Yüksek İdare Mahkemesi Numara 158/1981 Dava No 4/1984 Karar Tarihi 01.02.1984
Numara: 158/1981
Dava No: 4/1984
Taraflar: Ahmet Raşit and Co ile Ekonomi ve Maliye Bak.
Konu: Temel kur uygulamasının iptali istemi
Mahkeme: YİM
Karar Tarihi: 01.02.1984

-D.4/84 YİM 158/81 Yüksek İdare Mahkemesi Olarak Oturum Yapan

Yüksek Mahkeme Huzurunda

Mahkeme Heyeti: Salih S. Dayıoğlu, Niyazi F. Korkut, Aziz Altay.

Anayasanın 118. Maddesi hakkında.

Müstedi: Ahmet Raşit and Co. 67-69 Arasta Sok. Lefkoşa.

-ile -

Müstedaaleyh: Ekonomi ve Maliye Bakanlığı vasıtasıyle KTFD.

A rasında.

Müstedi namına: Ümit Süleyman adına Göksel Başak ve Hasan Balman Müstedaaleyh namına: Yaşar Boran.



Yasa Madd-esi: 1980 İthalat ve İhracatı (Düzenleme ve Denetim) (Değişiklik No.4) Kararnamesi.

İstemin Özeti: Kararnamede belirtilen "12.12.1980 tarihinden önce gerçekleştirilenler dışında kalanlara temel kurun uygulanamayacağına dair olan kararın hükümsüz ve etkis-iz olacağına ve herhangi bir sonuç doğurmayacağına karar verilmesi istemi.

OLAY: Tıbbi müstahzarat ve sair şeyler ithal eden Müstediye, tıbbi müstahzarat ithal etmek maksadı ile temel kurdan döviz tahsis edildi. Gerekli dövizi bankalardan döviz yokluğu ne-deni ile temin edemeyen Müstedi, buna rağmen gerekli siparişi verdi ve döviz tahsis belgesinde belirtilen oranda mal Mağusa Gümıüğüne geldi. Bilahara temel kur uygulanmasına ilgi kararname ile son verildi. Müstedi bunun üzerine Müstedaaleyhe baş vurarak du-rumunun incelenmesini istedi. Müstedaaleyh Müstediye gönderdiği yazıda gümrükte olan malların temel kurdan işlem görmesi için yapılan çalışmaların semere vermediğini bildirdi.
Müstedi de işbu başvuruyu dosyaladı.

SONUÇ: Müstedinin gümrüğe gelen mallarına -temel kur uygulanmayacağı hususunun bildiriliş tarihinden itibaren 75 gün geçmişti. Ve yine Müstedaaleyhe yazdığı yazıya aldığı yanıt daha önce kendisine verilen ret kararının tekrarından ibarettir.
Sonuç olarak Müstedaaleyhin süre ile ilgili olarak yaptığ-ı ön itiraz kabul olunur ve başvuru reddolunur.




KARAR

Salih S. Dayıoğlu: İşbu başvuru ile müstedi müstedaaleyh tarafından alınan ve kendisine 24 Tem muz 1981 tarihinde gönderilen ve 12.12.1980 tarih ve 123 sayılı Resmi Gazete'nin Ek III'ünde 306 sayı-lı amme enstrümanı olarak yayınlanan "1980 İthalâtı ve İhracatı Düzenleme ve Denetim (Değişiklik) Kararnamesinde belirtilen 12.12.1980 tarihinden önce gerçekleştirilenler dışında kalanlara temel kurun uygulanamayacağına" dair olan kararın hükümsüz ve etkis-iz olduğuna ve herhangi bir sonuç doğuramayacağına karar verilmesi isteminde bulundu.

Müstedi, sair şeyler yanında tıbbi müstahzarat ithal eden bir şirkettir. Müstediye tıbbi müstahzarat ithal etmek maksadı ile temel kurdan 27.8.1980 tarih ve 14955 numara-lı döviz tahsis belgesi ile, 15.10.1980 tarih ve 15685 numaralı döviz tahsis belgesi ile temel kurdan döviz tahsisi yapıldı. Müstedi ilgili tarihlerde gerekli dövizi elde etmek için muhtelif bankalara başvuruda bulunmuşsa da döviz yokluğu nedeni ile hakkı -olan döviz ona verilmedi. Buna rağmen müstedi gerekli siparişi verdi ve döviz tahsis belgelerinde belirlenen bedelde tıbbi müstahzarat ithal etti. İthal edilen bu mal 1.12.1980 tarihinde Mağusa Gümrüğüne girdi.

12.12.1980 tarihinde Resmi Gazetenin Ek III'-ünde sayı 128'de yayınlanan "1980 İthalâtı ve İhracatı (Düzenleme ve Denetim) (Değişiklik No.4) Kararnamesi" ile temel kur kararnamenin yayınlandığı tarihten itibaren kaldırıldı ve tek kur sistemine geçildi. Ancak bu kararnamenin 17(2) maddesi ile temel ku-rdan tahsis alıp banka akreditifi ile fiilen bağlantı kuran kişiler kararname dışında bırakıldı ve bunların kararnameden önce yürürlükte olan mevzuat uyarınca işlem görmesi öngörüldü. Müstedi ilgili zamanlarda Bankalarda döviz yokluğu nedeni ile hakkı olan- dövizi elde etme olanağını bulamadığını izah ettikten sonra mallarının sözü edilen emirnamenin dışında bir muameleye tabi tutulmasını talep etmişse de bu istem 21.1.1981 tarihinde müstedaaleyh tarafından reddedildi. Ancak ibraz edilen belgelerden anlaşıld-ığı kadarı ile müstedaaleyh müstedinin durumuna sempati duymuş olacak ki ithal ettiği malların eski mevzuata göre işlem görebilmesi için gerekli yasal değişikliğin yapılması doğrultusunda çaba harcanacağı söylendi. 2 Mart 1981 tarihine kadar müstedaaleyhte-n olumlu bir yanıt alamayınca müstedi 2.3.1981 tarihinde müstedaaleyhe göndermiş olduğu bir yazı ile durumunun betekrar gözden geçirilmesini istedi. 24.7.1981 tarihli bir yazı ile müstedaaleyh özetle 12.12.1980 den önce gümrüğe girmiş malları temel kurdan -işlem görebilmesine yönelik gerekli yasal değişiklik için çalışmaların bir semere vermediğini müstediye iletti. , İşbu başvurunun konusu bu yazının içeriği olup ara kararın başlangıcında yer almıştır.

Müstedaaleyhin zaman aşımı ile ilgili olarak ileri sür-düğü hususlar şunlardır:-



(a) Müstedi tarafından ithali gerçekleştirilen ve gümrüğe gelen ithal mallarının temel kurdan işlem göremeyeceği keyfiyeti ona yani müstediye 21.1.1981 tarihinde bildirildi. Başvuru ise 2.10.1981 tarihinde dosyalandı. Aradan 7-5 günden fazla bir zaman geçtiği için başvuru zaman aşımına uğradı.

(b) Müstediye gösterilen 24.7.1981 tarihli yazı daha önceden bilgisine 2l.1.1981 tarihinde getirilen red kararının bir tekrarından ibarettir.

(c) Müstedinin müstedaaleyhe yazdığı ve konu-nun betekrar tezekkür edildiği 2.3.1981 tarihli yazi 75 günün işlemesini durdurmaz.

Öte yandan müstedi zaman aşımı bakımından başlangıç tarihi olarak 21.1.1981 tarihinin esas olduğunu kabul etmekle beraber 2.3.81 tarihli yazının zaman aşımını durdurduğunu- iddia etti.

Müstediye gönderilen 24.7.1981 tarihli yazı ona 21.1.1981 tarihinde sözlü olarak iletilen ret kararından başka birşey değildir. 21.1.1981 tarihinde müstediye, özet olarak, kararnamenin 17(2) maddesinin ona uygulanamayacağı bildirilmişti. 24.7-.1981 tarihli yazı da bu maddenin müstediyi kapsayacak şekilde tadil edilmesi hukuki yönden imkânsız görüldüğü iletilmişti. Diğer bir deyimle kararnamenin 17(2) maddesi dışında mütalâa edilemeyeceği müstediye tekrar bildirilmiştir. Birinci karar 21.1.1981'-de müstedinin bilgisine getirildiğine göre 75 günlük zaman aşımı bakımından müstedi en geç 6.4.1981 tarihine kadar başvuruyu dosyalaması gerekirdi. Oysa başvuru 2.10.1981 tarihinde dosyalanmış bulunmaktadır. Bu durumda başvurunun 75 gün zaman aşımı çoktan -geçtiği için, reddolunması gerekir. Ne var ki müstedi 75 günlük süre bitmeden, alınan kararın yeniden gözden geeirilmesi için yaptığı 2.3.1981 tarihli dilekçesinin zamanın işlemesini durdurduğunu iddia etmiştir.

Bir an için müstedinin, müstedaaleyhe, kara-rını yeniden gözden geçirmeleri için yazmış olduğu 2.3.1981 tarihli dilekçesinin 75 günlük sürenin işlemesini durduttu varsayılsa dahi -ki bu konuda herhangi bir görüş belirtmiyoruz- eski kararın tekrarından ibaret olan 24.7.1981 tarihli yazının ona bildir-ilmesinden itibaren 75 günlük süre yeniden çalışmaya başlamıştı. Bu durumda 2.3.1981 tarihine kadar bir ay 11 gün 24.7.1981'den başvurunun dosyalandığı 2.10.1981 tarihine kadar ise iki ay sekiz gün geçtiği dikkate altnırsa bu iki sürenin toplamanın Anayasa-nın öngördüğü 75 günlük sürenin üstünde olduğu kendiliğinden meydanâ çıkar. Bu ahvalde başvuru zaman aşımına uğradığı için daha ileri gidemez.

Sonuç olarak ön itiraz kabul edilir ve başvuru reddolunur.


(Salih S. Dayıoğlu)(Niyazi F. Korkut)(Aziz Altay)-
Yargıç Yargıç Yargıç

1 Şubat 1984


- 287 -



Full & Egal Universal Law Academy