Yüksek İdare Mahkemesi Numara 103/1983 Dava No 23/1984 Karar Tarihi 07.12.1984
Numara: 103/1983
Dava No: 23/1984
Taraflar: Hüseyin Basri ile Ek. Ve Ma. Bak.
Konu: KTFD sınırları dışında elde edilen KL’nin KTFD’ye getirilmesi – Kararın alındığı tarihte karara dayanıklık eden tüzükler meriyette olmadığından kararın yasal dayanaktan yoksun olduğu
Mahkeme: YİM
Karar Tarihi: 07.12.1984

-D.23/84 YİM 103/83

Yüksek İdare Mahkemesi Olarak Oturum Yapan

Yüksek Mahkeme Huzurunda.

Mahkeme Heyeti: N. Ergin Salâhi, Niyazi F. Korkut, Aziz Altay.

Anayasanın 118. Maddesi tîâkkında.

Müstedi: hüseyin Basri; Mallıdağ, Gazi Mağusa.

-- ile -
Müstedaaleyh: KTFD Ekonomi ve Maliye Bakanlığı vas. KTFD.

Arasında.

Müstedi namına: Ali Dana. Müstedaaleyh namına: Akın Sait.



Yasa Maddesi: 38/82 sayılı Para ve Kambiyo İşleri Yasasının 15. mad-desi.

İstemin Özeti: Müstedinin KTFD sınırları dışında çalışması neticesi Kıbrıs Lirası olarak elde ettiği maaş veya ücretinin tümünü veya herhangi bir kısmını KTFD sınırları dahiline geçirmesini ve yetkili bankalarda bozdurmasını öngören Müstedaaleyh kar-arının hükümsüz ve etkisiz olduğuna ve herhangi bir sonuç doğurmayacağına karar verilmesi istemi.

OLAY: Egemen İngiliz Üsler Bölgesinde yangıncı olarak çalışan müstediye üyesi bulunduğu As-Sen vasıtası ile l1üstedaaleyh tarafından gönderilen yazıda KTFD s-ınırları dışında kazandığı maaş veya ücretini 8 gün içerisinde devletin yetkili bankalarında bozdurması gerektiği bildirildi. Başvuru bu karardan yapılmıştır.

SONUÇ: Başvuru konusu kararın alındığı tarihte kararın dayanıklılık ettiği iddia edilen tüzükler- meriyette olmadığına göre başvuru konusu kararın yasal dayanaktan yoksun olduğu açıktır.
Bu durumda başvurunun reddedilmesi gerekir.
Sonuç olarak Müstedaaleyhin kararının hükümsüz ve etkisiz olduğuria ve herhangi bir sonuç doğurmayacağına karar verilir.

-


HÜKÜM

N. Ergin Salâhi: Müstedi başvurusunda 25 Ağustos 1983 tarihinde alınan ve müstediye aynı tarihte 47/1982 sayılı yazı ile bildirilen ve
müstedinin KTFD sınırları dışında çalışması neticesi Kıbrıs Lirası olarak elde ettiği maaş veya ücretinin tümün-ün veya herhangi bir kısmının KTFD sınırları dahiline getirilmesini ve yetkili bankalarda bozdurulmasını öngören kararın hükümsüz ve etkisiz olduğuna ve herhangi bir sonuç doğuramayacağına karar verilmesi isteminde bulundu.

Müstedi 8.12.1958'den beri süre-kli olarak KKTC sınırları dışında İngiliz Egemen Üs Bölgesinde CEPO'da yangııicı olarak çalışmaktadır. Müstedi ve müstedi durumunda olan İngiliz Üslerinde belli görevlerde çalışanlar AS-SEN Sendikası ismi altında bir sendika kurmuşlar ve bunların yetkili b-aşkanı Nihat Elmas'tı. Müstedaaleyh ilkin 20.6.1983 tarih ve 63/74 sayılı yazı ile müstedinin yetkili vekili AS-SEN Sendikası vasıtası ile müstediye iletilen bir yazıda müstedinin KKTC bölgesi dışında çalışması neticesinde elde ettiği ücret veya maaşını KK-TC'ye getirmesi ve yetkili bankalara resmi kurdan Türk Lirası karşılığı satması gerektiğini, aksi takdirde, döviz borçlusu işlemine tabi tutularak aleyhine yasal kovuşturma başlatılacağı bildirilmiştir. Müstedi ile aynı durumda olan ve Egemen Üs Bölgesinde- çalışan ASSEN Sendikası mensupları konuyu toplu olarak görüşerek başkanlarını Maliye Bakanlığı ilgilileri ile görüşerek bir karara varmak için yetkili kılmışlardır. Yapılan görüşmeyi müteakip AS-SEN başkanı Nihat Elmas 15 Temmuz 1983 tarih ve 426 sayılı E-mare II yazıyı müstedaaleyhe göndererek konunun tezekkür edilip bir karara bağlanması isteminde bulunmuştur. Müsterfaaleyh Emare No.III olarak ibraz edilen 25 Ağustos 1983 tarih ve 47/82 sayılı cevabi yazısında özetle 16.5.83 tarih ve 36 sayılı Resmi Gazet-ede yayınlanan kararname ile Kıbrıs lirasının KKTC bölgesinde döviz olarak kabul edildiğini, kararnamenin 6. maddesinde Kıbrıs lirası için tespiti öngörülen kurun, Bakanlıkça tesbit edilip Resmi Gazetede yayınlanıp uygulamaya başlandığını, 30.11.1982 tarih- ve 97 numaralı Resmi Gazete'de yayınlanarak yürürlüğe girmiş bulunan 38/82 sayılı Para ve Kambiyo İşleri Yasasının 15. maddesi bölgede mukim kişilerin bölgeye girişlerinde beraberlerinde getirdikleri veya havale yolu ile gelen dövizleri giriş tarihinden i-tibaren 8 gün içinde yetkili bankalara satmaya veya döviz mevduat hesaplarına yatırmaya zorunlu oldukları hükmün amir olduğunu bildirmekte ve son paragrafında esas yakınma konusu teşkil eden ve müstedileri ilgilendiren kararı içermektedir. Son paragraf ayn-en şöyledir:

"Bakanlığımızca yapılan yasal düzenleme ile Güney Kıbrıs'ta çalışmakta olan bölgemizde mukim kişiler, maaş ve ücretlerinin ayda KL5O.-sını aşmamak kaydı ile %25'ini Güneyde yapılacak zorunlu harcamaları göz önünde bulundurularak yetkili banka-lara yatırmaktan muaf tutulmuşlardır. Bunun dışındaki miktarların yetkili bankalarda bozdurulması zorunludur."

Müstedi yukarıda alıntısı yapılan kararı başvuru konusu yapmakta ve bu kararın 38/82 sayılı Para ve Kambiyo İşleri Yasasına, özellikle
15. madde-sine ve 20.5.1983 tarih ve 37 sayılı Resmi gazetede yayınlanan Döviz (Tevdiat ve Mevduat Hesapları) Tüzüğü ile idare hukuku ilkelerine aykırı olduğunu ileri sürmüştür.

Müstedaaleyh dosyaladığı itirazda dört ön itiraz ileri sürmüştür. Başvurunun duruşmasın-da ise bunların ilkini geri çekmiş, diğer 2, 3 ve 4. ön itirazların ise başvurunun duruşmasında ele alınmasına karar verilmişti. Geri çekilmeyen ön itirazlar özetle şöyledir:

l. Müstedinin başvuru konusu yaptığı yazının muhteviyatı müstediye yönelik olmad-ığı ve müstedi için Anayasanın 118. maddesi altında alınmış bir karar veya işlem bulunmadığı ve bu nedenle başvurunun ileri gidemeyeceği.

2. 20 Haziran 1983 tarih ve ME 63/74 sayılı yazı ile yasal durumun müstediye bildirildiği ve bu yazı muhteviyatının -Anayasanın 118. maddesinde öngörülen 75 günlük süre içinde başvuru konusu yapılmadığından başvurunun ileri gidemeyeceği.

3. Yukarıdaki ön itirazlara halel gelmeksizin müstedinin başvuru konusu yaptığı 25 Ağustos 1983 tarih ve 47/82 sayılı yazı karar nitel-iğinde olmayıp yasal durumun bildirilmesine yöneliktir. Bu nedenle Anaysanın 118. maddesi altında başvuru hukuken ileri gidemez.

Müstedaaleyh yapmış olduğu ön itirazlara ilâveten itirazda hukuki esalara değinerek 38/82 sayılı Para Kambiyo İşleri Yasası hü-kümleri mucibince 20.5.1983 tarihinde çıkarılan 203/83 sayılı Döviz (Tevdiat ve Mevduat hesapları) 'Tüzüğünün ilgili maddeleri ışığında dövizlerin bankalarda bozdurulması ve mevduat sahibi olmak koşulu ile döviz mevduat hesabı açılması, elde edilen dövizin- bankalarda bozdurulması ve/veya açılan mevduat hesabına yatırılması ile bu gibi dövizlerin Bakanlığın emrine tabi olduğu karara bağlanmıştır. Bu tüzüğün 4. maddesi mucibince hizmetin bedeli olarak elde edilen dövizlerin yurda getirilip yetkili bir bankaya- satılması zorunludur. Bu özetlenen yasal durumlar müstediye Emare No.III yaııda bildirilmiş ve Emare III yazının içeriği mevcut mevzuatı müstediye bildirmekten öteye bir karar niteliğini taşımamaktadır. Karar niteliğini taşımasına karar verilmesi halinde -dahi müstediye iletilen bu yazı ilkin 20.6.1983 tarih ve 63/74 sayılı yazı ile de bildirilmişti ve bu yazının tarihi esas alındığında 75 günlük süre geçirildiğinden zaman aşımı nedeni ile ileriye gidemeyeceği iddia edilmektedir.

Başvurunun duruşmasında şa-hit çağırılmamış ve emareler ibraı edildikten sonra konu üzerinde tarafların argümanı dinlenmiştir.

Müstedi avukatının iddiası özetle şöyledir:

Emare No.l ola'rak ibraı edilen 20.6.1983 tarihli yazının içeriği unsurları itibarı ile bir karar olmayıp ilgi- yasayı müstedinin bilgisine getirmiştir. Başvuruda yakınma konusu yapılan Emare No.l'de gönderilen yazı değildir. Bu yazıdan sonra müstedi sendikası vasıtası ile gerek kendisi ve gerekse aynı durumda olan diğer Üsler Bölgesinde çalışan kişiler bazı girişi-mlerde bulunmuş ve Emare No.II'yi Maliye
Bakanlığına göndermişlerdir. Bu yazıyı müteakip başvuru konusu olan Emare III yanıt müstedi ve müstedi ile aynı durumda olan şahırlara sendikaları vasıtası ile iletilmiştir. Bu yazının içeriğine göz atıldığında ilg-ili mevzuata temas edilmekle beraber mevzuattan öteye müstediye Üsler Bölgesinde kazandığı aylığından KLSO.- veya aylığının /25'i oranında bir harcama yapabilmesi ve geriye kalan kısmını da KKTC'ne getirerek bir bankada bozdurma yetkisi vermektedir. Yazını-n bu kısmı direkt olarak herhangi bir yasadan kaynaklanmamakta ve bir karar niteliğinde olduğu görülmektedir. Bu hususlar göz önünde tutulduğunda müstedi avukatının iddiasına göre başvuru konusu olan Emare No.III Anayasanın 118. maddesi anlamında müstediyi- etkileyen bir idari karardır.

Ön itirazlara bu şekilde cevap verildikten sonra yine müstedi avukatı yasal duruma değinmiştir. Müstedi avukatının iddiasına göre özetle 38/82 sayılı Yasanın 15. maddesi bölgede mukim kişilerin bölgeye girişlerinde beraberle-rinde getirdikleri dövizleri içermekte olup dışta kazanılan dövizlerin KKTC hudutları içine getirilmesini zorunlu kılmaktadır. Bölgeye dövizlerin getirilmesini öngören başvuru konusu karar yasal dayanaktan yoksun olup keyfi bir karar veya işlem niteliğinde-dir. 38/82 sayılı Yasanın 10. maddesi altında Resmi Gazetenin 20.5.1983 tarihli sayısında Amme Enstrümanı 203/83 olarak yayınlanan Döviz (Tevdiat ve Mevduat Hesapları) Tüzüğü müstedi avukatının iddiasına göre konu ile ilgili değildir. Yasanın 48. maddesine- istinaden çıkarılan A.E.337/83 "şahsi Karakterli Gelir ve Giderler Tüzüğü ise nafaka, sosyal güvenlik ödemeleri, müteakip aylıkları ve küçük cari giderleri ve benzeri ödemeler veya transfer ile ilgili olup başvuru konusu aylıkarı kapsamadığı iddia edilmiş-tir. Her halükârda Üs Bölgesinde kazanılmış aylıkları kapsamış olsa dahi bu tüzük kazanılan bu gibi şahsi karakterli gelirlerin KKTC hudutları içine getirilmesini zorunlu kılan amir bir madde içermemektedir ve bu nedenle de başvuru konusu olan kararda bu g-ibi aylıkların veya bir bölümünün KK'IC'ne getirilmesi ile ilgili kural yasal dayanaktan yoksundur. Yine müstedi avukatı ilke olarak çıkarılan yasaların bölgevi olduğunu ve çıkarıldığı bölgeyi kapsadığını aksine kural bulunmaması halinde memleket hudutlar-ı dışında teşmil edilemeyeceğini ileri sürmüştür.

Ayrıca başvuru konusu karara day-anıklık eden Tüzüklerin karardan bir gün sonra yayınlanıp yürürlüğe girdiği ve bu nedenle başvuru konusu karara uygulanamayacağını ileri sürmüştür.

Müstedaaleyh tarafından- bulunan Sayın Başsavcı Yardımcısı ön itirazlar husiısunda itiraznamede yaptığı iddiaları yinelemiş ve Emare No.I olarak ibraz edilen 20.6.1983 tarihli yazının bir karar olmadığını idari bir karar olması yargısına varılması halinde 20.6.1984 tarihi esas al-ındığında 75 günün geçmiş olduğunu ve başvurunun ileri gidemeyeceğini ileri sürmüştür. .yrıca Emare No.III olarak ibraz edilen ve başvuru konusu olan kararın da Emare No.I gibi idari bir karar olmadığını, sadece yasal durumu müstediye ileten bir yazı oldu-ğunu ve bu nedenle de Anayasanın 118. maddesi altında başvurunun ileri gidemeyeceğini ileri sürmüştür. Emare No.III ile Emare No.I arasındaki fark müstedi ve müstedi durumundaki kişilere yardım mahiyetinde ve aylıklarının KL5O.- veya %25 oranındaki bir kıs-mını KKTC hudutları dışında harcanmasına cevaz vermiş olması, müstedilere yapılan bir yardım olup esas yasal durumu ve yazının niteliğini değiştirmeyip idari bir karar şekline sokmamaktadır.
Ön itirazları ele aldığımızda, başvuru konusu edilen Emare No. II-I yazının yazılmasından önce müstedinin, sendikası aracılığı ile Maliye Bakanlığı nezdinde bir seri girişimler yaptığı Emare No.II yazıda görülmektedir. Maliye Bakanlığına hitap eden bu yazıda bazı öneriler yapılmıştı. Bu yazı üzerine bu yazıya atıfta bulu-narak gönderilen ve başvuru konusu edilen Emare III yanıtta Maliye Bakanlığı yasal duruma değinmekle beraber müstedi ve müstedi durumunda olan ve Egemen Üsler Bölgesinde çalışan personele bazı istisnalar getirerek maaşlarının KLSO.-sını aşmayan %25 oranınd-aki bölümünün Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyetine zorunlu şahsi harcamalar nedeni ile, getirilmesi öngörülmemektedir. İlgili mevzuata bakıldığında böyle bir muafiyet mevcut değildir. Emare No.III yazıdan önce yapılan girişimlerle Emare No.III'ün içeriği incele-ndiğinde başvuru konusu edilen yazının Maliye Bakanlığınca alınmış ve müstediye sendikası aracılığı ile iletilmiş bir idari karar olduğu görülmektedir. Bu nedenle bu hususla ilgili birinci ve üçüncü itirazların reddedilmesi gerekir.

Emare No.I olarak ibra-z edilen 20.6.1983 tarihli yazıya gelince; müstedi bu yazıyı başvuru konusu yapmış değildir. Bu yazıdan sonra yazılan ve idari bir karar niteliğinde olduğuna az önce değindiğimiz Emare No.III yazı hususundaki ön itiraz karara bağlandığı cihetle Emare No.I -ile ilgili olan ön itiraz da mesnetsiz kalmaktadır. Bu nedenle bu ön itiraz da reddedilir.

Başvurunun esasında değinilen hususlara gelince müstedinin kararının dayandırıldığı tüzükler 38/82 sayılı Para ve Kambiyo İşleri Yasasının 48. maddesine istinaden -çıkarılan ve 26 Ağustos 1983 sayılı Resmi Gazetede A.E.332 olarak yayınlanan "Şahsi Karakterli Gelirler ve Giderler Tüzüğü" ile aynı Yasanın 70. maddesine istinaden çıkarılan ve 26.8.1983 tarihli Resmi Gazetede A.E.337 olarak yayınlanan "Kıbrıs Lirası Geli-rlerinin Yetkili Bankalasda Bozdurulması" tüzükleri olduğu iddia edilmektedir. Öyle anlaşılıyor ki başvuru konusu karar alınıp 25 Ağustos 1983 tarihli Emare No.III yazı ile müstediye iletildiği zaman konu tüzükler üzerinde halen çalışma yapılmakta idi, anc-ak daha yayınlanmış ve meriyete sokulmamışlardı. Nitekim bu tüzüklerin başvuru konusu karardan bir gün sonra yani 26 Ağustos 1983 tarihinde yukarıda referansı verilen Resmi Gazetede yayınlandıkları açıklıkla görülmektedir. Bu durumda başvuru konusu kararın- alındığı tarihte karara dayanıklık ettiği iddia edilen tüzükler meriyette olmadığına göre başvuru konusu kararın yasal dayanaktan yoksun olduğu açıktır. Bu durumda, konu edilen tüzüklerin eleştirisi yapılmasına gerek duyulmadan, başvurunun reddedilmesi ge-rekir.


Başvuru yukarıdaki oldukça teknik sayılabilecek nedenlerle reddedildiği hususu göz önünde tutularak üzerinde durulan Yasa maddeleri ile Tüzükler hususunda kesin bir karara varmadan bazı görüşler belirtmeyi uygun buluyoruz. A.E. 332 olarak 26 Ağus-tos 1983 tarihinde yayınlanan Şahsi Karakterli Gelirler ve Giderler Tüzüğü 38/82 sayılı Yasanın 48. maddesine dayandırılmıştır. 48. madde aynen şöyledir:

"48. Yasal nafakalar ve benzerleri, emekli aylıkları, yabancı memleketlerdeki özel mülkleri, cari bak-ım ve tamir giderleri, küçük miktardaki meblâğların transferi, kitap, gazete, mecmua, plâk ve benzerlerinin abone ve satın alma bedelleri, mükafatlar gibi şahsi karakterli gelir ve giderler, Bakanlar Kurulunca çıkarılacak tüzük çerçevesinde uygulanır."

Gö-rülebileceği gibi bu maddenin esas amacı Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti dışından memlekete nafaka, emekli aylıkları, özel mülklerin cari bakım ve tamir giderleri ile kitap, gazete, mecmua v.s. gibi küçük miktarlardaki masraflar için yabancı ülkelere döviz t-ransferlerini öngörmektedir ki müstedilerin durumuna uygulanacak bir madde görünümünü vermemektedir. Bu nedenle bu madde altında çıkarılan Tüzük de müstedilerin durumunda olan kişilere uygulanabilecek bir madde olmayabilir. A.E.337 olarak çıkaırlan Kıbrıs -Lirası Gelirlerinin Yetkili Bankalarda Bozdurulması Tüzüğü esas itibarı ile müstedi ve müstedi durumunda olan kişileri kapsamak için çıkarılmış bir tüzüktür.

Bu tüzüğün dayandırıldığı Yasa maddesi olan genel tüzük yapma yetkisini veren Yasanın 79. maddesi-dir. İlk nazarda, Yasanın içerdiği kural ve amaçların daha iyi bir şekilde düzenlenip uygulanmasını sağlamak maksadı ile bu maddeye dayanılarak tüzük yapılabileceği kanısındayız. Bir an için söz konusu tüzüğün genel bir madde olan 79. madde yerine ilk bakı-şta konu ile daha direkt ilişkisi olduğu gözüken Yasanın 31. maddesine dayandırılmasının daha uygun olacağı da iddia edilebilir. Ancak hemen şunu belirtmek gerekir ki Yasanın 79(2) maddesi bu gibi tüzüklerin Yasanın yürürlüğe girdiği tarihten itibaren en g-eç üç ay zarfında yapılmasını öngörmektedir. Bu süre zarfında yapılmayan bir tüzüğün ise yasal geçerliliğinin tartışma konusu olabileceği ortadadır. Önümüzdeki meselede ise Yasa 30.11.1982 tarihinde yayınlanıp yürürlüğe girdiği halde ilgili tüzükler 26.8.1-983'de çıkarılmıştır. Bu safhada bu fiususa, herhangi bir kesin görüş belirtmeden sadece işaret etmekle yetinmeyi uygun gördük.

Sonuç olarak 25.8.1983 tarihinde alınan ve müstediye 47/82 sayılı yazı ile bildirilen Müstedaaleyhlerin kararının hükümsüz ve e-tkisiz olduğuna ve herhangi bir sonuç doğuramayacağına karar verilir.


(N.Ergin Salâhi)(Niyazi F. Korkut)(Aziz Altay)
Yargıç Yargıç Yargıç

7 Aralık 1984

- 389 -



Full & Egal Universal Law Academy