Yüksek İdare Mahkemesi Numara 130/2006 Dava No 6/2009 Karar Tarihi 03.05.2009
Numara: 130/2006
Dava No: 6/2009
Taraflar: Metin Arhun ile Toprak Ürünleri Kurumu ve diğerleri arasında
Konu: Görevden alınma
Mahkeme: YİM
Karar Tarihi: 03.05.2009

-
D.6/09 YİM:130/06
Yüksek İdare Mahkemesi Huzurunda
Anayasanın 152. Maddesi Hakkında.

Mahkeme Heyeti: Necmettin Bostancı, Tal-ât D.Refiker, Narin F.Şefik

Davacı: Metin Arhun, Lefkoşa
-ile-
Davalı: 1- Toprak Ürünleri Kurumu ve/veya Toprak Ürünleri
Kurumu Vasıtası ile K.K.T.C- Lefkoşa
2- Toprak Ürünleri Kurumu Yönetim Kurulu ve/veya Toprak -
Ürünleri Kurumu Yönetim Kurulu vasıtasıyla
K.K.T.C- Lefkoşa
3- Bakanlar Kurulu ve/veya Bakanlar Kurulu vasıtasıyla
K.K.T.C, Başbakanlık- Lefkoşa
4- Tarım Bakanlığı ve/veya Tarım Bakanlığı vasıtasıy-la
K.K.T.C- Lefkoşa
A r a s ı n d a

Davacı namına: Avukat Fuat Veziroğlu
Davalı no:1,2 ve İlgili Şahıs namına: Avukat Emine Erk
Daval 3 ve 4 namına:Savcı İlter Koyuncuoğlu.

-..........

K A R A R

Necmettin Bostancı: Bu davada Mahkemenin kararını Sayın Yargıç Talat D. Refiker okuyacaktır.

Talat D. Refiker:Meslek itibarıyla inşaat mühendisi olan ve özel bir şirkette Genel Müdür ve Yönetim Kurulu Üyesiyken 8/4/2004 tarih-inde bu görevden istifa eden ve 15/4/2004 tarihinde zamanın Bakanlar Kurulu tarafından 8/4/2004 tarihinden itibaren Toprak Ürünleri Kurumu Müdürü olarak atanan Davacının hükümet değişikliği sonrasında 11/10/2006 tarihli Bakanlar Kurulu kararı ile 10/10/200-6 tarihinden geçerli olmak üzere bu görevden alınarak ilişiğinin kesilmesi ve ilgili şahsın kurum müdürü olarak atanması üzerine Davalılar aleyhine ikame ettiği bu davada mezkur kararın hükümsüz ve etkisiz olduğuna dair karar verilmesini talep etmekte vesa-ir şeyler meyanında kurum müdürünün sürekli personel statüsünde olduğu ve bu bağlamda "Toprak Ürünleri Kurumu Memurları Teşkilat Tüzüğü"'ne tabi olduğu ve bu tüzük altında başlatılacak bir disiplin işlemi sonucunda "Toprak Ürünleri Kurumu görevinden çıkar-ma cezası" verilmeden kurum müdürünün görevden alınmasının ve kurum ile ilişiğinin kesilmesinin olası olmadığını, Davalıların Toprak Ürünleri Kurumu (Kuruluş Görev ve Yetkileri) Yasası tahtında Davacıyı görevden almaları konusunda yetkileri olsa dahi kuru-m ile ilişkisini sonlandırma yetkilerinin bulunmadığını ve müdürlük görevinden alınan Davacının da kendisinden önceki kurum müdürü gibi müşavir statüsünde kurumda çalışmaya devam etmesi gerektiğini iddia etmektedir.


Davalılar ise Davacının yukarıdaki i-ddialarına mukabil dosyaladıkları Müdafaa Takririnde, Davacının hizmet dışından kurum müdürlüğüne alınması nedeniyle "sürekli personel" statüsünde olmadığı, kurum müdürünün hangi şartlar altında ve kimin tarafından görevden alınacağının kurumun kuruluş ya-sasında belirlenmemiş olmakla beraber, İdare Hukuku'ndaki "yetkilerin paralelliği ilkesi" ışığında kurum müdürünün görevden alınmasının mümkün olduğunu, bu şekilde görevden alınan kurum müdürünün ise "müşavir" olarak kurumda görev yapmasına kurumun kuruluş- yasasının cevaz vermediğini, Davacıdan önceki kurum müdürüne yapılan mezkur uygulamanın ise gayrı yasal olması nedeniyle emsal gösterilmeyeceği ve bu bağlamda aynı uygulamanın kendisine de yapılmasını talep edemeyeceğini iddia etmekte ve davanın red ve -iptal edilmesini talep etmektedir.


Tarafların mezkur iddialarını istinat ettirdikleri 32/1992 sayılı Toprak Ürünleri Kurumu (Kuruluş, Görev ve Yetkileri) yasasının ilgili maddeleri ise şöyledir:


DÖRDÜNCÜ Kısım
Birinci Bölüm

İstihdam Şekilleri ve Kad-rolar

25. (1) Kurum hizmetleri, sürekli personel,geçici personel ve
işçiler eliyle yürütülür.
(2) (A) "Sürekli personel", Kurum hizmetlerinin
gerektirdiği asıl ve sürekli görevlere atanan,
Kurum bütçesinden aylık a-lan ve bu Yasada bundan
böyle Kurum personeli olarak anılan kişilerdir.
(B)...............................................
(C)...............................................

Kadrolar Birinci cetvel

26. (1)Kurumda çalıştırılacak pers-onele ilişkin kadroların
adı, kadro sayısı, hizmet sınıfı, sınıf içindeki
derecesi ve maaş baremleri bu Yasaya ekli Birinci
Cetvelde gösterilmiştir.
(2) Kurum kadroları, her yıl Kurum bütçe yasasında
gösterilir ve her yı-l Kurum bütçe yasasına konacak
ödenekler çerçevesinde doldurulur.
(3) ....................................................



42. Bu Yasaya bağlı olarak yasal kadrosu bulunmadan Kurum görevlisi çalıştırılamaz ve hizmet koşulları belirlenmeyen- kadrolara atama yapılamaz.


Beşinci Kısım
Kurum Görevine Alınma

Birinci Bölüm
Yöntem, Koşullar ve Adaylık


Duyurma

44. (1) Yönetim Kurulu ilk atanma yeri olan kadrolar ile ilk
atanma ve yükselme yeri olan kadroları, başvurma
süresini-n sona ermesinden en az on beş gün önce, Resmi
Gazete, radyo ve diğer basın ve yayın araçlarıyla
duyurmak zorundadır.İlk atanma ve yükselme yeri olan
açık kadrolar, ayrıca genelge yoluyla hizmet içindeki
personele duyuru-lur.
(2) Bu duyuruda şunlar belirtilir:
(A) Atanma yapılacak boş kadroların sınıf ve dereceleri;
(B) Kadroların bulundukları yerler;
(C) Kadrolara alınacak personel sayıları;
(Ç) Kadroların baremleri;
(D) Kadroların ilk atanma veya yüksel-me yeri olup
olmadıkları;
(E) Alınacak personelin genel ve özel koşulları
(Kadro görevlerini, yetki ve sorumluluklarını,
özelliklerini ve atanacaklarda aranacak
nitelikleri);
(F) En son baş vurma ta-rihi;
(G) Sınav yeri ve zamanı
(3)......................................................



Atanma yetkisi

45. (1) Kurum Müdürü, Yönetim Kurulu ile Bakanlığın önerisi ve
Bakanlar Kurulunun kararı ile atanır.
(2) Kurum hizmetlerinin g-erektirdiği asıl ve sürekli
görevleri yürüten kurum personelinin atanmaları, bu
yasa kuralları çerçevesinde yönetim kurulunun önerisi
ve Bakanlığın onayı ile yapılır.
(3)...................................................


-Sınav Türleri

47. Kurum görevine alınmada ve sınıflar içinde derece
yükselmelerinde Yönetim Kurulunca uygun görülecek sınavlar
yapılır.
48. ........................................................








Adaylığa kabul edilme ve adaylık süresi
-
49. (1) Sınav sonucunda başarı gösterip atanma kararını kabul
edenlerden ilk kez göreve alınanlar
(2) Aday olarak atanan kurum personeli altı aydan az ve
iki yıldan çok olmamak üzere bir adaylık dönemi
geçirir.


Adaylık dönemi -içindeki işlemler ve süre sonundaki başarısızlık

50. (1) Adaylık dönemi, Kurum hizmetleri görevine yeni giren
bir kimsenin hizmete yatkınlığını ve uyumunu sağlamak
ve sürekli kadrolara atanmaya yeterli ve değer olup
olmadıkların-ı saptamak amacıyla uygulanan bir deneme
devresidir.
(2) Deneme dönemi içinde aday, yakın bir gözetim, denetim
ve rehberlik altında bulundurulur.Bu dönemde adayın
yetişmesi,göreviyle uyum sağlaması ve görevini
etkinl-ik ve verimlilikle yerine getirebilecek yeterli
düzeye ulaştırılması yönünde gerekli önlemler alınır
ve bu amaçla kendisine her tür eğitim olanağı
sağlanır. Bu önlemleri almak ve olanakları sağlamak
Kurumun ödevi ve yükü-müdür.
(3) Adayın çalışmaları , genel durumu ve davranışları
hakkında amirlerinin düzenleyeceği Sicil Raporları
Yönetim Kurulunca değerlendirilir.Son sicil raporu,
deneme süresinin sona ereceği tarihten en az bir ay
önce -doldurulur ve bu rapor adayın asaletinin
onaylanması veya görevine son verilmesi yönünde kesin
öneriler içerir.
Bu öneriler; Yönetim Kurulunca değerlendirilir ve
adaylardan, adaylık süresi sonunda başarısızlığı
saptanan vey-a adaylık süresi sonunda yeterlilik sınavına
girmeleri koşul olup da sınavda başarısız olan veya
özürsüz olarak sınavlara katılmayan veya olumlu sicil
alamayanların Yönetim Kurulunca görevle ilişkileri
kesilir ve durum yazı ile -kendilerine bildirilir.
(4) Adayın Yönetim Kuruluna karşı itiraz ve dava açma hakkı
saklıdır ve bu organlarca verilen kararlar yargı
mercilerinin denetimi dışında bırakılamaz.

Altıncı Kısım
Hizmet Koşulları ve Şekilleri
Birinci Bölüm
Atan-ma
51. adaylık süresini doldurmuş ve olumlu sicil almış ve
başarılılığı saptanmış ve asıl ve sürekli göreve geçiş için öngörülmüş sınavda başarı göstermiş bulunan adaylar, asıl ve sürekli Kurum görevlisi olarak atanırlar.

Kararın bundan sonraki bölümün-de 32/1992 sayılı Toprak Ürünleri Kurumu (Kuruluş Görev ve Yetkileri) yasası sadece yasa olarak anılacaktır.


Kurum hizmetlerinin gerektirdiği asıl ve sürekli kadrolar için yasanın yukarıda belirtilen 44.(1) maddesinde öngörüldüğü şekilde resmi gazete, r-adyo ve diğer basın ve yayın araçlarıyla duyuru yapıldığını yasanın 47. maddesine göre sınav yapıldığı ve sınav sonucunda başarı gösterip atanma kararını kabul edenlerden ilk kez göreve alınanların yasanın 49(1) maddesine göre aday olarak atandıkları; yasa-nın 50/1 maddesine göre adaylık dönemi süreci sonunda yasanın 51. maddesinde belirtildiği üzere adaylık süresini doldurmuş, olumlu sicil almış, başarılılığı saptanmış asıl ve sürekli göreve geçiş için öngörülmüş sınavda başarı göstermiş bulunan adayların y-asanın 45(2) maddesine göre Toprak Ürünleri Kurumu yönetim kurulunun önerisi ve Bakanlığın onayı ile asıl ve sürekli kurum görevlisi olarak atanmaktadırlar.

Görüleceği üzere "sürekli personel" statüsünün kazanılmasının yukarıda yer alan maddelerde belirti-lenlerin gerçekleşmesine bağlı olmasına karşın Davacının Kurum Müdürü olarak atanmasında mezkur maddeler uygulanmamakta ve atanması sürekli personelin atanmasından farklı olarak yasanın 45(1) maddesine göre yapılmakta, atanma kararında ise hiçbir gerekçe -gösterilmemektedir.

Davacı Avukatı Mahkemeye hitabı sırasında sair iddiaları yanında yasaya ekli 1.nci cetvelin başlığında "Toprak Ürünleri Kurumu Sürekli Personel Kadrosu" yazdığını ve kurum müdürünün de bu başlık altında gösterilmesi bağlamında kurum -müdürünün kurumun sürekli personeli olduğunu iddia etmektedir.

Kurum Müdürlüğünün bir mevkii veya makam olarak kurumun sürekli kadrosu içerisinde yer aldığı ve mezkur cetvelde gösterildiği bir olgudur ve bu olgunun tartışılır yanı bulunmamaktadır.

Bu -bağlamda üzerinde durulması ve cevaplandırılması gereken husus Müdürlük görevinden alınan ve artık bu sıfatı taşımayan Davacının Kurumun sürekli personeli olup olmadığıdır.

Yukarıda yer alan inceleme ve değerlendirmelerimiz ışığında Kurum dışından alına-n ve buna bağlı olarak sürekli personelin atanmasında izlenen ve yukarıda alıntısı yapılan maddelerde ifadesini bulan yasal sürece tabi olmadan kurum Müdürü olarak atanan ve daha sonrada bu görevden alınan Davacının Kurumun sürekli personeli olduğu sonucun-a varılması olası değildir.

Kurum müdürünün kimin tarafından ve ne şekilde görevden alınacağı hususuna gelince, taraflarca da kabul edildiği üzere bu konu yasada düzenlenmemiştir. Bu bakımdan meselenin bu yönünü idare hukuku prensipleri çerçevesinde ele- alıp incelememiz gerekmektedir.

İdare hukukunda kabul edilen ilkelerden biri olan yetkilerin paralelliği ilkesine göre bir işlemin yapılması için yetkili olan makam kanunda aksine hüküm yoksa o işlemin geri alınması için de yetkilidir. Bu ilkenin anlamı-
Doç.Dr. Kemal Gözler'in idare hukuku isimli eserinin 1.nci cildinin 643.ncü sayfasında şu şekilde izah edilmektedir:
" Bir işlemin yapılması için yetkili olan makam kanun da aksine hüküm yoksa o işlemin değiştirilmesi, ilgası veya geri alınması için d-e yetkilidir.Kanunlar bir işlemi yapmak için yetkili olan makamı belirtirler; Bu işlemi değiştirmek veya ortadan kaldırmak için yetkili makamın kim olduğu hususunda ise susarlar. İşte böyle durumlarda işlem yapmaya hangi makam yetkiliyse o makamın o işlemi- değiştirmeye veya kaldırmaya da yetkili olduğu kabul edilmektedir".

Yukarıda temas edildiği üzere yönetim kurulu ile Bakanlığın önerisi ve Bakanlar Kurulunun kararı ile atanan kurum müdürünün görevden alınmasıyla ilgili olarak yasada aksine bir hüküm ol-mamasından öte hiçbir hüküm bulunmaması karşısında yetkilerin paralelliği ilkesine uygun olarak kurum müdürünün, kendisini atayan makam tarafından görevden alınması mümkündür ve huzurumuzdaki meselede de bu ilkenin uygulandığı görülmektedir.

Davacı alter-natif bir iddia olarak Davalı (3)'ün kendisini görevden alma yetkisinin bulunması durumunda dahi Davacının Toprak Ürünleri Kurumu ile ilişkisinin sonlandırılmayacağı ve müşavir olarak çalıştırılmasına devam edilmesi gerektiğini ileri sürmektedir.

Hemen b-elirtmeliyiz ki Toprak Ürünleri Kurumu müdürü 53/1977 sayılı üst kademe yöneticileri yasası kapsamında olmadığından kendi kuruluş yasasına tabidir ve bu husus ihtilafsız bir olgu olarak huzurumuzda bulunmaktadır.
Yasaya ekli 1.nci cetvelde gösterilen kuru-m kadroları içerisinde ise müşavirlik mevkiinin yer almadığı görülmektedir.

Yasanın kadrosuz personelinin çalıştırılmayacağına ilişkin olan 42.nci maddesine göre kadrosuz personel çalıştırılamaz ve hizmet koşulları belirlenmeyen kadrolara atama yapılama-z.

Yukarıda ismini zikrettiğimiz müellifin ayni isimli eserinin 636.ncı sayfasında da belirtildiği üzere idare hukukunda yetkiler anayasa ve kanunlardan kaynaklanmaktadır
İdari makamların yetkisi kendinden menkul değildir.İdari makamların yetkileri; Anay-asa ve kanunlardan kaynaklanır.Bu husus bizim anayasamızın 3. maddesinin (4).ncü fıkrasında "hiçbir organ makam veya mercii, kaynağını bu anayasadan almayan bir yetki kullanamaz"denilerek vurgulanmıştır.

İdari makamlar, kendiliğinden bir yetkiye sahip değ-ildir. İdari makamların sahip olduğu yetkiler onlara anayasa ve kanunlar tarafından verilmiştir..........................
İdare hukukunda yetkilerin "verilmiş yetki" olması şu anlama gelir:Bir kişiye veya makama anayasa veya kanunla yetki verilmemiş ise o -kişi veya makam yetkisizdir; idare adına herhangi bir işlem yapamaz.

Dolayısıyla yukarıda belirtilenler ışığında Davalıların Davacıyı müşavir olarak istihdam etmeleri yönünde yetki kullanmaları hukuken mümkün değildir. Davacı Avukatı, yukarıda yer alan -mezkur iddiası bağlamında kurum bünyesinde aksi yönde bir uygulamanın olduğunu ve bu hususun kurumun 2008 yılı bütçe yasasının ekinde yer alan B cetvelinde görüldüğünü ve müşavirlik makamı için ödenek tahsis edildiğini ve aynı uygulamanın Davacı için de ya-pılması gerektiğini belirtmektedir.

Yasanın 26. maddesinden de görüleceği üzere Toprak Ürünleri Kurumunun kuruluş yasasında belirlenen personel kadrolarının ödemeleri kurumun bütçe yasasına göre yapılmakta ve bu yasaya ekli cetvelde kadro adı ile sayısı -ve barem tablosu belirtilmekte ve bu bağlamda cetvelde yer alan kadronun kurumun kuruluş yasasında belirlenen personel kadrosu ile bire bir örtüşmesi gerekmektedir. Ne var ki yasada yer alan kadrosuz personel çalıştırılamaz hükmüne rağmen hiçbir hukuk devl-etinde olmaması gereken bir uygulama ile kadrosu olmayan müşavirlik mevkiisi için bütçe yasasına ödenek konulduğu 10/2008 sayılı Toprak Ürünleri Kurumu'na ait 2008 yılı mali yılı bütçe yasasına ekli B cetvelinde görülmektedir.

Yasal dayanaktan yoksun ol-an böylesi bir uygulamanın emsal gösterilmesi suretiyle hak talebinde bulunulması hukuken mümkün değildir.

Sonuç olarak yukarıda belirtilenler ışığında dava red ve
iptal edilir.

Masraf emri verilmez.

Necmettin Bostancı Talat D. Refiker - Narin F. Şefik
Yargıç Yargıç Yargıç

5 Mart, 2009






10






Full & Egal Universal Law Academy