Yüksek İdare Mahkemesi Numara 117/1994 Dava No 17/1997 Karar Tarihi 24.09.1997
Numara: 117/1994
Dava No: 17/1997
Taraflar: Hasan Arpalıklı ile Jeoloji ve Maden Dairesi Müd.
Konu: Taş Ocağı işletme izninin yenilenmemesi
Mahkeme: YİM
Karar Tarihi: 24.09.1997

-


D.17/97 YİM 117/94

Yüksek İdare Mahkemesi Olarak Oturum Yapan
Yüksek Mahkeme Huzurunda.
Anayasanın 152. Maddesi Hakkında.

Mahkeme Heyeti: Taner Erginel, Nevvar Nol-an,Seyit A.Bensen.

Müstedi: Hasan Arpalıklı, 24, Gazeteci Hasan Tahsin
Caddesi, Lefkoşa

- ile -

Müstedaaleyh: 1. Jeoloji ve Maden Dairesi Müdürü ve/veya
Jeoloji ve Maden Dairesi vasıtasıyle,
KK-TC
Tarım, Doğal Kaynaklar ve Enerji
Bakanlığı vasıtasıyle, KKTC

A r a s ı n d a.
Müstedi namına: Avukat Ergin Ulunay
Müstedaaleyhler namına: Savcı Ersoy Ölçter.

------------------

H Ü K Ü M -

Taner Erginel: Bu başvuruda Mahkemenin hükmünü Sayın Yargıç Seyit A. Bensen okuyacaktır.

Seyit A. Bensen: Müstedi işletmekte olduğu taş ocağına ait İ.85 nolu taş ocağı işletme ruhsatının yenilenmemesine ilişkin 13.6.1994 tarihli Müstedaaleyh 1'in aldığı- kararın iptalini talep etmektedir.


Başvurunun olguları özetle şöyledir; Müstedi 12.11.1981 tarihinde Müstedaaleyhlere yaptığı yazılı bir müracaatla Girne Kazasına bağlı Kaynakköy'de taş ocağı işletme ruhsatı talep etti. Müstedinin müracaatını uygun
b-ulan Müstedaaleyhler Müstediye 25.11.1981 tarihli ve İ.85 sayılı 5 yıllık bir süre için taş ocağı işletme
ruhsatı verdi. Bu süre bilâhare 25.11.1986 tarihinden başlamak üzere 24.11.1992 tarihine kadar 6 yıllık bir süre daha uzatıldı. Müstedi 25.11.1981 ta-rihinden beri Kaynakköy yakınında bulunan 45 dönümlük bir saha içerisinde söz konusu taş ocağını işleterek kırma çakıl ve kum çıkarmaktadır. Müstedi 6.1.1993 tarihinde Müstedaaleyh 1'e yaptığı bir müracaatla süresi sona eren İ.85 nolu taş ocağı işletme ruh-satının yenilenmesini talep etti. Müstedinin bu talebi Müstedaaleyh 1 Müdürünün 13.6.1994 tarihli emare 4 yazısı ile "taş ocağı işletme ruhsatının süresinin sona erdiğini ve bölge halkının muhtelif zamanlarda Daireye yapmış oldukları şikâyetleri gözönüne a-lınarak taş ocağı işletme ruhsatının yenilenmemesine ve en geç bir yıl içerisinde (13.6.1995) bölgeyi terk edip, taş ocağının faaliyetlerine son vermesine karar verildiğini" Müstediye bildirdi. 13.6.1994 tarihli emare 4 yazıyı alan Müstedi, Yüksek İdare Ma-hkemesine başvurarak Müstedaaleyhlerin 13.6.1994 tarihli kararlarının hükümsüz ve etkisiz olduğuna ve herhangi bir sonuç doğuramayacağına karar verilmesi isteminde bulundu.

Müstedi, sair şeyler yanında Müstedaaleyhlerin almış oldukları kararın yasadışı, -keyfi ve geçersiz olduğunu, yani Bölge halkının iddia edilen şikâyeti söz konusu ruhsatın yenilenmemesi ve taş ocağının kapatılması için geçerli ve yasal bir gerekçe


oluşturmadığını; Fasıl 270, Maden ve Taş Ocakları Düzenleme) Yasasına ve 1958 Maden ve -Taş Ocakları Nizamnamesine aykırı olduğunu ve Müstedaaleyhlerin
ilgili Yasa ve Nizamname uyarınca, ruhsat sahibinin ruhsat şartlarına uyduğu sürece ruhsatını yenilemek zorunda olduğunu iddia etmiştir.

Müstedaaleyhler, itirazname dosyalayarak sair şeyler- yanında, Müstediye ait taş ocağı işletme ruhsatını yenilememe kararını alırken Bölge halkının şikâyetleri üzerine yapmış oldukları araştırma ve incelemeler neticesinde Müstedinin işlettiği taş ocağında yapılan patlamalarda bölge halkına tehlike teşkil ett-iği, köy içme suyunun zarar gördüğü, köyü toz bulutunun kapladığını ve kamyonların köy içerisinden geçmeleri nedeniyle yollara zarar verdiklerini tesbit ettiklerini, bu nedenle kararın gerekçeli olduğunu ve kamu yararı gereğince karar alındığını ileri sürd-üler. Keza, Müstediye verilen taş ocağı işletme ruhsatının süresinin 24.11.1992 tarihinde sona erdiğinden Müstedinin başvuru dosyalayabilmesi için meşru menfaatının olmadığını ön itiraz olarak da ileri sürdüler.

Taş ocağı işletme ruhsatlarının yenilenme-si ile ilgili mevzuat Fasıl 270, Maden ve Taş Ocakları (Düzenleme) Yasasının 39(2) maddesidir. Bu madde aynen şöyledir:
"39(2) Quarry licences may be granted for such period not exceeding twenty-five years and may be renewed for a further period or periods- not exceeding twenty-five years at any one time:..."




Yukarıda alıntısı yapılan 39. maddenin 2.fıkrasının içeriğinden görülebileceği gibi taş ocağı işletme ruhsatları 25 yılı aşmayacak süreler için verilebilir ve müteakip her defasında 25 yılı aşmamak- üzere yenilenebilir. Kanımızca, Yasanın 39(2) maddesinin özü ve sözü taş ocağı işletme ruhsatının 25 seneye kadar yeniden yenilenmesini öngörmesi yenilemeye yetkili olan
makama, yenileme veya yenilememe hususunda da yetki ve takdir hakkı vermektedir. Anc-ak bu gibi durumlarda kullanılan takdir yetkisi keyfi hareket yetkisi değildir. Takdir yetkisini kullanırken, kullanılışın gereği ve gerekçesinin gösterilmesi gerekir. Şimdi de Jeoloji ve Maden Dairesinin taş ocağı işletme ruhsatını yenilememe hususunda a-ldığı kararda bu takdir hakkını hatalı olarak kullanıp kullanmadığına bakılması gerekir.

Jeoloji ve Maden Dairesi Müdürünün sözü edilen emare 4 yazısında taş ocağı işletme ruhsatının süresinin sona erdiğini ve bölge halkının muhtelif zamanlarda Daireye -yapmış oldukları şikâyetleri gözönüne alınarak taş ocağı işletme ruhsatının yenilenmemesine karar verildiğinden bahsetmektedir. Bölge halkının Daireye yapmış oldukları şikâyetlerin neler olduğu itiraznamenin gerekçeler bölümünün 4. paragrafında görüleceği -gibi aynen aşağıdaki gibidir:

"4.Müstedaaleyhler bölge halkının şikâyetleri ve basında çıkan bazı yazılar üzerine yapmış oldukları araştırmalar neticesinde Müstedinin işlettiği Taş ocağında yapılan patlamalardan bölge halkına tehlike teşkil ettiği, köy -içme suyunun zarar gördüğünü, evlere taş düştüğünü, evlerin sarsıntıdan zarar gördüğünü, köyü toz bulutunun kapladığını ve kamyonların köy içerisinden geçmeleri dolayısıyle yollara zarar verdiklerini tesbit edilmiştir."


Başvuru konusu yapılan kararın üz-erine dayandığı gerekçenin geçerli olup olmadığını incelemek gerekir. Müstedinin taş ocağı işletme ruhsatının süresinin uzatılmaması kararı, Taşkent köyünün üst başında bulunan ve Müstedinin işletmekte olduğu taş ocağından çıkan
beyaz toz ve dumanın Taşke-nt köyünün üstüne düşmesi üzerine Taşkent köy halkı ve köy muhtarı Ramadan Makinistoğulları'nın mutazarrır olduğu hususunda
yapılan şikayet üzerine alındığı huzurumuzdaki
şahadetten ve Jeoloji ve Maden Dairesinde
görevli Maden Yüksek Mühendisi Erdoğan F-ide'nin şahadetinden anlaşılmaktadır. Bu nedenle yukarıda
sıralanan ruhsat yenilememe gerekçelerinden ilkin "köyü toz bulutunun kapladığına" ilişkin gerekçeyi ele alıp incelemeyi uygun bulduk.

Müstedinin işletmekte olduğu taş ocağının yukarı Taşkent köy-ünün hemen üst başında yer aldığı ve köy evlerine 200 metre kadar uzakta olduğu bir gerçektir. Müstedi işletmekte olduğu taş ocağından makinelerin yardımı ile kırma çakıl ve kum çıkarmaktadır. Kırma ve eleme işlemleri esnasında ne kadar dikkat edilirse edi-lsin hava kirliliği yaratacak veya rahatsız edici beyaz bir toz dumanın çıktığı ve rüzgârın da tozu Taşkent köyünün üzerine götürdüğü ve köy halkı ile onu temsil eden muhtar Ramadan Makinistoğulları'nın bu toz dumandan rahatsız ve huzursuz olduklarına dair- Mahkeme huzurunda şahadet mevcuttur.

Müstedaaleyh tanığı Erdoğan Fide şahadetinde kırma ve eleme anında çıkan toz ve dumanın önlenmesi için filter sistemi takılması veya kırma ve eleme işleminin sulu yapılmasını önerdiklerini, filter sisteminin pahalı
-

olması nedeniyle Müstedinin bu sistemi koyamayacağını ancak sulu kırma sistemine uyacağını ve toz için sulu bir sistemin kurulduğunu ama bu sistemin çalıştırılmadığına şahit olduğunu söyledi.

Müstedaaleyh tanıklarından Altay Burağan şahadetinde taş oc-ağının işletilmesinden toz çıktığını ve çıkan toz bulutunun ağaçların üzerine düştüğünü gördüğünü belirtmiştir.

Köy muhtarı olan Ramadan Makinistoğulları da işletilmekte olan taş ocağından çok miktarda toz çıktığını ve rüzgarlı havalarda çok miktarda to-zun
Taşkent köyünün üzerine düştüğünü ve olayın 25.5.1995 tarihinde çektiği ve Mahkemeye emare 10 ve 11 olarak ibraz ettiği 2 adet fotoğrafta da görüldüğünü şahadetinde belirtti.

Müstedaaleyh tanığı Mustafa Ercan da taş ocağından çıkan toz bulutunun ta-ş ocağına 200 metre uzaklıkta kâin evinin üzerinden geçtiğini şahadetinde söyledi. Kırma ve eleme işlemi esnasında ne kadar dikkat edilirse edilsin toz çıktığı ve tozun rüzgarlı havalarda köyün üzerine götürüldüğüne ilişkin Müstedi tanığı Maden Mühendisi M-ustafa Alkaravlı da şahadetinde kabul ederek Müstedaaleyh tanıklarını teyit etmiştir.

İşletilmekte olan taş ocağından çıkan tozun Müstedi tarafından engellenemediği ve rüzgarlı havalarda Taşkent köyünün üzerine ve çevresine düştüğü ve köyü toz bulutunun- kapladığı ve bu nedenle köy muhtarı Ramadan Makinistoğulları ve köy halkının bu toz dumandan



rahatsız ve huzursuz oldukları hususunda Ramadan Makinistoğulları'nın verdiği şahadetin doğruluğuna inanmış bulunuyoruz. Tozun engellenmemesinin nedenlerinden- biri de mevcut sulu kırma sisteminin çalıştırılmamasından kaynaklanmaktadır. Bu hususla ilgili Erdoğan Fide'nin verdiği şahadete de inanmış bulunuyoruz. Doğru olarak kabul ettiğimiz şahadet ışığında Müstedinin taş ocağının işletilmesinden dolayı kırma ve -eleme işlemleri esnasında toz çıkmasını engelleyememesi ve tozun Taşkent köyü ve çevresi üzerine düşmesi neticesi köy halkının ciddi ve sürekli bir şekilde taciz olmasına sebebiyet verdiği aşikârdır.
Halbuki bu gibi taş ocağı işletmesinin kanımızca, taş o-cağı işletmecisine zımmen yüklediği yükümlülüklerden biri de taş ocağının çevre ve komşularını ciddi ve sürekli taciz etmeyecek şekilde işletilmesidir. Taş ocağı işletmecisinin bu yükümlülüğü yerine getirmemesi üzerine ilgili makam taş ocağı işletme ruhsat-ını yenilemediğinde, yenilememe kararı, kanımızca haklı bir nedene dayanmış olur.

Jeoloji ve Maden Dairesi Müdürünün Müstedinin taş ocağı işletme ruhsatını yenilememesi için aldığı kararın üzerine dayandığı "bölge halkının muhtelif zamanlarda Daireye ya-pmış oldukları şikâyetleri gözönüne alındığına" ilişkin gerekçe, yukarıda belirttiğimiz gibi kanımızca, geçerli bir gerekçe olup Jeoloji ve Maden Dairesi Müdürünün yenilememe kararını haklı kılmaktadır.

Meselenin tüm olguları ışığında ve bu gerekçe veya- sebeb geçerli olduğuna göre diğer gerekçelerin geçerli olmasalar dahi sonucu etkileyici nitelikte olmadığı



görüşündeyiz. Bu nedenle diğer gerekçeleri tezekkür etmemiz gerekmemektedir.

Yukarıda belirtilenler ışığında müstedi başvurusunda başarılı ol-amamıştır.

Sonuç olarak başvuru reddolunur.
Masraflarla ilgili herhangi bir emir verilmez.




Taner Erginel Nevvar Nolan Seyit A. Bensen
Yargıç Yargıç Yargıç

24 Eylül,1997

1


7






Full & Egal Universal Law Academy