Yüksek İdare Mahkemesi İstinaf Numara 7/2010 Dava No 4/2012 Karar Tarihi 10.05.2012
Numara: 7/2010
Dava No: 4/2012
Taraflar: KKTC Merkez Bankası ile Mehmet Okay arasında
Konu: Çek yasağı - Davalının, Davacı aleyhine aldığı çek yasağının kaldırılması kararını istinafı - Şirket adına düzenlenen çeklerde sorumluluğun tüzel kişilik olan Şirkette olması - Direktör veya çeki imzalayan kişinin, sırf imza atması nedeniyle çekten sorumlu olmaması - İstinafın reddedilmesi.
Mahkeme: Yim/İst
Karar Tarihi: 10.05.2012

-D.4/2012 YİM/İstinaf:7/2010
(YİM Dava No:147/08)

Yüksek İdare Mahkemesinde
Anayasanın 152.Maddesi Hakkında.

Mahkeme Heyeti:Necmettin Bostancı,Talât D.Refiker,Hüseyin Besimoğlu

İst-inaf eden: KKTC Merkez Bankası şahsen ve/veya KKTC Merkez
Bankası vasıtasıyla KKTC,Lefkoşa
(Davalı)

- ile -


Aleyhine istinaf edilen: Mehmet Okay,37 Bolu Sokak,Küçük
- Kaymaklı,Lefkoşa
(Davacı)


A r a s ı n d a.

İ-stinaf eden namına: Avukat Ali Fevzi Yeşilada
Aleyhine istinaf edilen namına: Avukat Mustafa Asena


İstinaf, Yüksek Mahkeme Yargıcı Narin F.Şefik'in YİM 147/08 sayılı davada 31/5/2010 tarihinde verdiği karara karşı Davalı tarafından yapılmıştır.


-------------
K A R A R

Necmettin Bostancı: İstinaf Eden Davalı,(bundan sonra bu karar maksatları bakımından sadece Davalı olarak anılacaktır) aldığı bir kararla, Aleyhine İstinaf Edilen Davacının (bundan sonra bu karar maksatları bakımından sadece Davacı olarak -anılacaktır) 16.11.2008 tarihinden itibaren çek yasağına girmesini öngörmüştür.

Davacı, söz konusu karara karşı YİM 147/08 sayılı davayı dosyalayarak aşağıdaki şekilde talepte bulunmuştur:

"a) Davalı tarafından, Davacı tarafından bilinmeyen bir
- tarihte alınan ve Davacının 16.11.2008 tarihinden
itibaren çek yasağına girmesini öngören kararın ve bu
karar doğrultusunda yapılan işlemlerin hükümsüz
ve/veya etkisiz olduğuna ve herhangi bir sonuç
doğuramayacağı-na dair Mahkeme kararı; ve
b) Bu dava masrafları."

Davayı dinleyen tek Yargıçtan oluşan Yüksek İdare Mahkemesi, Davacının, Mehmet Diana Limited ile birlikte çek yasağına girmesi ile ilgili kararının hükümsüz ve etkisiz olduğuna ve herhangi bir sonu-ç doğurmayacağına karar vermiştir.

Davalı, bu karara karşı işbu istinafı dosyalayarak istinaf ihbarnamesinde 11 istinaf sebebi ileri sürmüştür. İstinaf sebepleri aşağıdaki şekildedir:

"1. Muhterem Mahkeme Mehmet Okay'ın davada söz konusu olan
- Mehmet Diana Ltd'in çek keşide edildiği tarihte hissedarı ve direktörü olduğunu ve dava konusu çeki imzaladığını yeterince değerlendirmeden Mehmet Okay'ın dava konusu çekin keşide edilmesinden sorumlu tutulamayacağına karar vermekle hatalı hareket etti.

- 2. Muhterem Mahkeme Mehmet Okay'ın davada sözü edilen çeki imzalayıp keşide ettiği bir olgu olarak huzurunda bulunduğu halde ve bu şahıs çekin keşide edildiği tarihde Mehmet Diana Ltd.'in hissedarı ve direktörü olmasına rağmen Fasıl 113 Şirketler Yas-ası tahtında sorumlu olmadığına dair karar vermekle hatalı hareket etti.

3. Muhterem Mahkeme Fasıl 262 Poliçeler Yasası'nın tadil edilmiş şekli ile 74 B (1) ve (2)'nci fıkralarını değerlendirirken bu maddelerin Türkiye'deki mevzuatla aynı olduğunu v-e Türkiye'de bu maddeye verilen anlam çerçevesinde çeki imzalayan kişinin sorumlu tutulduğunu tesbit ettikten sonra KKTC'de bu maddeye Türkiye'de verilen anlamın verilemiyeceği sonucuna varmakla hatalı hareket etti.

4. Muhterem Mahkeme KKTC'de geçer-li mevzuat çerçevesinde şirket direktörlerinin sorumlu tutulamayacağı bulgusu hatalıdır. Esasen burada hukuki anlamda bir sorumluluktan ziyade cezai nitelikte bir müeyyide söz konusudur ve bu hususun borçlardan sorumlu olmamakla karıştırılmaması gerekir.

- 5. Muhterem Mahkeme Mehmet Okay'ın şirketteki konumu nedeniyle şirket adına çeki imzalamış olması nedeniyle Fasıl 262 Poliçeler Yasası'nın 74 B(1) maddesi kapsamında şirketin vekili veya temsilcisi olarak kabul etmemekle hatalı hareket etti.

6-. Meselenin bütün ahval ve koşulları çerçevesinde Muhterem Mahkeme Mehmet Okay'ın imzalamış olduğu dava konusu çek ile ilgili olrak çek yasağına girmemesi gerektiğine karar vermekle hatalı hareket etti.

7. Muhterem Mahkeme Poliçeler Yasası tahtında -bugüne kadarki uygulamada çek yasağı işlemlerinde tüzel kişilerle ilgili olarak hem hesap sahibi olan tüzel kişinin hem de çeki fiilen imzalayan tüzel kişi yetkilisinin çek yasağına konduğunu gözönünde bulundurmaksızın çek yasağı ile ilgili uygulamanın bu -çerçevede olduğunu gözardı ederek hem hesap sahibinin hem de vekil ve temsilcisinin çek yasağına birlikte konamayacağına karar vermekle hata etti.

8. Muhterem Mahkeme mevzuatı yanlış yorumladı ve/veya meselenin olgularına yanlış uyguladı.

9. -Muhterem Mahkeme Mehmet Okay'ın Mehmet Diana Ltd'in hem hissedarı, hem direktörü hem de genel müdürü olduğunu göz önünde bulundurmadı. Muhterem Mahkeme davacının ilgili banka olan Kıbrıs Continental Bank Ltd'e sözkonusu hesapla ilgili imza yetkisine yetkil-i kişi olarak bildirildiğini gözönünde bulundurmadı. Muhterem Mahkeme en azından bu hususu davacının ilgili hesap sahibinin vekil ve temsilcisi olduğu şeklinde değerlendirmemekle hata etti.

10. Muhterem Mahkeme genel olarak önündeki şahadeti ve emar-eleri yanlış değerlendirdi ve bu şahadet ve emarelere yanlış hukuki prensipler uyguladı.

11. Muhterem Mahkeme dava konusu çekin ödenmediğini,
düzeltme süresi içinde de düzeltme işleminin
yapılmadığını gözönünde bulundurmamakla hata et-ti.


Tek Yargıçtan oluşan Yüksek İdare Mahkemesi kararında, dava ile ilgili müşterek olguları, aşağıda belirtildiği şekilde tespit etmiştir:
Davacı Emare 2 Kıbrıs Continental Bankası çekini 29.7.2008 tarihinde Sultan Göçer emrine yazarak Mehmet Diana Ltd-. adına imzalamıştır.
Davacı, 29.7.2008 tarihinde Mehmet Diana Ltd'in direktörü ve hissedarı idi.
4.8.2008 tarihinde Davacı, Mehmet Diana Ltd'deki tüm hisselerini Ünsal Minare'ye devretti ve şirketin direktörlüğünden ayrıldı.
Mehmet Diana Ltd'in yeni dire-ktörü Ünsal Minare'nin talimatı ile direktör iken imzaladığı Emare 2 çekin tarihini 8.9.2008 olarak değiştirdi.
Çek 8.9.2008'de bankaya ibraz edildi ve karşılıksız diye mühürlendi.
Kıbrıs Continental Bank Ltd. 9.9.2008'de Mehmet Diana Ltd'e Emare 3 Poliçel-er Yasası madde 74 B(1) altında bildirim gönderdi. Burada hesap sahibinden çek karnelerinin iadesi talep edilmekte ve ihbar aldıktan 10 iş günü içerisinde düzeltme işlemi yapılabileceği ifade edilmektedir.
10 iş günü içerisinde düzeltme işlemi yapılmamı-ştır.
Konu çek ile ilgili 24.10.2008 tarihinde Kıbrıs Continental Bankası Davalı Merkez Bankası'na gerekli duyuruları yapabilmesi için çek yasak bildirimi, Emare 7 yazıyı göndermiştir. Emare 7'de Mehmet Diana Ltd. tüzel kişisinin hesapta yetkilisi olarak -Mehmet O. Diana görülmektedir.
Davalı tanığının ibraz ettiği Emare 1 Davacının 1.2.2006'da Mehmet Diana Ltd.'in direktörü olduğu belirtilerek, imza örneği verilmiş, ekteki kart fotokopisinde ise yine Davacının Mehmet O. Diana olarak ismi imzası yer almakta-dır.
10)Davalı Poliçeler Yasasının 74 (C) maddesi altında
hazırladığı Emare 5, çek kullanmaktan men edilenler
listesinde, 958. sırada Mehmet Diana Ltd. ve Mehmet O.
Diana yazarak, 16.11.2008 tarihini de çek yasağının
başlama tarihi olarak b-elirtmiştir.

Davalı Avukatı, istinaf Mahkemesi huzurunda istinaf maksatları bakımından özetle aşağıdaki iddiaları yapmıştır:

Davacı, Fasıl 262 Poliçeler Yasası'nın 74(B) maddesinin 1.fıkrasında ifade edilen hesap sahibi veya vekil ve temsilci tanımı iç-inde mütalâa edilmeli ve bu nedenle de çek yasağına girmelidir. Davalı Avukatı devamla, Yargıtay/Hukuk 34/10 ve 39/10'da, Mahkemenin, madde 74(C)'de ifade edilenler ışığında, düzeltme işleminden hesap sahibinin sorumlu olduğuna, bu nedenle çeki imzalayanın-, düzeltme işlemini yerine getirmesinden sorumlu olamayacağına karar verdiğini, Mahkemenin konuyu cezai yönden incelediği için bu sonuca vardığını, bu davanın konusunun cezai olmadığını, 74.maddenin (C) fıkrasının, çekin karşılıksız çıkması ve düzeltme işl-eminin yerine getirilmemesi halinde hesap sahibine veya vekil ve temsilcisine çek karnesi verilemeyeceğini düzenlediğini, bu düzenlemeden vekil ve temsilcinin de hesap sahibi gibi çek yasağına gireceği anlamının çıktığını, bu meselede Davacının Mehmet Dian-a Limited adına hareket ettiğini, Akitler Yasası'nın 142.maddesi gereği vekil tanımına girdiğini, alternatif olarak Davacının asıl olarak da değerlendirilebileceğini, Türkiye'deki uygulamaya göre görevden ayrılanın sorumluluğunun devam ettiğini, Türkiye'de-ki Mahkemeler ve bilimsel eserlerin yorumlarının bize ışık tutar nitelikte olduğunu, ayrıca Fasıl 113'de direktörlerin sorumluluğundan bahsedildiğini, bunun olabilmesi için yasal düzenleme gerektiğini, 74(C) maddesindeki düzenlemenin sorumluluk için yeterl-i olduğunu, 46/11 sayılı Yasa ile Poliçeler Yasası'nda değişiklik yapıldığını, bu değişiklikle "tüzel kişi yetkilisi" tanımının, tüzel kişinin direktörünü, müdürünü, sekreterini, başkanını ve tüzel kişinin yetkili kurullarının çek imzalama yetkisi verdiği -kişiyi ifade ettiğini belirttiğini, 74(C) maddesinin tadilâttan önce de bu yönde bir yoruma açık olduğunu söylemiştir.

Davacı Avukatı ise, istinaf amaçları bakımından yaptığı kısa hitabında özetle, hem Tek Yargıçtan oluşan Yüksek İdare Mahkemesinin karar-ının, hem de Yargıtay/Cezanın kararının aynı mealde olduğunu, Fasıl 113 Şirketler Yasası'na göre şirket direktörlerinin sınırsız sorumlu olabilmeleri için tüzükte bu hususun yer alması gerektiğini, bazı durumlarda da yasada belirtilen hallerde sorumlu oldu-klarını, Alt Mahkemenin kararında belirttiği bu noktanın Fasıl 113'le ilgili olduğunu, Fasıl 262 ile ilgili olmadığını, şirket organlarının şirketin adına hareket ettiklerini, şirketin vekili olmadıklarını, bu şahısların Fasıl 113'e tabi olduklarını, şirke-t organları vekil tayin edince, vekille ilgili Akitler Yasası Fasıl 149'un uygulandığını söylemiş ve istinafın reddini talep etmiştir.

Tek Yargıçtan oluşan Yüksek İdare Mahkemesi kararında, Davalının Davacı ile ilgili kararı alırken, Davacının Mehmet- Diana Limited'in hesabı ile ilgili yetkili kişi ve ayrıca karara konu çek üzerinde imzası bulunan kişi olduğu hususunu nazara aldığını belirttikten sonra, Davacının, Mehmet Diana Limited'in vekili veya temsilcisi olmadığı hususunu tespit etmiştir. Keza, a-nılan Mahkeme, kararında, Davacının hesap sahibi olmadığını da tespit etmiştir. Davalı, Tek Yargıçtan oluşan Yüksek İdare Mahkemesi huzurunda Davacının çek üzerinde imzası olması hasebi ile hesap sahibi olarak telâkki edileceğini iddia etmiştir. Tek Yargıç-tan oluşan Yüksek İdare Mahkemesi bu hususu kararında incelemiş ve Davacının Mehmet Diana Limited'in çekin ısdar edildiği tarihte şirketin direktörü olduğu ve çeki şirket adına keşide etme yetkisi olduğu hususunda bulguya varmıştır. Keza söz konusu Mahkeme-, kararında, Davacının hesap sahibi olarak kabul edilemeyeceği sonucuna varmış ve iddiayı reddetmiştir.

Şirket bir tüzel kişidir. Tüzel kişi, gerçek şahıslar gibi olmayıp, faaliyetlerini kişi, kişiler veya kişilerden oluşan organlar vasıtası ile yürütür.- Şirket nam ve hesabına hareket eden kişilerin, bu hareketleri nedeni ile bir sorumluluk söz konusu olursa, bu sorumluluk şirkete ait bir sorumluluk olup, yapan kişi veya kişilerin, bu konuda yasa onu açıkça sorumlu tutmadığı takdirde, sorumluluğu söz konu-su olmamaktadır.

Tek Yargıçtan oluşan Yüksek İdare Mahkemesi, kararında; yukarıdaki paragrafta ifade edilenleri de belirttikten sonra, gayet isabetli bir şekilde, Fasıl 262'de, çek karnelerini iade etmek açısından hesap sahibi veya vekil veya temsilcinin- muhatap alındığı, çeki imzalayanın, çeki şirket adına imzaladığı, çekten doğan sorumluluğun şirkete ait olduğu sonucuna varmıştır.

Tek Yargıçtan oluşan Yüksek İdare Mahkemesi konuyu Şirketler Hukuku açısından incelemesi yanında, Fasıl 262 kuralları ışığ-ında da incelemiştir.

Bu dava, Tek Yargıçtan oluşan Yüksek İdare Mahkemesinin
de kararında belirttiği gibi, Fasıl 262 Poliçeler Yasasının, tadil edilmeden önceki 74(B) maddesine dayanmaktadır. 74(B)maddesinin 1 ve 2. fıkraları aynen şöyledir:


"74B.(1)- Karşılığı olmadığı için çeki ödemeyen
muhatap banka, hesap sahibinin kendisinin veya vekil
veya temsilcilerinin elinde bulunan o bankanın bütün
çek karnelerini geri vermesini, bu maddenin (2)'nci
fıkrası gereğince düzeltme işlemlerini yerine g-etirmeden
bir yıl süre ile çek keşide edemeyeceğini ve aksine
davranışların cezai müeyyideler gerektireceğini, ibraz
tarihini izleyen beş iş günü içinde, iadeli taahhütlü
mektupla hesap sahibine bildirir. Mektubun bir sureti
aynı gün Kuzey Kıbrıs -Türk Cumhuriyeti Merkez Bankasına
gönderilir.

(2) Hesap sahibi ihtar mektubunu aldığı veya bu
Yasanın 74D maddesine göre almış sayıldığı
tarihten başlayarak on iş günü içerisinde, çek
tutarını %10 tazminat ve gecikme faizi ile-
birlikte hamil adına muhatap bankaya yatırdığı takdirde
çek keşide etmek hakkını yeniden kazanır.Muhatap banka
bu durumu yukarıdaki (1)'inci fıkraya uygun olarak
gönderilen mektup tarihinden başlayarak yirmibir iş
günü içind-e Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Merkez
Bankasına bildirir.
Bu madde amaçları bakımından gecikme faizi,Merkez Bankasınca Sözleşmeler Yasasının 78'inci maddesi amaçları bakımından saptanmış, Resmi Gazete'de ilan edilen faiz oranıdır."

Madde 74(B)'-ye göre düzeltme işlemini yapacak olan hesap sahibidir. Tek Yargıçtan oluşan Yüksek İdare Mahkemesi bu konuda yukarıda da belirttiğimiz gibi, Davacının hesap sahibi olmadığı bulgusuna varmıştır. Tek Yargıçtan oluşan Yüksek İdare Mahkemesinin bu bulgusu yer-indedir. Yukarıdaki Yasa maddesinde ifade edilenler ışığında, başka türlü bir sonuca varma olasılığı yoktur. Keza Tek Yargıçtan oluşan Yüksek İdare Mahkemesi, çeke imza atanın, hesap sahibi olarak telakki edilemeyeceği, 74.maddenin bu şekilde yorumlanamay-acağı sonucuna varmıştır. Bu bulgu da isabetli bir bulgudur, çünkü 74.maddenin o şekilde yorumlanması mümkün değildir. Nitekim Poliçeler Yasası'nda yapılan tadilâtla çeki imzalayanın, hesap sahibinin, vekilinin ve/veya temsilcisinin veya çeki imzalayan tüz-el kişi yetkilisinin (ki bunlar tüzel kişi direktörü, müdürü, sekreteri, başkanı ve tüzel kişinin yetkili kurullarının çek imzalama yetkisi verdiği kişilerdir) çek yasağına gireceğini hükme bağlamıştır.

Poliçeler Yasasının 74(B) maddesi, Davalının iddia -ettiği şekilde yorumlanmaya açık olsaydı, yasa koyucu, madde 74(B)'yi tadil etme ve çek yasağına girenlerin kapsamını genişletme gereksinimi duymayacaktı.

Tek Yargıçtan oluşan Yüksek İdare Mahkemesi, konuyu cezai müeyyide açısından da incelemiş ve düzelt-me işlemini yerine getirecek olan, çek karnelerini bankaya iade edecek olan hesap sahibi olduğu cihetle, Poliçeler Yasası'nda ifadesini bulan cezai sorumluluğun da hesap sahibine ait olduğu, bu nedenle şirket adına imza atan kişi, direktör veya yetkili şah-sın sorumlu olamayacağı, böyle bir sorumluluğun, ancak, yasada açıkça hüküm olması halinde söz konusu olacağı sonucuna varmıştır. Tek Yargıçtan oluşan Yüksek İdare Mahkemesinin bu konudaki argümanı ve vardığı sonuç da isabetlidir.

Yukarıda belirtilenler -ışığında, Davalı istinafında başarılı olamamıştır. Bu nedenle istinaf ret ve iptal edilir.

İstinaf masraflarını Davalı ödeyecektir.



Necmettin Bostancı Talât D.Refiker Hüseyin Besimoğlu
Yargıç Yargıç Yargıç-




10 Mayıs, 2012











9






Full & Egal Universal Law Academy