa 28-29).

Aynı şekilde Zaim Necatigil, Kuzey Kıbrıs Türk
Cumhuriyetinde Anayasa ve Yönetim Hukuku isimli eserinde
sayfa 97'de aynen şöyle demektedir:


'.... Yüksek İdare Mahkemesi, 18 Mart 1977 gün ve
YİM 5/1976 sa-yılı kararında yönetsel organın aldığı
kararın "esaslı bir şekilde sakat" olması nedeniyle
"yoklukla malul" sayılması halinde 75 günlük sürenin
aşılmış olmasına rağmen davanın açılabileceğini
karara bağlamış bulunmaktadır'.


-Netice olarak önümüzdeki davanın, Davacının yakınma konusu yaptığı karar ve işlemler bilgisine geldiği tarihten itibaren 75 gün içinde dosyalanmadığı ve dolayısıyla hak düşürücü süre geçtikten sonra dosyalandığı ve bu münasebetle davanın ileri gitmeden ipt-al edilmesi gerektiği görüşünü paylaşmamıza olanak yoktur. Davanın esasına bakıldığında ise Davalıların şikayet konusu karar ve eylemleri ile rahmetli Derviş Abdurrazak'ın oğlu ve varisi olan Davacının, rahmetlinin miras hakkından mahrum bırakılarak İskân-, Topraklandırma ve Eşdeğer Mal Yasasına ters işlemler ile şikayet konusu kararın alındığı ve koçan isdar edildiği gerçeği karşısında ve geçmişte bu Mahkemenin verdiği benzeri bir içtihat olan YİM 168/91 (D.31/95) sayılı karar doğrultusunda Davacının talep-leri kabul olunmalı ve bu dava ile talep ettiği kararların leyhine verilmesi gerektiği görüşündeyiz.

Davalılar ve İlgili Şahıs 1 tarafından öne sürülen Davacının Girne Kaza Mahkemesinde, Özel Hukuk sahasında dava açtı diye Yüksek İdare Mahkemesinde b-u davayı açamaz iddiasına gelince: Davalılar ve İlgili Şahıs 1 bu iddialarını herhangi bir içtihat ile desteklememişlerdir. Bu gerçek karşısında bu iddia ile de tatmin olmadık. Netice olarak Davacı leyhine talep ettiği kararların verilmesi taraftarıyız -ve:

1) Davalıların dava konusu 10 İsmail Beyoğlu Caddesi
Kocatepe Mahallesi, Lapta, Girne, Pafta/Harita
XI,23, E.1.E.2, Parsel 152/5+152/1/1 veya eski
Parsel 152/5 (152/1'den geçit hakkı) gayrımenkul
ve/veya evi Da-vacının annesinin tahsisten
mülkiyet "T" cetveline işleyen ve/veya kaydeden
karar ve/veya kararların ve/veya işlem, ve/veya
işlemlerin tamamen etkisiz ve hükümsüz olduğuna
ve herhangi bir sonuç doğuramayacağına karar
- verilir.

2) Davalıların yukarıda 1. paragrafta tafsilâtı
verilen gayrımenkul evi Tereke dışındaki kişi
ve/veya kişilere ve/veya Hatem Yıldızhan'a
ve/veya Yücel Uzuner'e veren ve/veya koçan eden
karar ve/v-eya kararlar ve/veya işlem ve/veya
işlemlerin etkisiz ve hükümsüz olduğuna ve
herhangi bir sonuç doğuramayacağına Yücel Uzuner
adındaki bu gayrımenkule ait 3619 nolu koçanın
hükümsüz ve etkisiz olduğuna ve herhangi bir -
sonuç doğuramayacağına karar verilir.


Dava masrafları ile ilgili olarak da meselenin tüm ahval ve şeraitini gözönünde bulundurarak herhangi bir emir vermemeyi uygun gördük.




Metin A. Hakkı Mustafa H. Özkök Seyit A. Bensen
Y-argıç Yargıç Yargıç


27 Şubat, 2002






-


9



-


Full & Egal Universal Law Academy