Yüksek İdare Mahkemesi Numara 123/1986 Dava No 16/1988 Karar Tarihi 18.04.1988
Numara: 123/1986
Dava No: 16/1988
Taraflar: CTP ile B.R.T. Kurumu
Konu: Yanıt hakkı talebi
Mahkeme: YİM
Karar Tarihi: 18.04.1988

-D.16/88 YİM 123/86

Yüksek İdare Mahkemesi Olarak Oturum Yapan
Yüksek Mahkemede
Yargıç Cel(l Karabacak Huzurunda
Anyasanın 152. maddesi hakkında.

Müstedi: Cumhuriye-tçi Türk Partisi (CTP), Lefkoşa
- ile -
Müstedaaleyh: Bayrak Radyo Televizyon Kurumu (BRT Kurumu), Lefkoşa
A r a s ı n d a.

Müstedi namına: Aytekin Musa
Müst-edaaleyh Namına: Kemal Aktay



Yasa Maddesi: 50/1983 sayılı Bayrak Radyo-Televizyon Kurumu Yasasının 4, 15 ve 16. maddeleri.

İstemin Özeti: Müstedinin, Müstedaaleyh Bayrak Radyo-Televizyon Kurumu- nun bir televizyon yayını nedeniyle kendisine yanıt hakk-ı verilmesini reddeden kararının tamamen hükümsüz ve etkisiz olduğuna ve herhangi bir sonuç doğurmayacağına ve ayrıca yayın nedeniyle kendisine yanıt hakkı verilmesi gerektiği, yanıt hakkı verilmemesinin yapılmaması gerekli bir ihmal olduğu hususunda Mahke-meden karar talep etmiştir.

OLAY: Ulusal Birlik Partisi ve Toplumcu Kurtuluş Partisi Koalisyon Hükümeti Başkanı, Başbakan, hükümet tarafından uygulama alanına konmak üzere olan "Ekonomik Program" hakkında bilgi vermek ve açıklamalarda bulunmak maksadıyle -düzenlediği basın toplantısında, sadece Ekonomik Programı izah etmekle kalmamış muhalefetin ve bazı sendikaların görüşlerini de tartışıp eleştirmiştir. Müstedaaleyh aynı günün gecesi "Günün Olayı" olarak emare bandı yayınlamıştır. Müstedi bunun üzerine, Mü-stedaaleyhe yazdığı bir yazı ile yanıt hakkı talep etmiştir. Toplanan Yönetim Kurulu Müstedinin bu talebini olumlu bulmayarak reddetmiştir. Müstedi de işbu başvuruyu dosyalayarak yukarıdaki taleplerde bulun- muştur.

SONUÇ: Müstedi hükümete dahil olmayan -bir siyasal parti, bir muhalafet partisidir. "Ekonomik Program" hükümet ile muhalefet arasında tartışmalı bir konu idi. Muhalefete yapılan eleştirinin Müstediyi de kapsadığı sonucuna varılır ve öyle bulgu yapılır. Yayının bir hükümet bildirisi veya hükümet- adına yapılan bir konuşma olup olmadığı hususuna gelince ise, yayının Yasanın 15. maddesinin aradığı koşulları taşımadığı görülür. Bu durumda yayının 15. madde anlamında ve kapsamında bir Hükümet Bildirisi ve Hükümet adına yapılan konuşma niteliği kazanm-a- dığı görülür.
Sonuç olarak başvuru reddolunur.
____________________


H Ü K Ü M

İşbu başvuru ile Müstedi Cumhuriyetçi Türk Partisi, Müstedaaleyh Bayrak Radyo-Televizyon Kurumu'nun bir televizyon yayını nedeniyle kendisine yanıt hakkı verilmesini re-ddeden ve 17.7.1986 gün ve BRTK 040-047-511/86 sayılı yazı ile tebliğ edilen kararın tamamen hükümsüz ve etkisiz olduğu ve herhangi bir sonuç doğuramayacağı; ayrıca, bu yayın nedeniyle kendisine yanıt hakkı verilmesi gerektiği, yanıt hakkı verilmemesinin y-apılmaması gerekli bir ihmal olduğu hususunda Mahkemeden karar talep etmiştir.

Başvurunun duruşması esnasında taraflar ilgili belgeleri emare 1-4 olarak sunmuşlar, başka şahadet çağırmayıp Mahkemeye hitap etmekle yetinmişlerdir.

Müstedaaleyh tarafından- Mahkemede bulunan avukat hitabesinde, diğer şeyler meyanında, itiraznamenin 1. paragrafında Müstedinin tüm iddialarını red ve ink(r ettiğini, Müstedinin iddialarını ispat için tanık çağırmadığını ve Mahkeme önünde herhangi bir şahadet olmadığından başvuru-nun reddedilmesi gerektiğini iddia etmiştir.

İşbu başvuruda Müstedi sözlü herhangi bir şahadet ibraz etmemekle beraber, taraflar emare 1-4 olarak işaretlenen belgeleri itirazsız olarak Mahkemeye sunmuşlardır. Bu belgeler şahadet olarak huzurumdadır. Bu ş-ahadete dayanarak, meselenin olgularını aşağıdaki şekilde özetleyebilirim.

Ulusal Birlik Partisi ve Toplumcu Kurtuluş Partisi Koalisyon Hükümeti Başkanı, Başbakan Derviş Eroğlu, Hükümet tarafından uygulama alanına konmak üzere hazırlanan "Ekonomik Progra-m" hakkında bilgi vermek ve açıklamalarda bulunmak maksadıyle, 15.7.1986 tarihinde, saat 09.15'de, bir basın toplantısı düzenlemiştir. Bu basın toplantısında söylenenler emare 1 olarak Mahkemeye sunulan belgede görülmektedir. Emare 1'e göre, Başbakan sadec-e "Ekonomik Programı" izah edip gazetecilerin sorularını yanıtlamakla kalmamış, Programa karşı çıkan muhalefetin ve bazı sendikaların görüşlerini de tartışıp eleştirmiştir.

Müstedaaleyh, aynı günün gecesi BRT Televizyonu'nda "Günü Olayı" olarak emare 2 -film bandını yayınlamıştır. Emare 2 band incelendiğinde, bandın "Günün Olayı", "Başbakan Derviş Eroğlu'nun Basın Toplantısı", "Ekonomik Program" başlığını taşıdığı ve sorular kısmı hariç, Başbakan'ın basın toplantısında söylediklerini aynen verdiği görülme-ktedir.

Müstedi, 16.7.1986 tarihinde Müstedaaleyhe bir yazı yazmşş ve mezk(r televizyon yayınından dolayı yanıt hakkı talep etmiştir. Mahkemeye emare 3 olarak sunulan bu ayzı aynen şöyledir:

"Bayrak Radyo ve Televizyonu - 16 Temmuz, 1986
Kurumu Müdürlüğüne,

15 Temmuz 1986 tarihinde BRT akşam yayınında yayın ilkelerine aykırı olarak yayınlattığınız Başbakan Derviş Eroğlu'nun basın toplantısı ile CTP'ne cevap hakkı doğmuştur. Şöyle ki Sayın Eroğlu, bahse konu basın toplan-tısında partimiz ile Hükümete dahil UBP arasında tartışmalı olan bir konuda tek yanlı olarak kendi parti ve Başbakan olarak Hükümet görüşünü savunmuş, bizim parti görüşümüzü yermiş; hatta "bu pakete karşı çıkanlar Türkiye'ye karşıdır" gibi tutarsız ve haks-ız bir saldırı yapmıştır.
Bu nedenle BRT Yasasının 16. Maddesi gereğince itham ve iddiaları yanıtlamak için CTP'ye televizyonda ve aynı saatte yanıt hakkı tanınmasını talep ederiz.
Sayg-ılarımızla
CTP Genel Başkanı Adına Yetkili
Ergün Vehbi
CTP Basın Yayın ve- Propaganda
Sekreteri"

Yapılan bu müracaat üzerine, BRT Yönetim Kurulu toplanarak konuyu incelemiş ve neticede Müstedinin müracaatını yerinde ve haklı bulmayarak reddetmiştir.

Dur-um, BRT Kurumu Müdürünün 17.7.1986 gün ve BRTK 040-047-511/86 sayılı yazısıyla Müstediye bildirilmiştir. Mezk(r yazı emare 4 olarak huzurumda olup aynen şöledir:

"Sayın Ergün Vehbi,
CTP Basın Yayın ve
Propaganda Sekreteri

İlgi: 16/7/1986 tarihli yazını-z.

İlgi yazınız BRT Yönetim Kurulunun 16 Temmuz, 1986 günkü toplantısında incelenmiştir.

İlgi yazıda yer alan basın toplantısı Kurumumuzca 50/83 sayılı BRT Yasasının 15(4) hükmüne uygun olarak yayınlanmış olup 15(1),(2),(3) hükümlerinin kapsamı dışında-dır.

Yönetim Kurulumuz başvurunuzu 16(3) hükmüne uygun olarak değerlendirmiştir.

Aynı yasanın 16(1) maddesinde "Hükümete dahil olmayan siyasal partiler, 15. maddede belirtilen Hükümet bildirilerinde veya Hükümet adına yapılan konuşmalarda, kendi partil-eri ile Hükümet veya Hükümete dahil siyasal partilerden biri arasında tartışmalı olan bir konuda, kendi parti görüşlerinin tartışıldığını veya eleştirildiğini ileri sürerek, bu bildiri veya konuşmalara yanıt vermek hakkını kullanmak isteyebilirler." hükmü -yer almaktadır. Açıkça görüleceği üzere belirtilen hüküm 15(1),(2) ve (3)'de yer alan hükümet bildirilerini ve hükümet adına yer alan konuşmaları içermektedir. Ayrıca partinizin isminin geçtiği veya görüşlerinin tartışıldığı veya eleştirildiği gibi bir hus-us olmadığı anlaşılmıştır.

Bu nedenle Yönetim Kurulumuz başvurunuzu yerinde ve haklı bulmamıştır.

BRT Kurumunun, yayın ilkelerine titizlikle uyduğunu bu vesile ile belirtir, saygılar sunarım.

- D. Özer BERKEM
BRT Müdürü "


Bu red kararı üzerine Müstedi, mezk(r kararın Anayasa'nın eşitlik ilkesine, BRT Yasası'nın 4, 15 ve 16. maddelerine aykırı -olduğunu yetki aşımı ve/veya yetkilerini kötüye kullandığını ve/veya keyfi olarak alındığını; tabii adalet hak ve nısfete aykırı olduğunu iddia ederek işbu başvuruyu dosyalamış ve yukarıda belirtilen taleblerde bulunmuştur.

Bilindiği gibi, 40/1985 sayılı- Bayrak Radyo-Televizyon Kurumu Yasas- sı'nda iki tür yanıt hakkı bulunmaktadır. Bunlardan biri şahsiyet veya şerefe dokunan veya gerçeğe aykırı nitelikteki yayınlarla ilgili olan Yasa'nın 23. maddesi tahtında düzeltme ve yanıtlama hakkı; diğeri ise, Yasa'-nın 16. maddesi tahtında Hükümet bildirisi veya Hükümet adına yapılan konuşmalarla ilgili yanıt hakkıdır. Daha önce belirtilenlerden görülebileceği gibi, bu başvuruda Müstedi Yasa'nın 16. maddesi tahtında yanıt hakkı talep etmiştir. Bu durumda, bu meselede- Yasa'nın 25. maddesi bahis konusu değildir.

Müstedinin talep ettiği yanıt hakkının dayandığı Yasa'nın 16. maddesinin ilgili kısmı şöyledir:

"16.(1) Hükümete dahil olmayan siyasal partiler, 15. maddede belirtilen Hükümet bildirilerinde veya Hükümet adın-a yapılan konuşma- larda, kendi partileri ile Hükümet veya Hükümete dahil siyasal partilerden biri arasında tartışmalı olan bir konuda, kendi parti görüşlerinin tartışıldığını veya eleştirildiğini ileri sürerek bu bildiri veya konuşmalara yanıt vermek hakk-ını kullanmak isteyebilir."

Yukarıya çıkarılan Yasa'nın 16. maddesi, Hükümete dahil olmayan siya- sal partilere, radyo ve televizyonda yayınlanan Hükümet bildirileri ve konuş- malarına yanıt vermeleri hakkını tanımıştır. Bu maddeye göre, bu gibi partiler- BRT Kurumu tarafından yayınlanan Hükümet bildiri ve konuşmalarında, kendileri ile Hükümet veya Hükümete dahil siyasal partilerden biri arasında tartışmalı olan bir konuda kendi görüşünün tartışıldığını veya eleştirildiğini ileri sürerek bu bildiri veya ko-nuşmaya yanıt vermek suretiyle bu konudaki kendi görüşünü açıklamak isteyebilmektedir. Nitekim, bu başvuruda Müstedi de bunu yapmıştır.

Acaba bu madde altında yanıt hakkı verilebilmesi için belirtilen unsurlar meselemizde var mıdır? Şimdi de bu hususu in-celemeğe çalışacağım.

Müstedi 12 milletvekili ile KKTC Meclisinde temsil edilen bir siyasal partidir (Gör: 28.6.1985 tarih ve 61 sayılı Resmi Gazete'nin EK III, sayfa 336). İlgili zamanlarda, Hükümette Ulusal Birlik Partisi ile Toplumcu Kurtuluş Partisi -olduğuna göre, Müstedi, Hükümete dahil olmayan bir siyasal parti, bir muhalefet partisidir. Olgularda belirtildiği gibi, mezk(r yayın "Ekonomik Program" hakkındaydı. Emare 1 ve emare 2'ye göre, bu konuda muhalefet ile bazı sendikalar farklı görüşe sahibdir-ler. Dolayısıyle, "Ekonomik Program" Hükümet ile muhalefet arasında tartışmalı bir konu idi. Basın toplantısında Başbakan'ın sadece "Ekonomik Program"ı açıkalmakla kalmadığına, muhalefetin görüşlerini de tartışıp eleştirdiğine yukarıda değinmiştim. Müstedi- avukatı "Ekonomik Program" hakkında Cumhuriyetçi Türk Partisi'nin görüşlerinin şu, şu, şu olduğu hususunda ispat için herhangi bir tanık çağırmamıştır. Ayrıca, gerek emare 1, gerekse emare 2'de Cumhuriyetçi Türk Partisi ismi doğrudan doğruya geçmemektedir-. Ancak, yayında tartışılıp eleştirilen muhalefetin görüşüdür. Müstedi de muhalefet partilerinden biri, hatta en büyüğü olduğuna göre muhalefete yapılan eleştirinin Müstediyi de kapsadığı sonucuna varır ve bu şekilde bulgu yaparım.

Son olarak mezk(r tele-vizyon yayınının bir Hükümet bildirisi veya Hükümet adına yapılan bir konuşma olup olmadığı hususu kalmaktadır. Bu husus da taraflar arasında ihtil(f konusudur. Müstedi bunun Hükümet bildiri ve Hükümet adına yapılan konuşma olduğunu iddia ederken; Müstedaa-leyh bunu red ve ink(r etmekte, ayrıca, yayının yeni bir haber olduğunu habere ise bu madde altında cevap hakkı tanınmadığını söylemektedir:

Hükümet bildiri ve Hükümet adına yapılan konuşmalar Yasa'nın 15. maddesi ile düzenlenmiştir. Mezk(r madde ise Yas-a'nın 15. maddesi ile düzenlenmiştir. Mezk(r madde ise aynen şöyledir:

"Hükümet 15. (1) BRT Kurumu, Hükümet bildirileri ve Hükümet bildiri adına yapılan konuşmaları, sadece hükümeti bağ- ve konuş- lamak kaydıyle, yayınlamakla yükümlüdür. An-maları-cak bunların Hükümet bildirisi veya Hükümet adına yapılan konuşmalar olduğunu yayın sırasın- da açıklaması gerekir.

(2) Hükümet bildirilerine ilişkin metinlerin yazılı yayın isteği ile Müdürlüğe v-erilmesi ve yetkililerinin
imzasını taşıması koşuldur.

(3) Hükümetin ortak sorumluluğuna giren veya kendi bakanlıklarının işleri ile ilgili olan- konularda ba- kanların yapacakları konuşmalara ilişkin yayın istekleri, başkanın yazılı istemi ile yapılır.

(4) Hükümet bildirileri dışında kalan öteki siyasal konuların Bayrak Radyo ve Televizyonundan yayınlanabi-lmesi için, bunların yeni bir haber nite- liğinde olması gerekir."

Maddeden görülebileceği gibi, BRT Kurumu Hükümet bildirilerini ve Hükümet adına yapılacak konuşmaları yayınlamakla yükümlüdür. Sadece Hükümeti bağlayan bu konuşma ve bildirilerin Hük-ümete ait olduğu yayın sırasında açıklanacaktır. Bu bildirilerin yayınlanması için, metinlerin yazılı yayın isteği ile verilmesi ve yetkililerin imzalarını taşıması koşuldur. Konuşmalara dair yayın isteklerinin ise Başbakan'ın yazılı istemi ile yapılması -gerekir.

Mezk(r yayını içeren emare 2 film bandı incelendiğinde, bunun Hükümet bildirisi veya Hükümet adına yapılan konuşma olduğu hususunda hiçbir açıklama içermediği görülmektedir. Aksine, Müstedaaleyh yayını "Günün Olayı" olarak yapmıştır. Bundan başk-a, yayının BRT Kurumu tarafından televizyonda yayınlanmasının Başbakan tarafından yazılı olarak istendiği hususunda huzu- rumda hiçbir şahadet de yoktur. Bu durumda, mezk(r yayın, Hükümet bildirisi ve Hükümet adına yapılan konuşma olabilmesi için Yasa'nın -15. maddesinin aradığı yukarıda belirtilen koşulları taşımamaktadır. Bu koşulları taşıyan bir yayının ise, 15. madde anlamında ve kapsamında bir Hükümet bildirisi ve Hükümet adına yapılan konuşma niteliğini kazanmayacağı kanısındayım. Bu durumda, Müstedi t-arafından yapılan mezk(r yayın bir Hükümet bildirisi veya Hükümet adına yapılan bir konuşma değildir ve bu şekilde bulgu yaparım.

Yasa'nın 16. maddesi sadece Hükmet bildirileri ile Hükümet adına yapılan konuşmalara yanıt hakkı tanıdığına ve mezkur yayını-n bu nitelikte bir yayın olmadığına karar verdiğine göre, bu meselede artık yayının yeni bir haber niteliğinde olup olmadığı hususunu incelemeğe gerek kalmamıştır.

Belitilenler ışığında, Müstediye Yasası'nın 16. maddesi tahtında talep ettiği yanıt hakkı -tanımağa olanak yoktur. Nitekim, BRT Yönetim Kurulu da Müstedinin müracaatını yerinde ve haklı bulmayarak reddetmiştir. Bunda Anayasa'ya veya Yasaya herhangi bir aykırılık olmadığı gibi, yetkilerin aşılması veya kötüye kullanılması veya İdare Hukuku prensi-plerinin çiğnenmesi de söz konusu değildir. Bu durumda, başvurunun A, B ve D paragraflardaki taleblerin red edilmesi gerekmektedir.

Ortada Müstedaaleyhin şik(yet konusu yaptığı mezk(r red kararı vardır. Bu durumda, ayrıca BRT Kurumu'nun ihmalinden söz ed-ilemez (Gör: Turhan M. Öztürk ve The Republic, 2 RSCC 35, p.41). Bu nedenle, başvurunun C paragrafındaki talebin de reddedilmesi gerekir.

Son olarak bir hususa değinmeyi faydalı mütal(a ediyorum. BRT Kurumu tarafsız bir kamu kurumudur. Yayın ilkeleri Bay-rak Radyo-Televizyon Kurumu Yasası'nın 4. maddesinde belirtilmiştir. Bu ilkelerin en önemlisi de yansızlık ilkesidir. Kurum görevlerini yürütürken tarafsız bir organ olduğunu ve yansızlık ilkesine bağlı bulunduğunu asla gözden uzak tutmamalıdır. BRT Kurumu- Başbakan'ın mezk(r basın toplantısını yeni bir haber olarak yayınlamıştır. Elebette ki kurum güncel olayları halka yasıtacakrır. Ancak, demokrasimizin vazgeçilmez öğerleri olan muhalefet ile diğer siyasal partilerin faaliyet ve görüşlerine de ayni şekilde- BRT yayınlarında yer verilmelidir. Tarafsızlık ve yansızlık bunu gerektirmektedir. BRT Kurumu'nun bunun bilinci içinde olduğuna ve Yasa'nın l(fzına ve ruhuna sadık kalacağına asla şüphe etmiyorum.

Sonuç olarak başvuru reddolunur.

Meselenin tüm ahval v-e şeraitini nazarı itibare alarak masraflar husu- sunda herhangi bir emir verilmez.


(Cel(l Karabacak)
Yargıç

18 Nisan 1988

-



92






Full & Egal Universal Law Academy