Yüksek İdare Mahkemesi Numara 128/1987 Dava No 33/1988 Karar Tarihi 06.10.1988
Numara: 128/1987
Dava No: 33/1988
Taraflar: Ali M. İyican ile Bakanlar Kurulu vd
Konu: Eşdeğere kaynak teşkil etmeyen tahsisin iptali -
Mahkeme: YİM
Karar Tarihi: 06.10.1988

-D.33/88 YİM 128/87

Yüksek İdare Mahkemesi Olarak Oturum Yapan
Yüksek Mahkemede
Yargıç Aziz Altay Huzurunda
Anayasanın 152. Maddesi hakkında

Müstedi: Ali M. İyican, E 127 Yeşilırma-k Sokak, Aş. Bostancı
- ile -
Müstedaaleyhler: 1. Bakanlar Kurulu vasıtasıyle KKTC, Lefkoşa
2. Gençlik, Spor ve Çalışma Bakanlığı vasıtasıyle,
KKTC, Lefkoşa.
3. İskâ-n Bakanlığı İskân ve Rehabilitasyon Dairesi Müdürlüğü
vasıtasıyle KKTC, Lefkoşa
A r a s ı n d a

Müstedi namına: Menteş Aziz adına Ezer Özsoy
Müstedaaleyhle-r namına: Ali Fevzi Yeşilada
İlgili şahıs namına: Gürsel Kadri adına Emin Asaf



Yasa Maddesi: KKTC Anayasasının 152(2), 159(1)(b), 159(3) maddeleri ile 41/77 sayılı İskân, Topraklandırma ve Eşdeğer Mal Yasasının 4(1) ve 38. maddeleri.

İstemin Özeti: Müs-tedi başvuru konusu malların devletin mülkiyeti altında kalması ve eşdeğer maksatlarında kaynak teşkil etmemesi kaydı ile Gençlik, Spor ve Çalışma Bakanlığının kontrol ve yönetimine verilmesi hususunda Bakanlar Kurulunun aldığı kararın hükümsüz ve etkisiz -olduğuna ve herhangi bir sonuç doğurmayacağına karar verilmesi istemi.

OLAY: Güneyde eşdeğer mal alacaklısı olan Müstedi, evinin bulunduğu parselin bitişiğindeki başvuru konusu parselleri Bostancı Kalkınma Kooperatifinden icar ve tahsis mukavelesi ile ald-ı ve o tarihten beri de tasarrufunda bulundurmaktadır. Konu parsellerin eşdeğerine karşılık kendisine verilmesi için Güzelyurt İskân ve Topraklandırma Müdürlüğüne müracaat etmesine rağmen yanıt alamamıştır.
-Bilâhare Müstedaaleyh 1, Bakanlar Kurulu konu taşınmaz malları eşdeğer maksatlarında kaynak teşkil etmemesi kaydı ile Gençlik, Spor ve Çalışma Bakanlığının kontrol ve tasarrufuna verdi. Adı geçen Bakanlık da onu Bağcıl Spor Kulübünün kullanımına bıraktı-. Müstedi bunun üzerine işbu başvuruyu dosyalayarak Müstedaaleyhin Anayasa ve Yasaya aykırı hareket ettiklerini iddia etti.
-
SONUÇ: Bakanlar Kurulu konu tahsisi eşdeğere kaynak teşkil etmemek kaydı ile yapmıştır. Halbuki Anayasanın 159(3) maddesi hangi malların eşdeğere kaynak teşkil etmemek üzere tahsis edilebileceğini belirlemiştir. Bunlar arasında spor kulüpleri yoktur.
-Bundan hareketle Bakanlar Kurulu Anayasanın konu maddesinde yer almayan amaçlar için konu malları eşdeğere kaynak olmaktan çıkarmakla yetkilerini aşmış veya kötüye kullanmıştır. Ve yine Bakanlar Kurulunun Anayasanın 159(3) maddesi ile sınırlanmış olan 4-1/77 sayılı Yasanın 4(1) maddesi altındaki yetkilerini aştığı veya kötüye kullandığına kuşku yoktur.
-Sonuç olarak Bakanlar Kurulunun aldığı ve başvuru konusu malların Bostancı Bağcıl Spor Kulübünün kullanımına bırakılmak üzere Gençlik, Spor ve Çalışma Bakanlığının kontrol ve yönetimine verilmesini öngören kararın hükümsüz ve etkisiz olduğuna ve herhang-i bir sonuç doğurmayacağına karar verilir.

Atıfta Bulunulan Yargısal İçtihatlar:
A.M. 19/87 sayılı Anayasa Mahkemesi kararı.



H Ü K Ü M

Güney göçmeni olup Aş. Bostancı'da ikamet etmekte olan müstedi dosyaladığı bu başvurusu ile Aş. Bostancı pafta/har-ita 20/41'de gösterilen 615/2/1 ile 615/2/2 parsel numaralı taşınmaz malların devletin mülkiyeti altında kalması ve eşdeğer maksatlarına kaynak teşkil etmemesi kaydıyle Gençlik, Spor ve Çalışma Bakanlığının kontrol ve yönetimine verilmesi hususunda Bakanla-r Kurulunun 1.4.1987 tarihinde aldığı ve Resmi Gazetenin 7.5.1987 tarihli Ek IV'ünde yayınlanan E(K-2)387-87 sayılı kararının hükümsüz ve etkisiz olduğuna ve herhangi bir sonuç doğurmayacağına karar verilmesini istedi.

Başvuruya dayanıklık eden olgulara -göre müstedi eşdeğer mal alacaklısı- dır. Evinin bulunduğu parselin bitişiğinde bulunan 615/2/1 ile 615/2/2 numaralı parselleri 25.3.1975 tarihinde Bostancı Kalkınma Kooperatifinden icar veya tahsis mukavelenamesi ile aldı ve o tarihten beri tasarrufunda b-ulundurmaktadır. 23.1.1987 tarihinde konu parsellerin eşdeğerine karşılık olarak kendisine verilmesi için Güzelyurt İskân ve Topraklandırma Müdürlüğüne bir yazı yazdı. Ancak bu yazısına hiçbir yanıt almadı. 1. müstedaaleyh 1.4.1987 tarihinde aldığı başvuru- konusu kararı ile, sair taşınmaz mallar yanında, konu parsellerin devletin mülkiyeti altında kalması ve eşdeğer maksatlarında kaynak teşkil etmemesi kaydı ile Gençlik, Spor ve Çalışma Bakanlığının kontrol ve tasarrufuna verdi. Adı geçen Bakanlık da konu p-arselleri ilgili şahıs durumunda olan Bostancı Bağcıl Spor Kulübünün kullanımına bıraktı. Müstedi başvuru konusu kararla müstedaaleyhlerin Yasa ve Anayasaya aykırı hareket ettiklerini veya yetkilerini aştıklarını veya kötüye kullandıklarını iddia etmektedi-r. Müstedaaleyhler dosyaladıkları itiraznamede konu parsellerin müstediye icar veya tahsis edildiğini kabul etmediler ve başvuru konusu kararla müstedinin sahip olduğu meşru bir menfaatının olumsuz yönde etkilendiğini reddettiler. İlgili şahıs ise ayrı iti-razname dosyalamadı ve müstedaaleyhlerin itiraznamelerine katılmakla yetindi.

Müstedi, başvurunun duruşmasında bizzat şahadet verdi ve ayrıca iki tanık çağırdı. Müstedaaleyhler ise sadece bir tek tanık çağırmakla yetindiler. Şahadete göre müstedinin 48. -askı ile ilân edilen güneydeki taşınmaz mallarının puan değeri 5,217,126'dır. Müstedi kuzeyde oturduğu konuta ilâveten 1977 yılında kendisine tahsis edilen 19.5 dönüm narenciye bahçesi ile konutunun bulunduğu parselin bitişiğinde olup takriben 2.5. dönüm b-üyüklüğünde olan ihtilâf konusu parselleri de 1975 yılında tahsisine alarak şimdiye kadar tasarruf etmektedir. Müstedi konu parsellerin Sıdkı Selim'in tahsisinde veya tasarrufunda olduğunu kesinlikle reddetmiştir. Müstediye göre Sıdkı Selim konu parselleri-n bitişiğinde bulunan başka bir narenciye bahçesini tasarrufunda bulundurmakta- dır. Müstediye yapılan ve Mahkemeye emare I olarak ibraz edilen 25.3.1975 tarihli tahsis mukavelenamesinde ise ev yakını 2.5 dönüm tarla tahsisinden söz edilmektedir.

Müsted-i kuzeyde tasarrufunda bulundurduğu malların toplam puan değerinin 2,000,00 kadar olduğunu ve eşdeğerde mal almak için daha çok puanı bulunduğunu iddia etmiştir. Müstedaaleyhler müstedinin puan durumu ile ilgili iddiasını çürütmek için, ellerindeki geniş i-mkânlara rağmen şahadet çağırmadılar. Bu durumda müstedinin bu konudaki şahadetini doğru olarak kabul etmek gerekir.

Müstedinin iddiasına göre Bostancı Kalkınma Kooperatifi Ltd. tarafından kendisine 1975 yılında 1 yıllığına tahsis edilen konu parseller s-ürenin bitiminden sonra geri alınmayarak kendi tasarrufunda kaldı ve bu tasarruf müstedaaleyhlerin başvuru konusu kararına kadar aralıksız devam etti. İhtilâf konusu parsellerin 1975 yılında müstediye verildiği ve o tarihten beri onun tasarrufunda bulunduğ-u, 1975 yılından 1978 yılına kadar Bostancı Kalkınma Kooperatifi Yönetim Kurulu üyesi ve 1978 yılından beri de İdare Kurulu Başkanı olan İzzet Kombos tarafından da teyit edilmektedir. Bu tanık yetkililerin verdiği yetkiye dayanarak o tarihlerde köyde yapıl-an tüm tahsislerin köy kooperatifi tarafından yapıldığını, konu parsellerin de aynı şekilde müstediye tahsis edildiğini ve o tarihten beri müstedinin kullanımında bulunduğunu söylemiştir.

Müstedaaleyhler tarafından tanık olarak çağrılan ve sadece dairede-ki kayıtlara dayanarak şahadet veren Güzelyurt İskân Dairesi Tarımsal Rehabilitasyon Şubesi Müdürü Hüsnü Seyitali'nin izah ettiğine göre, 1975'te parsel numaraları belirtilmeden yapılan tahsislerin listeleri 1977 yılında daireye gönderildikten sonra harita- uzmanları bu listelere dayanarak harita üzerinde çalışmalar yaptı ve herkesin elindeki malların parsel numaralarını tesbit etti. Bu çalışmalar sırasında listelere Sıdkı Selim'in adı yazıldığı için ona haber verilerek hazır olması sağlandı. Müstedinin ise -listelerde adı bulunmadığından ona haber verilmedi. Harita uzmanları Sıdkı Selim'in kullanımındaki malların parsel numaralarını saptamağa çalışırken ellerindeki listelerde başvuru konusu parseller Sıdkı Selim'in adında gösterildiği halde bu parsellerin onu-n kullanımında olmadığını saptadılar. Nitekim harita uzmanları bu çalışmalar sonunda hazırladıkları Emare VI çizelgenin düşünceler sütununda Sıdkı Selim'in konu parsellere bakmadığını yazdılar.

Sıdkı Selim'in kullanımında istihkak fazlası mal bulundurduğ-unu saptayan harita uzmanları, herkese sorulduğu gibi ona da istihkak fazlası malların kime verilmesini istediğini sordular. Sıdkı Selim tercihini kullandıktan sonra istihkak fazlası malın babasına verilmesini istediği halde konu parsellerin babasına veya -başka bir yakınına verilmesi doğrultusunda bir istekte bulunmadığı için bu parseller rezerve alındı ve Bakanlar Kurulunun kamu yararı kararına kadar kimseye tahsis edilmedi ve bu süre zarfında da kimse tarafından kullanılmadı.

Müstedi ile İzzet Kombos'un- şahadetinden ve emare I tahsis mukavele- namesinden müstedinin evinin bulunduğu parselin bitişiğinde olan konu parsellerin 1975 yılında müstediye tahsis edildiği ve başvuru konusu karara kadar onun tasarrufunda bulunduğu kanısına varmış bulunuyorum. Müste-daaleyhler konu parsellerin 1975 yılında Sıdkı Selim adında bir şahsa tahsis edildiğini iddia etmişlerse de bu şahıs tanık olarak çağrılmamış, onun adına düzenlenmiş herhangi bir tahsis belgesi veya kararı da ibraz edilmemiştir. Sıdkı Selim'in konu parsell-eri herhangi bir zamanda tasarrufuna aldığına veya bu parsellere baktığına dair Mahkeme huzurunda herhangi bir şahadet bulunmamaktadır. Müstedaaleyhlerin mahkemeye yegâne tanık olarak çağırdıkları Hüsnü Seyitali'nin şahadeti ise kişisel bilgi veya gözlemle-rine dayanmakta, sadece dairedeki kayıtlara dayanmaktadır. Bu tanık 1977'de hazırlanan ve 1975 yılında komisyon tarafından yapılan tahsisleri içeren listelere dayanarak konu parsellerin Sıdkı Selim'e tahsis edildiğini söylemiştir. Bu listeleri hazırlayan -kişi Mahkemede şahadet vermiş değildir. Kaldı ki bu listelere dayanarak yerinde yapılan çalışmalar sonucu düzenlenen emare VI çizelgenin düşünceler sütununda konu parsellere Sıdkı Selim'in bakmadığı yazılıdır. Bu da makul başka herhangi bir izahat yokluğun-da, konu parsellerin Sıdkı Selim'in tahsisinde bulunmadığını göstermektedir. Öte yandan Sıdkı Selim istihkak fazlası diğer malların babasına verilmesini istediği halde konu parsellerin babasına veya başka bir yakınına verilmesini istememekle onun konu pars-ellerle bir ilgisi bulunmadığı iddiasını kuvvetlendiren başka bir husustur. Kanaatim odur ki 1977 listelerine, konu parsellerin Sıdkı Selim'in tahsisinde olduğu sehven veya bitişikteki narenciye bahçesinin Sıdkı Selim'in tahsisinde olması nedeniyle konu p-arsellerin de ona ait olduğu yanlış izlenimi altında yazılmıştır.

Başvuruda müstedaaleyhleri temsil eden savcı başvuru konusu parsellerin müstediye tahsis veya kiralandığı isbat edilse dahi bu gibi tahsis veya kiralama işlemlerinin geçersiz olduğunu öne -sürdü. Ne var ki müstedaaleyhlerin kendi tanıkları olan Hüsnü Seyitali 1977 yılında harita uzmanlarının 1975 yılında yapılan tahsis ve kiralama işlemlerine dayanarak hazırlanan listeleri esas alıp çalışmalarda bulunduklarını ve emare VI'nın da bu şekilde h-azırlandığını söylemiştir. Hüsnü Seyitali'ye göre 1975'de yapılan tahsis ve kiralama işleleri geçerli sayılmış, sadece istihkak fazlası olan mallar tahsis sahibinin isteği doğrultusunda başkalarına verilmiştir. Bu durumda müstediye 1975'te yapılan konu par-sellerle ilgili tahsisin geçersiz olduğuna dair öne sürülen iddiaları kabul etmeğe olanak yoktur.

Müstediye yapılan tahsis son bulsa dahi konu parselleri müstedi tasarrufunda bulundurmaya devam ettiğine göre 41/77 sayılı İskân, Topraklandırma ve Eşdeğer -Mal Yasasının 38. maddesi hükümleri ışığında yeterli puanı olduğu anlaşılan müstediye konu parsellerin öncelikle eşdeğerde verilmesi ve henüz tanzim edilmemiş olan T cetvellerine dahil edilmesi gerekir. Durum bu olduğuna göre müstedaaleyhlerin başvuru konu-su kararları ile müstedinin Anayasanın 152(2) maddesi anlamında sahip olduğu meşru menfaatının doğrudan doğruya ve olumsuz yönde etkilendiğine kuşku yoktur.

Müstedi, Bakanlar Kurulunun Anayasanın 159. maddesinin (1)(b) ve (3). fıkraları uyarınca başvuru -konusu kararı almaya yetkisi olmadığını, bu kararla konu malları eşdeğerine alma olanağından mahrum edildiğini ve böylece mağdur duruma düşürüldüğünü iddia etmiştir. Başvuru konusu parsellerin Anayasanın 159(1)(b) maddesi kapsamında ve 41/77 sayılı İskân, -Topraklandırma ve Eşdeğer Mal Yasası ile eşdeğerde hak sahibi olanlara verilecek taşınmaz mal olduğu kabul edilmektedir. İskân Bakanının konu malların basketbol ve voleybol sahası ile kulüp binası yapımı için Bostancı Bağcıl Spor Kulübünün kullanımına bıra-kılmak üzere Gençlik, Spor ve Çalışma Bakanlığının kontrol ve yönetimine verilmesi hususunda hazırladığı bir önerge üzerine Bakanlar Kurulunun Anayasanın 159(3) maddesine dayanarak söz konusu kararı aldığı yine kabul edilmektedir. Bakanlar Kurulu, kararını-n içeriğinden de açıkca görüleceği gibi, konu parselleri eşdeğere kaynak olmaktan çıkarmıştır. Halbuki karara dayanıklık eden Anayasanın 159(3) maddesi eşdeğere kaynak teşkil eden malların hangi amaçlarla kaynak olmaktan çıkarılacağını belirlemiştir. Bu am-açlar arasında spor kulüplerinin oyun sahası ve kulüp binası yapması gibi bir amaç yer almamaktadır. Bakanlar Kurulunun, Anayasanın konu maddesinde yer almayan bir amaç için konu malları eşdeğere kaynak olmaktan çıkarmakla yetkilerini aştığı veya kötüye ku-llandığı açıktır. (Bak:AM 19/87) Gerçi 41/77 sayılı İskân, Topraklandırma ve Eşdeğer Mal Yasasının 4(1) maddesi Bakanlar Kurulunca kamu yararı için halen kullanılmasına yarar görülen taşınmaz malların dağıtım dışı bırakılabileceğini öngörmekte ise de bu ma-ddenin söz konusu yasadan çok sonra kabul edilen Anayasanın 159(3) maddesi ile birlikte ve ona tabi olarak okunması gerekir. Bu şekilde okunduğunda Yasanın 4(1) maddesi altında alınabilecek kamu yararı kararı, Anayasanın 159(3) maddesinde belirlenen amaçla-rla sınırlanmış olduğu görülmektedir. (Bak: AM19/87) Konuya bu açıdan bakıldığında Bakanlar Kurulunun söz konusu kararı ile Anayasanın 159(3) maddesi ile sınırlanmış olan 41/77 sayılı Yasanın 4(1) maddesi altındaki yetkilerini aştığına veya kötüye kullandı-ğına kuşku yoktur.

Sonuç olarak Bakanlar Kurulunun aldığı ve Aş. Bostancı Pafta/Harita 20/41, parsel 615/2/1 ve parsel 615/2/2 olan taşınmaz malların, Bostancı Bağcıl Spor Kulübünün kullanımına bırakılmak üzere Gençlik, Spor ve Çalışma Bakanlığının kontr-ol ve yönetimine verilmesini öngören 7 Mayıs 1987 tarihli Resmi Gazetenin Ek IV'ünde yayınlanan E(K-2)387-87 sayılı kararının hükümsüz ve etkisiz olduğuna ve herhangi bir sonuç doğurmayacağına karar verilir.

Masraflar için herhangi bir emir verilmez.


(-Aziz Altay)
Yargıç

6 Ekim 1988



-


-212-



-


Full & Egal Universal Law Academy