Yüksek İdare Mahkemesi Numara 101/1989 Dava No 28/1990 Karar Tarihi 29.06.1990
Numara: 101/1989
Dava No: 28/1990
Taraflar: Hasan Yolcu ile Mal. Ve Güm. Bakanlığı
Konu: Geçici hizmetlerin emeklilikten sayılması istemi
Mahkeme: YİM
Karar Tarihi: 29.06.1990

-D.28/90 YİM 101/89

Yüksek İdare Mahkemesi Olarak Oturum Yapan
Yüksek Mahkemede
Yargıç Salih S. Dayıoğlu huzurunda
Anayasanın 152. maddesi hakkında.

Müstedi: Hasan Yolcu, Gazi-köy - Magosa
-ile-
Müstedaaleyh: KKTC Maliye ve Gümrükler Bakanlığı (Hazine ve Muhasebe
Dairesi Müdürlüğü) vasıtasıyle KKTC'yi temsilen KKTC
Başsavcılığı, Lefkoşa.
A r a s ı n d- a.

Müstedi namına: Tevfik Mut
Müstedaaleyh namına: Ali Fevzi Yeşilada



Yasa Maddesi: 26/77 sayılı Emeklilik Yasasının 39(6) A maddesi, 34/87 sayılı Emeklilik (Değişiklik) Yasası, 38/87 sayılı Emeklilik (Değişiklik) Yasası, 22/84 sayılı Geçici Personeli-n Kadrolanması Yasası.

İstemin Özeti: Müstediye, Hazine ve Muhasebe Dairesi tarafından gönderilen ve emeklilik haklarının belirlenmesinde geçici hizmetlerinin hesaplanmasına yasal yönden olanak bulunmadığı ve sadece ikramiye almasının mümkün olduğunu ve f-azladan ödenen ikramiyenin Hazineye iade edilmesi gerektiği ile ilgili, Müstedaaleyhin kararının hükümsüz ve etkisiz olduğuna ve herhangi bir sonuç doğurmayacağına karar verilmesi istemi.

OLAY: Su İşlerinde geçici personel olarak göreve başlayan Müstedi, -Geçici Personelin Kadrolanması Yasası tahtında 1985'te kadrolandı. 1988'de kendi isteği ile emekli olan Müstediye fiilen çalıştığı süre hesaplanarak ödeme yapıldı. Bilahare Müstedinin emeklilik menfaatlerinin hesaplanmasında hata yapıldığı tespit edildi ve- emeklilik hakkı kazandıran mevkiye geçtiği zaman ihtiyat sandığından aldığı parayı dört ay zarfında ödemediği için geçici olarak çalıştığı sürenin emeklilik amaçları bakımından dikkate alınmayacağı bildirildi ve yapılan fazla ödemenin geri iadesi talep ed-ildi.

SONUÇ: Müstedinin yaptığı geçici hizmetlerin emeklilik hakkı kazandırabilmesi için yasanın koyduğu koşulun yerine getirilmesi, yani Müstedinin ihtiyat sandığından aldığı ikramiyeyi süresi içerisinde Hazineye yatırması gerekirdi. Müstedi bunu yapmadı-ğından yasanın koşula bağlı olarak getirdiği menfaatten yararlanması da sözkonusu olamaz.
Başvuru reddolunur.

Atıfta Bulunulan Yargısal İçtihatlar:
YİM 36/76 sayılı Yüksek İdare Mahkemesi kararı.
YİM 8/77 sayılı Yüksek İdare Mahkemesi kararı.





H -Ü K Ü M

Bu başvuru ile müstedi, Hazine ve Muhasebe Dairesi Müdürü tarafından gönderilen 24.3.1989 tarihli bir yazıda kendisinin ihtiyat sandığından aldığı Devlet katkısını "iki ay" zarfında iade etmediği cihetle emeklilik haklarının belirlenmesinde geçic-i hizmetlerinin hesaplanmasına yasal yönden olanak bulunmadığına ve sadece ikramiye almasının mümkün olduğunu ve fazladan ödenen 6,428,607TL'nın Hazineye iade edilmesi gerektiğini içeren kararın hükümsüz ve etkisiz olduğuna ve herhangi bir sonuç doğuramaya-cağına karar verilmesini istedi.

Başvuruya ilişkin olgular taraflar arasında ihtilâf konusu değildir. Olgular özetle şöyledir:

Müstedi, 1930 doğumlu olup 14.10.1975 tarihinde Su İşeri Dairesinde geçici personel olarak göreve başladı. Tayin edildiği gör-ev, emeklilik kazandıran görev olmayıp, ihtiyat sandığına bağlı geçici bir görev idi. 31.5.1984 tarihinde yürürlüğe giren 22/84 sayılı Geçici Personelin Kadrolanması (Özel Kurallar) Yasası tahtında müstedi 29.3.1985 tarihinde kadrolanıp emeklilik hakkı kaz-andıran bir göreve tayin edildi. 22.11.1988 tarihinde müstedi yazılı olarak emekliye ayrılmak için müracaatta bulundu. Müracaatı kabul edilen müstedi, 1.2.1989 tarihinde, emekliye ayrıldı. Emeklilik menfaatlerinin ödenmesi için yapılan çalışmalarda müstedi-nin fiilen görev yaptığı süre 13 yıl 4 ay olarak hesaplandı ve ona 6,162,765TL ikramiye ve 265,842TL emeklilik maaşı ödendi. Daha sonra yapılan çalışmalarda müstedinin emeklilik menfaatlerinin hesaplan-masında bir hata yapıldığı farkedildi. Müstedaaleyhe g-öre müstedi emeklilik hakkı kazandıran mevkiye geçtiği zaman değiştirilmiş şekliyle 26/77 sayılı Emeklilik Yasasının 39(6)(A) maddesi uyarınca ihtiyat sandığından aldığı parayı dört ay zarfında ödemediği için geçici olarak çalıştığı dönem yani 4.10.1975 il-e 29.3.1985 arasındaki dönem emeklilik amaçları bakımından dikkate alınamaz.

Değiştirilmiş şekliyle 26/77 sayılı yasanın 39(6) maddesi aynen şöyledir:

"(6) Bir kamu görevlisinin emeklilik hakkı kazandıran bir mevkiye asaleten atanması halinde, geriye dö-nük olarak ödeyeceği periyodik iştirak paylarına ilâveten İhtiyat Sandığına bağlı olarak adaylık süresine ve D-evle-tte yapmış olduğu geçici hizmetlere karşılık, İhtiyat Sandığından almış olduğu İhtiyat Sandığı Devlet katkısını, ikramiye ve tazminatını:

-Halen bu yasa kapsamında olanalar 1 Nisan 1987 tarihinden başlayarak en geç dört ay içerisinde;

1 Nisan 1987 tarihinden sonra kamu görevine atanalar ise asaletleri onaylandığı tarihten başlayarak en geç bir ay içerisinde bir defada Devlet bütçesine ödedi-kleri takdirde, Devlette İhtiyat Sandığına bağlı olarak yapılmış geçici hizmetleri emeklilik hakkı kazandıran hizmetten sayılır.

Ancak, bu fıkra kuralları emekliye ayrılmış kişiler için uygulanmaz."

Alıntısı yapılan yasa maddesinden açıklıkla görü-lebileceği gibi 38/87 sayılı değişiklik yasası yürürlüğe girdiği tarihte kamu görevinde olan müstedinin Devlette İhtiyat Sandığına bağlı olarak yaptığı geçici hizmetlerin emeklilik hakkı kazandıran hizmetten sayılabilmesi için sair şeyler meyanında "İhtiya-t Sandığına bağlı olarak adaylık süresine ve Devlette yapmış olduğu geçici hizmetlere karşılık, İhtiyat Sandığı Devlet katkısını, ikramiye ve tazminatını ... 1 Nisan 1987 tarihinden başlayarak en geç dört ay içerisinde .. bir defada Devlet bütçesine" ödeme-si gerekir. Diğer bir ifade şekliyle müstedinin geçici olarak ifa ettiği yukarıda sözü edilen görevlerin emeklilik hakkı kazandıran hizmetten sayılması yukarıdaki koşula bağlanmıştır. Bu koşul yerine getirilmediği sürece müstedinin Emeklilik Yasasının 39(6-) maddesinin öngördüğü menfaattan yararlanmasına olanak yoktur.

Esas yasa olan 26/77 sayılı Emekklilik Yasasının 39(6) maddesini değiştiren 34/87 sayılı Değişiklik Yasası 13.7.1987'de Resmi Gazetede yayınlandı ancak esas yasanın 39(b) maddesini değiştire-n 24(2) maddesinin yürürlük tarihi 13.5.1977 olarak düzenlendi. Müstedi kadrolanıp İhtiyat Sandığından katkı, tazminat veya ikramiye olarak yaklaşık 350,000TL aldı. İhtilâfsız olgulara göre müstedi aldığı bu katkıyı Devlet bütçesine ödemedi.

Yukarıdaki o-lgulardan da açıklıkla görülebileceği gibi müstedinin geçici olarak yaptığı hizmetlerin emeklilik hakkı kazandıran hizmete dönüşebilmesi için Yasanın koyduğu koşul yerine getirilmemiştir. Bu durumda müstedinin Yasanın 39(2) maddesinin koşula bağlı olarak g-etirdiği menfaattan yararlanması da söz konusu olamaz.

Müstedi 39(6)(A) maddesinin değil de yön verici bir madde olup buna riayetsizliğin müstediyi hakkından yoksun bırakmayacağını iddia etti.

Bir yasa kuralının emredici veya yön verici olup olmadığı k-onusu YİM 36/76 ve YİM 18/77 sayılı başvurularda detaylı bir şekilde işlenmiştir. Orada vazedilen prensipleri burada tekrarlamayı gereksiz bulurum. Ayrıca Yasanın 39(6)(A) maddesinin emredici veya yön verici olup olmadığı önümdeki meseleye şamil olacağı hu-susunda ciddi şüphelerim vardır çünkü bu maddenin düzenlediği husus idare tarafından değil müstedi tarafından yerine getirilmemiştir. Gerekli katkıyı Devlet bütçesine ödeyip ödememe hususunda müstedinin opsiyonu vardır.

Müstedi ikinci bir argümanla, emek-lilik menfaatlarının hesaplanmasında dikkate alınan sürenin saptanması tamamen idare tarafından yapıldığı, bunda kendisinin bir kusuru bulunmadığı, bu şekilde yapılan bir hesaplamanın kendisine kazanılmış bir hak bahşettiğini ileri sürdü.

Herşeyden önce -kazanılmış bir haktan söz edilebilmesi için o hakkın geçerli bir mevzuattan kaynaklanması gerekir. Saniyen idare yaptığı bir işlemin maddi hataya dayandığını keşfettiği zaman bunu makul bir süre zarfında geri alması iyi idareden beklenen doğal bir harekett-ir. Önümdeki meselede müstedi 28.2.1989 tarihinde emekliye ayrıldı ve Yasanın öngördüğü şekilde katkıyı Devlet bütçesine ödediği inancıyle ancak yanlışlıkla geçici hizmet sürelerinin -dikkate almaması gerekirken- hesapladı ve bunun neticesi de ona hem hakk-ından fazla ikramiye hem de buna ilâveten emeklilik maaşı bağladı. Ne var ki Devlet bu hatasının farkına vardı ve 29.3.1969'da durumu müstediye bildirdi ve hataen ödenen miktarın geri ödenmesini talep etti. Burada Devletin makul bir süre içinde hareket etm-ediğini söylemeğe imkân yoktur. Her ne kadar Hazine ve Muhasebe Dairesi müdürü tarafından müstediye yazılan 24.3.1989 tarihli yazıda katkının ödenmesi gereken süreyi dört ay yerine "iki ay" olarak belirtmişse de bu hata doğru olarak alınan kararı geçersiz -kılmaz.

Sonuç olarak başvuru reddolunur.

Devlet masraf talep etmediği cihetle masraflar için herhangi bir emir verilmez.


(Salih S. Dayıoğlu)
Yargıç

-29 Haziran 1990

-
-


231



-


Full & Egal Universal Law Academy