Yüksek İdare Mahkemesi Numara 146/2011 Dava No 17/2015 Karar Tarihi 11.06.2015
Numara: 146/2011
Dava No: 17/2015
Taraflar: Necat Arifoğlu ile KKTC Maliye Bakanlığı arasında
Konu: Emekli maaşından vergi kesilmesi - Kesintilerin iadesi talebi - İhmal davası - İade için gerekli işlemleri yapmamakla Davalının ihmali bulunduğu bulgusu - YİMin kesintilerin iadesine karar vermesi - Anayasanın 160 maddesi - Emekli maaşının gelir vergisinden muaf olması.
Mahkeme: YİM
Karar Tarihi: 11.06.2015

-D.17/2015 YİM: 146/2011


Yüksek İdare Mahkemesinde
Anayasanın 152. Maddesi Hakkında


Mahkeme Heyeti: Mehmet Türker, Emine Dizdarlı, Tanju Öncül


Davacı: Necat Arifoğlu, Şehit Ecvet Yusuf Sokak, No:10,
Yenişehir -- Lefkoşa.

- ile -

Davalı: KKTC Maliye Bakanlığı vasıtasıyla KKTC, Lefkoşa.

A r a s ı n d a.


Davacı tarafından: Avukat Müjgan Irkad.
Davalı tarafından: Kıdemli Savcı İlter Koyuncuoğl-u.


---------------


K A R A R


Mehmet Türker: Davacı, Davalı aleyhine ikame ettiği bu dava ile;

"A- Davalının Anayasa Mahkemesi huzurunda bulunan
4/2010 sayılı iptal davasında- dosyalanan
yürürlüğün durdurulması (ara emri) istidasının
görüşüldüğü 23.9.2010 tarihinde yaptığı taahhüde
aykırı olarak davacının emekli maaşından
Eylül 2010 - Ocak 2011 ayları arasında yapılan
vergi kesinti-lerini iade etmemesinin veya iade
için gereken işlemleri yapmamasının ve/veya
bu yönde bir karar tesis etmemesinin, Davalı
tarafından yapılmaması gereken bir ihmal
olduğuna ve davacının emekli maaşından yapılan
- kesintilerin davacıya iade edilmesi yönünde
işlem yapılması veya karar tesis edilmesi
gerektiğine ilişkin bir mahkeme emri ve/veya
hükmü;

B- Bu dava masrafları."
Dava ile ilgili olgular:
1/1/1964 tarihinde ka-mu görevine tayin edilen Davacı, Güvenlik Kuvvetleri Komutanlığı nezdinde Üsteğmen kadrosu görevinden 10/12/2002 tarihinde emekliye ayrılmış olup 2002 yılı itibarıyla emekli maaşı almaya hak kazanmış, Güvenlik Kuvvetleri Emekli Subaylar Derneği Üyesi bir k-imsedir. Davalı, 2002 yılından itibaren Davacıya emekli maaşı ödemekte olan devlet kurumu ve/veya bakanlıktır. Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Meclisinde kabul edilen 39/2010 sayılı Gelir Vergisi (Değişiklik No.2) Yasası ile 40/2010 sayılı Emeklilik (Değişik-lik) Yasası, 12.8.2010 tarihinde, 139 sayılı Resmi Gazete'de yayınlanmak suretiyle yürürlüğe girmiştir.

Bu değişiklik Yasaları ile o tarihe kadar gelir vergisinden muaf olan emekli maaşlarından belli oranlarda vergi alınması düzenlenmekte idi. Daval-ı bu Yasalar gereğince, Davacının Eylül, Ekim, Kasım, Aralık 2010 emekli maaşları ve 2010 yılı 13. maaşından gelir vergisi kesintisi yapmıştır.

Davacının da mensubu bulunduğu Kıbrıs Türk Emekliler Cemiyeti, Güvenlik Kuvvetleri Emekli Subaylar Derneğ-i ve diğer bazı derneklerin Anayasa Mahkemesinde ikame ettikleri Birleştirilmiş 4,5,6 ve 7/2010 sayılı iptal davası ile mezkûr Yasaların Anayasa'ya aykırılığını iddia etmesi ve bu Yasaların iptallerini talep etmesi üzerine, Anayasa Mahkemesi, bu 2 Yasa içe-risinde Davacıyı ilgilendiren emekli maaşından vergi kesintisi yapılması ile ilgili kuralları, 13 Ocak 2011 tarihinde verdiği kararla Anayasa'ya aykırı bularak iptal etmiştir.

Anayasa Mahkemesindeki 4/2010 sayılı iptal davası kapsamında dosyalanan y-ürütmenin durdurulması (Ara Emri) İstidasının Anayasa Mahkemesi huzurunda görüşüldüğü 23.9.2010 tarihinde yapılan görüşmeler neticesinde, bahse konu iptal davasının tarafı olmayan Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Maliye Bakanı, Anayasa Mahkemesi huzurunda bir- taahhütte bulunmuştur. 4/2010 sayılı Anayasa Mahkemesi davasında Davalıları temsil eden Başsavcı Yardımcısının "Bu ara emri maksatları bakımından konunun halledilmesi için Davacılar ile vardığımız mutabakatta bu davanın ileride dinlenip neticelenmesinde, -Davacılar haklı çıktığı takdirde, kendilerinden kesilmiş olan veya kesilecek olan vergilerin iade edileceği ve iade için gereğinin yapılacağını taahhüt ederiz" şeklindeki beyanından sonra Maliye Bakanı; "Ersoy Bey'in ifade ettiklerine katılırız, bu irademi-zdir" şeklinde beyanda bulunmuştur. Davadaki Davacı Avukatının "Bu beyan ışığında ileride bu iptal davasına konu olan düzenlemenin iptal edilmesi halinde, emeklilerden yapılacak kesintilerin iadesinin de makûl sayılacak bir süre içerisinde yapılmasında has-sasiyet gösterilmesini rica ederiz" şeklindeki beyanına karşılık Başsavcı Yardımcısı "Şüphesiz öyle bir durum doğması halinde, iadeler makûl bir süre içerisinde yapılacaktır" şeklinde beyanda bulunmuştur. Maliye Bakanı ise bu beyana katıldığını ifade etmiş-tir. Taraflar arasında varılan bu mutabakat neticesinde, yürütmenin durdurulması (Ara Emri) İstidası geri çekilmiştir. Davalı,
Davacıdan, Eylül, Ekim, Kasım, Aralık 2010 ayları için emekli maaşlarından her ay 280.26TL kesinti yapmıştır. Davalı, Davacının 1-3. maaşından da 13.1.2011 tarihinde vergi kesintisi yapmıştır.

Davacı, Başsavcı Yardımcısı ve Maliye Bakanının 4/2010 sayılı Anayasa Mahkemesi davasındaki beyanlarının, Davalı Maliye Bakanlığının bir beyanı olup, bunun şarta tabi bir taahhüt olduğun-u, Anayasa Mahkemesinin 13/1/2011 tarihinde verdiği kararla vergi kesintilerinin yasal dayanağı olan 39/2010 sayılı Gelir Vergisi (Değişiklik No.2) Yasası'nın ve 40/2010 sayılı Emeklilik (Değişiklik) Yasası'nın ilgili maddelerinin Anayasa'ya aykırı bulup i-ptal etmesinden sonra, Davalının bu taahhüde uyup, Davacının emekli maaşlarından ve 13. maaşından yaptığı vergi kesintilerini Davacıya iade etmemesinin veya iade etmek için gereken işlemleri yapmamasının veya bu yönde karar üretmemesinin bir ihmal olduğunu- iddia etmekte ve bu yönde karar verilmesini talep etmektedir.

Davalı ise, Anayasa'ya ve yürürlükteki mevzuata uygun hareket ettiğini, Anayasa'nın 150(4) maddesine göre iptal kararlarının geriye yürümediğini, Anayasa'nın 152. maddesine göre İdarenin -bir ihmalinin olabilmesi için Anayasa'nın, herhangi bir yasanın veya bunlara uygun olarak çıkarılan mevzuata rağmen İdarenin hareketsiz kalması gerektiğini, Davalı Maliye Bakanlığının emekli maaşlarından kesinti yapılmasını düzenleyen yasaların Anayasa Mah-kemesi tarafından iptal edilmesi durumunda, emekli maaşından yapılan vergi kesintilerinin iade edileceğini 4/2010 sayılı Anayasa davasında beyan ve taahhüt etmesinin ve bu taahhüdü yerine getirmemesinin ihmal olmadığını ve Anayasa'nın 152. maddesi altında -ihmal davasına konu olamayacağını ileri sürüp, Davacının davasının reddedilmesi gerektiğini iddia etmektedir.

Davacıya göre, Anayasa'nın 160. maddesi gereğince, diğer haklar yanında, vergi kesintisiz emeklilik maaşı, kazanılmış bir haktır ve Anayasa -tarafından güvence altına alınmıştır. Yasa koyucu tarafından bu hakka dokunulamaz. İdare, Anayasa'nın 160. maddesinin amacına uygun hareket etmek ve korunan bu hakkın kesintiye uğramamasını sağlamakla yükümlüdür. İdare, 4/2010 sayılı Anayasa Mahkemesi dava-sında verdiği taahhüdü Anayasa'nın 160. maddesi gereğince yerine getirmek ve Davacının emekli maaaşından yaptığı kesintileri iade etmekle yükümlüdür. Davalı, bu taahhüdü ile, Anayasa'nın 150(4) maddesindeki geriye yürümezlik hakkından feragat etmiştir. Dol-ayısıyla, emeklilik maaşından yapılan vergi kesintilerini iade etmemek ve/veya iade için bir karar almamakla Davalı ihmalde bulunmuştur.

İNCELEME
Davacının davası Anayasa'nın 152. maddesine istinaden açılmış olup, İdarenin bir ihmalde bulunduğunun sa-ptanmasına yönelik bir talebi içermektedir.

Yüksek İdare Mahkemesinin münhasır yargı yetkisini düzenleyen Anayasa'nın 152(1) maddesi şöyledir:

- "-Yüksek İdare Mahkemesinin Yetkileri
Madde 152
(1)Yüksek İdare Mahkemesi, yürütsel veya yönetsel
bir yetki kullanan herhangi bir organ, makam
veya kişinin bir kararının, işleminin veya
ihmalinin, bu Anayasanın veya herhangi bir
- yasanın veya bunlara uygun olarak çıkarılan
mevzuatın kurallarına aykırı olduğu veya
bunların sözkonusu organ veya makam veya kişiye
verilen yetkiyi aşmak veya kötüye kullanmak
suretiyle yapıldığı şikayeti ile kendisine
- yapılan başvuru hakkında, kesin karar vermek
münhasır yargı yetkisine sahiptir."


Anayasa'nın bu maddesine göre, Yüksek İdare Mahkemesi, İdarenin herhangi bir kararının veya işleminin Anayasa'ya, herhangi bir yasaya ve bunlara uygun olar-ak çıkarılan mevzuata aykırı olup olmadığını denetleme yetkisi yanında, İdarenin Anayasa'ya, herhangi bir yasaya veya bunlara uygun çıkarılan mevzuata uygun yapması gereken bir işlemi yapmaması veya karar almaması durumunun, yani bir ihmalinin olup olmadığ-ını da karara bağlama münhasır yargı yetkisine sahiptir.

"İhmal" en genel tanım ile, İdarenin hukuki yükümlülük-lerini yerine getirmemesidir.

YİM 136/2001 (D.13/2002) sayılı kararda ihmal şöyle tarif edilmektedir:

"Anayasanın 152. madd-esi anlamındaki 'ihmal'
yürütsel veya yönetsel yetki kullanan bir
makamın veya organın veya kişinin kanunen
yapması gerekli işlemleri bu konuda herhangi
bir karar almaya gerek duymadan yapmaması
demektir."


-İdari bir organ, makam veya kişinin Anayasa'ya göre veya yasal olarak alması gereken bir kararı almadığı veya yapması gereken bir yönetsel işlemi yapmadığının iddia edilmesi halinde, Anayasa'nın 152(2) maddesi altında bu organ, makam veya kişinin ihmalinin- olup olmadığının karara bağlanması için Yüksek İdare Mahkemesine başvurulabilir. Böyle bir başvuru üzerine Yüksek İdare Mahkemesi, İdarenin Anayasa'ya göre veya yasal olarak alması gereken bir kararı almadığı veya yapması gereken bir idari işlemi yapmadığ-ını saptarsa, İdarenin ihmalde bulunduğuna karar verir. Ancak idari organ, makam veya kişi idari bir karar almak veya işlem yapmakta serbest ise, yani bir karar almak veya işlem yapmak için Anayasal veya yasal bir zorunluluğu yoksa, İdarenin bir ihmalinin -olduğundan bahsedilemez.

Daha önce de belirttiğimiz gibi Davacı, Anayasa'nın 160. maddesi gereğince vergi kesintisiz emeklilik maaşının kazanılmış bir hak olduğunu, Anayasa'nın 160. maddesi tahtında güvence altına alındığını, İdarenin Anayasa'nın 160-. maddesine uygun hareket etmek ve Anayasa Mahkemesi tarafından iptal edilen 39/2010 sayılı Gelir Vergisi (Değişiklik No.2) Yasası ve 40/2010 sayılı Emeklilik (Değişiklik) Yasası'na dayanarak, emeklilik maaşından yaptığı vergi kesintilerini bu Yasaların ip-tali halinde iade edeceğini taahhüt etmesine rağmen iade etmemekle veya iade etmek için bir karar almamakla ihmalde bulunduğundan yakınmaktadır.
Davacının İdarenin ihmalinin oluşmasının dayanağı olduğunu iddia ettiği Anayasa'nın 160. maddesi şöyledi-r:

- "-Kamu Görevlilerinin Haklarının Saklı Tutulması
Madde 160
(1)Bu Anayasanın yürürlüğe girdiği tarihten önce
kamu görevlisi bulunan herhangi bir kişi, bu
tarihten sonra, kendisine bu tarihe kadar uygulanan
aynı hizmet koşullarına bağlı olmak hakkı-na sahiptir.
Bu hizmet koşulları, Anayasanın yürürlüğe girdiği
tarihte veya ondan sonra, Kuzey Kıbrıs Türk
Cumhuriyeti'nin kamu görevlisi bulunduğu sürece,
herhangi bir kişi aleyhine değiştirilemez.
Bu maddede belirtilen kamu görevlil-eri yeni bir atama işlemine gerek olmaksızın görevlerine devam ederler.
(2)Bu madde amaçları bakımından, kamu görevlisi,
Anayasanın yürürlüğe girdiği tarihten önce Kuzey
Kıbrıs Türk Cumhuriyetinin kamu hizmetinde herhangi
bir hizmeti gören kiş-iyi anlatır ve bu Anayasa ile
diğer kamu personeli olarak tanımlanan kişileri de
kapsar.
(3)Bu madde amaçları bakımından hizmet koşulları, bu
Anayasanın yürürlüğe girdiği tarihte mevcut olan
yürürlükteki mevzuat uyarınca saptanmış ücret,
- izin, azil, görevden uzaklaştırma, emeklilik maaşı,
ikramiyeleri ve benzeri hakları kapsar."


Anayasa Mahkemesi, Birleştirilmiş 4,5,6 ve 7/2010 (D.1/2011) sayılı kararında; Anayasa'nın 160. maddesine göre gelir vergisinden muaf olarak emeklilik- maaşının kazanılmış bir hak olduğunu, Anayasa'nın üstünlüğü ilkesinin bir gereği olarak, Anayasa'da açıklıkla tanınan haklara yasa koyucu tarafından dokunulamayacağını, emekli maaşlarının vergiye tabi tutulamayacağını belirterek, 40/2010 sayılı Emeklilik -(Değişiklik) Yasası'nın ve 39/2010 sayılı Gelir Vergisi (Değişiklik No.2) Yasası'nın emeklilik maaşından gelir vergisi kesilmesini düzenleyen ilgili maddelerini Anayasa'nın 160. maddesine aykırı bularak iptal etmiştir.

Anayasa Mahkemesinin iptal kar-arlarının geriye yürümezliği kuralının mutlak olup olmadığı ve geriye yürümezlik kuralının mutlak olarak uygulanmasının yarattığı hukuksal sorunlar Anayasal öğretide tartışılmaktadır. Bu
konuda bir görüş birliği bulunmamakta, çeşitli görüş ve düşünceler b-ulunmaktadır. Bir idari ihmal iddiası olan bu idari davada, Anayasal bir sorun olan bu konuda bir
incelemeye girmemizin doğru olmayacağı düşüncesi ile bu hususta bir görüş belirtmemeyi tercih ettik.

Anayasa Mahkemesi, Birleştirilmiş 4,5,6 ve 7/2010 (-D.1/2011) sayılı kararında emekli maaşından vergi kesintisi yapılmasını düzenleyen 26/77 sayılı Emeklilik Yasası'nı değiştiren 40/2010 sayılı Emeklilik (Değişiklik) Yasası'nı ve 24/1982 sayılı Gelir Vergisi Yasası'nı değiştiren 39/2010 sayılı Gelir Vergisi- (Değişiklik No.2) Yasası'nın ilgili maddelerini Anayasa'ya aykırı bulup iptal etmiştir. İptal edilen bu Yasaların yürürlüğe girdiği 12/8/2010 tarihinden önce, her çeşit emeklilik menfaati ile emeklilik maaşını
vergiden muaf tutan 26/77 sayılı Emeklilik Ya-sası'nın 35. maddesi ve 24/1982 sayılı Gelir ve Vergi Yasası'nın 6.
maddesi yürürlükte idi. Bu Yasa maddelerini değiştiren 40/2010 sayılı Emeklilik (Değişiklik) Yasası ve 29/2010
sayılı Gelir Vergisi (Değişiklik No.2) Yasası'nın Birleştirilmiş 4,5,6 ve 7/-2010 (D.1/2011) sayılı Anayasa Mahkemesi kararı ile 13/1/2011 tarihinde iptal edilmesi ile
emekli maaşlarından gelir vergisi kesintisi durdurulmuş olup, emekli maaşları vergi kesintisiz ödenmektedir.

Davalı Maliye Bakanlığının 4/2010 sayılı Anayasa
Ma-hkemesi davasının görüşüldüğü 23/9/2010 tarihinde, Davacıların davalarında haklı çıkmaları halinde emekli maaşlarından yapılan gelir vergisi kesintilerini iade etme taahhüdünde bulunduğu bir gerçek olup, bu taahhütle ilgili davadaki zabıtlar aynen şöyledir-:

"ANAYASA MAHKEMESİ OLARAK OTURUM YAPAN
YÜKSEK MAHKEME HUZURUNDA
Anayasanın 147'nci maddesi hakkında.

Anayasa Mahkemesi:4/2010

Davacı: 1-Kıbrıs Türk Emekliler Cemiyeti, Genel Başkan
ve Merkez Yönetim -Kurulu Başkanı Mustafa
Tolga vasıtasıyla, Lefkoşa ve diğerleri.

ile -

Davalı: Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Cumhuriyet
Meclisi - Lefkoşa.
A r a s ı n d a.

23.9.2010
12.00

(7.9.10 -tarihinde dosyalanan yürürlüğün durdurulması
istidası)

HAZIR:Müstedi/Davacılar tarafından Av.Müjgan Irkad ve
Av.Hasan Esendağlı
Müstedaaleyh/Davalı tarafından Başsavcı Yrd.Ersoy
Ölçter
Maliye Bakanı Sayın Ersin Tata-r hazır.
Maliye Bakanlığı Müsteşarı Ahmet Havutçu hazır.

Ersoy Bey: Bu ara emri maksatları bakımından konunun
halledilmesi için Davacılar ile vardığımız
mutabakatta, bu davanın ileride dinlenip
neticelenmesinde Davacıl-ar haklı çıktığı
takdirde, kendilerinden kesilmiş olan veya
kesilecek olan vergilerin iade edileceği ve
iade için gerekenin yapılacağını taahhüt ederiz.

Sn.Ersin Tatar: Ersoy Beyin ifade ettiklerine katılırız
bu irade-mizdir.

Müjgan Irkad: Bu beyan ışığında, ileride bu iptal
davasına konu olan düzenlemenin iptal edilmesi
halinde emeklilerden yapılacak kesintilerin
iadesinin de makul sayılacak bir süre
içerisinde yapılmasında hassa-siyet gösterilmesini
rica ederiz.

Ersoy Bey: Şüphesiz öyle bir durum doğması halinde
iadeler makul bir süre içerisinde yapılacaktır.

Sn.Ersin Tatar: Katılırım."
Davalının bu taahhüdüne uymadığı ihtilafsızdır. Davalı,
bu taa-hhüdüne uymadığını kabul etmekte, ancak bu taahhüde uymamasının bir ihmal olmadığını savunmaktadır.

Daha önce aktardığımız gibi, Anayasa'nın 152. maddesinin
1. fıkrasına göre, bir ihmalde bulunduğuna karar verilebilmesi
için, İdarenin Anayasa'ya, he-rhangi bir yasaya veya bunlara uygun çıkarılan mevzuata uygun yapması gereken bir işlemi yapmaması veya karar almaması gerekir. İdari ihmalin oluşumu ile ilgili Anayasal kural ve idare hukuku prensipleri göz önüne alındığı zaman, Davalının bu taahhüde uym-amasını bir ihmal olarak saptamak ve Davalının bir ihmalde bulunduğu
kararına varmak olanağı yoktur.

Davalının taahhüdüne uymamasının idari bir ihmal oluşturmadığını tespit ettikten sonra, Anayasa'nın 160. maddesi gereğince bir ihmalinin olup olmadı-ğının tezekkür edilmesi gerekmektedir.

Anayasa Mahkemesinin Birleştirilmiş 4,5,6 ve 7/2010 (D.1/2011) sayılı kararında da vurgulandığı üzere, Anayasa'nın 160. maddesi gereğince, Anayasa'nın yürürlüğe girdiği 7/5/1985 tarihinde kamu görevlisi olup da -emekli olan kamu görevlilerinin gelir vergisinden muaf emeklilik maaşı alması kazanılmış bir haktır. Davanın olgularından, Emare 4 Belgeye istinaden yaptığımız saptamaya göre, Davacı kamu görevine 1/1/1964 tarihinde tayin edilmiş ve 10/12/2002 tarihinde em-ekli olmuştur. Davalının 39/2010 sayılı Gelir Vergisi (Değişiklik No.2) Yasası ve 40/2010 sayılı Emeklilik Değişiklik Yasası'na dayanarak, Davacının ve Davacı ile aynı statüdeki emeklilerin emekli maaşından yaptığı gelir vergisi kesintileri, bu yasaların i-ptal edilmesi ile, hukuken Davalının bir haksız iktisabı durumuna gelmiştir.

Anayasa'nın 160. maddesine göre, gelir vergisinden muaf emekli maaşı Davacının kazanılmış bir hakkı olduğu nedeniyle, hukukun üstünlüğü ve hukuk devleti ilkeleri gereğince İ-dare
yani Davalı, Davacının kazanılmış hakkı olan gelir vergisinden muaf emekli maaşını Davacıya ödemekle yükümlü olduğu gibi, iptal edilen yasalara istinaden Davacının emekli maaşından yaptığı gelir vergisi kesintilerini de Anayasa'nın 160. maddesi gereği-nce kazanılmış bir hak oldukları nedeniyle
iade etmekle ve/veya iade edilmesi için bir karar almakla mükelleftir. Davalı, Anayasa'nın 160. maddesine göre Davacının kazanılmış hakkı olan emekli maaşından kestiği gelir vergilerini Davacıya iade etmemek ve/ve-ya bu yönde karar almamakla Anayasa'nın 160. maddesinin gereklerini yerine getirmeyerek bir ihmalde bulunmuştur.

Netice itibarı ile Davacının emekli maaşından Eylül 2010 - Ocak 2011 ayları arasında yaptığı vergi kesintilerini iade etmemekle veya iade- için gereken işlemleri yapmamakla ve/veya bu yönde bir karar almamakla Davalının yapılmaması gereken bir ihmalde bulunduğuna ve yapılması ihmal olunan bu eylem veya işlemin yapılması gerektiğine karar verilir.

Dava masrafları Davalı tarafından ödene-cektir.



Mehmet Türker Emine Dizdarlı Tanju Öncül
Yargıç Yargıç Yargıç



11 Haziran, 2015












11






Full & Egal Universal Law Academy