Yüksek İdare Mahkemesi Numara 114/1992 Dava No 20/1995 Karar Tarihi 22.06.1995
Numara: 114/1992
Dava No: 20/1995
Taraflar: Metin Menteş ile Elektrik Kurumu arasında
Konu: Apartmana elektrik akımı verilmesi için ödenmesi gereken proje katkı payı ve yüksek gerilim istifade katkısına itiraz
Mahkeme: YİM
Karar Tarihi: 22.06.1995

-D.20/95 YİM 114/92

Yüksek İdare Mahkemesi Olarak Oturum Yapan
Yüksek Mahkemede.
Yargıç Gönül Erönen huzurunda.
Anayasanın 152. maddesi hakkında.

Müstedi: Metin Menteş, Lefkoşa.
-ile
Müstedaaleyh: KKTC Elektrik Kurumu ve/veya Kıbrıs Türk Elektrik
Kurumu, Lefkoşa.
A r a s ı n d a.

Müstedi namına: Av. Kıvanç M. Riza.
Müstedaaleyh namına: Av. Ümit Özdil.



H Ü- K Ü M

Müstedi, 30.6.1992 tarihinde dosyalamış olduğu işbu başvuruda Girne Çelebi Sokak 1208 no'lu koçanda kayıtlı; Pafta/Harita XXI No.12-20 Ek.I Blok D Parsel 202 üzerinde bulunan apartman ve/veya binaya elektrik akımı verilmesi için 22.7.1991 tarihind-e yaptığı müracaatı sonucu, Müstedaaleyh KKTC Elektrik Kurumunun, konu apartmana veya binaya elektrik akımı verilebilmesi için talep edip Müstedi tarafından ödenen proje katkısı olarak 124.965.845.-TL ve yüksek gerilim istifade katkısı olarak 80.181.343.-T-L toplam 205.147.197.-TL'sının ödenmesini öngören ve tahsil edilmesini sağlayan kararın ve işlemin tamamen hükümsüz ve etkisiz olduğuna ve herhangi bir sonuç doğuramı-yacağına ilişkin karar verilmesini talep etmiştir.

Müstedi başvurusunu şu hususlara day-andırmaktadır:

Topluma elektrik akımı sağlamakla görevli olan Müstedaaleyh, Müstedinin 22.7.1991 tarihinde Müstedaaleyhe yaptığı müracaatına cevaben 20.4.1992 tarihinde verdiği yanıtta Müstediye ait yukarıda referansları verilen apartmana veya binaya ele-ktrik akımı verilebilmesi için proje katkısı olarak 124.965.854.-TL'sı, yüksek gerilim istifade katkısı olarak 80.181.343.-TL'sı olmak üzere toplam 205.147.197.-TL'sı ödemesi gerektiğini Müstediye bildirmiştir. Müstedi, Müstedaaleyhe herhangi bir ödeme ve-ya proje katkısı ve yüksek gerilim istifade katkısı talep etmeden başvuru konusu binaya elektrik enerjisi verilmesi gerektiğini, elektrik akımı verilmesini talep ettiği binanın özel yerleşim bölgesi içerisinde olduğunu ve ana dağıtım şebekesinine olan uza-klığının ilgili yasanın öngördüğü 132 ayak mesafeden az bir mesafe içerisinde takriben 27 ayak olduğunu, elektrik akımının sağlanması maksadı ile gerekli her türlü hat ve/veya kablo ve/veya yeraltı kablosu Müstedi tarafından temin edilip döşendiğini, bedel-inin de Müstedi tarafından ödendiğini belirtmiştir. Bu nedenlerle konu meblağın ödenmesine itirazda bulunarak söz konusu karar ile talep edilen miktarın daha fazla vakit kaybetmemek ve/veya zararını azaltmak ve/veya asgaride tutmak gayesi ile takriben 18.5-.1992 tarihinde Müstedaaleyhe protestolu ve haklarını mahfuz tutarak ödemiştir. Müstedi daha sonra işbu başvuruyu dosyalamıştır.

Müstedi talebinde Müstedaaleyhin söz konusu kararının Fasıl 170 Elekrik Yasasının hükümlerine özellikle 15. ve 16. maddelerin-e; ayrıca Fasıl 171 Elektrik İnkişaf Yasasının hükümlerine ve Yasanın özellikle 12. maddesine aykırı olduğunu, söz konusu yasa hükümleri ve maddelerine göre Müstedinin herhangi proje katkısı ve yüksek gerilim istifade katkısı olmadan Müste-daaleyhten elekt-rik emerjisi isteme hakkı olduğu gibi Müstedaaleyhin de herhangi bir katkı talep etmeden Müstediye binanın dağıtım şebekesinden 132 ayak mesafede değil, 27 ayak mesafede olduğu için elektrik enerjisi verme yükümlülüğü olduğunu belirtmiştir. Keza Müstedi, 3-0 ayaktan fazla elektrik hattı çekme gereği karşısında ancak bu fazlalık için Müstedaaleyhin Müstediden masraf talep edebileceğini ve dağıtım şebekesinden söz konusu binaya veya binanın sayaç odasına kadar gerekli her türlü elektrik hattı yeraltı kablosu v-e bu maksat için her türlü işçiliğin kendisi tarafından temin edildiğini ve karşılandığını belirtmiştir. Müstedaaleyhin para isteme veya alma hakkı olduğunu kabul etmesi halinde bile talep edilen paranın çok fahiş olduğunu veya maliyetin çok üzerinde abart-ılmış, gerçek dışı değerlerin hesaba katıldığını beyan etmiştir.

Müstedaaleyh ise dosyalamış olduğu itiraznamesinde, ön itiraz olarak, Müstediden talep edilen miktarın taraflar arasında mutabık kalınan şartlara bağlı olarak istendiğini, söz konusu miktar-ın Müstedi tarafından şartlı ödenmesini kabul etmediğini, tek şartın ödeme şartı olduğu ve bunun yerine getirilmesi ile taraflar arasında bir akdin oluştuğu ve akdin mevcudiyeti konuyu kamu hukuku kapsamından çıkardığı için Müstedinin Yüksek İdare Mahkemes-ine başvur-masının mümkün olamayacağını ileri sürmüştür.

Müstedaaleyh birinci ön itirazını başvurunun hitap safhasında geri çekmiştir. Ancak meseleyi daha iyi değerlendirebilme açısından, taraflar arasında elektrik enerjisinin sağlanması için mutabık kal-ınan şartlara da kısaca değinmenin yerinde olacağı görüşündeyim.

Müstedaaleyh, başvuru konusu yere elektrik verebilmesinin ilgili tarihte ayni bölgede Müstedinin binası ile beraber 4 yere akım verilmesini öngören müşterek projenin gerçekleşmesi, hesaplan-mış olan maliyet bedelinden, Müstedinin payına düşen 205.147.197.-TL ödenmesi, fiyat artışlarının karşılanacağına dair banka teminat mektubu ile taahhütname verilmesi şartlarına bağlı olduğunu, bu şartların yerine getirilmesi ve diğer bina sahiplerinin de- ayni şartlara bağlı kendi mükellefiyetlerini yerine getirmeleri halinde başvuru konusu yerlere akım vermeyi bildiri yazısında taahhüt etmiştir.

20.4.1992 tarihli Emare 20 yazıda Müstediden talep edilen ve projenin tamamlanmasına kadar doğabilecek fiyat -farkı için 12.815.097.-TL'lık bir banka kefalet mektubu, 13.5.1992 tarihinde Müstedi tarafından Müstedaaleyhe (Emare 21) verilmiştir. Müstedi ayrıca fiyatının mezkur teminat mektubundaki fiyatı aşması halinde Müstedinin söz konusu fiyat farkını ödeyeceğine- dair Müstedaaleyhe 15.4.1992 tarihinde taahhütname vermiştir.

Müstedaaleyh ikinci ön itiraz olarak, Müstedinin daha önce kabul edip benimsediği ve Müstedaaleyhin de buna istinaden proje hazırlayıp gerçekleştiği cihetle bundan yararlanan Müstedinin konuy-u Yüksek İdare Mahkemsinde başvuru konusu yapmasının hukuken mümkün olmadığını ileri sürmüştür.

Üçüncü ön itiraz olarak ise, Müstedaaleyh Müstedinin konu binadaki apartman dairelerini tamamen veya kısmen satmış olması nedeni ile mal sahibi veya işgalci o-lmaması ve Müstedinin Müstedaaleyhe ödemiş olduğu başvuru konusu meblağı dairleri sattığı kişilere yansıtıp tahsil etmiş olması nedeni ile Müstedinin bu başvuruda herhangi bir meşru menfaatının olumsuz yönde etkilenmiş olmadığını belirtmiştir. Müstedaleyh -itiraznamesine devamla, sair şeyler yanında, Elektrik Kurumunun Bakanlar Kurulunun 5580 ve 6216 sayılı kararları ile kurulmuş ve bu kararlar ile belirlenen yetkilere göre hareket eden yeni bir kuruluş olduğunu, Fasıl 170 ve 171 sayılı Yasaların öngördüğü E-lektrik Dairesi veya Elektrik Kurumu ile bir ilgisi bulunmadığını ileri sürmüştür. Müstedaaleyh kurumun idare meclisi, 17.9.1984 tarihinde aldığı bir karar ile genelde bu yetkiye dayanılarak kurumun mal ve hizmet fiyatlarını ve elektrik enerjisi verilmesi -talebinde bulunan yeni proje sahiplerinden talep edilen ücretleri, proje maliyetlerini ve trafo katkısını günün koşullarına göre formüle ederek tespit ettiğini, Müstedinin binasına ilâveten Levent İnşaat Şirketi Ltd. tarafından 20 dairelik, Hoca Emlak tara-fından 16 dairelik, Adil Salahi ve Ersalahi Şirketi tarafından 24 daire bir bodrumluk 3 apartmanın inşaatı yapılmakta olduğunu, bu apartman sahipleri de elektrik enerjisi akımı için takriben Müstedi ile ayni veya yakın zamanlarda Müstedaaleyhe müracaatta b-ulunduklarını belirtmiştir.

Müstedaaleyh başvuru konusu binanın elektrik ihtiyacı, Müstedi tarafından Müstedaaleyhe sunulan iç tesisat projesi ve sair bilgiler ışığında ve binanın kullanım maksatları dikkate alınarak değerlendirildiğinde 97 KVA'lık bir a-kıma gereksinme olduğunu belirtmiştir. Bölgede binaya 132 ayak mesafede ve bu güçte akım vermenin herhangi bir veya yeterli dağıtım şebekesi mevcut olmadığından, Müstedaaleyh, başvuru konusu binanın ve müşterek projeye dahil diğer 3 binanın gereksinim duyd-uğu güçte akımı sağlayabilmesinin gerekli 587.452.760.-TL tutarında proje maliyet bedelini ilgili binalara sağlanacak puvant gücü oranında bina sahiplerinin paylarına düşen katkıyı ödemeleri şartına bağlı olduğunu, 20.4.1992 tarihli yazılarda (Emare 22, 23-, 24) bina sahiplerine bildirmiştir. Söz konusu projenin gerçekleşmesi için yapılan maliyet hesabına göre Müstediye düşen müşterek proje katkı payı 108.560.550.-TL (Emare 15) özel olarak gerekli yeraltı kablosu için 11.034.086.-TL (Emare 10) özel olarak ge-rekli havai hat tesisi için 5.571.218.-TL (Emare 11) bölge için tahsis edilen 11 KV yeraltı kablolarından sağlanacak yüksek gerilim katkısı 80.181.343.-TL (Emare 12) ve toplam 205.147.197.-TL olarak hesaplanmıştır. Müstedaaleyh Müstedi ve diğer tüm bina sa-hiplerinin söz konusu şartı kabul edip paylarına düşen ödemeleri yaptığını belirtmiştir. Keza Müstedinin mezkûr binaya iddia ettiği gibi enerji sağlayabilecek 27 ayak mesafede dağıtım merkezi mevcut olduğu hususundaki iddialarının doğru olmadığını, keza Mü-stediden talep edilen miktarın fahiş olmadığını gereçek maliyetleri yansıttığını ve Müstedinin ödemiş olduğu meblağı daireleri satmış olduğu kişilere yansıttığı cihetle herhangi bir zarara uğramadığını beyan etmiştir.

11.10.1994 tarihinde duruşmasına ba-şlanılan işbu başvuruda 1'den 34'e kadar Emareler sunulmuştur ve Müstedi başvurusunu desteklemek için 3 tanık dinletmiştir.

Tanıkların vermiş oldukları şahadet aşağıda özet olarak aktarılmıştır.

Müstedinin birinci tanığı Ahmet Çelebi, 18 yıldan beri İ-nşaat Mühendisliği yapmakta olup Anglo-Med. Şirketinde yapı işleri sorumlusudur. Müstedinin isminde kayıtlı başvuru konusu 1208 koçan no'lu Girne Çelebi sokaktaki inşaatın 1990-91 yılları arasında mühendisliğini yaptığını beyan ederek projenin mimarının da- Hüseyin Aktuna olduğunu belirtmiştir. Tanık şahadetinde ilgili bölgenin yerleşme bölgesi olup içerisinde birçok apartman tipinde inşaatların bulunduğunu, bölgede Adil Ersalahi, Levent İnşaat, Hoca Emlak, Arabacıoğlu apartmanlarına ait binaların bulunduğun-u, bu apartman tipindeki binaların dairelerinin genelde 30m2 ile 55m2 tek yatak odası banyosu olmayan yapılar olduğunu, konu binalara yolun karşı tarafında 36 ayaktan fazla uzaklıkta olmayan bir direğin elektriğinin temin edildiğini, belirtmiş olduğu binal-arda daire sayısının takriben 20-30 civarında olduğunu belirtmiştir. Tanık ayrıca, Müstediye ait binanın tümünün dolu ve Müstedi tarafından satılmış olduğunu ancak bu binaya elektrik enerjisinin temini hakkında bilgisi olmadığını beyan etmiştir.

Tanık 2 -olarak şahadet veren Hüseyin Aktuna başvuru konusu binanın mimarı olduğunu, 1988 yılından beri Anglo-Med şirketinde çalıştığını, inşaatın bulunduğu Çelebi Sokak girişinde yolun karşı tarafında binadan takriben 19m 10cm (takriben 60 ayak) mesafede elektrik -direği bulunduğunu, başvuru konusu binada 32 adet daire bulunduğunu, bodrumun mevcut olduğunu, dairelerin en küçüğü 21m2 en büyüğü 60m2 civarında olduğunu ancak, konu direkten başka yere başka bir binaya elektrik verilip verilmediği konusunda bilgisi olmad-ığını beyan etmiştir.

Tanık 3 olarak şahadet veren Ünsal Gürok Girne Tapu Dairesinde görev ifa etmekte olduğunu, Emare 5 de bulunan koçan no 1208 Aşağı Girne Pafta/Harita XXI No.12-20 Ek.I Blok D Parsel 202 de kayıtlı arsanın bugünkü hali ile Müstedi Met-in Menteş adında durduğunu, Müstedinin talepleri doğrultusunda 32 adet daireye 211'den 2244'e kadar olan sayılarda ayrı koçan çıkardıklarını ve elindeki kayıtlara göre şahadetinde sırasını verdiği toplam 15 adet dairenin Metin Menteş adında kayıtlı olduğun-u belirterek, konu dairelerin genelde turistik amaçlı kullanıldığını tek veya iki yatak odası stüdyo tipi olduklarını ve ilgili dairelerin sözleşme ile başklarına satılıp satılmadığı hakkında bilgisi olmadığını beyan etmiştir. Müstedi davasını kapattıktan -sonra Müstedaaleyh de tanık çağırma yoluna gitmiştir.

Müstedaaleyhin tanığı Olgun Dayıoğlu, Elektrik Kurumunda Ticari Şube Amiri olarak 20 yıldan beri çalışmakta olan bir kişidir. Bu kişi elektrik kurumunun kuruluşu ve gelişmesi hakkında Mahkemeye bilgi -vermiştir. Müstedinin Emare 6 müracaatı üzerine, Emare 7 de bulunan yazı ile Müstediye ve ilgili bölgeye ayni maksatla ayni dönemde yapılan üç müracaatcıya müşterek proje ile ilgili elektrik akımı verilebilmesi için değerlendirme yapıldığını, bu dört mürac-aatcılardan Levent İnşaatın 20 adet dairesine 63 KVA, Hoca Emlakın 16 adet dairesine 50 KVA, Adil Salahi'ye ait 24 adet daireye 76 KVA ve Müstedi Metin Menteşin 32 adet dairesine 97 KVA elektrik akımı verilmesi istenmiştir. (Emare 21, 22, 23, 24) Ayni tari-hlere rastgelen bu müracaatlar için konu binalara akım verilmesi için maliyet bedellerini müştereken ödeyeceklerine dair dört müracaatcı rıza gösterdikten sonra tüm müracaatcılar elektrik enerjisi istemlerine oranla trafo odası inşaası, trafo katkısı, kull-anılacak malzeme, yapılacak olan iş, çekilecek olan hat ve maliyetin taksim edilmesi ile ilgili proje hesaplanmış ve dökümü verilmiştir. (Emare 9 ve 10) Çıkan hesap müracaat sahipleri arasında bölünmüştür. Emare 16 da proje maliyet keşif formunda toplam el-ektrik akımı verilmesi için yapılacak olan katkının bedeli tüm mal sahiplerine 587.452.760TL'dir (16.9.1991 tarihli B3/YG/AG:87/769/91 sayılı rapor) Jasmine Court Hotel ile Levent İnşaat arasındaki trafodan çekilen hat üzerinde yapılmakta olan trafo odasın-ından hat bağlanarak bölgeye dört müracaatçının gereksinme duyduğu toplam 286 KVA'yı sağlamak için trafo odası inşa edilmiş geleceğe yönelik 500 KVA'lık trafo monte edilerek, gerek yeraltı gerekse havai hatlarla Müstedinin binasına Emare 7'nin son sayfasın-da da görülen parsel 428'den elektrik dağıtımı sağlanmıştır. Tanık Hoca Emlağın yaptırmakta olduğu trafo odasından geçen hatlardan istifade edileceği cihetle, elektrik akımı maliyetine taraflardan talep edilen iade payının hesaba katıldığını müracaatçılar- arasında bölüşüldüğünü ve Müstediye düşen tüm katkı 205.477.197.-TL olarak tespit edildiği hususunda Mahkemeye izahtta bulunmuştur. Tanık devamla Müstedinin binasına 97 KVA elektrik akımı gerektiğinin sunmuş olduğu dilekçe ve elektrik projesinden anlaşıld-ığını beyan etmiştir. Keza tanık belirtilen hesapların 31.3.1992 tarihli itibarı ile çıkan rakamlar olduğunu da eklemiştir. Bu tanık daha sonra şahadetinde Müstediye ait binaya elektrik akımı verilebilmesi için ne gibi işlemler yapılması gerektiği ve ne ka-dar masraf harcandığı hususunda Mahkemeye şahadet sunmuştur. Konu tanığın şahadetine göre, özetle, Müstedinin elektrik akımı talebi 3 KVA'yı aştığı nedeni ile teknik yönden en uygun olduğu iddia edilen 1 no'lu direkten elektrik akımı sağlanamayacağını, yuk-arıda belirtilen trafoda gerilim düşük olduğu cihetle beslenmesi gerektiği ve ayrıca trafodan konu binaya gerek yer altı gerek havai hat çekmek gerektiğini (Emare 11 havai hat; Emare 10 yer altı kablosu) belirterek döşenen hatlarla ilgili izahatta da bulun-muştur. Tanık, Müstedinin binasının karşısında bulunan direkten istenilen ve gerekli olan 97 KVA gücün sağlanamıyacağını, konu 1 no'lu direkten geçen elektrik akımı başka herhangi bir binayı beslemediğini (Emare 34), konu binanın elektrik ihtiyacının başka- trafodan karşılanamıyacağını, bölgenin ihtiyacını Müstediye yüklemediklerini, yol güzergahı ne gerektirirse ona göre elektrik hatları döşendiğini ve kendilerine yasal olarak verilen yetkilere istinaden bu masrafları Müstediden talep etme hakları olduğunu- beyan etmiştir.

Emare 7'nin ilgili kısımları şöyledir:

".. Konu ile ilgili olarak Kurumumuza yapılan başvurulara atfen gerekli inceleme yapılmış olup, ilişikte sunulan B3/YG-AG: 87/91 nolu proje tanzim edilmiştir.
BESLEME ŞEKLİ:
Planda görüleceği gibi- inkişaf halindeki bölgeyi beslemek için EK 197/274 sayı ve 91128 nolu iş emri ile uygulanacak olan kısımdaki siyah ile çizilmiş olan 11 Kv yeraltı kablosu X noktasından kesilip Hoca Emlak'ın yaptırmakta olduğu trafo odasına yaklaşık 60 metre 2x(3x95mm2) X-.L.P.E.11 Kv kablo çekilip S/Sna girilecek girdi çıktı yapılacaktır. Müracaatcıların bize sunmuş olduğu dilekçelerde Levent İnşaat 20 daire ve 3 merdiven ayağı olmak üzere 63 KVA, Hoca Emlak'ın 16 daire 1 bodrum ve 1merdiven ayağı olmak üzere 50 KVA, Adil -SALAHİ'ye ait apatmanın 24 daire 3 merdiven ayağı ve 1 bodrum olmak üzere 76 KVA, Metin MENTEŞ apartmanı için 32 daire ve 3 merdiven ayağı olmak üzere 97 KVA'lık bir yüke ihtiyaçları vardır. Toplam 286 KVA eden yükün A noktasında yapılan ölçmede 35 KVA civ-arıda tesbit edilen mevcut sistem yükü ile toplam 321 KVA olacaktır. Gelişme bölgesi olduğundan ileriye dönük olarak Trafo odasına 1 adet 500 KVA G.M. trafo 1 adet 6 yollu Lv panosu 1 adet O.F.S. ve 1 adet R.M.U. monte edilecektir ....
Metin MENTEŞ'e ait -apratmanı beslemek için S/S direğe yaklaşık 65 metre kanal kazılıp 6 nolu Lv. direğine çıkılacaktır. A-B arası 8 span mevcut 4x0258 Cu Çıp h/hatlar sökülüp yerine yaklaşık 350 metre 4x107mm2 Çıp. Al h/hat çekilecektir.
Yol kazılarında yollar asfalt değil-dir. Ancak ileride yollar asfalt yapılabilir. Arazi sert kayalık olduğundan tüm kanal kazım işleri komprosörle yapılacaktır.
Sokak lambaları için besleme trafo odasından 6 nolu Lv direğine kadar yaklaşık 65 metre 12x24mm2 Pvs. Al. yeraltı kablosu A-B ara-sı 8 span 1x16mm2 Cu çıp.S/L hattı sökülüp yerine yaklaşık 350 metre 1x27mm2 Çıp Al. H/hat çekilecek ve fotosel + Sayaç, trafo odasına monte edilecektir.
Ek 107/274 nolu projeden istifade edileceğinden hesaplamalarda iade payı göz önünde bulundurulması ge-rekmektedir".
Müstedaaleyh lehine şahadet veren Olgun Dayıoğlu sunmuş olduğu şahadeti dürüst ve açık bir şekilde vermiştir. Meslek sahasına giren konularda belirtmiş olduğu hususlara inanmamak için neden görmedim. Diğer tanıklar da bilgileri dahilinde ola-n hususları en iyi şekilde aktardılar.

Başvurunun duruşmasının tamamlanmasını müteakip taraflar Mahke-meye hitap ettiler ve yukarıda özetlenen iddialarına ve sunulan şahadete ilişkin beyanda bulundular. Müstedaaleyhin ön itirazlarını ve Müstedinin talebi- doğrultusunda değerlendirme yapmadan önce şu hususa değinmeyi uygun görüyorum.

2.1.1995 tarihinde tarafımdan karara bağlanan YİM 160/91; D.1/95 sayılı başvuruda, işbu başvuruda olduğu gibi ayni Müstedaaleyh olarak bulunan Kıbrıs Türk Elektrik Kurumu tar-afından ileri sürülen olgusal ve hukuksal konulara ilişkin bazı görüş ve incelemeler yapmıştım. O meselede de Müstedaaleyh aleyhine dosyalanmış olan başvuru, elektrik akımı verilmesine ilişkin talep edilen masraflar hakkında idi. Bu başvuruda benzer iddial-ar YİM 160/91 sayılı başvuruda da ileri sürülmüş ve karara bağlanmıştır. O başvurudaki karara Müstedi tarafından istinaf edilmiştir. İstinafı henüz neticelenmiş değildir. YİM 160/91 sayılı başvuruyu neticelendirirken konuya rehber olan YİM/istinaf 1/92; D.-3/93 sayılı kararda belirtilenleri de göz önünde bulundurmuştum.

YİM 160/91'de vardığım görüşler arasında özetle;

-1. Halen yürürlükte bulunan Fasıl 170 ile Fasıl 171'e rağmen ayrı bütçesiyle kurulan K. T. Elektrik Kurumunun Anayasa altında yasa gücündeki Temel Kurallar tahtında çıkarılan 5580 ile 6216 sayılı Yürütme Kurulu kararları altında faaliyet gösterdiği keza he-r iki mevzuatın birlikte ve birbirini tamamlayıcı nitelikte olduğu hususunda görüşlerim olmuştur. (bilhassa bak YİM 160/91 sayfa 14)
-
2. Fasıl 170-171 kuralları çerçevesinde 16. madde kaspamına girmeyen masrafların Fasıl 170-171'de spesifik olmaması halinde 6216 sayılı Yürütme Kurulu kararının bilhassa 12. maddesinin kaspamına girebileceğine dair bulguya varmıştım.

1 ve 2'deki görüşl-erime halel gelmeksizin:-

3. Fasıl 170 tahtında madde 16 kapsamında "Alelade tüketici tabiriénin (ordianry consumer) ne odluğu ve kimleri kaspadığı ile ilgili bulgularım olmuştur.

4. YİM/İstinaf 1/92 sayılı kararda belirtilen dağıtım şebekesinin (distr-ibuting main) özellikleri ve "origin" kelimesini incelemiştim.

Huzurumda bulunan başvurunun kararının hazırlanması sırasında YİM 160/91 sayılı başvuruda yukarıda özetini belitmiş olduğum hususların bu başvuruda da incelenip karara bağlanması gerektiğini -gördüm. YİM 160/91 sayılı kararda alıntısını yaptığım yasal mevzuat ve otoriteler ışığında serdettiğim görüşlerin bu başvuruya şamil oldukları ve etken oldukları oranda bu başvuru bakımından aynen benimsenmiş olduğunu belirterek bu görüş ve bulgularımı bur-ada aynen tekrarlamış addediyorum. (Gör: YİM 160/91; D.1/95)

Özetlenen olgulardan ve hitabelerde söylenenlerden de görüleceği üzere bu başvuruda öncelikle karara bağlanması gereken husus Müstedaaleyh K. T. Elektrik Kurumunun hangi yasa altında kurulan bi-r kuruluş olduğudur. Bu konuyla ilgili görüşlerimi YİM 160/91'de belirtmiş olduğum cihetle bunları burada yeniden tekrarlama lüzumu olmadığını belirttikten sonra bu hususlara daha fazla değinmeyi uygun görmemekteyim. Başka anlatımla, Müstedaaleyhin 6216 sa-yılı Yürütme Kurulu kararı altında kurulmuş teşkilat olduğu ve ilgili kararın 12. maddesi tahtında mal ve hizmet fiyatlarını tespit etme yetkisini Fasıl 170 - 171 de belitilen yetkilerle birlikte ve birbirini tamamlayacak şekilde kullanmakta olduğu hususun-da bulguya varmaktayım.

Karara bağlanması gereken diğer bir husus Müstedinin mal sahibi veya işgalci olup olmadığı ve bunun neticesinde, Anayasanın öngördüğü şekilde meşru menfaatının olumsuz yönde etkilenip etkilenmediğidir.

KKTC Anayasasının 152(2) m-addesi uyarınca Yüksek İdare Mahkemesine başvuru dosyalanabilmesi için yakınma konusu yapılan yürütsel veya yönetsel karar veya işlem veya ihmalin Müstedinin meşru bir menfaatını olumsuz yönde ve doğrudan doğruya etkilemesine bağlıdır. Gerek öğreti gerekse- tatbikat meşru menfaatın hem başvurunun dosyalandığı hem de başvurunun işitilmesi aşamasında mevcut olması gerektiği görüşündedir. (Bak YİM/İstinaf 24/87 D.4/89 ile YİM/istinaf 33/89; D.10/91

Bu konuda huzurumda bulunan şahadet Tanık 1 ve Tanık 3'ün şah-adetidir. Tanık 1'in şahadetine göre Müstedi yapmış olduğu başvuru konusu inşaattaki tüm daireleri satmış ve elden çıkarmıştır. Bu konuda istintak dahi edilmemiş olan tanığın şahadetine inanmamak için neden bulmadım ve bu şahadeti doğru kabul etmekteyim. -Kaldı ki Müstedi, Müstedaaleyhin bu konuya ilişkin tüm iddialarını hiçbir şekilde reddetme yoluna dahi gitmemiştir. Bu nedenle tanık 3'ün Müstedinin mal sahipliğine ilişkin yukarıda aktarılan şahadetine fazla değer vermeyi uygun görmemekle beraber, değer v-ermem halinde bile bugün halen 32 adet dairenin çıkarılmış olması koçanlarının 15 adedinin kayıtlarının Müstedi adında görülmesini ve başvuruya konu binada bulunan 32 adet dairenin tümünün başka kişilere satıldığı hususundaki itibar ettiğim diğer şahadet ı-şığında, ilgili 15 adet koçanların halen Müstedi adında durmasını devir işlemlerinden kaynaklanan bir durum olarak kabul edip, tanık 3'ün bu konudaki şahadetini böyle değerlendirmeyi uygun görmekteyim.

Başvuru maksatları açısından konu binanın hiçbir şek-ilde Müstedinin kullanımında ve/veya tasarrufunda bulundurduğunu dahi göstermemektedir. Her iki durumda konu malın tasarrufu ve kullanımı Müstedide kalmadığına göre, Müstedinin Fasıl 170 madde 16 kapsamına giren mal sahibi sayılamıyacağı gibi, Müstedinin b-aşvuru konusu mal ile ilgili herhangi bir meşru menfaatından da söz edilemez. Bu nedenle Müstedaaleyhin, bu konudaki ön itirazına ilişkin iddiaları kabul edilerek, başvurunun esasına girmeden, başvurunun reddedilmesi gerekmektedir.

Müstedaaleyh ikinci ön- itirazında, Müstedinin daha önce kabul edip benimsediği ve Müstedaaleyhin bu benimsemeye istinaden proje hazırlayıp gerçekleştirmesi ile Müstedinin, yararlandığı bu projeyi yakınma konusu yapmasına hukuken hakkı olmadığını ileri sürmektedir.

Müstedi Ema-re 6 yazı ile elektrik akımı temin etmek için Müstedaaleyhe başvurmuştur. Emare 20 yazı ile Müstediye, diğer müracaatçılara olduğu gibi şartlar 20.4.1992 tarihinde bildirilmiştir. Emare 25 teminat mektubunu (13.5.1992) veren Müstedi, 14.5.1992 tarihinde ta-ahhütnameyi imzalamıştır. Keza Emare 26 18.5.1992 tarihli bir yazı ile "bu ödemenin haklarına halel gelmeksizin" yapılmakta olduğunu belirterek" kendisinden elektrik akımı sağlanması için Müstedaaleyhce talep edilen 205.147.197.-TL'sını ödemiştir.

Fortst-off in The Administrative Act adlı kitabında sayfa 15''de şöyle denmektedir:

"Administrative acts of a certain kind, as provided by law, can only be issued upon application of the addressee-to-be of such acts. Thus the will of the adressee plays a part in- the making of such acts. He takes part in such a manner as to cause, by expressing his intention (i.e. by his application), a certain activity of administration which culminates in the issuing of the administrative act.. The application is more important -in cases where the requested administrative act not only creates rights but also confers duties."

Kanaatimce Müstedinin Emare 26'dan önce sadece taahhütname ve teminat mektubu- imzalamış olması, Emare 26 ile elektrik akımının sağlanmasına ilişkin yaptığı ödeme hakkında haklarını saklı tutması Yüksek Mahkemeye başvurma hakkını kıstılamamktadır. Bu nedenle bu konuya bu şekilde kısaca değinerek yapılan bu ön itirazı kabul etmeyi uy-gun bulmuyorum. Muhtemel istinafı gözönünde bulundurarak, yukarıda Müstedinin meşru menfaatının olamdığına ilişkin görüş ve bulgularıma halel getirmeksizin, konunun esası ile ilgili diğer bulgu ve görüşlerime de değnmeyi uygun görmekteyim. Keza YİM 160/91 -sayılı başvurunun kararında belirttiğim gibi Fasıl 170-171 ile 6216 sayılı Yürütme Kurulu kararını birlikte ve birbirini tamamlayıcı nitelikte mevzuat olduğunun kabulü ile Müstedaaleyhce yapılmış olan ve eletrik akımının verilmesi ile ilgili kurallar içere-n 16. madde kaspamına girmeyen diğer masraflar (örneğin: trafo inşaası, malzemesi, trafo yeri bedeli v.s.) ile ilgili Fasıl 170-171 de spesifik madde olmaması halinde, halen geçerli mevzuat sayılan 6216 sayılı kararın 12. maddesine başvurabileceği inancınd-ayım. Bu konuda YİM 160/91 sayılı başvurunun 14 ve 15. sayfasında şöyle değinmiştim:

"6216 sayılı kararın 12. maddesi idarenin mal ve hizmet fiyatlarını tesbit etmek için genel bir yetki içermemektedir. Bu genel yetki Elektrik Kurumunun yaptığı tüm işlem-leri kapsamaktadır. Halbuki Fasıl 170'in konumuz olan 16. maddesine baktığımız zaman bu madde spesifik bir hizmetten bahsetmekte ve bu spesifik hizmet için uygulanmakta olan kuralları ve alınabilen masrafların nereden, kimden ve nasıl alınacağını kaspamata-dır. Bu böyle olduğuna göre genel hukuk prensipleri ve yukarıda değindiğim içtihat kararları çerçevesinde, genel ve özel nitelik değindiğim içtihat kararları çerçevesinde, genel ve özel nitelik taşıyan bu iki ayrı mevuzatın birlikte ve birbirini tamamlayan- iki mevzuat olarak mütalaa edilmesi gerekir. Başka bir anlatımla, 6216 sayılı kararın 12. maddesi halen yürürlükte olan Fasıl 170'in 16. maddesine tabi olarak değil, Fasıl 170'in 16. maddesi 6216 sayılı kararın 12. maddesini açıklayan ayrı bir mevzuat o o-larak değerlendirilmesi gerekmekte olduğu görüşündeyim. (Bak ayrıca Maxvell on interpretation of Statutes 10. Baskı "Construction to Avoid Collision with other Provisions" başlığı altında, ve sayfa 176-177)"

Müstedi Müstedaaleyhin talep ettiği masrafları-n abartılmış ve fahiş olduğunu ileri sürmektedir. Yapılan masrafların fahiş olduğu hususunda Müstedaaleyhin şahadetini tekzip eden hususlara rastlamadım. Gerek proje maliyet hesaplanması, bölüştürülmesi, gerekse yüksek gerilim istifade katksıının ve hesapl-anmasına ilişkin huzurumda bulunan şahadet bu iddaları desteklemek- tedir. Müstedi, konu elektrik akımının sağlanması için Müstedaaleyh Elektrik Kurumuna yaptığı ödemeler dışında konu binaya elektrik akımı sağlamak için başvurusunun 4(c) paragrafında kendi-nin yaptığını belirttiği diğer masraflar hakkında şahadet sunmamıştır. Bu nedenle Müstedinin bu iddialarına değer vermek mümkün değildir. YİM/İstinaf 1/92 sayılı karar doğrultusunda ve işbu karardaki bulgu ve görüşlerime halel gelmeksizin, Müstedaaleyhin h-izmet fiyatlarını tesbit etme yetkisi yürürlükte bulunan Fasıl 170-171 yasaların kuralları altında çıkarılan ve geçerli tüzüklerle sınırlı bir yetki olduğu noktasından hareketle diğer etüt ve görüşlerime temas etmeyi uygun bulmaktayım. YİM/İstinaf 1/92 say-ılı kararda konu bina önündeki elektrik direği birden fazla yere elktrik akımı verdiği için "distributing main" olduğu kabul edilmiştir. Keza ayni şekilde madde 16'da belirttiği şekilde Müstedaaleyhin sadece 30 ayağa kadar olan ceryan teli ilavelerini tale-p edebileceği, bunun dışında herhangi bir tadilât veya sair elektrik hatlarındaki düzenleme için masraf talep edemiyeceği vurgulanmıştır. YİM/İstinaf 1/92 sayılı kararın 12. sayfasında:

"... Yukarıda (D) fıkrasında belirlenen argümana gelince; akım verile-n binanın önüne isabet eden direkten birden fazla binaya akım verildiği sabit olmuştur. Diğer bir ifade ile, bu direğin tek bir binaya hizmet eden bir servis direği olarak nitelendirilemiyeceği açıktır. Bu durumda da direğin Fasıl 170'in 16. maddesinin öng-ördüğü dağıtım şebekesi olduğu açıktır.."

Müstedi lehine şahadet veren tanıklar başvuru konusu binaya elektrik akımı veren hattın konu binanın karşısında bulunan direkten geçtiği ve akımın buradan verildiği izlenimi vermeye çalışmışlardır ancak bu konuya- açıklık getirmedikleri için şahadetlerine ağırlık verilmesi olanaksızdır. Bu konuda Mahkemeye esaslı şahadet veren tanık Olgun Dayıoğlu'dur. Çok yoğun bir istintaka tabi tutulan bu tanık, emarelerle desteklenen ve doğru kabul ettiğim şahadetinden şu husus-lar ortaya çıkmıştır:

Müstedinin binasının karşısında bulunan 1 no'lu direkten 3 KVA'dan fazla elektrik akımı sağlanamıyacağından, direkten geçen elektrik akımının artırılması için, Müstedi dahil 4 müracaatçının rızası ile hazırlanan proje uyarınca, Jasm-ine Court Hotel trafosu ile Levent İnşaat trafosu arasında bulunan yeraltı hattı üzerinden Parsel 428'de bulunan Hoca Emlak trafo dağıtım merkezine kablo çekildiği, istenilen 286 KVA'lık elektrik gücünü temin etmek için, 500 KVA'lık trafo kurularak akım sa-ğlandığı, dağıtım şebekesi ile 1 no'lu direğin arasının Emare 7'deki ölçekli haritaya göre takriben 939 ayak olduğu ve Müstediye elektrik akımının konu dağıtım şebeksinden çıkan ve 6 no'lu direğe giden 65 meterelik yeraltı kablosuna, bu şekilde beslenme ya-pılmıştır. Müstedi tarafından kullanılacak elektrik gücüne göre 6 no'lu direkten 1 no'lu direğe kullanılan 1640 m. uzunluğunda havai hatlardan ve 1 no'lu direkten konu binaya takriben 36 ayak (konu binadaki sayaca 130 ayak mesafe) giderek başvuru konusu bi-naya 97 KVA elektrik akımı temin edilmiş olduğunu kabul etmekteyim. (Bak: Emare 7, harita)

Bu itibarla, ilgili direkten sadece 3 KVA gücünde elektrik sağlanabileceği Müstediye bunun üzerinden gereksinme duyduğu 97 KVA gücünde elektrik akımı verilemiyeceğ-i, Müstedinin ve diğer üç binanın gereksinim duyduğu güçte akımın sağlanması için (gerekli 587.452.760.-TL tutarında proje maliyet bedelini ilgili binalara sağlanacak puvant gücü oranında Müstedi dahil ilgili tüm şahiplerden talep ederek, aldıktan sonra) b-elirtildiği şekilde konu binaları besleyerek dağıtım şebekesi ve sair tesis işleri yaptıktan sonra elektrik akımının sağlanabildiği sabit olmuştur. Müstediye elektrik akımı sağlayan tesisatın teknik yönden mümkün olduğu ölçüde ve usulüne uygun bir hesaplam-a ve yöntemle, Müstediye mümkün olduğu ölçüde ve usulüne uygun bir hesaplama ve yöntemle, Müstediye kullanacağı elektrik enerjisi oranına göre gerçekleştirildiği ve bunun dışında yüksek gerilim katkısı da dikkate alınarak Müstedinin kulalnacağı elektrik a-kımı orantısına uygun kendiisnden talepte bulunduğu görüşündeyim. Bu görüşe varmamam için huzurumda kayda değer şahadet yoktur. Bu durumda ilgili direkten 3 KVA üstünde elektrik akımı sağlanamıyacağı cihetle ve ilgili direkten de başka yere elektrik akımı -verildiği konusunda huzurumda başka şahadet bulunmadığını göz önünde bulundurarak YİM 160/91 sayılı kararımda belirttiğim dağıtım şebekesi ile ilgili görüşlerim ışığında ilgili 1 no'lu direğin Fasıl 170 madde 16 tahtında elektrik akım sağlayan elektrik dağ-ıtım sebekesi sayılamıyacağı, ve Müstedinin binasına elektrik akımının yukarıda belirtildiği şekilde sağlandığı hususunda bulguya varırırm. YİM 160/91 sayılı kararımda da belirttiğim hususlara dayanarak alelade tüketicinin 3 KVA kullanan bir kişi olduğu no-ktasından hareketle, Müstedinin 97 KVA kullanarak olan bir tüketici olduğu için alelade tüketici sayılamıyacağı nedeniyle ve bu konuda aksine şahadet sunulmadığını da dikakte alarak kendisinden masraf talebinde bulunulmasının hatalı olmadığı görüşündeyim.
-
Müstedinin Fasıl 170'in 2. maddesinin tefsir bölümünde "general supply"in tarifinde belirtilen tüketici olmadığı cihetle Fasıl 170 madde 16 kapsamına girmediği görüşündeyim. Bu görüşün kabul edilmemesi halinde bile yukarıda belirttiğim nedenlerden ötürü -öngörülen elektrik akımı sağlanması için başvuru konusu yere Emare 7 de parsel 428'de görülen dağıtım merkezinde ilgili direklere gerek yeraltı gerekse havai toplam 30 ayaktaan fazla elektrik hattı çekildiğinin kabulü ile Müstedaaleyhin 16. madde altında -bu doğrultuda yapılan ve şahadetle izah ettiği masrafı almaya hakkı vardır.

Kullanıalcak olan 97 KVA elektrik, ilgili 1 no'lu direkten verilemiye-ceğinden, sunulan ve doğru kabul ettiğim şahadet ve emareler ışığında, yukarıda belirtildiği şekilde, konu- binaya 132 ayaktan fazla bir mesafede bulunan dağıtım şebekesinden akım sağlandığı ve oradan döşenen servis hatlarından alındığı sabit olduğu görüşündeyim.

Sonuç olarak yukarıda serdettiğim tüm görüşler çerçeevsinde başvuru reddedilir.

Başvuru masrafl-arını Müstedi Müstedaaleyhe ödeyecektir.


(Gönül Erönen)
Yargıç

22 Haziran 1995






















-


1



-


Full & Egal Universal Law Academy