Yüksek İdare Mahkemesi Numara 168/1986 Dava No 58/1987 Karar Tarihi 21.12.1987
Numara: 168/1986
Dava No: 58/1987
Taraflar: Mustafa Güryel vd ile İs. Bak. Vd
Konu: Fiili tasarruf, yasal tasarruf olmadığından sahibine herhangi bir yasal hak bahşetmez.
Mahkeme: YİM
Karar Tarihi: 21.12.1987

-D.58/87 YİM 168/86
Yüksek İdare Mahkemesi Olarak Oturum Yapan
Yüksek Mahkemede
Yargıç Aziz Altay Huzurunda
Anayasanın 152. maddesi hakkında

Müstedi: 1. Mustafa Güryel, Girne
- 2. Resmiye Orhan şahsen ve/veya Mustafa Orhan Terekesinin
Tereke İdare memuru sıffatıyle, Girne
- ile -
Müstedaaleyh:1. KKTC İskan Bakanlığı, Lefkoşa.
2. Saptama Değerlendirme ve Tazmin Komisyonları
vasıtasıyle KKTC Bakanlar Kurulu,- Lefkoşa
A r a s ı n d a.

Müstedi namına: Rifat Çomunoğlu
Müstedaaleyh namına: Ali F. Yeşilada
İlgili Şahıs namına: Özkul Özyiğit ve Hasan Sözmener

Yasa Maddesi: 41/77 -sayılı İskan, Topraklandırma ve Eşdeğer Mal Yasasının 40A(3) maddesi.

İstemin Özeti: Başvuru konusu taşınmaz malın Müstedaaleyhler tarafından Müstedilere kiralanmasının ve güney mal varlıklarına karşılık bırakılmama- sının yapılmaması gereken bir ihmal ol-duğuna ve ilgili şahsa verilen kesin tasarruf belgesinin hükümsüz ve etkisiz olduğuna ve herhangi bir sonuç doğurmayacağına karar verilmesi istemi.

OLAY: Başvuru konusu taşınmaz mal, 1975 yılında 2. Müstediye tahsis edildi. 1980'de norm fazlası olduğu ger-ekçesi ile geri alınmasına rağmen 2. Müstedinin tasarrufunda kalmağa devam etti. 1984 tarihine kadar kira sözleşmesi tahtında 2. Müstedinin tasarrufunda bulundurduğu taşınmaz mal, 2. Müstedinin ölümünden sonra eşinin tasarrufuna geçti. Ancak 2. Müstedinin -tanığı konu malı tasarrufunda bulundurduğu iddiasını teyit etmemektedir. Kayınpederinin leyhine feragat ettiği 1. Müstedi, konu malın kendisine verilmesi için Müstedaaleyhe müracaat etti ve müracaatını feragatnameye dayandırdı.

SONUÇ: Mahkemeye emare 1 ve- emare 2 olarak sunulan kira sözleşmelerinden ve sunulan tüm şahadetten kira sözleşmesinin 1984 de sona erdiği kanaatına varırım. Kira sözleşmesinden sonra yeni bir kira sözleşmenin yapılmadığından kira süresi sona eren taşınmaz mal İskan işlerinden soruml-u Bakanlığın kontrol ve tasarrufuna geçmiştir. Tahsis, kira, yasal tasarruf veya başka idari bir karardan kaynaklanan yasal tasarrufu olmayan Müstedi 2'nin Müstedi 1'e verdiği feragatnamenin de yasal geçerliliği olamaz. Fiili tasaruf yasal tasarruf olmadığ-ına göre böyle bir tasarruf 2. Müstediye herhangi bir yasal hak bahsetmemektedir. Eşdeğer açısından müracaat etme hakları düşünüldüğünde ise, Müstedilerin "T" cetvelleri henüz düzenlenmemekle birlikte güneyde bıraktıkları taşınmaz malların toplam puan değe-ri, Kuzeyde bulundurdukları malların toplam değerinden az olduğu şahadet- ten anlaşılmaktadır.
Müstedilerin konu malda meşru menfaatleri olmadığından baş- vuru reddolunur.

Atıfta Bulunulan Yargısal İçtihatlar:
1- YİM 3/84 sayılı Hatice Arşanlı ile KK-TC İskan Bakanlığı arasındaki
Yüksek İdare Mahkemesi kararı.
____________________


H Ü K Ü M

1. Müstedi, 2. müstedinin damadı olup her ikisi de güney göçmenidirler. 2. müstedi başvuruyu şahsen ve müteveffa eşi Mustafa Orhan adına dosyalamıştır.

-Müstediler dosyaladıkları bu başvuru ile Yeşiltepe köyünde harita 12/9 W2 parsel 420/2/1/1 olan takriben 2 dönümden ibaret taşınmaz malın kendilerine kiralanmamasının ve güney mal varlıklarına karşılık kendilerine bıra- kılmamasının yapılmaması gereken bir- ihmal olduğuna veya konu mal için ilgili şahıs olan Esen Cemal isimli şahsa kesin tasarruf belgesi verilmesinin hükümsüz ve etkisiz olduğuna ve herhangi bir sonuç doğuramıyacağına karar verilmesini istediler.

Müstedaaleyhler bir itirazname dosyaladılar -ve konu malın ilgili şahsa verildiği tarihte müstedilerin tahsislerinde veya yasal tasarruflarında olmadığını, bu nedenle hiçbir meşru menfaatları bulunmadığını, her halukarda halen

ellerinde bulundurdukları kaynakları karşılayacak yeterli pu-anları olmadığından başvuru konusu mal için herhangi talepte bulunamayacaklarını ileri sürdüler.

Başvurunun duruşmasında bizzat şahadet veren 1. müstediye göre başvuru konusu taşınmaz mal 1975 yılında 2. müstediye tahsis edildi ve norm fazlası kabul edil-erek rezerve alındığı 1980 yılına kadar onun tahsisinde kaldı. Ancak bu tahsisin yapıldığını kanıtlayan herhangi bir belge yoktur. Konu mal daha sonra 1.7.1981 tarihinden 30.6.1982 tarihine kadar 1 yıllığına ve 1.7.1983 tarihinen 30.6.1984 tarihine kadar y-ine 1 yıllığına olmak üzere 2. müstedinin kocası ve 1. müstedinin de kayınpederi olan Mustafa Orhan'a icar edildi. 30.9.1984 tarihinde sözleşme sona erince konu mal, yapılan müteaddit müra- caatlara rağmen, ne Mustafa Orhan'a ne de müstedilere icar edildi.- Buna rağmen konu mal ilgili şahsa kiralandığı 1.9.1986 tarihine kadar ilkin Mustafa Orhan'ın ve onun vefat ettiği 1985 tarihinden sonra da eşi olan 2. müstedinin tasarrufunda kalmaya devam etti. Burda hemen belirtmek gerekir ki müstedilerin kendi tanıklar-ı olan İlyas Muştu, 2. müstedinin 1985 tarihinden sonra konu malı hiçbir şekilde ekmediğini veya kullanmadığını belirtti. Böylece bundan da görü- leceği gibi 2. müstedinin 1.9.1986 tarihine kadar konu malı tasarrufunda bulundurduğu iddiası, kendi tanığı ta-rafından teyit edilmemektedir.

1. Müstedinin yine şahadetine göre İskan Bakanlığına hitaben yazdığı 17.10.1984 tarihli bir yazı ile kayınpederi Mustafa orhan'ın kirasında bulunan konu malın, mal değer belgesine karşılık olarak kendisine verilmesini isted-i, 1. müstedi bu yazısına, kayınpederi Mustafa Orhan'ın konu mal için 1. müstedi lehine vermiş olduğu 14.8.1984 tarihli bir feragatnameyi de ekledi. Saptama, Değerlendirme ve Tazmin Komisyonuna intikal ettirilen bu yazının altına Komisyon Başkanı 20.10.198-4 tarihinde aşağıdaki talimatı yazdı:

"Envanter ve İstatistik Şubesi,
Kira mukavelenamesini isteyiniz ve DBİT ile işleme koyunuz."

1. Müstedinin müracaat ettiği 17.10.1984 tarihinde veya daha sonra konu mal, Mustafa Orhan'ın icarında olmadığı için Sapta-ma, Değerlendirme ve Tazmin Komisyonuna herhangi bir icar sözleşmesi ibraz edilemedi ve dolayısıyle, haklı olarak, Komisyon Başkanının talimatı doğrultusunda herhangi bir işlem yapılmadı.

Görüleceği gibi, 1. müstedi talebini kayınpederi Mustafa Orhan'ın -vermiş olduğu feragatnameye dayandırmıştır. 1. müstedi, Mustafa Orhan'ın 2. kira sözleşmesinin 30.9.1984 tarihinde sona erdiğini iddia etmiş ise de mahkemeye

emare 1 ve emare 2 olarak ibraz edilen iki sözleşmenin tetkikinden ve tüm şahadetten sürenin -30.6.1984 tarihinde sona erdiği kanaatine varmiş bulunuyorum. 41/77 sayılı İskan, Topraklandırma ve Eşdeğer Mal yasasının 40A(3) maddesine göre kira sözleşmesinin sona ermesi veya erdirilmesi üzerine mal yeniden İskan İşlerinden Sorumlu Bakanlığın kontrol -ve sorumluluğu altında kalır. Bu durumda Mustafa Orhan adındaki sözleşmenin sona ermesi üzerine konu mal, İskan İşlerinden Sorumlu Bakanlığın kontrol ve sorumluluğuna geçmiştir.

Mustafa Orhan'ın 30.6.1984 tarihinden sonra tahsis, sözleşme veya başka herh-angi bir idari karardan kaynaklanan bir yaal tasarrufu veya hakkı bulunmadığına göre., 1. müstedi lehine vermiş olduğu feragatnamenin yasal geçerliliğinden söz edilemez. Bir an için sözleşmenin, 1. müstedinin iddia ettiği gibi, 30.9.1984 tarihinde sona erd-iği kabule dilse dahi, feragatname ancak kira sözleşmesinin süresi içerisinde bir kıymet ifade edebilir. Halbuki 1. müstedi, yukarıda da belirtildiği gibi, Mustafa Orhan'ın sözlemesi sona erdikten sonra 17.10.1984 tarihinde yaptığı müracaatta, konu malın k-ayınpederinin icarında olduğunu ve lehine feragat ettiğini bildirdi ve Saptama, Değerlendirme ve Tazmin Komisyonu Başkanı da bu beyana dayanarak gerekli işlemin yapılması hususunda talimat verdi. Ne var ki müracaat tarihinde Mustafa Orhan adında konu mal i-le ilgili olarak yürürlükte olan herhangi bir sözleşme yoktu ve dolayısıyle sözleşme ibraz edilmediği için hiçbir işlem yapılmadı. Durum bu merkezde olduğuna göre 1. müstedinin feragatnameden doğan veya başka şekilde yasal bir hakkı olduğu söylenemez.

2.- Müstedinin talebine gelince: Konu malın 1975 yılından 1980 yılına kadar 2. müstedinin tahsisinde olduğu iddia edilmiş ise de bu hususta tminkar bir şekilde kanıtlanmış değildir. Tahsisin yapıldığını kanıtlayan herhangi bir belge ibraz edilmediği gibi tahs-isi yapan da tanık olarak çağrılmamıştır. Böyle bir tahsisin yapıldığı kabul edilse dahi, konu malın 1980 yılında rezerve alınması ile tahsis sona ermiştir. Her halukarda 1981 yılında 2. müstedinin kocası olan Mustafa Orhan konu malı 1. müstedaaleyhten kir-aladıktan sonra 2. müstedinin tahsisinden söz edilemez. Mustafa Orhan'ın icar süresi de son bulduktan sonra herhangi bir tahsis, kira sözleşmesi veya yasal tasarrufa yol açabilecek bir idari karar olmadığına göre, sözleşmenin sona ermesi ile onun mütecaviz- durumuna düştüğü açıktır.

Konu malın, ilgili şahsa kiralandığı ve bilahare ona kesin tasarruf belgesi verildiği tarihlerde 2. müstedinin fiili tasarrufunda bulunduğu iddia edilmiştir. Müstedilerin tanığı olan ve doğru ve dürüst bir tanık olarak kabul- ettiğim İlyas

Muştu 1985 tarihinden sonra 2. müstedinin konu malı ekmediğini söylemiştir. Bu durumda 2. müstedinin 1985 yılından sonra ve ilgili şahsa kiraladığı tarihte konu malın 2. müstedinin fiili tasarrufunda olduğu iddiasını kuşku ile karşılıyo- ru-m. Bu böyle olmakla beraber konu malın, ilgili şahsa verildiği tarihte, 2. müstedinin fiili tasarrufunda olduğu kabul edilse dahi böyle bir tasarruf yasal değildir ve 2. müstediye veya müteveffa Mustafa Orhan'a herhangi bir yasal hak kazandırmaktan uzaktır-. Esaen 41/77 sayılı İskan, Topraklandırma ve Eşdeğer Mal Yasasının 40A(3) maddesi hükümleri ışığında konu malın kontrol ve sorumluluğu, Mustafa Orhan'ın sözleşmesinin sona ermesinden sonra, İskan İşlerinden Sorumlu bakanlığa geçmiştir. Fiili tasarruf, yas-al tasarruf olmadığına göre, 2. müstediye veya Mustafa Orhan'a herhangi bir yasal hak bahşetmemek- tedir. (Bk: YİM 3/84 sayfa 8)

Müstedilerin güneyde taşınmaz mal bıraktıkları ve bu nedenle eşdeğere kaynak olan konu mal için müracaat etme hakları olduğu- düşünülebilir. Ancak hemen belirtmek gerekir ki müstedilerin T cetvelleri henüz düzenlenmemekle beraber duruşma tarihine kadar yapılan değerlendirme çalışmalarından, müstedilerin güneyde bıraktıkları taşınmaz malların toplam puan değerinin kuzeyde halen y-asal tasarruflarında bulundurdukları malların puan değerinden az olduğu şahadetten anlaşılmaktadır. Dolayısıyle müstedilerin konu mala talip olmalarına olanak yoktur. Öte yandan konu mal müstedilerin yasal tasarrufunda bulunmadığından T cetvellerine dahil -edilmesine de yasal olanak bulunmamak- tadır. (Bk: YİM 3/84 sayfa 8)

Yukarıda belirtilenlerden de anlaşılacağı gibi müstedilerin konu malda herhangi bir meşru menfaatleri bulunmadığı açıktır.

Sonuç olarak başvuru reddolunur. Masraflar için herhangi bir- emir verilmez.


(Aziz Altay)
Yargıç

21 Aral-ık 1987



Full & Egal Universal Law Academy