Yüksek İdare Mahkemesi Numara 108,14/1999,2005 Dava No 10/2006 Karar Tarihi 06.10.2006
Numara: 108,14/1999,2005
Dava No: 10/2006
Taraflar: Meryem Altay ile Çalışma ve İskân Bakanlığı vd.
Konu: İskan Encümeninin geriye dönüş kira mukavelesi yapabilmesi
Mahkeme: YİM
Karar Tarihi: 06.10.2006

-D.10/2006 Birleştirilmiş
YİM 108/1999 ve 14/2005


Yüksek İdare Mahkemesinde
Anayasanın 152. Maddesi Hakk-ında.

Mahkeme Heyeti:Gönül Erönen,Seyit A.Bensen,Necmettin Bostancı.



YİM 108/1999
Davacı: Meryem Altay - Zümrütköy

- ile -

Davalı:1-Çalışma ve İskân Bakanlığı vasıtası ile KKTC,
Lefkoşa
2-İskân Encümeni -vasıtası ile KKTC, Lefkoşa
3-Devlet Emlâk ve Malzeme Dairesi vasıtası ile KKTC,
Lefkoşa
4-Lefkoşa Kaza Tapu Amirliği vasıtası ile KKTC,
Lefkoşa

A r a s ı n d a.



-YİM:14/2005


Davacı: Meryem Altay - Zümrütköy

-ile-

Davalı:1-İçişleri, Köyişleri ve İskân Bakanlığı vasıtası
ile KKTC, Lefkoşa
2-İskân Encümeni vasıtası ile KKTC, Lefkoşa
3-Devlet Emlâk ve Malzeme Dairesi vasıtası ile KKTC-,
Lefkoşa
4-Lefkoşa Kaza Tapu Amirliği vasıtası ile KKTC,
Lefkoşa

A r a s ı n d a.


Davacı namına: Avukat Erbay Eran
Davalılar namına: Savcı Özkul Özdevim



-------------



H Ü K Ü M


Gönül Erönen: Bu davada Mahkemenin kararını Sayın Yargıç Necmettin Bostancı okuyacaktır.

Necmettin Bostancı: Davacı, Zümrütköy'de kâin, Pafta-Harita XX-42 Köy, Parsel 172/1 + 172/2/2/1 referanslı taşınmaz üzerindeki evde ikâmet etmekt-edir. Söz konusu taşınmaz, önceleri 101 No'lu kesin tasarruf belgesi ile Yahya İbrahim terekesi adına kaydedilmiş, bilâhare miras yoluyla intikalen Davacı adına kaydedilmiştir. Davacının maliki bulunduğu söz konusu taşınmaz, P/H XX-42 köyde kâin parsel 17-2/2/2/2 ile hemhuduttur. Bu parsel içerisinde tapu haritalarına işlenmemiş, tuğladan yapılmış (2) odadan müteşekkil bina mevcuttur. Davalı No 2, 1997 yılı Kasım ayında parsel 172/2/2/2 içerisindeki binayı ambar olarak Davacıya kiralama kararı aldı. Davalı -No 2, 25/12/1997 tarihinde, Davalı No 3'e Emare 7'deki yazıyı göndererek, parsel 172/2/2/2'nin bir yıllığına Davacıya kiralanması için sözleşme yapılmasını talep etmiştir.

Davaya konu parselin Davacıya kiralanması kararından önce 25/8/1981 tarihinde, da-vaya İlgili Şahıs olarak dahil edilen Mürüde Raifoğlu'na kiralanması doğrultusunda İskân ve Rehabilitasyon Dairesi'nin kararı mevcuttu. Ancak böyle bir kararın mevcudiyetine rağmen İlgili Şahıs ile sözleşme yapılmamıştı. İdare, Davacı ile sözleşme yapmadan- önce, kiraya konu olacak parselle ilgili yerinde yaptığı incelemede, konu binanın boş olmadığını tespit etti. Yapılan soruşturmada ambarın İlgili Şahsın kullanımında olduğu tespit edildi. Bunun üzerine Davalı No 2,
Eylül 1999 ortalarında davaya konu pars-elin Davacıya kiralanması ile ilgili kararın geri alınmasına ve İlgili Şahıs lehine olan eski karar uyarınca işlem yapılmasına karar vermiştir. Bu karara istinaden Davalı No 3 ile
İlgili Şahıs arasında 28.9.1999 tarihinde geriye dönük
kira mukavelesi akt-edildi. Daha sonra 21/11/2000 tarihinde davaya konu parselle ilgili, İlgili Şahsa koçan verildi.

Bunun üzerine Davacı, 26/10/1999 tarihinde, 108/99 sayılı davayı ikâme ederek aşağıdaki taleplerde bulundu:

" A- Zümrütköy'de P/H XX-42 Köy, Parsel 172/2/2/-2
üzerindeki yapının ambar olarak Davacıya
kiralanmasına ilişkin olarak Davalı No 2'nin
tahminen 1997 yılı Kasım ayı içerisinde aldığı
kararı, haksız ve/veya kanunsuz ve/veya yetki
aşımı ve/veya yetkisini kötüye kullanarak iptal -
eden Davalı No 2'nin tahminen 1999 yılı Eylül
ayı sonlarında aldığı karar ve/veya işlemin
tamamen hükümsüz ve etkisiz olduğuna ve herhangi
bir sonuç doğuramayacağına karar verilmesi,
B- Yukarıda A paragrafında değinilen taşınmazın
Zümrü-tköylü Mürüde Raifoğlu'na kiralanmasına
ilişkin İnceleme Dağıtım Komisyonunun tahminen
1981 yılında almış olduğu kararı haksız ve/veya
kanunsuz ve/veya yetki aşımı ve/veya yetkisini
kötüye kullanarak onaylayan Davalı No 2'nin
- tahminen 1999 yılı Eylül ayı sonlarında almış
olduğu kararın tamamen hükümsüz ve etkisiz
olduğuna ve herhangi bir sonuç doğuramayacağına
karar verilmesi,
Yukarıda A paragrafında değinilen taşınmaz ile
ilgili olarak Mürüde Raifoğ-lu ile Devlet Emlâk
Malzeme Dairesi arasında imzalanan Kira Sözleşme
ve/veya Sözleşmelerinin iptali,
İşbu dava masrafları. "


Davacı 25/1/2005 tarihinde de 14/05 sayılı YİM davasını
dosyalayarak aşağıdaki taleplerde bulundu:

"A- Zümrütköy'de P/H -XX-42 ve 43 Köy, Parsel 172/2/2/2
üzerindeki yapının ambar olarak Davacıya kiralanmasına
ilişkin olarak Davalı 2'nin tahminen 1997 yılı Kasım
ayı içerisinde aldığı kararı, haksız ve/veya kanunsuz
ve/veya yetki aşımı ve/veya yetkisini kö-tüye kullanarak
iptal eden Davalı No 2'nin tahminen 1999 yılı Eylül ayı
sonlarında aldığı kararların ve/veya işlemlerin
tamamen hükümsüz ve etkisiz olduğuna ve herhangi bir
sonuç doğurmayacağına karar verilmesi,
B- Yukarıda A paragrafı-nda değinilen taşınmazın
Zümrütköylü Mürüde Raifoğlu'na kiralanmasına ilişkin
İnceleme Dağıtım Komisyonunun tahminen 1981 yılında
almış olduğu kararı haksız ve/veya kanunsuz ve/veya
yetki aşımı ve/veya yetkisini kötüye kullanarak
-onaylayan Davalı 2'nin tahminen 1999 yılı Eylül ayı
sonlarında almış olduğu kararın tamamen hükümsüz ve
etkisiz olduğuna ve herhangi bir sonuç doğurmayacağına
karar verilmesi,
Yukarıda A paragrafında değinilen taşınmaz ile
ilgili olarak Mü-rüde Raifoğlu ile Devlet Emlâk ve
Malzeme Dairesi arasında imzalanan Kira Sözleşme
ve/veya Sözleşmelerinin iptali,
Yukarıda A paragrafında değinilen taşınmaz ile ilgili olarak İlgili Şahıs olan Mürüde Raifoğlu isimli şahsa puan karşılığında kesin tasa-rruf belgesinin verilmesi ve/veya koçan verilmesi hususunda Davalı 2 tarafından 30/10/2000 tarihinde hukuka aykırı ve/veya sarahaten yanlı ve/veya kasten yetkilerini kötüye kullanma ve/veya görevini suistimal ederek alınan tüm kararların ve/veya yapılan iş-lemlerin ve/veya Davalı 4 tarafından
üçüncü şahıs olan Mürüde Raifoğlu adına ısdar
edilen 5209 no'lu koçanın ve/veya Kesin Tasarruf
Belgesinin hükümsüz ve/veya geçersiz olduğuna ve
hiçbir yasal netice doğurmayacağına dair hüküm
ve/veya karar ve/v-eya emir verilmesi,
İşbu dava masrafları. "


Davalılar, her iki davaya da müdafaa takriri
dosyalamışlar ve Davacının iddialarını reddederek, davaların iptalini talep etmişlerdir. Ayrıca Davalılar 14/05 sayılı davada müdafaa takririnde davanın 75 günlük h-ak düşümü süresi içerisinde açılmadığı, bu nedenle
davanın ret ve iptali gerektiği keza yapılan işlemlerin Davacıyı hedef alan işlemler olmadığı cihetle Davacının davada meşru menfaati olmadığı ön itirazlarını ileri sürmüşlerdir.

İlgili Şahıs ise ayrı mü-dafaa takriri dosyalamamış ve Savcılığın müdafaasına katılmıştır.

Davalar 4.5.2005 tarihinde birleştirilmiş ve birleştirilmiş şekliyle dinlenmiştir.

Davanın duruşmasında taraflar herhangi bir tanık dinletmemişler, sadece Mahkemeye hitapla yetinmişlerdi-r. Ayrıca taraflar evraklardan oluşan 32 adet emareyi Mahkemeye sunmuşlardır.

Yukarıda Davalıların müdafaalarında, Davacının davaya konu taşınmazla ilgili olarak alınan kararlara ilişkin meşru menfaati olmadığı iddiası yapılmıştır. Öncelikle bu noktanın -aydınlığa kavuşturulmasında yarar vardır.

Bilindiği gibi Anayasamızın 152'nci maddesi dava açma hakkını, alınan idari karar nedeniyle meşru menfaati doğrudan doğruya olumsuz yönde etkilenen kişiye tanımaktadır. Huzurumuzdaki meselede, Zümrütköy'de kâin
-P/H XX.42 Köy, Parsel 172/2/2/2 referanslı taşınmaz malın 1981 yılında İlgili Şahsa kiralanması yönünde idari bir karar mevcutken, 10/11/1997 tarihinde, Davacıya kiralanması hususunda yeni bir karar alınmıştır. Olgulardan da görüleceği gibi, Davacıya kiral-anması yönündeki karar
Eylül 1999'da idare tarafından geri alınmış ve İlgili Şahıs lehine 1981 yılında alınmış olan idari kararın geçerli olduğuna ve bu karar uyarınca işlemlerin devamına karar verilmiştir. 10/11/1997 tarihinden sonra Davacının, dava konu-su taşınmazı kirasına alması hususunda karar olduğunu nazara alınca, söz konusu mal üzerinde Davacının zikredilen tarihten itibaren, karar yürürlükte olduğu sürece, yasal bir menfaati olduğu açıktır. Dolayısıyle Davacının Eylül 1999'da alınan kararlarla i-lgili Yüksek İdare Mahkemesine başvurma hakkı vardır.

Meşru menfaatle ilgili yukarıdaki neticeye vardıktan sonra, Davacının taleplerini incelemek gerekir. Davacının, meşru menfaatinin var olduğu sonucuna vardığımız kararlarla ilgili talepleri 108/99 say-ılı davada yer almaktadır. Bu taleplere mesnet teşkil eden idari karar Emare 11'de görülmektedir ve aynen şöyledir:

"K A R A R
Zümrütköy P/H XX.42.Köy Parsel 172/2/2/2'de
bulunan ambar; 28.8.1981 tarih ve (4)Züm 160/6495
sayılı İ-DK kararı ile Mürüde İ.Raifoğlu'na kiralanmıştı. Ancak ondan sonra Meryem Altay'ın müracaatı üzerine bölgeden rapor gelmiş ve buranın atıl vaziyette olduğu gerekçesi ile bu şahsa da
İskân Encümeninin 5/646-97 sayı ve 10.11.97
tarihli kararı ile- kiralanması uygun görülmüştü.
Bilâhare bölgeden alınan 23/6/99 tarih ve
9/298 sayılı rapora göre ambarın 20 yıldan bu yana Mürüde İ.Raifoğlu'nun fiili ve yasal tasarrufunda bulunduğu, adına alınan 1981 yılındaki kira
kararının iptal- edilmediği göz önüne alınarak
İskân Encümeninin Meryem Altay için almış olduğu
ve yukarıda referansları verilen yeni kira
kararının iptaline; ve aynı şekilde İDK'nın
yukarıda belirtilen referanslar ışığında Mürüde İ.Raifoğlu'na almı-ş olduğu kira kararının geçerliliğine ve bu karar ışığında işlemlerin
devamına karar verilmiştir."


Görüldüğü gibi Emare 11 kararda tarih bulunmamaktadır.
Yukarıda meşru menfaatle ilgili sonuca varırken tarih söz konusu olmuştur. Bu neden-le Emare 11'deki kararın tarihine açıklık getirmekte yarar vardır. Emare 12'den, bu kararın 16/9/1999 tarihinden önce alındığını anlamaktayız. Şöyle ki; Emare 12 İskân Encümeni Başkanı tarafından Davalı No 3'e gönderilen bir yazıdır. Söz konusu bu yazıda İ-skân Encümeni Başkanı Emare 11 karara atıfta bulunarak, Davalı No 3'ten İlgili Şahsa geriye dönük kira mukavelesi yapmalarını talep etmekte ve ilgi kararın ekte olduğunu belirtmektedir. Ekte olan karar Emare 11'deki karardır. Buna göre Emare 11'in tarihi e-n iyimser yaklaşımla 16/9/1999'dur veya bundan önceki bir tarihtir.

Emare 11'deki kararın yasal olarak incelenmesine gelince; idare söz konusu kararı alırken 1981 yılında İlgili Şahıs lehine bir karar olduğunu, bu kararın iptal edilmediğini ve binanın İl-gili Şahsın yasal ve fiili tasarrufunda olduğunu nazara almıştır.

Bilindiği gibi idari kararlar sadır olduğu makam tarafından geri alınmadığı veya yetkili mahkemece
hükümsüz ve etkisiz olduğuna karar verilmediği sürece geçerlidirler. İlgili Şahıs lehine- 1981 yılında alınmış olan karar, yetkili makam tarafından geri alınmadığı
gibi, yetkili mahkeme tarafından da hükümsüz veya
etkisiz olduğu hususunda da bir karar verilmiş değildir. Dolayısıyle idarenin 1981 yılında İlgili Şahıs lehine alınmış olan kira -kararının el'an geçerli olduğu sonucuna varması yasaldır. Kaldı ki İskân Encümeni zaruret olması halinde gerekçeli karar ile geriye dönük kira mukavelesi yapabilir. Bu konuda 41/77 sayılı İskân, Topraklandırma
ve Eşdeğer Mal Yasası 40(A) maddesinin 7'nci f-ıkrasında aynen şöyle denmektedir:
"40(A)(7) Geriye dönük olarak yapılmış olan
Kira Sözleşmeleri ve geriye dönük olarak
Kira Sözleşmesi yapılması için alınmış
olan kira kararları, İskan Encümeni
tarafından yeniden gözden geç-irilir ve
geçerliliği onaylananlar bu Yasa
kuralları uyarınca yapılmış sayılır.
İskan Encümeni, geriye dönük olarak
kira sözleşmesi yapılması zarureti olan
hallerde, gerekçeli kararı ile geriye
dönük kira sözle-şmesi yapılmasına karar
verebilir."
Emare 8'den görüldüğüne göre 5/5/1999 tarihi itibariyle yapılan incelemede, davaya konu taşınmazdaki ambar içinde İlgili Şahsa ait eşya olması yanında, muhtardan alınan bilgiye göre de ambar 20 yıldan beri İlgi-li Şahıs tarafından kullanılmakta idi. İskân
Encümeni bu noktayı da nazara alarak tasarrufun İlgili Şahısta olduğu sonucuna varmıştır. İskân Encümeni bu
sonuca varırken elinde yeterli bilgi mevcuttu. Başka
bir şahıs lehine kiralama kararı mevcut olan, üs-telik
kira konusu taşınmazın o kişinin tasarrufunda olduğu
bir durumda, ayni taşınmazla ilgili idarenin 3'ncü bir
kişiyle ilgili, mevcut idari kararı iptal etmeden
ve/veya herhangi bir şekilde idari karar ortadan
kalkmadan, yeni bir idari karar alması- bir hatadır
ve yasal değildir. Bu meselede, durumu görüp tespit
eden idare, Davacı lehine alınmış olan idari kararı
geri almıştır. İdarenin bu şekilde davranması yasaldır.

Bu nedenle Davacının 108/99 sayılı davadaki, (A),
(B) ve (C) paragraflarında-ki taleplerinin reddi gerekir.

YİM 14/2005 sayılı davadaki talebe gelince, Bu
davanın (A), (B) ve (C) paragraflarındaki talepler,
YİM 108/99 sayılı davadaki taleplerin aynısıdır.
(D) paragrafı ise İlgili Şahsa koçan ısdarı ile
ilgilidir. Davacı, 108/9-9 sayılı davada başarılı olmamıştır. YİM 108/99 sayılı davada başarılı
olmayan Davacının YİM 14/2005 sayılı davada başarılı
olması mümkün değildir. Bu nedenle 14/05 sayılı
davanın da reddi gerekir.

Netice olarak, 108/99 ve 14/05 sayılı davalar ret
ve i-ptal edilir.

Dava masraflarından Davacı sorumlu olacaktır.

Masraflar, usulüne uygun olarak yapılacak müracaat üzerine mukayyit tarafından tespit edilecektir.




Gönül Erönen Seyit A. Bensen Necmettin Bostancı
Yargıç Yargı-ç Yargıç



6 Ekim 2006





9






Full & Egal Universal Law Academy