Yüksek İdare Mahkemesi Numara 107/2000 Dava No 5/2003 Karar Tarihi 11.04.2003
Numara: 107/2000
Dava No: 5/2003
Taraflar: Elmas Hacıabitoğlu ile Elektrik Kurumu
Konu: Proje maliyeti ve trafo katkısı için talep edilen miktarın tamamen hükümesüz ve etkisiz olduğuna karar verilemsi istemi
Mahkeme: YİM
Karar Tarihi: 11.04.2003

-D. 5/2003 YİM 107/2000

Yüksek İdare Mahkemesinde
Anayasanın 152. Maddesi Hakkında.

Yargıç Şafak Öneri Huzurunda.

Davacı: Elmas Hacıabitoğlu, Çatalköy
- ile -
Davalı: 1- KKTC Elektrik Kurumu veya Kıbrıs Türk Elektrik Kur-umu, Bedreddin Demirel caddesi, Lefkoşa
2- Kıbrıs Türk Elektrik Kurumu Girne Bölge Amirliği, Girne

A r a s ı n d a.

Davacı namına: Avukat Ergin Ulunay
Davalılar namına: Avukat Talat Kürşat.

---------------------

K A R A R

Davacı- Emlâkcılıkla uğraşmaktadır. Dava ile ilgili zamanlarda Davacı ve ailesi Çatalköy'de bulunan bazı taşınmaz malların sahibi idi.

Davacı 6/12/1991 tarihinde Davalılara müracaat ederek, kendisine, eşine ve annesine ait bazı arazilerin parselasyona tabi t-utularak 23 adet arsaya bölüneceğini, bu amaçla arsalara elektrik akımı temin edilmesini talep etti. Elektrik akımı için gerekli olan trafolar, 100, 200, 300 Kva gücünde olup, teknik olarak, talep edilen güce en yakın güçteki trafonun tesisi ve kullanılma-sı gerekmektedir.

Davalılar bu müracaat üzerine gerekli hesaplamaları yaptıktan sonra arsalara 69 Kva akım verilmesi için 100 Kva'lık bir trafoya ihtiyaç bulunduğunu, bunun için de 130.092.650.-TL proje maliyeti olduğunu tesbit edip Davacıdan talep ett-iler. Davacı talep edilen maliyet bedelini kendisi ve diğer iki arazi sahibi adına Davalılara ödemiş ve proje gerçekleşmiştir. Bunu müteakip 1992 senesi ortalarında Davacı, 1. projeye konu arsaların yanında bulunan ve Emine Bozalp isimli bir şahısla diğe-rlerine ait olan, 24 adet arsaya mal sahipleri adına, projenin müteahhiti sıfatı ile, Davalılara müracaatta bulunarak akım talebinde bulundu. Davalılar, yaptıkları incelemede bu arsalar için 72 Kva akım gerektiğini hesaplayarak ve maliyetini proje sahiple-ri adına Davacıdan tahsil ederek, daha önce bölgede tesis edilmiş bulunan yukarıda izah edilen 100 Kva'lık trafoyu, 200 Kva'ya yükselttiler. İlgili tarihlerde mezkûr trafonun gücü 200 Kva'ya yükseltilmesine rağmen, proje uyarınca, fiilen kullanılan toplam- güç 141 Kva olup, 59 Kva'lık güç atıl durumda bulunmakta idi.

Bilahare Davacı, 2.2.2000 tarihinde Davalılara başvurarak, mezkûr 200 Kva'lık trafoda atıl vaziyette bulunan 59 Kva'lık kapasiteyi, açmayı tasarladığı kendisine ait 6 adet arsanın akım iht-iyacı için herhangi bir ücret ödemeden kullanma talebinde bulundu. Davacının ücret ödememe ile ilgili talebini reddeden Davalılar, açılması planlanan 6 adet arsa için Davacıdan, mezkûr 200 Kva'lık trafoya katkı payı ve proje maliyeti olarak 1.800.354.384.--TL talep ettiler. Davacı bilahare bu 6 adet arsa ile birlikte 2 adet arsa için de ayni talepte bulundu. Bu talebi de reddeden Davalılar, proje maliyeti ve katkı payı olarak Davacıdan 1.341.955.824.-TL talep ettiler.

Mezkûr arsalara elektrik akımı sa-ğlanması zorunluluğunu duyan Davacı talep edilen ücretleri protestolu olarak Davalılara ödeyerek projesini gerçekleştirdikten sonra Davalılar aleyhine huzurumda bulunan bu davayı ikâme etti.



Davacı, Davalılar aleyhine ikâme etmiş olduğu bu dava ile; -
"1. 21/4/2000 tarihinde Müstedaaleyh tarafından alınan ve ayni tarihli yazıyla Davacıya bildirilen Çatalköy'deki 6 arsadan ibaret Taşınmaz Mallara Elektrik enerjisi verilebilmesi için Proje maliyeti, yani Trafo ve Şebeke katkısı olarak 1.800.354.384.-T-L'sı ödenmesini öngören kararın ve/veya işlemin tamamen hükümsüz ve etkisiz olduğuna ve herhangi bir sonuç doğuramayacağına dair Muhterem Mahkemenin karar vermesi.
2.8/5/2000 tarihinde Müstedaaleyh tarafından alınan ve ayni tarihli yazıyla Davacıya bildir-ilen Çatalköy'deki 2 arsadan ibaret Taşınmaz Mallara Elektrik enerjisi verilebilmesi için Trafo katkısı olarak 713.319.000.-TL'sı ödenmesini öngören kararın ve/veya işlemin tamamen hükümsüz ve etkisiz olduğuna ve herhangi bir sonuç doğuramayacağına dair Mu-hterem Mahkemenin karar vermesi."
talebinde bulunmaktadır.

Dava dinlenmiştir. Yapılan duruşmada Davacı bizzat şahadet vermiş, leyhine 3 tanık dinletmiştir. Davalılar ise, 1 tanık dinletmişlerdir. Taraflar 27 adet belgeyi müşterek Emare olarak ibraz et-mişlerdir. Şahadet ve Emareler dosyada bulunduğu cihetle karara aynen aktarmayı gereksiz görüyorum.

Huzurumda bulunan şahadet ve emarelerden, taraflar arasındaki ihtilâfın ağırlıklı olarak hukuki noktalarda yoğunlaştığı görülmektedir.

Davalı, özel kiş-ilere sağlanacak elektrik akımı ile ilgili olarak, trafo ve şebeke ücret ve katkı paylarının, 66/93 sayılı yasa ile değiştirilmiş şekli ile Fasıl 170, madde 16 ve bu maddedeki kuralların uygulanması ile ilgili olarak Emare 12 olarak ibraz edilen, Davalının- Yönetim Kurulunca alınan 312/94 nolu kararı ile yürürlüğe konulan "Proje Maliyeti Tesbit Yöntemi Yönetmeliği", altında tesbit edildiğini, Yönetmeliğin 12 ve 14. maddelerine göre, trafo katkısı muafiyetinin, trafoyu tesis eden şahsa tanındığını, bunun da t-rafo tesis tarihinden itibaren 3 yıllık bir süreyi kapsadığını, Davacının 100 Kva gücündeki ilk trafoyu tesis eden kişi olmasına rağmen, trafonun kapasitesinin Emine Bozalp ve diğerleri tarafından bedeli ödenerek 200 Kva'ya yükseltildiğini, bu işlem yapılı-rken, Davacıya, eşine ve annesine mezkûr yönetmelik uyarınca, proje sahipleri olan Emine Bozalp ve
diğerlerinden, katkı payı alınarak, Emare 17 ile katkı payı iadesi olarak ödendiğini, dolayısıyla Davacı, annesi ve eşinin mezkûr trafodan herhangi bir atıl- kapasite için hak sahibi olmadıklarını ileri sürmektedir.

Davacı ise, Talep Takririnde meseleye uygulanan mezkûr Yönetmeliğin, yasal olarak yürürlükte olmadığını ileri sürmesine rağmen, taleplerini ağırlıklı olarak buna dayandırmaktadır. Davacı kendi ad-ına 100 Kva'lık trafo tesis ettiğini, bilahare mezkûr trafoyu Emine Bozalp ve diğerlerinin Müteahhiti sıfatı ile ücretini ödeyerek, 200 Kva'ya çıkardığını, 200 Kva'lık trafoda bulunan 59 Kva atıl günün kendisine ait olduğu cihetle yasanın 16. maddesi ve yö-netmelik gereğince ücretsiz kullanma hakkına sahip olduğunu iddia etmektedir. Davacıya göre, Yönetmeliğin 12. maddesi, projenin müteahhitlerinide kapsamaktadır. Kendisi "Emine Bozalp ve diğerlerine" ait 2. etap projenin müteahhiti olması sıfatı ile 12. m-addeden yararlanma hakkı vardır. Davacının iddiasına göre, Emare 17'deki ödeme yönetmelik altında katkı payı iadesi olmayıp, yapılan başka bir yanlışlığın düzeltilmesi ile ilgilidir.

Yukarıda özetlediğim iddialardan görüleceği gibi, taraflar arasındaki -esas tartışma konusu, mezkûr yönetmelik altındaki yorum farklılıkları ve bazı olgusal ihtilâflardır. Kural olarak meseleye çözüm ararken, özellikle taraflar arasındaki ihtilâflı olgularla ilgili bulgu yapmak gerekmektedir. Ancak aşağıda izah edeceğim gib-i, ihtilâfın kaynağını teşkil eden Emare 12 Yönetmelik yasal olmadığı cihetle, bundan kaynaklanan herhangi bir ihtilâf hususunda bulgu yapmam söz konusu olamaz. Daha önce belirttiğim dava ile ilgili bulgular bu meselenin çözümü için yeterli veri oluşturma-ktadır.
Trafo katkı payı ile ilgili yasal düzenleme 66/93 sayılı yasa ile değiştirilen, Fasıl 170 Elektrik Yasasının 16. maddesinde yer almaktadır. Bu yasal değişiklikten önce elektrik akımı kullanıcılarının, trafo katkısı ödemelerini öngören herhangi bi-r yasal düzenleme mevcut değildi. Trafo katkısı, bu değişiklikten sonra yasal hale getirilmiştir.

Değiştirilmiş şekli ile Fasıl 170, madde 16 şöyledir:
"16. (1)Bu Yasada aksine herhangi bir kural bulunmasına bakılmaksızın, Kurum, Elektrik tedarik ett-iği herhangi bir mahalde, enerji için elektrik akımı tedarik edilmesini isteyen yetkili bir işletmeci dışında, herhangi bir yere veya binanın sahibinin veya işgalcisinin başvurusu üzerine, böyle bir kişinin Kurum ile sözleşme yaparak, ilgili bölge veya mah-ale akım verilmesini sağlamak amacıyla Kurum tarafından geçmişte yapılmış veya tesis edilmiş veya yapılması veya tesis edilmesi gerekli olan şebeke, trafo, tesis ve sair alt yapı yatırımlarına, temin edileceği tarihteki cari fiatlarla katkıda bulunmayı vey-a bu gibi kişinin elektrik akımı verilmesini istediği yere akımın verilmesi için mevcut herhangi bir tesis dışında, Kurum tarafından yapılması gerekli işlerin ve tesislerin tüm bedelini ödemeyi taahhüt eder ve Kurum tarafından saptanmış tarifelere göre tal-ep edilecek masrafları öderse, böyle bir kişiye akım verir.
(2) .............
(3) ............."


Görüleceği gibi, yetkili işletmeci dışındaki herhangi bir kişinin, sahibi ve işgalcisi olduğu bina veya yere, elektrik akımı verilmesini- talep etmesi halinde, temin edilecek akım, geçmişte yapılmış veya yapılması gereken şebeke ve trafodan sağlanacak ise, temin edilen tarihteki cari fiatlarla katkıda bulunur. Temin edilecek akım, yeni şebeke ve trafo yapmayı gerektiriyorsa, tesisin tüm be-delini, Kurumca saptanan tarifelere göre ödemekle yükümlüdür. 16. madde cari fiatlandırma ve tarife tesbiti ile ilgili olarak Kurumu yetkili kılmakla beraber,
uygulama ile ilgili herhangi bir düzenleme getirmiş değildir. Bunun gibi bu hususların nasıl u-ygulanacağı ile ilgili olarak Tüzük çıkarma yetkisini de vermemiştir.

Dava konusu ihtilafa dayanaklık edilen Elektrik Kurumu Yönetim Kurulunun, 12/12/1994 tarih ve 312/94 nolu kararı uyarınca yürürlüğe konulan "Proje Maliyeti Tesbit Yöntemi Yönetmeliğ-i" ile bu Yönetmelikte değişiklik yapan D/70/00 sayılı kararı ise, değiştirilmiş şekli ile Fasıl 170, madde 16'daki kuralın uygulanmasına yönelik düzenlemeleri içermekte olup, esas itibarı ile şebeke, trafo katkısı ve trafo katkı iadesi kurallarını düzenle-yen bir çok maddeden oluşmaktadır. Resmî Gazetede yayınlanmayan bu Yönetmeliğin maddeleri incelendiğinde bir "Uygulama Yönetmeliği" olduğu görülmektedir.

Bazı hukuk sistemlerinden farklı olarak uygulamakta olduğumuz hukuk sisteminde idari kuruluşların- herhangi bir Tüzüğe dayanmadan uygulama ile ilgili yönetmelik çıkarmaları KKTC Anayasasının 122. maddesi altında yasal değildir.

Davalının Yönetim Kurulu tarafından çıkarılan mezkûr Yönetmelik, düzenlediği hususlar itibarıyle, Yasanın 16. maddesi kura-lları ile uyum içinde olup olmadığı bir yana, ne Fasıl 170 altında, ne de ilgili başka bir yasal mevzuat altında çıkarılan herhangi bir Tüzüğe dayanmadığından yasal değildir. Bu itibarla, yasal olarak yürürlükte bulunmayan bu Yönetmelik altında yapılan iş-lemler de yasal olmadıkları cihetle, ihtilâf konusu yapılamazlar.

Davacının, Fasıl 170 uyarınca bir işletmeci olmadığı sabittir. Daha önce de belirttiğim gibi, ev veya yerine elektrik akımı temini isteyen kişi, madde 16 uyarınca akımı tedarik edeceği -daha önceden tesis edilmiş trafoya ve şebekeye katkı parası ödemekle yükümlüdür.
Yukarıdakiler ışığında Davalının dava konusu kararları almakla herhangi bir hukuki hata yaptıkları söylenemeyeceği cihetle, dava red ve iptal edilir.

Masraflarla ilgili- herhangi bir emir verilmez.




Şafak Öneri
Yargıç
11 Nisan, 2003
-


7



-


Full & Egal Universal Law Academy