Yüksek İdare Mahkemesi Numara 149/1989 Dava No 4/1992 Karar Tarihi 19.02.1992
Numara: 149/1989
Dava No: 4/1992
Taraflar: Refia Kumcuoğlu ile Sağ. ve Sos. Yard. Bak..
Konu: Şehitlik statüsünün iptaline itiraz
Mahkeme: YİM
Karar Tarihi: 19.02.1992

-D.4/92 YİM 149/89

Yüksek İdare Mahkemesi Olarak Oturum Yapan
Yüksek Mahkeme Huzurunda
Mahkeme Heyeti: Niyazi F. Korkut, Aziz Altay, Celâl Karabacak.
Anayasanın 152. Maddesi hakkında.-

Müstedi: 1. Refia Şevket Kumcuoğlu, Yeşilırmak.
2. Ayşe İbrahim Kumcuoğlu, Lefke.
ile
Müstedaaleyh: 1. Şehit, Hadise Kurbanı, Malûl Gaziler ve Yakınları
Tespit Komitesi vasıtasıyle Sağlık ve Sosyal Yardım
Bakanlığı ve/veya Sağlık Bakan-lığını temsilen KKTC
Başsavcılığı, Lefkoşa.
2. KKTC Bakanlar Kurulunu temsilen KKTC Başsavcılığı.
A r a s ı n d a.

Müstedi namına: Avukat Oktay H. -Bayramoğlu.
Müstedaaleyh namına: Savcı Müjgân İrkad.



Yasa Maddesi:

İstemin Özeti: Tespit komitesi tarafından alınan ve Bakanlar Kurulu tarafından onaylanan ve müteveffa Şevket İbrahim Ali'nin şehitlik statüsünü kaldıran kararının hükümsüz ve etksiz old-uğuna ve herhangi bir sonuç doğurmayacağına karar verilmesi istemi.

OLAY: Mücahitlik yapmakta olduğu bir sırada kendi kamyonu ile Aydınköy Lefke arasında kaza geçirip ölen müteveffa Şevket İbrahim Ali'nin dul eşi ve annesine şehit eşi ve şehit ebeveyni st-atüsü ile maaş bağlandı. 14 yıl maaş alan Müstedilerin Müstedaaleyh 1'in aldığı ve Bakanlar Kurulu tarafından onaylanan karar ışığından maaşları durduruldu. Başvuru bu karara karşı yapılmıştır.

SONUÇ: Müteveffanın verilen şahadet ışığında mücahitlik görev-ini ifa ederken verilen bir askeri görevi yerine getirmek üzere olduğu bir sırada geçirdiği bir kaza sonucu öldüğü ortaya çıkmıştır. Kaldı ki müteveffa şehit addedilip Müstediler lehine 14 yıl maaş ödendikten sonra maaşı durdurmaları idare hukuku ilkelerin-e göre de olası değildir.
Başvuru kabul edilir ve Bakanlar Kurulu tarafından onaylanan ve müteveffanın şehitlik statüsüne son veren kararın hükümsüz ve etkisiz olduğuna ve herhangi bir sonuç doğurmayacağına karar verilir.

Atıfta Bulunulan Yargısal İçt-ihatlar:
YİM İstinaf 17/90 sayılı Yüksek İdare Mahkemesi kararı.

Atıfta Bulunulan Bilimsel İçtihatlar:
Dr. Ernest Fosthhoff, The Administrative Act, s.57.



H Ü K Ü M

Niyazi F. Korkut: Müstedi 1 yeşilırmaklı müteveffa şevket İbrahim Ali'nin dul eşi ve M-üstedi 2 ise müteveffanın dul annesidir.

Müteveffa Şevket İbrahim Ali, 21.12.1963 ile 17.1.1967 tarihleri arasında, her iki tarih dahil, Yeşilırmak'ta görevli bir mücahit idi.

Müteveffa 17.1.1967 tarihinde Aydınköy (eski adı ile Prastyo) ile Lefke aras-ında kamyonu ile seyahat etmekte iken bir trafik kazası geçirerek vefat etti. Müstedaaleyhler müteveffa Şevket İbrahim Ali'yi 14 yılı aşkın bir süre şehit statüsünde kabul edip dul eşi Müstedi 1 ile dul annesi Müstedi 2'ye şehit maaşı verdiler.

Müstedaal-eyhler, Müstedaaleyh 1 tarafından 16.6.1989 tarihinde alınıp Bakanar Kurulu tarafından da onaylanan, bir karar ile müteveffanın şehitlik statüsünü ortadan kaldırıp müstedilere vermekte oldukları şehitlik maaşının ödenmesini durdurdular.

Müstedaaleyhlerin- bu kararının 10.7.1989 tarihli bir yazı ile Müstedilerin bilgisine getirilmesi üzerine Müstediler bu başvuruyu dosyalayarak, Müstedaaleyh 1 tarafından 16.6.1989 tarihli Tespit Komitesi toplantısında alınıp Bakanlar Kurulu tarafından da onaylanan ve 17.7.1-989 tarihli bir yazı ile Müstedilerin bilgisine getirilen ve Müteveffa Şevket İbrahim Ali'nin şehitlik statüsünden düşürülmesini öngören kararın hükümsüz ve etkisiz olduğuna ve herhangi bir sonuç doğuramıyacağına ilişkin istemde bulundular.

Müstediler do-syalamış oldukları başvuruda, sair şeyler yanında, müteveffanın 17.1.1967 tarihinde Yeşilırmak'ta mücahitlik görevini ifa etmekte iken ilgili devrede Yeşilırmak'ta görevli Komutanın emir ver direktifi ile o tarihte Lefke'de bulunan kamyonu ile Erenköy'e ba-ğlı Yeşilırmak Komutanlığı tarafından geçici olarak Lefke Sancağına gönderilen buldozerleri alıp, siper ve mevzi yapımında kullanılmak üzere, geri Yeşilırmağa getirmek için görevlendirildiğini; verilen bu emre uygun olarak müteveffanın aynı gün Lefkeye git-tiğini; Lefkeye varışında Emniyetten kardeşinin yönetimindeki kamyonun Astromeritte kaza yaptığını öğrenip, görevi kamyonunu alıp Lefkedeki buldozeri yükleyip Yeşilırmağa götürmek olduğu için, verilen görevi yerine getirebilmek üzere Astromerite kamyonunu -almaya gittiğini ve kamyonunu aldıktan sonra buldozeri yüklemek üzere geri Lefkeye dönerken yolda Aydınköy'de (Prastyo) bir trafik kazası geçirerek vefat ettiğini; konu tarihte yetkili makam olan Yeşilırmak Komutanı'nın emri ile verilen bir görevi ifa etme-kte iken bir trafik kazası sonucu vefat edip bu koşullar altında şehit olduğunu ve bu nedenle müteveffanın şehitlik statüsüne son veren Müstedaaleyhlerin başvuruya konu 16.6.1989 tarihli kararının hatalı olduğunu ileri sürdüler.

Müstedaaleyhler ise dosya-lamış oldukları itiraznamelerinde, sair şeyler yanında, Şehit-Hadise Kurbanı ile Malüller be Yakınlarını Tespit Komistesinin, Güvenlik Kuvvetleri Komutanlığından sağlanan bir rapordan, Şevket İbrahim Ali'nin görev dışı bir trafik kazasında vefat ettiğini t-esbit edip ölümünden itibaren şehit statüsü altında işlem gören müteveffanın durumunun Tespit Komitesinin 16.6.1989 tarihli toplantısında görüşülerek şehitlik statüsünün kaldırılmasına karar verildiğini savundular.

Müstedaaleyhler itiraznamelerinde keza,- Müstedilerin ileri sürdüğü gibi, müteveffanın 17.1.1967 tarihinde kaza yapan kamyonunu alıp Lefkeye dönerken geçirdiği bir trafik kazası sonucu vefat ettiğini de kabul etmekle beraber müteveffanın vefatının ona mücahit olarak verilen herhangi bir görevin -ifası sırasında olmadığını ileri sürdüler.

Başvurunun duruşmasında Müstediler tarafından tanık olarak çağrılan emekli Albay Necmettin Erce şahadetinde, sair şeyler yanında, Erenköy Sancağına bağlı olarak Ocak 1967 tarihinde Yeşilırmak Grup Komutanı görev-ini ifa etmekte olduğunu, 17.1.1967 tarihinde komutan yardımcısı Asım Altıok ve Bölük Komutanı Yıldız İbrahim'in huzurunda, yardım babında Lefke Sancağına verilen bir buldozeri Lefkedeki kamyonuna yükleyerek geri Yeşilırmağa getirmek üzere müteveffayı göre-vlendirdiğini, müteveffanın kendisine verilen bu görevin ifası sırasında öldüğünü ve ölümü vazife esnasında ve seferi durumunda meydana geldiği için müteveffanın şehit addedildiğini; şehit oluşunu o tarihte bağlı oldukları Erenköydeki üst komutanlığa da bi-ldirdiğini ve müteveffaya verilen görev kamyonunu alıp Lefkedeki buldozeri yükleyip geri Yeşilırmağa getirmek olduğuna göre müteveffanın kamyonunu almak üzere Astromerite gidip oradan dönerken yaptığı kazanın görev dışı bir kaza olduğunu söylemenin hatalı -olduğunu belirtti.

Müstedaaleyhler herhangi bir tanık çağırmadılar.

Müstediler avukatı Mahkemeye hitabında çağrılan şahadet ışığında, kaynağı meçhul bir yazıya dayanılarak alınan başvuruya konu kararın hatalı olduğunu ileri sürerken Müstedaaleyhler ise- itiraznamelerinde atıfta bulundukları yazının eki olan Hastalık ve Kaza Nedeniyle Ölenlerin Listesi başlıklı bir çizelgede müteveffanın görev dışı bir kazada öldüğünün gösterilmesi üzerine başvuru konusu kararın alındığını savundular.

Emare olarak sunul-an 7.7.1973 tarihli yazının çizelgesinde müteveffanın görev dışı bir kazada öldüğü gösterilmekte ise de bu listenin hangi tarihte ve kimin verdiği bilgiye dayanılarak hazırlandığı belli olmadığı gibi, müteveffa konu çizelgenin düzenlendiği Lefke Sancağının- bir mücahidi de değildi. Müteveffanın şehit olup olmadığını bilecek durumda olan ise Erenköy Sancağına bağlı Yeşilırmak Komutanlığı idi. Konu emare yazının ne zaman ve kimin verdiği bilgiye dayanılarak hazırlandığına ilişkin şahadet olmadığı bir yana ilgi-li devrede Yeşilırmak'ta Grup Komutanlığı yapan emekli Albay Necmettin Erce'nin vermiş olduğu şahadete göre müteveffanın bir görevlendirme ile gittiği ve vefatının ona verilen görevin ifası sırasında meydana geldiği sarihtir. Üzerimizde olumlu izlenim bıra-kan konu tanığın şahadetinden ortaya çıkan gerekçelerden görülebileceği gibi müteveffa şehit addedilerek durum Erenköy'deki üst komutanlığa bildirilmiş ve komutanlıkça tutulan günlük cerideye de yazılmıştı. Bu tanığın şahadetinde de belirttiği gibi mütevef-fanın şehitlik durumunu zamanında üst komutanlığa bildirmiş olmalı ki Müstedilere şehit maaşı ödenmeye başlanmıştı. 1989 yılı ortalarına kadar Müstedilere şehit maaşı ödendikten sonra Müstedaaleyh (1) 16.6.1989 tarihinde aldığı bir karar ile müteveffanın ş-ehitlik statüsüne son verdi ve bu karar 18.6.1989 tarihinde Müstedaaleyh 2 tarafından da onaylanarak bu karar ışığında Müstedilere ödenmekte olan maaş durduruldu. Alınan konu karara dayanıklık teşkil eden olguların neler olduğu da belirtilmemiştir. Kararın- alınmasına dayanıklık teşkil eden olguların belirlenmemiş olması bir yana Barış Harekatı esansında ve sonra, aradan geçen uzun süre nedeni ile, ilgili devredeki kayıtları ve belgeleri bulabilme olanaklarının zorluklarını da dikkate alarak hangi bilgilere -dayanarak kaynağı belli olmayan ve müteveffanın ölümünden 6 yıl sonra müteveffanın bağlı olmadığı Lefke Sancağı tarafından düzenlenen emare yazıya göre müteveffanın şehitlik statüsünü ortadan kaldıran müstedaaleyhlerin başvuruya konu kararının sağlıklı ve -isabetli bir karar olduğunu söylemek mümkün değildir. Kaldı ki müteveffa şehit addedilip müstediler lehine yasal bir durum yaratılarak onlara 14 yıl maaş ödedikten sonra Müstedaaleyhlerin başvuruya konu kararı alarak Müstedilere ödenen maaşı durdurmaları d-a idare hukuku ilkelerine göre olası değildir.

Dr. Ernst Fasthoff'un The Administrative Act isimli yapıtında s.57 de bir kişi lehine yasal bir durum yaratan bir idari kararın geri alınıp alınamaycağı ile ilgili olarak belirtmiş olduğu görüş şöyledir:

-"While the withdrawal of a legally defective, adverse adminsitrative act therefore does not present any special dificulties, this is different with respecy to favourable administrative acts. If the adninistration - it is argued interferes with the legal si-tuation created in favour of the person concerned, the good faith of such purson in the said situation and its continuation is affected. Since such faith was justified, the person concerned must accordingly be proteceted. The consequence would, however, b-e that the administration would, as a rule, be prevented from withdrawing the illegal administrative act. From this point of view withdrawal appears only to be allowed if this is expressly ordered or provided for by a law. Generally speaking: the rule of l-aw is subordinated to the protection of the good faith of the person concerned."

-Bu alıntıda belirtilen ilke YİM İstinaf 17/90'da da vurgulanarak benimsenmiştir.
-
Yukarıda söylenenlerden anlaşılabileceği gibi Müstediler başvurularında başarılı olmuşlardır ve bu nedenle başvuruya konu olup müteveffanın şehitlik statüsüne son veren kararın hükümsüz ve etkisiz olduğuna karar verilmesi gerekir.

Sonuç olarak başvuru -kabul edilerek Müstedaaleyh (1) tarafından alınıp Bakanlar Kurulu tarafından onaylanan ve müteveffanın şehitlik statüsüne son verem 16.6.1989 tarihli kararın hükümsüz ve etkisiz olduğuna ve herhangi bir sonuç doğuramayacağına hükmolunur.


(Niyazi F. Korku-t) (Aziz Altay) (Celâl Karabacak)
Yargıç Yargıç Yargıç

19 Şubat 1992












-


-5-



-


Full & Egal Universal Law Academy