Yüksek İdare Mahkemesi Numara 124/2011 Dava No 31/2013 Karar Tarihi 25.10.2013
Numara: 124/2011
Dava No: 31/2013
Taraflar: Kıb-Et Limited ile Gümrük ve Rüsumat Dairesi Müdürlüğü ve diğerleri arasında
Konu: Gümrük vergisi - Davacıdan eksik ödenmiş gümrük vergisi talep edilmesi - Davacı, Davalıların aldığı kararın yasal olmadığını iddia ederek kararın iptali için dava açması - Davalıların alınan kararın yasal mevzuat ve hukuka uygun olduğunu belirterek davanın reddini talep etmeleri - Yüksek İdare Mahkemesi, Davalılar tarafından alınan kararın hükümsüz ve etkisiz oluğuna karar vermesi.
Mahkeme: YİM
Karar Tarihi: 25.10.2013

-D. 31/2013 YİM: 124/2011

Yüksek İdare Mahkemesinde.

Anayasanın 152. maddesi hakkında.

Mahkeme Heyeti: Necmettin Bostancı,Talat D.Refiker,Ahmet Kalkan


Davacı : Kıb-Et Limited, Çatalköy - Girne.


ile


Davalı : 1. Gümrük ve Rüsuma-t Dairesi Müdürlüğü vasıtasıyla
KKTC, Lefkoşa.
2. KKTC Maliye Bakanlığı vasıtasıyla KKTC, Lefkoşa.
3. KKTC Ekonomi ve Enerji Bakanlığı vasıtasıyla KKTC,
Lefkoşa.
4. KKTC Tarım ve Doğal Kaynaklar Bakanlığı
- vasıtasıyla KKTC, Lefkoşa.
5. KKTC Bakanlar Kurulu vasıtasıyla KKTC, Lefkoşa.



A r a s ı n d a.


Davacı namına : Avukat Hasan Esendağlı hazır.
Davalılar namına : Kıdemli Savcı Sarper Altıncık hazır.


--------------



-K A R A R


Necmettin Bostancı: Bu başvuruda, Mahkemenin kararını, Sayın Yargıç Ahmet Kalkan okuyacaktır.


Ahmet Kalkan : Davacı şirket, yapmış olduğu et ithalatı nedeniyle, kendisinden 327,975.32 TL tutarında eksik ödenmiş gümrük vergisi talep edilmesi ü-zerine, bu davayı dosyaladı.

TALEP:

Davacı, talep takririnde, (A) ve (B) olarak iki ayrı talepte bulunmakla birlikte, duruşma sonunda (B) paragrafındaki talebinde ısrarlı olmamıştır.

Davacının davadaki talebi şöyledir.

Davalı No.1 ve/veya No.2 tar-afından alınan, tarihsiz ve sayısız olup, Davacıya 23.8.2011'de tebliğ edilen ve Davacının yapmış olduğu et ithalatlarında yasal dayanaktan yoksun olarak muafiyetli gümrükleme işlemi yapılmasından ötürü, eksik tahsilat yapılan 327,975.32 TL tutarındaki meb-lağın ödenmesi gerektiğini öngören karar ve/veya işlemlerin etkisiz ve hükümsüz olduğuna ve herhangi bir sonuç doğurmayacağına ilişkin bir Mahkeme hükmü ve/veya emri verilmesi.

TALEP TAKRİRİ:

Davacı, davasını dayandırdığı hukuki esasları belirttikten s-onra, özetle; 22.7.2009-14.2.2011 tarihleri arasında, takriben 21 kez çeşitli miktarlarda et ithal ettiğini, konu et ithallerinin Davalıların izni ve onayı ile gerçekleştiğini, 44/1996 sayılı Gümrük Vergileri Tarife Yasası'nın ilgili hükümleri gereğince it-halatın şartlı muafiyet ile gerçekleştiğini, bu maksatla G 6 formu doldurarak onay aldığını, ithalin gerçekleşmesi üzerine gümrüğü "aşağı had" düzeyinden ödediğini, Davalı No.1'in 23.8.11 tarihinde Davacıya tebliğ edilen yazı ile Bakanlar Kurulu kararı bul-unmadığı gerekçesi ile tahsil edilen gümrük vergisine ilaveten, 327,975.32 TL gümrük vergisi talep eden kararının haksız, kanunsuz, hukuka aykırı, hukuk devleti ilkeleri ile bağdaşmayan, Davacı mahvedici nitelikte olduğunu ve kararın iptal edilmesi gerekti-ğini ileri sürdü.

MÜDAFAA TAKRİRİ:

Başsavcılık vasıtasıyla müdafaa takriri dosyalayan Davalılar, özetle, alınan kararın yasa, mevzuat ve hukuka uygun olduğunu, Davacının gerçekleştirdiği et ithallerinin, Davalı No.1 tarafından yasaya ve/veya mevzuata -aykırı olarak ve/veya hatalı uygulamalar sonucu gümrük vergisinden muaf tutularak vergilendirilmediğini, davaya konu 21 ithalin gerçekleştiği dönem ile ilgili olarak Bakanlar Kurulu kararının mevcut olmadığını, bu nedenle Davacının muafiyetten yararlanma h-akkı bulunmadığını, durumun Maliye Teftiş Kurulunun başlattığı inceleme ve teftiş neticesinde tespit edildiğini, Davalıların eksik tahsil edilen miktarı talep etmeye hakları olduğunu, davanın ret ve iptali geerektiğini iddia ettiler.

OLGULAR:

Duruşmad-a taraflar, 1'den 25'e kadar sayılandırılan belgeleri emare olarak ibraz ettiler.

Bu meselede, 1'den 21'e kadar sayılandırılmış belgeler, 22.7.2009 tarihinden 14.2.2011 tarihine kadar gerçekleştirilen ithal ve buna bağlı gümrükleme işlemlerini göstermek-tedir.

Emare No.22, Girne Gümrük Dairesinin Davacıya gönderdiği ve ekinde şartlı muafiyet uygulanması sonucu eksik ödendiği tespit edilen ve tahsili talep edilen miktarları gösteren yazı ve cetveldir.

Emare No.23,24 ve 25, taraflar arasında teati edile-n yazılardır.

Davacı, davasını ispat için, Davacı şirketin direktörü ve hissedarı Ahmet Fuat Soyumert'i, Davalı ise sıra kendisine geldiğinde Gümrük Dairesi Müdür Muavini Hüseyin Çetin Sanıvar'ı tanık olarak dinletti.

Sunulan şahadet, ibraz edilen emare-ler ve yapılan beyanlar ışığında dava ile ilgili olgular şöyledir:

Davacı sair işler yanında et ithalatı ile iştigal eden bir limited şirkettir.

Davacı şirket, 22.7.2009 ile 14.2.2011 tarihleri arasında, 21 kez, çeşitli miktar ve cinste donmuş et ithal- etti.(Emare No.1 - 21)

Davacı, sözü edilen ithalatın tümünde, Davalı No.4'den ön izin ve Davalı No.3'e bağlı Ticaret Dairesinden ithal izni aldı ve ithalatı bu izinlere bağlı olarak gerçekleştirdi.

Davacının, Davalı No.1'e ödeyeceği vergi ve gümrük ver-gisi, şartlı muafiyet uygulanmak suretiyle belirlendi ve tahsil edildi.

Davalı No.1, Davacıdan bu sürede, 124,469.89 TL gümrük vergisi tahsil etti.

Daha sonra, Maliye Teftiş İnceleme Kurulu, et ithalat ve şartlı muafiyet uygulamaları ile ilgili incelem-e başlattı.

İnceleme sonucunda, ithalatın gerçekleştiği dönemlerde, şartlı muafiyet verilebilmesi için gerekli Bakanlar Kurulu kararının olmadığı tespit edildi.

Yapılan bu tespit üzerine, Girne Gümrük Şube Amirliği, Davacıya Emare No.22, tarih ve sayıs-ı olmayan talep pusulası gönderdi ve eksik tahsilatı yapılan 327,975.32 TL tutarındaki ek gümrük vergisinin 7 gün içerisinde ödenmesini talep etti.

Emare No.22 yazının herhangi bir yerinde "ek"ten bahsetmemekle birlikte, yazıya, eksik yapılan ödeme mikta-rları ile ilgili bir cetvel eklendi.

Davacı tarafından, 23.8.2011 tarihinde, elden alındığı kabul edilen yazıya karşı, Davacı, Emare No.23, 24.8.2011 tarihli yazıyı yazdı ve ek tahsilat talebinin gözden geçirilmesini istedi.

Davacı, yazışmalardan netice- alamaması üzerine, 29.8.2011 tarihinde bu davayı dosyaladı. Davadan sonra, Maliye Bakanlığı, Gümrük ve Rüsumat Dairesi Müdürlüğü ve Gelir ve Vergi Dairesine Emare No.24 yazıyı göndererek, 327,975.32 TL'nin Kamu Alacakları Tahsili Usulu Yasası'na göre Dava-cıdan tahsil edilmesi için gereğinin yapılmasını talep etti.

İNCELEME :

Sunulan şahadet, mevcut olgular, ibraz edilen emareler ve tarafların hukuki argümanlarını inceleyip değerlendirdik.

Huzurumuzdaki davada, taraflar, alternatifli olarak, birçok h-ukuki argümanda bulundular. Bu argümanların incelenebilmesi, her şeyden önce, alınan kararın, unsurları bakımından hukuka uygun olmasını gerektirmektedir. Bu nedenle öncelikle iptali istenen Emare No.22 kararı, idari işlem unsurları bakımından incelemeyi u-ygun bulduk.

Bu meselede Davalılar, Davacının Emare No.1'den 21'e kadar sayılandırılmış şartlı muafiyetli et ithalatındaki muafiyetin kanuna aykırı şekilde uygulandığı gerekçesi ile, toplam 21 adet et ithalatı için, Davacıdan 327,975.32 TL ek gümrük ver-gisi talep etmektedir.

Davalı No.1'in talep pusulası adı altında Davacıya gönderdiği, tarihsiz ve sayısız karar aynen şöyledir. (Emare No.22)

"Gümrük Dairesi,
Girne.

Bay/Bayan KIBET LTD.

44/1996 Gümrük Vergileri Tarife Yasası'na Ek III,
- Cetvel, Başlık 4 Yan Başlık 1'e göre şartlı muafiyet
verilebilmesi için, Bakanlar Kurulu'nun saptayacağı
dönemlerde Ticaret, Ekonomi ve Maliye işlerinden sorumlu
bakanlığın vereceği özel izin ve miktarlarda ithal
edilecek gıda maddelerine şar-tlı muafiyet uygulanmasını
öngörmektedir. Bakanlar Kurulu'un bu yönde üretmiş olduğu
bir karar bulunmaması nedeniyle yapılmış olan muafiyetli
gümrükleme işlemleri yasal dayanaktan yoksundur. Bunun
sonucu olarak eksik tahsisatı yapılan 327,975.3-2 TL
tutarındaki meblağın tarafından 7 gün içerisinde daha
fazla ertelenmeden ödenmesi gerekliliği bilginize
getirilir.
Çek usulü ile ödemeler Gümrük Müdürlüğü Girne Şube
Amirliği ismine yapılması rica olunur.


Mehmet Silifkeli
- Gümrük Şube Amiri (a)"


Açıkça görülebileceği gibi, karar iki kısımdan ibarettir. Birinci kısımda, yapılan muafiyetli gümrükleme işlemlerinin Bakanlar Kurulu kararı olmaması sebebiyle yasal dayanaktan yoksun olduğu belirtilmiş,- ikinci kısımda, eksik tahsilatı yapılan 327,975.32 TL'nin ödenmesi talep edilmiştir.

Bu durumda, birinci kısımda, belirtilenlerin muafiyetli gümrükleme işlemleri bakımından geri alma işlemi olarak kabul edilip edilemeyeceğini, ikinci kısımda, eksik gümr-ük vergisi tarhiyatının uygun şekilde yapılıp yapılmadığını belirlememiz gerekmektedir.

Emare No.22 kararın tarih ve sayı içermemesi, şekil yönünden bir eksiklik sayılmakla beraber, Davacı konu yazıyı 23.8.2011 tarihinde elden aldığını kabul ettiğinden -(Emare No.23), tarih ve sayı eksikliğinin bu meselede iptali gerektirecek nitelikte hukuka aykırılık sonucunu doğurmadığı kanaatindeyiz.

İdare Hukukunda, geri alma işleminin birçok koşulu vardır. Her şeyden önce, geri alma işleminin hukuka uygun olarak y-apılması gerekmektedir. Bunun anlamı, geri alma işleminin ögelerinde hukuka aykırılık olmamasıdır (Bkz.Prof.Dr.Şeref Gözübüyük ve Prof.Dr.Tan İdare Hukuku, Cilt 1, Genel Esaslar sayfa 535). Dolayısıyla, işlemi yapan makam, işlemi geri almalı ve bu işlem ya-pılırken, idari işlem unsurlarının mevcudiyeti aranmalıdır.

Aynı şekilde, şekil bakımından, yasada aksi öngörülmedikçe, bir işlemin yapılmasında izlenen şekil ve usul kurallarına geri alınmada da uyulması gerekmektedir.

Geri almanın temel koşulu ise, g-eri alınan işlemin hukuka aykırı olmasıdır. Prof.Dr.Şeref Gözübüyük ve Prof.Dr.Tan yukarıda sözü edilen eserin 535. sayfasında,"Burada hukuka aykırı işlem, yargı organınca iptal edilerek ortadan kaldırılmasına benzer şekilde, doğrudan idare tarafından orta-dan kaldırılmaktadır. Dolayısıyla, idare ancak hukuka aykırı işlemlerini geri alabilir" demektedir.

Bunun dışında; süre, istikrar ilkesi, her zaman geri alınabilecek işlemler ve hak doğuran işlemler konuları, geri almada gözetilmesi gereken hususlardır.-

Bir idari işlemin üretilmesi de, geri alınması da, işlem niteliğini haizdir ve idari işlemin unsurlarını içermesi gerekmektedir.

İdari işlemler, bir kamu kurumu tarafından, bir kamu hizmetine ilişkin olarak, kamu hukuku kurallarına göre tek yanlı ola-rak yapılan ve hukuki sonuçlar doğuran kesin ve yürütülmesi zorunlu işlemlerdir.(Bkz.Erhürman, İdari Yargılama Hukuku sayfa 163)

Yukarıdaki tanımdan açıkça anlaşılacağı gibi, bir idari işlemin kesin ve yürütülmesi zorunlu hukuki sonuç doğurması şarttır. -Dolayısıyla muğlak, belirsiz, hukuki sonuç doğurmayan işlemlerin idari işlem niteliğinde hukuka uygun sayılması mümkün değildir.

Huzurumuzdaki davaya konu Emare No.22 karar incelendiğinde, Davacının gerçekleştirdiği et ithalatında uygulanan şartlı muafiy-et işlemleri, açık bir şekilde geri alınmamış, şartlı muafiyet işlemleri iptal edilmemiştir.

Emare No.22 kararda, Bakanlar Kurulu kararı olmaması nedeniyle, muafiyetli gümrükleme işlemlerinin yasal dayanaktan yoksun olduğu ifade edilmiştir.

Bu olgu, -idari işlemin geri alınmasına veya iptaline gerekçe teşkil edebilir, ancak bunun Davacı aleyhine kesin sonuç doğuran bir geri alma işlemi oluşturabilmesi için, açıkça şartlı muafiyetli et ithalatına konu her işlemin geri alınarak iptal edildiğinin bildiril-mesi gerekirdi. Bir işlemin gerekçesini yazmak, tek başına kişi aleyhine kesin sonuç doğurmamaktadır.

Emare No.22 kararda şartlı muafiyetli gümrük işlemleri açık bir şekilde geri alınıp iptal edilmediğinden, bu anlamda geri alınmış ve iptal edilmiş bir -işlemin varlığından bahsedilemez.

Bunun yanısıra, Emare No.22 kararda, Davacıdan eksik tahsilat adı altında 327.975.32 TL talep edilmektedir.

Bir an için geri alma işleminin gerçekleştiğini kabul edecek olursak, şartlı muafiyet işlemleri ortadan kalk-acağından, Davalılar bu talepleri ile tamamen yeni bir işlem olan muafiyetsiz et ithalatından gümrük vergisi talep etmiş olacaklardır.

Gümrük vergisi başka bir kalemden talep edilecekse, bunun her ithalat işlemi için açık, anlaşılabilir olması ve yasal -dayanağının gösterilmesi gerekmektedir.

Emare No.22 karara ekli cetvelde her ithalat için talep edilen ek gümrük vergisinin tafsilatı verilmekle beraber, her kalemde talep edilen miktarın, 44/96 sayılı Gümrük Vergileri Tarife Yasası'nın hangi maddesi alt-ında, hangi cetvele istinaden talep edildiği belirtilmediğinden, Davacı aleyhindeki dava konusu işlemin geçersiz kılınması kaçınılmazdır.

Buna göre, mevcut hali ile Emare No.22 talep pusulasının idari işlem unsurları bakımından hukuka uygun alındığını v-e Davacı aleyhinde kesin, yürütülmesi zorunlu bir sonuç doğurduğunu söylemek hukuken mümkün değildir.

Bu sonuçtan hareketle, Davacıdan ek gümrük vergisi talep edilen Emare No.22 talep pusulalarındaki karar, idari işlem unsurlarından yoksun olduğundan ipta-l edilmesi gerekmektedir.

NETİCE :

Yukarıdakiler ışığında;

Davalı No.1 tarafından alınan, Davacıya 23.8.2011 tarihinde tebliğ edilen ve Davacının 22.7.2009 - 14.2.2011 tarihleri arasında yapmış olduğu et ithalatında uygulanan muafiyet işlemlerinin yas-al dayanaktan yoksun olduğu gerekçesi ile Davacıdan 327.975.32 TL ek gümrük vergisi talep eden kararının hükümsüz ve etkisiz olduğuna ve hiçbir sonuç doğurmayacağına karar verilir.
Masraflarla ilgili emir verilmez.




Necmettin Bostancı Talat D.Ref-iker Ahmet Kalkan
Yargıç Yargıç Yargıç



25 Ekim, 2013





2






Full & Egal Universal Law Academy