Yüksek İdare Mahkemesi Numara 125/1998 Dava No 2/2005 Karar Tarihi 18.03.2005
Numara: 125/1998
Dava No: 2/2005
Taraflar: Vedia Tanfer veya Vedia Şaban Hasan vd ile Taşınmaz Eski Eserler ve Anıtlar Yüksek Kurulu
Konu: SİT Alanı - Koruma Alanlarına Müdürün Derecelendirme Yetkisinin Anayasaya aykırı mı ? - Anayasaya Havale
Mahkeme: YİM
Karar Tarihi: 18.03.2005

-D. 2/05
YİM 125/98
Yüksek İdare Mahkemesinde
Anayasanın 152. Maddesi Hakkında.

Mahkeme Heyeti:Nevvar Nolan,Şafak Öneri,Necmettin Bostanc-ı.


Davacı: 1. Vedia Tanfer veya Vedia Şaban Hasan,12,Toros
Sokak,Lefkoşa
2. Fatma Cahit Canberk veya Fatma Şaban Hasan,
Kervansaray - Karaoğlanoğlu
3. Özkan Şabanlı veya Özkan Şaban Hasan, Anıt Tepe
- Caddesi, No.178, Lefkoşa
4. Hasan Şaban Hasan,12,Leadale Road,Stanford Hill
London No.16 England

- ile -

Davalı: 1. Bakanlar Kurulu vasıtasıyle KKTC
2. Taşınmaz Eski Eserler ve Anıtlar Y-üksek Kurulu
ve/veya Anıtlar Yüksek Kurulu vasıtasıyle KKTC
3. Milli Eğitim, Kültür, Gençlik ve Spor Bakanlığı
vasıtasıyle KKTC
4. Eski Eserler ve Müzeler Dairesi Müdürlüğü
vasıtasıy-le KKTC
5. Şehir Planlama Dairesi vasıtasıyle KKTC


A r a s ı n d a.

Davacılar namına: Avukat Ergin Ulunay
Davalılar namına: Kıdemli Savcı Behiç Öztürk.

---------------

K A R A -R


Nevvar Nolan: Bu davada Mahkemenin kararını Sayın Yargıç Necmettin Bostancı okuyacaktır.

Necmettin Bostancı: Davacılar, Davalılar aleyhine aşağıda görülen talepleri içeren davayı ikâme etmişlerdir:

"1- Bakanlar Kurulunun 6/10/1993 tarihli v-e E-1207-93 sayılı kararı ile Taşınmaz Eski Eserler ve Anıtlar Yüksek Kurulunun 30/9/1993 tarihinde yaptığı 199 No'lu Toplantısında alınan 15/93 sayılı kararı ile bu karara ekli listede belirlenen taşınmaz malların Arkeolojik Sit Alanı olarak ilan edilmes-ini öngören kararın onaylanıp Resmi Gazetede yayımlanmasına dair verilen kararın Magosa Kazasında, Mormenekşe (Limya) köyünde Pafta/Harita No.XXIV/41 Parsel No:154, Yeni Boğaziçi (Aysergi)köyünde Pafta/Harita No.XXIV/42, Parsel No.10,11,12,29,28,4, Pafta/H-arita No.XXIV/34, Parsel No.240,293,228,194,232,308 olan Davacıların taşınmaz mallarını ilgilendiren kısmının tamamen hükümsüz ve etkisiz olduğuna ve herhangi bir sonuç doğuramayacağına dair Muhterem Mahkemenin bir karar vermesi.
Taşınmaz Eski Eserler ve A-nıtlar Yüksek Kurulunun 30/9/1993 tarihinde yaptığı 199 No'lu Toplantısında aldığı 15/93 sayılı kararın Davacıların yukarıdaki 1. paragrafta belirtilen taşınmaz mallarını ilgilendiren kısmının tamamen hükümsüz ve etkisiz olduğuna ve herhangi bir sonuç do-ğuramayacağına dair Muhterem Mahkemenin bir karar vermesi.
Bakanlar Kurulunun 3/11/1993 tarihli ve E-1326-93 sayılı kararı ile 6/10/1993 tarihli ve E 1207-93 sayılı karara ekli liste iptal edilerek, yerine konan yeni listede belirtilen ve Davacıların yukar-ıdaki 1. paragrafta belirtilen taşınmaz mallarını ilgilendiren kısmının tamamen hükümsüz ve etkisiz olduğuna ve herhangi bir sonuç doğuramayacağına dair Muhterem Mahkemenin bir karar vermesi.
Taşınmaz Eski Eserler ve Anıtlar Yüksek Kurulunun yukarıdaki 3. -paragrafta belirtilen Bakanlar Kurulu kararı ile ilgili olarak daha önce aldığı ayni doğrultudaki dava konusu kararın tamamen hükümsüz ve etkisiz olduğuna ve herhangi bir sonuç doğuramayacağına dair Muhterem Mahkemenin bir karar vermesi.
Taşınmaz Eski Eser-ler ve Anıtlar Yüksek Kurulunun 24/4/1995 tarihli ve 214 No'lu toplantısında aldığı 95/16 sayılı Salamis Arkeolojik Sit Alanı Derecelendirme Kararı'nın yukarıda 1. paragrafta belirtilen Davacıların taşınmaz mallarını ilgilendiren kısmının tamamen hükümsüz -ve etkisiz olduğuna ve herhangi bir sonuç doğuramayacağına dair Muhterem Mahkemenin karar vermesi.
Eski Eserler ve Müzeler Dairesi Müdürünün Davacılara gönderdiği EEM.13/98-3 sayılı ve 21/4/1998 tarihli yazıya ekli listede belirtilen Davacılara ait Mormene-kşe (Limya)'daki Pafta/Harita No.XXIV/41, Parsel No.154'ü 2.derece,Yeni Boğaziçi (Aysergi)'de Pafta/Harita No.XXIV/42, Parsel No.10'u 2.derece, Parsel No.11'i 2. derece, Parsel No.12'yi kısmen 1. derece ve kısmen 2. derece, Parsel No.29'u 2. derece, Parsel- No.28'i 2. derece, Parsel No.4'ü 2.derece, Pafta/Harita No.XXIV/34, Parsel No.240'ı kısmen 1. derece, kısmen 2.derece, kısmen 3.derece, Parsel No.293'ü 2.derece, Parsel No.228'i kısmen 1.derece ve kısmen 2.derece, Parsel No.194'ü 3.derece, Parsel No.232'y-i 2. derece ve Parsel No.308'i 3.derece olarak dava konusu Sit Alanı içerisinde dereceleyen Davalı No.4 ve/veya Davalıların kararının tamamen hükümsüz ve etkisiz olduğuna ve herhangi bir sonuç doğuramayacağına dair Muhterem Mahkemenin karar vermesi."

-Davaya konu taşınmazların SİT alanı ilân edilmesine ve bunların derecelendirilmesine ilişkin taleplere karşılık Davalılar tarafından, davanın 75 günlük hak düşümü süresi içerisinde açılmadığı ön itirazı yapılmış ve ön itirazı dinleyen Yüksek İdare Mahkemes-i, 1'den 4'e kadar olan yani SİT alanı ilâmıyla ilgili taleplerin 75 günlük hak düşümü süresi içerisinde yapılmadığı sonucuna varmış ve Davalıların 1'den 4'e kadar olan taleplerle ilgili ön itirazını kabul ederek, söz konusu taleplerin ret ve iptaline, 5 v-e 6'ncı taleplerle ilgili de ön itirazın reddine karar vermiştir.

Davanın 5 ve 6'ncı taleplerle ilgili dinlenmesi amacıyla tayin edildiği 21/6/2004 tarihinde, Davacılar avukatı davada Anayasaya aykırılık iddiasında bulunmuştur. Şöyle ki;
"1- Bu davanın s-onuçlandırılmasında etken olan 60/94 sayılı Eski Eserler Yasası'nın 9,10 ve 11'nci maddeleri, Anayasanın 1,36 ve 39'ncu maddelerine aykırıdır. Derecelendirme yetkisi veren madde 9'ncu maddedir, 10 ve 11'nci maddeler bunun sonuçlarını içeren maddelerdir.
13-/10/1993 tarihli ve 105 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan E 1207-93 sayılı Bakanlar Kurulu kararı, ayni Resmi Gazetede yayınlanan 15/93 sayılı Yüksek Anıtlar Kurulu kararı ile 9/11/93 tarihli ve 116 sayılı Resmi Gazetenin Ek IV'ünde sayfa 1004'te yayınlanan- ve E-1207-93 sayılı Bakanlar Kurulu kararını tadil eden Bakanlar Kurulunun E 1326-93 sayılı kararı Anayasanın 1, 36 ve 39'ncu maddesine aykırıdır."

Davalılar adına bulunan Savcı, Davacılar avukatının
bu talebine itiraz etmiştir. Buna göre Davacılar, SİT- alanı ile ilgili davalarını 75 gün içerisinde ikâme etmemişlerdir. Bu hususta yapılan ön itirazı Mahkeme haklı bulmuş ve verdiği kararla, Davacıların SİT alanı ile ilgili taleplerini red ve iptal etmiştir. Dolayısı ile SİT alanı ile ilgili Bakanlar Kurulu- ve Yüksek Anıtlar Kurulu kararları kesinleşmiştir. Bu safhadan sonra, bu kararlarla ilgili Anayasa Mahkemesine gidilemez. Ayrıca SİT alanı ilânatı yürürlükten kalkmış yasa altında yani 35/75 sayılı yasa altında yapılmıştır. Yasa yürürlükten kalktığı için -Anayasa Mahkemesinin inceleyeceği bir karar yoktur. Bu nedenle 15/93 sayılı Anıtlar Yüksek Kurulu kararı ile, bu kararın yayınlanmasını sağlayan E-1207-93 sayılı ve bunu tadil eden Bakanlar Kurulu kararının tartışılması artık mümkün değildir. Havalesi iste-nen 60/94 sayılı Eski Eserler Yasasının 10 ve 11'nci maddeleri, direkt olarak derecelendirmeyi ilgilendiren maddeler değildir. Bunlar SİT alanı içerisindeki taşınmazlara fiziki müdahaleyi düzenleyen maddelerdir; o yüzden meselenin çözümünde etken değildir-ler.

Anayasamızın 148'nci maddesine göre, taraflardan herhangi birisi, istinaf işlemleri dahil, herhangi bir mahkeme huzurundaki bir işlemin çözümünde etken olan herhangi bir yasanın veya kararın veya söz konusu yasa veya kararın herhangi bir kuralının A-nayasaya aykırı olduğunu ileri sürebilir.

Anayasa Mahkemesine havale yapılabilmesinin ön şartı Mahkeme huzurunda bir işlemin olmasıdır. Yukarıda da belirttiğimiz gibi bu davaya konu taleplerle ilgili bu Mahkeme 12/3/2004 tarihinde, dava, 75 günlük hak düş-ümü süresi içerisinde ikâme edilmediği nedeniyle, ilk 4 talebin red ve iptaline emir vermiştir. Bu safhada, ortada kesinleşmiş bir hüküm vardır. Halihazırda davadaki ilk (4) taleple ilgili dinlenecek bir dava mevcut değildir. Söz konusu talepler Yüksek An-ıtlar Kurulunun 15/93 sayılı kararına ve Bakanlar Kurulunun E-1207-93 sayılı kararı ile onu tadil eden E-1326-93 sayılı kararına istinaden yapılan SİT alanı ilânı işlemine ilişkindir. Dinlenecek bir dava mevcut olmadığına göre yukarıda zikredilen Yüksek A-nıtlar Kurulu ve Bakanlar Kurulu kararlarının bu davada etken olması söz konusu değildir, bu nedenle bu yöndeki havale talebini reddederiz.

Bu Mahkemenin ön itirazla ilgili kararından sonra, Davacıların davası sadece "derecelendirme kararı" ile ilgili yü-rüyebileceği cihetle Davalılara derecelendirme yapma yetkisi veren 60/94 sayılı Eski Eserler Yasası'nın 9'ncu maddesinin (1)'nci fıkrasının (A) bendinin bu meselenin çözümünde etken olduğu açıktır. Ayni maddenin 1'nci fıkrasının (B) bendi ile 2,3,4 ve 5'nc-i fıkraları bu meselenin çözümünde etken değildir. Keza, havalesi istenen ayni yasanın 10 ve 11'nci maddeleri taşınmaz eski eserler ve koruma alanları ile ilgili, inşai ve fiziki müdahaleleri ve bunların şartlarını düzenlemektedir. Bu maddeler, derecelendi-rmeye yönelik veya derecelendirmeyi doğrudan doğruya etkileyen maddeler değillerdir. Bu nedenle 60/94 sayılı Yasanın 10 ve 11'nci maddeleri ile ilgili havale talebini reddederiz.

Sonuç olarak, Anayasa Mahkemesince daha önce ayni veya benzer konuda karar- verilmediği cihetle, bu mahkeme KKTC Anayasasının 148(1)'nci maddesi altında aşağıdaki soruyu karara bağlanmak üzere Anayasa Mahkemesine sunar.

"60/94 sayılı Eski Eserler Yasasının 9'ncu maddesinin 1'nci fıkrasının (A) bendi müdüre koruma alanlarında de-recelendirme yapma yetkisi verdiği oranda Anayasanın 1,36 ve 39'ncu maddelerine aykırı mı?"

Anılan sorunun Anayasa Mahkemesince karara bağlanmasına değin işbu davanın duruşmasının durdurulmasına emir veririz.



Nevvar Nolan Şafak Öneri - Necmettin Bostancı
Yargıç Yargıç Yargıç




18 Mart 2005



6






Full & Egal Universal Law Academy