Yüksek İdare Mahkemesi Numara 145/1992 Dava No 19/1996 Karar Tarihi 16.08.1996
Numara: 145/1992
Dava No: 19/1996
Taraflar: KTHY Ltd. Şti. İle Ek. Ve Mal. Bakanlığı
Konu: Gümrük vergisinin haksız talep edildiği iddiası
Mahkeme: YİM
Karar Tarihi: 16.08.1996

-D.19/96 YİM 145/92

Yüksek İdare Mahkemesi Olarak Oturum Yapan
Yüksek Mahkeme Huzurunda
Mahkeme Heyeti: Taner Erginel, Nevvar Nolan, Seyit A. Bensen.

Müstedi: 1. Kıbrıs Türk H-ava Yolları Limited Şirketi, Bedrettin Demirel
Caddesi, Lefkoşa.
2. Erol Kazım Andaç, Kıbrıs Türk Hava Yolları Limited Şirketi
Yönetim Kurulu Başkanı sıfatı ile Bedrettin Demirel Caddesi,
Lefkoşa.
ile
Müstedaale-yh: 1. KKTC Ekonomi ve Maliye Bakanlığı Gelir ve Vergi Dairesi
vasıtasıyle KKTC., Lefkoşa.
2. KKTC, Ekonomi ve Maliye Bakanlığı Gümrük Dairesi
Müdürlüğü vasıtasıyle KKTC., Lefkoşa.
3. KKTC Ekonomi ve Maliye Bakanlığı Ercan Gümrük Dairesi
- vasıtasıyle KKTC., Lefkoşa.
A r a s ı n d a.

Müstediler namına Avukat Ali Dana.
Müstedaaleyhler namına Başsavcı Yardımcısı Muavini Mustafa Arıkan.



H Ü K Ü M

Taner Erginel:- Hava taşımacılığı ile uğraşan Müstedi No.1, Gümrük Dairesinin talep ettiği 12,953,633.-TL gümrük vergisinin haksız yere talep edildiğini öne sürerek önümüzdeki başvuruyu dosyalamış bulunmaktadır ve Gümrük Müdürünün bu konuda verilmiş 21 Temmuz, 92 tarihli- kararının iptalini talep etmektedir.

Başvuruya ilişkin olgular özetle şöyledir: Bir hava yolu şirketi olan Müstedi No.1, dış ülkelerle Ercan Hava Limanı arasında yolcu ve eşya taşımaktadır. Müstedi No:1'e Ercan Hava Limanına getirilmek üzere teslim edil-en eşyalarla ilgili yabancı hava limanlarında manifesto düzenlenmektedir. Eşyaları Ercan Hava limanına getiren uçak kaptanı 24 saat içinde bu manifestoya dayanarak bir yük bildirgesi düzenlemek ve bunu gümrük memuruna vermek zorundadır. Daha sonra kaptanın- verdiği yük bildirgesine göre mallar gümrük kontrolünden geçmektedir. Zaman zaman yük bildirgesinde belirtilen eşyalarla gümrük kontrolünden geçen eşyaların birbirini tutmadığı görülür. Bu durumlarda Gümrük Dairesi, Müstedi No:1'den izahat istemekte ve Mü-stedi No:1'in verdiği izahatı yeterli bulduğu takdirde Yasanın 22'nci maddesine göre hesap kapatılmaktadır. Verilen izahatın Gümrük Dairesi tarafından yeterli bulunmaması halinde ise yasanın 29(2) maddesine göre gümrük vergisi Müstedi No:1'den talep edilm-ektedir.

37/83 sayılı Gümrük ve İstihsal Yaasının 29(2) maddesi şöyledir:

-29(2) " 22. maddenin uygulandığı hallerde ibraz edilen giriş yük bildirgesi (manifestosunda) gösterilen ve şube amirine tatminkar izahı ile beraber hesabı verilmeyen vergiye bağlı mallardan alınması gerken vergi, giriş yük bildirgesinin veriliş tarihinde, -yürürülükte olan vergi oranı üzerinden şube amirinin talebi ile gemi veya hava gemisinin kaptan veya kaptan pilotu veya taşıyıcıların kendileri veya acenteleri tarafından ödenir."

Müstedi tarafından Londra'dan Ercan Hava Limanına getirilen 1785/91, 1570/-91, 957/91, 83/91, 1165/90, 454/90 ve 1278/90 manifesto numaralı mallarda bazı eksiklikler saptandı. Müstedi No:1 bu eksikliklerle ilgili şöyle bir izahat verdi:

"Tüm araştırmalarımıza rağmen bulunamamış ve akıbetinin ne olduğu tesbit edilememiştir."

Gü-mrük Müdürlüğü bu açıklamayı yeterli bulmadı. Bunun üzerine K.T.H.Y. Kargo Müdürü, Gümrük Şube Amirine 28.3.91 tarihli bir mektup gönderdi.


Kıbrıs Türk Hava Yolları
Cyprus Turkish Airlines

Lefkoşa, 28 Mart,1991
SAYI: 017-C-1991/250
KONU: Talep Pusulalar-ınız Hk.

Sn. Orhan OYTUN
Gümrük Şube Amiri
Ercan.

İLGİ: 21/28 Şubat - 01/04/04 Mart 1991 tarihli talep pusulaları.

Şirketimiz uçakları ile normal mesai haricinde taşınan kargoların uçaktan indirildikten hemen sonra Gümrük memuru nezaretinde- ambargo alındığı ve ertesi gün mesai başlangıcı ile birlikte kargo ve yük manifestosuna göre sayılarak teslim edildiği bilginiz dahilindedir.
Göndermiş olduğunuz talep pusulalarında da görüleceği gibi eksik/gönderilmeyen kargoların kumaş kargo olduğu gör-ülmektedir. Genelde kumaş kargolar tek tek rulo halinde gönderilmekte olup, içlerinde küçük parçalar halinde olan bazı kumaşların kayıp olmaması için diğer rulo kumaşlarla zaman zaman birleştirilerek tek parça halinde gönderilmektedir. Dolayısıyle alıcının- müracaatı esnasında packing listesinde (çekil listesi) yazılı olan parça sayısı ile gelen parça sayısı arasında farklılık olmaktadır. Geçmiş dönemlerde bu gibi olaylar olmuş olup daha sonra düzeltilmiştir.
Ayrıca kargo taşımacılığı geçmiş yıllara oranla -artımış olup Gümrük ambarı yetersiz kalmaktadır. Gelen kargoların tamamının ambara istif edilebilmesi, ihraç kargoların tamamının alınabilmesi ve Gümrük ambarındaki alım işlemlerinin rahatlatılması için bilginiz dahilinde ve talimatlarınız doğrultusunda it-halatın dörtte üçbuçuğunu kapsayan geçici ithallere (kumaş kargolara) öncelik tanımakta ve kumaşlar doğrudan paletten alıcının kamyonuna sayılarak teslim edilmektedir. Kumaş kargoların teslim anında sehven eksik sayılmış olabileceği ihtimalinin de göz önün-e alınması gerektiği görüşündeyiz.
Tüm aramalarımıza rağmen eksik olduğunu belirttiğimiz kargolar maalesef bulunamamış olup, yukarıdaki açıklamamızın da dikkate alınması veya kargoların çıkış yerlerinden yüklenmeyen kargo kabul edilmesi ve gelmeyen kargol-ar için Gümrük vergisi talep edilmemesini rica ederiz.
Kıbrıs Türk Hava Yolları Ltd. Sti.
Bilgi İçin: Tic.Bşk.'lığı (Arz) Erdoğan Aligüllü Ahmet Gürler
Kargo Müdürü - Ticaret Müdürü

Gümrük Müdürü bu mektubu tatmin edici bulmadı ve 21 Temmuz, 1992 tarihli bir kararla eksik olan eşyaların gümrük tutarı olan 12,953,633.-TL'yi Müstedi No:1'den talep etti. Derhal görüleceği gibi Müstedi No:1'den talep edilen miktar ç-ok cüzidir. Ancak sorun paranın miktarı değil konuyla ilgili olarak ortaya çıkacak ilkedir. Öyle anlaşılıyor ki Müstedi No:1 bu miktarı ödediği takdirde tüm bulunamayan ve akıbeti meçhul eşyanın gümrüğünü ödemek zorunda kalmaktan korkmaktadır.

Başvurunun- duruşmasında Müstedi No:1 ve Müstedaaleyhler 2'şer tanık dinlettiler. Dinlenen tanıkların ifadesine göre uçak hava alınına geldiği zaman eşyalar doğrudan gümrük memurları tarafından teslim alınıp sayılmaktadır. Bazen vakit darlığından eşyalar gümrük ambar-ına konduktan sonra ertesi gün sayım yapılmaktadır. Fakat herhalükarda eşyalar doğrudan gümrüğün tasarrufuna geçmekte ve hiçbir zaman Müstedi No:1'in tasarrufunda kalma-maktadır. Başvurunun 7, 8 ve 9'uncu paragraflarında Müstedi No:1 bu konudaki iddiaları-nı şöyle özetlemiştir.

"7. Başvuru konusu manifestolar tahtında Ercan'a gelen yükler uçaktan KKTC Gümrük Makamları (yani Müstedaaleyh No:3) gözetimi ve denetimi altında boşaltılmakta ve KKTC Gümrük Makamları denetiminde olan ambarlarda muhafaza altına alı-nmaktadır ve bilahare alıcılarına Gümrük Makamları tarafından sayılarak teslim edilmektedir. Uçaktan boşaltılmasından Gümrük Ambarlarına teslim edilmesine kadar mezkur yükler hiç bir zaman Müstedi No:1 şirketin tasarrufuna ve/veya sorumluluğu altına girmem-ektedir ve gerek uçaktan tahliye işlemleri gerekse Gümrük Ambarlarında yüklerin muhafazası münhasıran Müstedaaleyh No:3 Gümrük Makamları'nın denetiminde ve/veya kontrolünde olmuştur.

8. Yukarıda belirtildiği gibi başvuru konusu manifestolar tahtında gel-en yüklerde meydana gelen eksiklik ve/veya noksanlık mezkur yüklerin Müstedi No:1'in kontrol ve sorumluluğu altında bulunmadığı bir zamanda meydana geldiği cihetle ve/veya Müstedi No:1 gerekli araştırmaları yapmasına rağmen Ercan'a gelmeden önce mezkur yük-lerin akıbeti hakkında bilgi edinemediği cihetle Müstedi No:1'in Müstedaaleyh No:3'e vermiş olduğu izahat dışında başka bir izahat vermesi mümkün değildi, kaldı ki mezkûr yüklerin Ercan'a tahliyesi Müstedaaleyh No:3'ün denetimi ve kontrolü altında yapıldığ-ı cihetle herhalükarda mezkur yüklerde meydana gelen herhangi bir noksanlık ve/veya eksiklik hakkındaki durumu ve/veya mezkur yüklerin akıbetini en iyi bilecek durumda olan Müstedaaleyh No:3'ün kendi- sidir.

9. Herhalükarda eksik ve/veya noksan olan ba-şvuru konusu mezkur yüklerin Müstedi No:1'in herhangi bir ihmali nedeniyle KKTC'e kaçak olarak girmiş olması mevzu bahis değildir ve yukarıda belirtildiği gibi Müstedaaleyh No:3'e yasanın öngördüğü şekilde vermesi mümkün olan tatminkar izahatı verdiği cihe-tle Gümrük ve İstihsal Yasasının 29'uncu maddesi tahtında herhangi bir yasal sorumluluğu sözkonusu olamaz. Keza bu mallar ile ilgili herhangi bir şüpheli durum da mevcut değildir."

Müstedaaleyhler bu iddiaları ve özellikle eşyaların hiç bir zaman Müstedi- 1'in tasarrufuna geçmediği gerçeğini kabul etmektedir. Buna rağmen Müstedaaleyhler Müstedi 1'in yasanın öngördüğü izahatı veremediğini dolayısıyle gümrük vergisini ödemek zorunda olduğunu iddia etmektedirler. Diğer bir ifade ile Müstedaaleyhler malların e-ksik gelmesinde Müstedi 1'in kusuru olmasa veya eşyalar Kıbrıs'a gelmemiş olsa bile yine de yasa gereği Müstedi 1'in gümrük vergisini ödemek zorunda olduğunu iddia etmektedir. Acaba 37/83 sayılı yasanın 29(2) maddesi bu kadar kesin bir anlam taşıyor mu? Bu- soruya yanıt verebimek için Müstedi 1'in nasıl bir izahat vermesi halinde sorumluluktan kurtulabileceği üzerinde durmamız gerekir. Şahadete göre eksik bulunan eşyalar ya manifestoda belirtildiği halde uçağa konmadı ya başka kolilere karıştı ya da çalındı.- Ne var ki eşyalar hiç bir zaman Müstedi 1'in tasarrufuna geçmediğine göre Müstedi 1 bu olasılıklardan hangisinin gerçekleştiğini bilebilecek durumda değildir. Ayrıca hangi olasılık gerçekleşirse gerçekleşsin Müstedi 1'in bunda bir kusuru yoktur. Bu durumd-a Müstedi 1'den ısrarla daha fazla izahat istemek onu uydurma açıklama yapmaya zorlamak demektir. Yasanın amacının böyle olmadığı açıktır.

Kanımızca yasa, eşyaların Kıbrıs'a getirildiği ve bulunamamasında Müstedi 1'in kusurlu olduğu şüphesi bulunan halle-rde Müstedi 1'e izahat verme yani kusursuz olduğunu kanıtlama yükümlülüğü getirmektedir. Eşyaların Kıbrıs'a gelmediği veya Müstedi 1'in herhangi bir kusurunun bulunmadığını açıkça belli olduğu durumlarda Müstedi 1'den daha fazla izahat istemenin anlamı yo-ktur. Çünkü yasanın metininde bu hallerde Müstedi 1'in eşyaların vergisini ödemek zorunda olduğunu gösteren bir ifade yoktur.

Yukarıdaki nedenlerle başvuru kabul olunur ve Gümrük Müdürünün 21 Temmuz, 1992 tarihli kararı iptal edilir.
Masraflar için herh-angi bir emir verilmez.

(Taner Erginel) (Nevvar Nolan) (Seyit A. Bensen)
Yargıç Yargıç Yargıç

16 Ağustos 1996





-


-




-


1



-


Full & Egal Universal Law Academy