Yüksek İdare Mahkemesi Numara 147/1985 Dava No 1/1989 Karar Tarihi 05.01.1989
Numara: 147/1985
Dava No: 1/1989
Taraflar: Feridun K. Feridun ile Bakanlar Kurulu vd
Konu: İaşe,İbate tahsisatı
Mahkeme: YİM
Karar Tarihi: 05.01.1989

-D.1/89 YİM 147/85

Yüksek İdare Mahkemesi Olarak Oturum Yapan
Yüksek Mahkemede
Yargıç Celâl Karabacak Huzurunda
Anayasanın 152. Maddesi hakkında

Müstedi: Feridun K. Fer-idun, Lefkoşa
- ile -
Müstedaaleyh: KKTC Başsavcısı vasıtasıyle
KKTC Bakanlar Kurulu
KKTC Ekonomi ve Maliye Bakanı, Lefkoşa
A r a s ı n d a.

Müstedi namına: Oktay Feridun
M-üstedaaleyh namına: Müjgan Irkad



Yasa Maddesi: Kamu Görevlileri Yurt Dışı Burslar Tüzüğünün 15(2) maddesi, Bakanlar Kurulunun S.H-413-85 sayı ve 25.7.1984 tarihli kararı ve Bakanlar Kurulunun S.H-413-85 ve 11111.4.1985 tarihli kararı.

İstemin Özeti: Mü-stediye ödenmesi daha önceden uygun görülüp 1.4.1985 tarihine kadar ödenmiş iaşe ve ibate tahsisatının azaltılması ve/veya durdurulması mahiyetindeki Müstedaaleyh 1 kararının hükümsüz ve etksiz olduğuna ve herhangi bir sonuç doğurmayacağına dair hüküm ve/v-eya karar, Müstedaaleyh 2'nin Bakanlar Kurulu kararına istinaden ödeme yapmağı reddettiğini bildiren yazısındaki kararının hükümsüz ve etkisiz olduğuna ve hiçbir sonuç doğurmayacağına dair karar;
Bakanlar Kurulu kararına istinaden ödenmesinin durduruldu-ğu iddia edilen ayların ödenmesinin reddolunması şeklindeki eylem ve/veya işlem ve/veya ihmalin ödenmek şartıyle yapılması gerektiğine dair karar.

OLAY: Devlet Plânlama Örgütünde kamu görevlisi olarak hizmet gören Müstedi 1984-1985 ders yılı için Amerika -Birleşik Devletlerinde burs kazanmıştır. 1980 Kamu Görevlileri Yurt Dışı Burslar Tüzüğü uyarınca burs miktarı bursu veren ülke veya örgütçe belirtilen burslardan yararlanan kamu görevlilerine maaşları dışında Devletçe herhangi bir ödenek ödenmemekteydi. Bu- bilinçle Müstedi yurt dışına gitti. Bu arada Bakanlar Kurulu tarafından tüzükte yapılan bir değişiklik burs miktarının devletin öngördüğü kıstasların altında olması halinde bunun devletçe karşılanacağını karara bağladı. Bu değişikliğe dayanarak ABD'den al-dığı burs miktarının, devletin bu ülke için öngördüğü burs miktarından az olduğu gerekçesi ile eksik ödemenin kendisine verilmesini talep eden Müstedi, Maliye Bakanlığından olumlu yanıt almadığı için işbu başvuruyu dosyalayarak yukarıdaki taleplerde bulund-u.

SONUÇ: Müstedi bir kamu görevlisidir. Kamu görevi bizde KKTC Anayasasında ve 7/79 sayılı Kamu Görevlileri Yasası ile bu Yasa altında yapılan tüzük, yönetmelik ve Bakanlar Kurulu kararı gibi tek taraflı olarak düzenlenmiş genel kurallardan meydana gelen-, genel objektif ve kişilik dışı bir hukuki durum bir statüdür. Mali menfaatler de memur statüsünün hükümleri arasındadır. Yönetim, akdi bir münasebet olmadığı cihetle memur statüsünde dolayısıyle burs konusunda değişiklik yapmadan önce bunu kamu memurları-na bildirmeye, onların rızasını almağa mecbur değildir. Müstedi yurt dışına giderken yürürlükte bulunan mevzuata göre sadece devletten maaşını, alacak, devlet ona herhangi bir ödenek vermiyecekti. Bilahare yapılan değişiklikten olumlu yönde etkilenmiş ve d-evlet bu olumlu yönü Müstediye yansıtmıştır. Kısa süre sonra tekrar yapılan değişiklikte önceki durumuna nazaran olumsuz yönde etkilenen Müstediye bu durum da yansıtılmıştır. Devletin bu şekildeki uygulaması ile Müstediye mevzuat ve idare prensipleri doğru- olarak uygulanmıştır. Bu nedenle 2'nci talebi red olunur. Olumsuz bir karar karşısında Müstedaaleyh 2'nin ihmalinden bahsedilemez. Dolayısı ile 3. talebi de reddolunur. Ancak ilk uygulamadaki hesaplama hatalarının nazarı dikkate alınıp gerekenin yapılması- gerekir.
Başvuru reddolunur.

Atıfta Bulunulan Yargısal İçtihatlar:
YİM 147/85 (D.39/87) sayılı Feridun K. Feridun ile Bakanlar Kurulu ile Ekonomi ve Maliye Bakanlığı arasındaki Yüksek İdare Mahkemesi kararı.

Atıfta Bulunulan Bilimsel İçtihatlar:
Ord-. Prof. Dr. Sıddık Sami Onar, İdare Hukukunun Esasları, 3. baskı, 1. cilt, sayfa 558-559.



H Ü K Ü M

İşbu başvuru ile Müsted-i Feridun K. Feridun Mahkemeden- aşağıdaki taleplerde bulunmuştur:

"1. Müstedaaleyh No.1'in 5.H-413-85 sayılı 25.7.1984 tarihli daha önceki Bakanlar Kurulu kararının iptalini ve K.K.T.C. tarafından Staj ve Hizmetiçi Eğitim için Yurt dışına gönderilen ve gönderilebi- lecek olan personele- 1 Nisan 1985 tarihinden itibaren yeni iaşe ve ibate tahsisatları ödenmesini öngören 5.H-413-85 sayılı 11.4.1985 tarihli kararının, Müstediye ödenmesi daha önceden uygun görülüp 1.4.1985 tarihine kadar ödenmiş iaşe ve ibate tahsisatlarının azaltılması ve/v-eya durdurulması mahiyetindeki kararının ve/veya eyleminin ve/veya işle-m-inin ve/veya ihmalinin hükümsüz veya etkisiz olduğuna veya herhangi bir sonuç doğurmayacağına dair hüküm ve/veya karar;

Müstedaaleyh No. 2'nin yukarıda tafsilatı verilen 11.4.1985 tarihli Bakanlar Kurulu kararına istinaden almış olduğu ve ödemeyi yapmağı -reddettiğini bildiren 23.9.1985 tarihli 5/20/85(52) sayılı yazısındaki kar-a-rının hükümsüz veya etkisiz olduğuna ve hiçbir sonuç doğurmayacağına dair karar,

Yukarıda tafsilatı verilen Bakanlar Kurulu kararına istinaden ödemesinin durdurulduğu iddia edilen ve Nisan, Mayıs ve Haziran 85 ayalarının ödenmesinin reddolunması şeklindek-i eylem ve/veya işlem ve/veya ihmalin ödemek şartıyle yapılması gerektiğine dair karar;"

Başvuruda önce ön itirazların dinlenmesine geçilmişti. O safhada, Müstedinin yukarıda belirtilen 1. talebi Mahkemece reddolunmuş, diğer taleplerle ilgili duruşmanın d-evamına karar verilmişti (Gör YİM 147/85, D..39/87).

Müstedi geri kalan 2. ve 3. taleplerini ispat için kendisi şahadet vermiş, başka herhangi bir tanık çağırmamıştır. Müstedaaleyhler ise, Hasan Türenç ile Yaşar M. Artamı tanık olarak dinletmişlerdir. Ba-şvuruda 11 adet belge de Mahkemeye emare 1 - 11 olarak sunulmuştur.

Huzurumdaki şahadeti etraflıca tezekkür ettim. Şahadete göre, olgular özetle şöyledir:

Devlet Plânlama Örgütü'nde kamu görevlisi olarak hizmet gören Müstedi, Amerika Birleşik Devletler-i'nin 1984-1985 ders yılı için öngörmüş olduğu "Kaynakların Plânlanması ve Sevki" konulu Hubert H. Humphrey Bursu'nu kazanmıştı.

Hubert H. Humphrey Bursu hakkında bilgi veren emare 1 belgelerde, diğer şeyler meyanında, aşağıdakiler de yer almaktadır:

"F-inancial Provisions

Humhrey Fellowships provide for international travel, tuition and fees, books, and a monthly maintenance stipend for the authorized grant duration; Limited funds are available for professional development enrichment activities such a-s attendance at conferences and field trips."

...............

" 7. The Humphrey Fellowship allowance is sufficial to provide for your basic needs and -for you to lead a life more comparable to that of an American graduate student, or junior professional then the lifestyle you ma-y currently enjoy in your position, ..........."

Bu arada yürürlükte bulunan 1980 Kamu Görevlileri Yurt Dışı Burslar Tüzüğü'nün 15(2) maddesine göre, yabancı ülke veya örgütlerce sağlanan burslardan yararlanmakta olan kamu görevlilerine maaşları dışında -Devletçe herhangi bir ödenek ödenmemekteydi.

Tüm bunların bilinci içinde olan Müstedi, 16.5.1984 tarihinde burs için Amerika Birleşik Devletleri'ne gitmiştir. Burs, 30.6.1985 tarihinde sona erecekti.

Şahadete göre, Amerikan İlgilileri Müstedinin burs m-iktarını ayda 845 Amerikan Doları olarak belirlemişlerdir.

Ancak, 26.11.1984 tarihinde 106 sayılı Resmi Gazete'nin Ek III'ünde A.E. 564 olarak yayımlanıp yürürlüğe giren 1984 Kamu Görevlileri Yurt Dışı Burslar (Değişiklik) Tüzüğü ile yukarıda belirtilen -Esas Tüzüğün 12(2) maddesi değiştirilmiştir. Mezkûr maddenin değiştirilmiş şekli aynen şöyledir:

-"15 (2) Yabancı ülke ve örgütlerce sağlanan burslardaki miktar bursu veren ülke veya örgütlerce belirlenir. Ancak, yabancı ülke veya örgütlerce belirlenen burs veya kurs miktarı Devletin öngördüğü kıstasların altında ise, aradaki fark Devletçe karşılanır."-
-
Görülebileceği gibi, yapılan bu değişiklikle 26.11.1984 tarihinden itibaren Müstedi ve bu durumda bulunanlara da Devletin öngördüğü kıstaslar uyarınca bir miktar ödeme yapılabilmesine imkân sağlamıştır.

Devletce kamu görevlilerine verilecek burslardaki- burs miktarı 1980 Kamu Görevlileri Yurt Dışı Burslar Tüzüğü'nün 15(1) maddesi gereğince Bakanlar Kurulu tarafından saptanmaktadır. Nitekim, Müstedaaleyh No 1 Bakanlar Kurulu da, Tüzüğün mezkûr maddesine dayanarak zaman be zaman burs kıstaslarını saptamışt-ır.

Yukarıdaki değişikliğin yapıldığı 26.11.1984 tarihinde yürürlükte bulunan kıstaslar 2.8.1984 gün ve 74 sayılı Resmi Gazete'nin Ek IV'ünde yayımlanan 25.7.1984 gün ve 5.H-499-84 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı'nda belirtilenlerdi. Bu Karar'ın başvuru il-e ilgili kısımları şöyledir:

" 2. Staj ve Hizmetiçi Eğitim süresi 1 (Bir) aydan fazla olanlar için:

İaşe ve ibatesi karşılanmadığı hallerde maaşına ilâve olarak uygulan- makta olan yurt dışı görev ödeneğinin (İ) sütununda gösterilen tahsisatların;

.....-.................
......................

Yabancı ülkelerde staj ve hizmetiçi eğitim göreceklere ilk 1 (Bir) ay için %50, daha sonraki süreler için %30'u kadar günlük tahsisat."

Şahadete göre, yurt dışı görev ödeneğnin (İ) sütununda gösterilen tahsisat da-, 148.75 Amerikan Doları idi.

1980 Kamu Görevlileri Yurt Dışı Burslar Tüzüğü'ne 1984 Değişiklik Tüzüğü ile yapılan tadilâtı öğrenen Müste-di, 5.-2.1985 tarihli emare 3 yazısıyla, K.K.T.C.'nin Amerika Birleşik devletleri için öngördüğü burs miktarının ilk ay için 2235 Amerikan Doları, sonraki aylar için 1340 Amerikan Doları olduğunu, halbuki kendisinin A.B.D.'den aldığı burs miktarının ayda 8-45 Amerikan Doları o-l-d-uğunu, bu nedenle, 26.11.1984 tarihinden itibaren ilk ay ve ondan soraki her ay için doğan farkın Devletçe kendisine ödenmesini istemiştir.

Müstedaaleyh No 2 Ekonomi ve Maliye Bakanlığı, ödeme için gerekli çalışma ve işlemleri yapmakta olduğu bir sırada,- Bakanlar Kurulu 10.5.1985 tarihinde 44 sayılı Resmi Gazete'nin Ek IV'ünde yayımlanan yeni bir Karar almıştır. 11.4.1985 gün ve 5.H-413-85 sayılı bu Karar'ın başvuru ile ilgili kısımları aynen şöyledir:

"KARAR NUMARASI. 5.H-423-85

STAJ VE HİZMETİÇİ EĞİTİ-M İÇİN YURT DIŞINA GÖNDERİLEN
PERSONELE ÖDENECEK İAŞE VE İBATE TAHSİSATININ
YENİDEN TESBİTİ
Bakanlar Kurulu, Staj ve Hizmetiçi Eğitim için Yurt dışına gönderilen personele ödenecek iaşe ve ibate tahsisatları ile ilgili 25.7.1984 tarih ve 5.H-499-84 sayılı- Bakanlar Kurulu kararı'nın iptaline ve K.K.T. Cumhuriyeti tarafından Staj ve Hizmetiçi Eğitim için Yurt dışına gönderilen ve gönderilecek olan personele 1 Nisan, 1985 tarihinden itibaren aşağıdaki kıstaslar çerçevesinde iaşe ve ibate tahsisatı ödenmesini -onayladı.

11.4.1985

STAJ VE HİZMETİÇİ EĞİTİM İÇİN YURT DIŞINA GÖNDERİLEN
PERSONELE ÖDENECEK İAŞE İBATE TAHSİSATI

2- Staj ve Hizmetiçi Eğitim süresi 1 (bir) aydan fazla olanlar için:

İaşe ve ibatesi karşılanmadığı hallerde maaşına ilâve olarak uygulanma-kta olan yurt dışı görev ödeneğinin (İ) sütununda gösterilen tahsisatların;

.............................................

Diğer Yabancı ülkelerde staj ve hizmetiçi eğitim görecek- lere ilk 1(bir) ay için %50 daha sonraki süreler için Avrupa'da %22, Ameri-ka'da ise %19'a kadar günlük tahsisat.

..........................
..........................
..........................
........................."

Yukarıda belirtilenlere göre, Devletçe Amerika Birleşik Devletlerin'ne gönderilen personele uygulanmakta b-ulunan ve yurt dışı görev ödeneğinin (İ) sütununda gösterilen tahsisa-t-ın ilk aydan sonraki süreler için %30'a kadar olan günlük tahsisat miktarı yürürlükten kaldırılmış ve yerine Devletce Amerika Birleşik Devletleri'ne gönderilen ve gönderilecek olan personele 1.4.1985 tarihinden itibaren yurt dışı görev ödeneğinin (İ) sütun-unda gösterilen tahsisatın ilk aydan sonraki süreler için %19'a kadar günlük tahsisat miktarı ödenmesi öngörülmüştür. Bu durumda, Devletin Amerika için öngördüğü burs ödeneğinde bir miktar düşüş olmuştur.

Bu arada, Müstedaaleyh No2 Müstedinin emare 3 mür-acaatını sonuçlandırmış ve ona 1984 Kamu Görevlileri Yurt Dışı Burslar (Değişiklik) Tüzüğü'ün yürürlüğe girdiği 26.11.1984 tarihinden Bakanlar Kurulu'un 5.H-413-85 sayılı yeni Kararı'nın alındığını 11.4.1985 tarihine kadar olan süre için hesaplandığı 2232 -Amerikan Doları burs farkını 1,056,069TL olarak ödemiştir. Ödeme, 24.5.1985 tarih ve 052487 numaralı çekle yapılmıştır. Emare 6 Harcama Belgesi ekine göre, yapılan hesaplamanın teferruatı şöyledir:

"149 U.S$x30x30 gün = 1. 341.-U.S.
100-

26.11.-30.11.84 =223.50-140.85=82.65 U.S.$x431.62= 35.673.39
1.12.-31.12.84=1.341.-845.=496.-U.S.$x446.97= 221.697.12
1.1.-31.1.85=1.341-845.=496.-U.S.$x456.-= 226.176.-
1.2.-28.2.85=1.341-845.=496.-U.S.$x492.37= 244.215.52
1.3.-31.3.85=1.34-1-845.=496.-U.S.$x493.51= 244.780.96
1.4.-10.4..85=477.-281.67=165.35.U.S.$x505.15= 83.526.55
2.232.- U.S.$ 1.056.069.54TL."

Yukarıdaki hesaplamada görülebileceği gibi, yurt dışı görev ödeneğinin (İ) sütununda gösterilen tahsisat mik-tarı 148.75 Amerikan Doları iken, bu miktar Müstedaaleyh No 2 tarafından 149 Amerikan Doları olarak nazarı dikkate alınmıştır.

Belirtilen meblağı alan Müstedi, 3.9.1985 tarihinde Devlet Plânlama Örgütü Müsteşarlığı kanalıyla Müstedaaleyh No 2'ye yeni bir- müracaatta bulunmuştur. Emre 7 yazının eki olan bu müracaat aynen şöyledir:

"Sayın Müsteşarım,

Anımsanacağı üzere ekte bir suretini sunduğum 5 Şubat 1985 tarihli dilekçem ile 26 Kasım 1984 tarih ve 106 sayılı Resmi Gazetenin Ek III'ünde yayınlanmış olan- 564 sayılı 1984 Kamu Görevlileri Yurt Dışı Burslar (Değişiklik) tüzüğüne istinaden Amerika Birleşik Devletlerinde almış olduğum burs ile Devletin öngördüğü burs arsında fark bulunduğundan aradaki farkı taleb etmiştim. Değişiklik Tüzüğünün yürürlüğe girdiğ-i 26 Kasım 1984 tarihinden 11 Nisan, 1985 tarihine kadar, söz konusu burs farkı Ekonomi ve Maliye Bakanlığının 24 Mayıs, 1985 tarih ve 052487 sayılı çeki ile ödenmiştir. Ancak 11 Nisan, 1985 tarihinden sonra KKTC Bakanlar Kurulunun, 10 Mayıs, 1985 tarih ve- 44 sayılı Resmi Gazetede ilan edilen 5.H-413-85 sayılı "Staj ve Hizmet İçi Eğitim İçin Yurt Dışına Gönderilen Personele Ödenecek İaşe ve İbate Tahsisatlarının Yeniden Tesbiti" ile ilgili karar neden gösterilerek, 30 Haziran, 1985 tarihinde sona eren burs- programının geriye kalan Nisan-Mayıs-Haziran ayları için herhangi bir burs farkı ödemesinde bulunulmamıştır.

Hukuki açıdan yapmış olduğum araştırma neticesinde eski kıstaslara göre, Nisan-Mayıs-Haziran ayları için de daha önce ödenen miktar üzerinden Eko-nomi ve Maliye Bakanlığının bana burs farkını ödemesi gerektiğine inanmış bulunmaktayım.

Dilekçemin Ekonomi ve Maliye Bakanlığına iletilmesini ve gereğinin yapılmasını saygılarımla arz ederim.

Feridun Kemal FERİDUN
- Plânlama Uzmanı. "


Müstedaaleyh No 2 Müstedinin yukarıdaki müracaatını incelemiş ve ona emare 8 olarak Mahkemeye sunulan yanıtı ve-rmiştir. Bu y-anıt ise söyledir:

"Sayı: 5/20/85(52) 23.9.1985

Devlet Plânlama Örgütü,
Lefkoşe.

İLGİ: 1) 3.9.1985 tarih DPÖ.16/74/11 sayılı yazı.
2) 11.4.1985 tarih ve 5.H-413-85 sayılı Bakanlar Kurulu- kararı.
3) 10.5.1980 tarih ve EMP.31/70 sayılı yazımız.

İlgi (1) yazı ekinde Bakanlığımıza iletilen Örgütünüz Uzmanlarından Feridun Kemal Feridun'un 3.9.1985 tarihli dilekçesi tetkik edilmiş olup, ilgi (2) Bakanlar Kurulu Kararında;

"Bakanlar- Kurulu Staj ve Hizmetiçi Eğitim için yurt dışına gönerilen personele ödenecek iaşe ve ibate tahsisatları ile ilgili 25.7.1984 tarih ve 5.H-499-84 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı'nın iptaline ve K.K.T. Cumhuriyeti tarafından Staj ve Hizmetiçi Eğitim İçin Yur-t Dışına gönderilen ve gönderilecek olan personele 1 Nisan, 1985 tarihinden itibaren yeni iaşe ve ibate tahsisatlarının ödenmesi, öngörüldüğü cihetle, ilgi (3) yazımızla ödenmesi belirtilen ve 11.4.1985 tarihine kadar ödenen farka ek olarak 11.4.1985 tarih-inden sonraki süre için herhangi bir fark ödenmesi mümkün değildir.

Bilgilerinize Bakan'dan aldığım yöneriye atfen saygı ile arzolunur.

(Hasan Sükan)
Bütçe Dairesi Müdürü"

-Bu yanıt üzerine, Müstedi işbu başvuryu dosyalayarak alınan karar ve/veya yapılan eylem ve/veya işlem ve/veya ihmalin Anayasaya, yasalara ve bilh-assa Akitler Yasası'na aykırı o-l-d-uğunu, keyfi olarak alındığını, nedeni bulunmadığını, ayrıcalıklı uygulandığını, iddia etmiş ve yukarıda belirtilen taleplerde bulunmuştur.

Müstedi avukatı hitabesinde, diğer şeyler meyanında, Müstedaaleyh No 1 Bakanlar Kurulu'nun 11.4.1985 gün ve 5.H-41-3-85 sayılı Kararı'nın Müstediyi kapsamadığını, bunun Müstediye uygulanamayacağını, bununla beraber Müstedaaleyh No 2'nin mezkûr Kararı Müstediye uyguladığını, uygulama esnasında hesap hatası bile yapıldığını, hakikatte bir memura herhangi bir menfaat veri-ldiğinde bunun artık müktesep hak gibi birşey olduğunu, akdi mahiyet taşıdığını, Müstediye ihbar ve izahat vermeden sebep göstermeden bu menfaatın durdurulamıyacağını, Müstedaaleyh No 2'nin Müstediye ödenen burs farkını ona bildirmeksizin ve herhangi bir s-ebep göstermeksizin durdurmakla keyfi hareket ettiğini, tabii adalet prensiplerini çiğnediğini, bunun sonucu olarak Müstedinin mağdur duruma düştüğünü iddia etmiştir.

Müstedaaleyhler adına Mahkemede bulunan Savcı ise hitabesinde, diğer şeyler meyanında, -başvuru konusu yapılan emare 8 kararın gerekçesi bulunduğunu, bunun da Bakanlar Kurulu'nun 5.H-413-85 sayılı yeni Kararı'nın olduğunu, Bakanlar Kurulu'nun bu konudaki Kararı'nın düzenleyici bir kural tasarruf olduğunu, bu tür tasarrufların ayni tür işleml-erle her an değiştirilebile- ceğini, nitekim Müstedaaleyh No 1 Bakanlar Kurulu'nun da Müstediye uygulanan 5.H-499-84 sayılı Kararı'nı 5.H-413-85 sayılı Karar ile değiştirdiğini, yapılan bu değişikliğin Hubert Humphrey bursu ile Amerika'da burslu bulunan me-mur statüsündeki Müstediye de uygulanabileceğini, Müstedinin müktesep hakkı bulunmadığını, Müstedaaleyh No 2'nin pek haklı olarak yeni Karar'ı Müstediye de uygulandığını, bu uygulama esnasında küçük bir hesap hatası olmakla beraber, Müstediye yapılan fazla- ödemeler ışığında Müstedinin herhangi bir alacağının bulunmadığını aksine Müstedaaleyh No 2'nin Müstediden alacaklı olduğunu savunmuştur.

Olgulardan görülebileceği gibi, Müstedi 11.4.1985 ile 30.6.1985 tarihleri arasında kendisine ödenmeyen burs farkını-n Bakanlar Kurulu'nun 25.7.1984 gün ve 5.499-84 sayılı eski Kararı'nda belirtilen kıstaslar üzerinden ödenmesi için Müstedaaleyh No 2'ye müracaatta bulunmuştur. Müstedaaleyh No 2, Müstediye Bakanlar Kurulu'nun mezkûr Kararı'nı değiştiren 11.4.1985 gün ve 5-.H-413-85 sayılı yeni Kararı'nı uygulayarak mezkûr müracaatı reddetmiştir. İşte Müstedinin başvurudaki 2. talebi Müstedaaleyh No 2'nin 23.9.1985 gün ve 5/20/85 (52) sayılı yazıda ifadesini bulan bu red kararının iptal edilmesi hakkındadır.

Müstedi bir ka-mu görevlisi, bir kamu memurudur. Kamu memurlarının hukuki durumları, mali hakları, memur statüsündeki değişikliklerin memurlar üzerindeki etkileri v.s. Ord. Prof. Dr. Sıddık Sami Onar'ın İdare Hukukunun Umumi Esasları isimli 3 ciltlik eserinde teferruatı -ile incelenmiştir. Bu eserin 3. baskısında, cilt I, sayfa 558-559'da şunlar yer almaktadır:

"Memur statüsünde değişiklikler. Bu statüdeki değişikliklerin memurların hukuki durumları üzerindeki tesirleri idare hukuku bakımından da bir takım meseleler orta-ya koyar. Statüdeki değişiklikler memurun o günden sonraki durumları üzerine tesir eder. Meselâ memurun maaş; ikramiye ve saire gibi mali hakları yeni statü hükümlerine tabi olur. Eğer statü maaş miktarını, mali haklar nisbetini, ikramiyeyi azaltmış bulunu-yorsa memur, aleyhine olan bu değişikliklerin tesirine maruzdur. Memurların durumunun akdi bir durum olmayıp objektif hukuk kaidelerine, statüye dayanan umumi bir hukuki durum olmasının tabii bir neticesi statüdeki değişikliklerin memurun hal ve istikbalde-ki durumuna da tesir etmesi, onun yeni statüden doğan yeni hukuki durumlara tâbi kılmasıdır.

Ancak, bu değişiklik, esas itibarıyle, geçmişte tamam olmuş ve iktisap edilmiş haklara tesir etmez. Binaenaleyh memurun eski esas üzerinden aldığı veya almayı i-stihkak kesbettiği maaşlar, alınan veya istihkak kesbedilen ikramiyeler eski statü hükümlerine tâbidir: bu statünün yürürlükte olduğu zamanlar buna müstediden fazla verilmiş maaşların fazlası geri alınamıyacağı gibi eski statü zamanında işleyerek istihkak -kesbedilmiş ve tedahüle kalarak henüz ödenmemiş olan maaş ve ikramiye de, yeni statüye göre değil hukuki mevcudiyetlerini iktisap ettikleri gün yürürlükte bulunan statüye göre ödenmek icap eder."

Yine cilt II, sayfa 1224'de şöyle denilmektedir:

"Memurla-ra temin edilen bu mali menfaatler de, memur statüsünün diğer hükümleri gibi, objektif kaidelerden çıkan umumi bir hukuki duruma dayanır. Yani bu haklar ve menfaatler akdinden doğan ve hususi bir hukuki duruma dayanan alacaklar mahiyetinde olmayıp hizmete -ayrılmış bir masraftan, tahsisattan hizmet menfaatine olarak memura temin edilmiş menfaatlerdir. Binaenaleyh memurların mali haklarıyle ilgili kaideler de hizmetin diğer kaideleri gibi bir taraftan o kamu hizmeti statüsünün, diğer taraftan da kamu hizmeti-nin müşterek bir statüsü durumunda bulunan memur statüsünün hükümlerini teşkil eder ve bu sebepten dolayı objektif mahiyettedir.

Memura temin edilen menfaatler umumi bir hukuki duruma dayandığı için kanun vazıı tarafından daima değiştirilebilir. Yeni bu- menfaatlar kanuna müstenit ise kanunla, tüzüğe dayanıyorsa, tüzükle gerek miktar ve gerekse tabi olduğu şartlar ve kayıdlar bakımından yeni hükümlere tabi kılınır. Bu suretle bunların miktarları artar veya eksiktir. İta şekilleri değişir; hatta bir kısmı -ilga olunabilir. Memur, memur statüsüne girdiği zaman kendisine şu miktar veya nisbette şu şartlar dairesinde bir mali menfaatin temin edilmiş olmasından bahsederek bir muketsep hak iddiasında bulunamaz.

Fakat bu menfaatler işleyip tahakkuk ettikten sonr-a istihkak kesbeden memurun subjektif bir hakkı, adi birer alacak haline gelir. Yani henüz işlenmemiş olan maaş, ikramiye v.s objektif ve umumi bir hukuki durumdan ibaret oldukları halde bunlar işleyip geçmiş zamana ait hale gelince istihkak kazanan hak sa-hibinin patrimuanına girmiş olur. Bu sebepten dolayı da memurun mali hak ve menfaatlerine dair statüye konulacak yeni kaideler ancak ileriye taahakkuk edecek haklara tesir eder, tahakkuk etmiş ve bu suretle hükmen iktisap edilmiş, birer alacak şeklinde pat-rimuana iltihak etmiş bulunanlara tesir etmez. Kanunda bunun aksine bir sarahat varsa bu statünün ve kaidenin mahiyetinden değil makbline yani geçmişe şamil bir hüküm doğuran, maziyi, geçmişi tasfiye etmeği istihdaf eden yeni bir kanunun mevcudiyetinden il-eri gelir."

Bizde de kamu görevi, K.K.T.C. Anayasası, 7/1979 sayılı Kamu Görevlileri Yasası, mezkûr yasa altında yapılan tüzük, yönetmelik ve Bakanlar Kurulu Kararı gibi tek taraflı- olarak düzenlenmiş genel kural-l-a-rdan meydana gelen, genel objektif ve kişilik dışı bir hukuki durum, bir statüdür. Yurt dışı bursları gibi mali menfaatler de memur statüsünün hükümleri arasındadır.

Müstedi de tayini ile bu memur statüsüne girmiştir.

İdare Hukukunun yukarıdaki prensip-lerine göre, statünün bir sonucu olarak, yönetim ayni tür kaide tasarruflarla memur statüsünde, dolayısıyle, burs konusunda değişiklik yapabilir. Ortada akdi bir münasebet olmadığı cihetle, yönetim böyle bir değişikliği yapmadan önce veya yaptıktan sonra b-unu kamu memurlarına bildirmeğe, onların rıza ve muvafakatını almağa mecbur değildir. Statünün tanziminde olduğu gibi, statüde yapılan değişiklik de, yönetimin tek taraflı iradesiyle yapılabilmektedir. Böyle bir değişiklik görevde bulunan memurların şimdik-i ve gelecekteki durumlarına tesir eder ve durumları yeni statüden doğan hukuki durumlara tabi olur. Ancak, bu değişiklik geçmişte tamam olmuş ve iktiap edilmiş haklara tesir etmez, meğer ki, yasada aksine kural bulunsun.

Müstedi, Hubert H. Humphrey Burs-u'nu alıp Amerika Birleşik Devlet- leri'ne gideceği zaman yürürlükte bulunan mevzuata göre, devletten sadece maaşını alacak, Devlet ona başka herhangi bir ödenek vermiyecekti. Müstedi gerek bu hususun, gerekse Hubert H. Humphrey Bursu'nun daha önce belirt-ilen mali hükümlerinin bilinci içinde 16.5.1984 tarihinde Amerika Birleşik Devletleri'ne gitmiştir.

26.11.1984 tarihinde, Müstedi Amerika Birleşik Devletleri'nde bulunduğu sırada, memur statüsünün yurt dışı bursları konusunda bir değişiklik yapılmıştır. -1980 Kamu Görevlileri Yurt Dışı Burslar Tüzüğü'nün 15(2) maddddesine 1984 Kamu Görevlileri Yurt Dışı Burslar (Değişiklik) Tüzüğü ile yapılan bu değişikliğe göre, yabancı ülke veya örgütlerce sağlanan bursalarda bursu veren ülke veya örgütce belirlenen burs- miktarı Devlet tarafından burslu gönderilen personele ödenen burs kıstaslarının altında ise, aradaki fark Devletce karşılanacaktı. Müstedi, Amerikan ilgililerinden ayda 845 Amerikan Doları burs almakta ve bu miktar yukarıda alıntısı yapılan 25.7.1984 gün -ve 5.H-499-84 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı'nda belirtilen burs kıstaslarının altında idi. Statüde tek taraflı olarak yapılan bu değişiklik Müstedaaleyh No 2 tarafından Müstediye uygulanmış ve ona değişikliğin yapıldığı 26.11.1984 tarihinden 11.4.1985 tari-hine değin cem'an 1,056,069TL burs farkı da ödenmiştir. Böylece, Müstedi lehe yapılan bu değişiklikten yürürlüğe konduğu tarihten itibaren yararlanmıştır.

Bilâhare, Bakanlar Kurulu 11.4.1985 tarihinde almış olduğu 5.H-413-85 sayılı Karar'la K.K.T.C. tara-fından yurt dışına gönderilen ve gönderilecek olan personele 1.4.1985 tarihinden itibaren uygulanacak burs kıstaslarını yeniden değiştirmiştir. Daha önce alıntısı yapılan ve geriye dönük olarak uygulamaya konan bu değişiklik ışığında, Devletce Amerika Birl-eşik Devletleri'ne burs için gönderilen veya gönderilecek olan personele 1.4.1985 tarihinden başlamak üzere ayda 148.75 x 19 x 30 = 847.87 Amerikan Doları verilecekti. Belirtilenlerden
100
anlaşılabil-eceği gibi, memur statüsündeki bu yeni değişiklikle, Devlet, Amerika Birleşik Devletleri ile ilgili burs miktarını azaltmıştır. Hiç şüphe yoktur ki, burs miktarındaki bu azalma, değiştirilmiş şekliyle 1980 Yurt Dışı Burslar Tüzüğü'nün 15(2) maddesi tahtınd-aki burs farklarını da düşürmüştür.

Müstedaaleyh No 2, statüde lehe yapılan önceki değişikliği Müstediye uyguladığı gibi, aleyhe yapılan bu yeni değişikliği de ona uygulamıştır. Müstedaaleyh No 2 bu şekilde hareket etmekle, Anayasa'ya, yasalara ve bilhas-sa Akitler Yasası'na aykırı hareket etmemiş, keyfi davranmamış, müktesep hakları çiğnememiş; aksine hem yürürlükteki mevzuatı, hem de idare hukukunun daha önce belirtilen prensiplerini doğru yorumlayıp uygulamıştır.

Yukarıda belirtilen tüm hususlar ışığı-nda, Müstedinin 2. talebinin reddedilmesi gerekmektedir.

Müstedinin başvurusundaki 3. talebine gelince:

Bu meselede Müstedinin müracaatını reddeden emare 8 red kararı vardır. Ortada bu olumsuz karar olduğuna göre, bu konuda ayni zamanda Müstedaaleyh N-o 2'nin ihmalde bulunduğundan da söz edilemez (Gör: Turhan M. Öztürk and The Republic, 2 R.S.C.C. p.35 aat p.41). Kaldı ki, bu başvuruda red kararının doğru olduğu sonucuna da varılmıştır. Bu durum karşısında, Müstedinin 3. talebinin de reddedilmesi gereki-r.

Son olarak bir hususa değinmek istiyorum. Müstedaaleyh No 2 memur statüsündeki değişiklikleri Müstediye uygulamakla doğru ve mevzuata uygun hareket etmiştir. Ancak uygulama esnasında bazı hesaplama hataları yapıldığı gözlemlenmiştir. Örneğin: (1). Yur-t dışı görev ödeneğinin (İ) sütununda gösterien tahsisat 148.75 Amerikan Doları iken, bu emare 6 hesaplama esnasında 149 Amerikan Doları olarak nazarı dikkate alınmıştır. (2). Bakanlar Kurulu'un 11.4.1985 gün ve 5.H-413-85 sayılı yeni değişiklik Kararı'ın -geriye dönük olarak 1.4.1985 tarihinden itibaren uygulanması öngörülmekle beraber, emare 6 hesaplamada Müstediye 1.4.1985 --10.4.1985 tarihleri arasındaki süre için de 25.7.1984 gün ve 5.H-499-84 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı'ndaki eski kıstaslar üzerinden- 165.35 Amerikan Doları muadili 83,526TL burs farkı ödenmesi öngörülmüştür, hatta bu miktar ona ödenmiştir de. (3). Yeni değişiklikle 1.4.1985 tarihinden itibaren Devletin Amerika Birleşik Devletleri için öngördüğü burs miktarı ayda 847.87 Amerikan Doları -olmasına ve Müstediye de Hubert H. Humphrey Bursu'ndan ayda 845 Amerikan Doları ödenmesine rağmen, aradaki ayda 2.87 Amerikan Doları burs farkı Nisan, Mayıs ve Haziran 1985 ayları için ona verilmemiştir. İlgililerin bu hesaplamaları yeniden gözden geçirip -gerekeni yapacaklarından eminim.

Sonuç olarak başvuru reddolunur.

Meselenin tüm ahval ve şeraiti nazarı itibare alınarak masraflar hususunda herhangi bir emir verilmez.


(Celâl Karabacak)
- Yargıç

5 Ocak 1989





-


-284-



-


Full & Egal Universal Law Academy