Yargıtay Hukuk Dairesi Numara 69/2008 Dava No 19/2013 Karar Tarihi 19.06.2013
Numara: 69/2008
Dava No: 19/2013
Taraflar: Rengin Güder ve diğeri ile D. Ersun Şeytanoğlu (Muharrem Sıtkı Hasel n/d Muharrem Sıtkı n/d Muharrem Sıdkı Mulla Mehmet Terekesi İdare Memuru sıfatıyle) ve diğerleri arasında
Konu: Hotchpot kuralı - Müteveffanın sağlığında "advancement" olarak bir evladına vediği para veya malın, müteveffanın terekesinin bölüşümünde hesaba katılması. by way of atachment - Hayatta ilerleme ve/veya avans olarak evlatlarından birine müteveffanın sağlığına verdiği mallar. Hotchpota dahil gayrimenkullerin dağıtım tarihi itibarıyle değil, murisin ölüm tarihi itibarıyle dikkate alınıp hesaba katılmasına karar verilmesi.
Mahkeme: Yargıtay/hukuk
Karar Tarihi: 19.06.2013

-D. 19/2013

Yargıtay/Hukuk No: 69/2008
(Lefkoşa Genel İstida No:102/2005)

YÜKSEK MAHKEME HUZURUNDA.

Mahkeme Heyeti: Şafak Öneri, Hüseyin Besimoğlu, Mehmet Türker.

İstinaf eden: 1- Rengin Güder, Kızılbaş, Lefkoşa
(M/aleyh No-. 4)
2- Gürgün Muharrem, A.B.D.
(M/aleyh No. 5)

ile

Aleyhine istinaf edilen: 1- D. Ersun Şeytanoğlu (Muharrem Sıtkı Hasel n/d Muharrem Sıtkı n/d Muharrem Sıtkı Mulla Mehmet Terekesi İdare Memuru sıfatıyla), 2 Osman Paşa Cadde-si, Lefkoşa.
2- Güzin Boyer, Noter Sokak, Gülşen Apt., 13/12, Şaşkın Bakkal, İstanbul, Türkiye.
3- Sevgi Özügüzel, Ataç Sokak, 55/9, Kızılay, Ankara, Türkiye.
4- Mehmet Muharrem Sıtkı, Metcam Industries Pty Ltd., 6 Potter Avenue Earlswood, N.S.W., 2206, -Avustralya.
5- Dr. Aziz Alasyalı, 5011 Elberta Ave NW, Canton Ohio 44709, A.B.D.

(Müstedi ve M/aleyh No. 1, 2, 3 ve 6)

A r a s ı n d a.


İstinaf edenler tarafından Avukat Tağmaç Bilgehan adına ve şahsen Avukat Zeki B-ayram
Aleyhine istinaf edilen No. 1 tarafından Av. Ersun Şeytanoğlu
Aleyhine istinaf edilen No. 2 tarafından Avukat Göksel Şefik
Aleyhine istinaf edilen No. 4 tarafından Avukat Serhan Çinar adına Avukat Hazan Aksun


Lefkoşa Kaza Mahkemesi Başkanı Nari-n F. Şefik ve Yargıç Talât Usar'ın 102/2005 sayılı Genel İstida'da 27/6/2008 tarihinde verdiği karara karşı, Müstedaaleyh No. 4 ve 5 tarafından yapılan istinaftır.


K A R A R

Şafak Öneri:Merhum Muharrem Sıtkı Hasel n/d Muharrem Sıtkı n/d Muharrem Sı-tkı Mulla Mehmet'in bıraktığı mallar ile ilgili olarak, 240/93 sayılı bir tereke dosyalandı. Yüksek Mahkeme, mezkur tereke ile ilgili olarak dosyalanan 849/95 sayılı dava-daki hüküm aleyhine dosyalanan Yargıtay/Hukuk 65/2000 sayılı istinaf sonucunda, aral-arında istinaf edenlerin de olduğu, merhumun bazı mirasçılarına sağlığında verdiği bazı malların hayatta ilerlemeleri için ve/veya avans (by way of advancement) olarak verdiği bulgusuna vararak, hotchpot'a dahil edilmelerine karar verdi.
Bu kararı takiben-, Tereke İdare Memuru, Lefkoşa Kaza Mahkemesinde 102/2005 sayılı Genel İstidayı dosyalayarak, Mahkemeden özetle; Terekenin mal varlığının, merhumun ölüm tarihindeki değeri üzerinden varisleri arasında paylaşım yapılması için direktif talep etti.
İstidayı -dinleyen Alt Mahkeme, sonuçta diğer şeyler yanında paylaşımın, hotchpot'a dahil malların dağıtım tarihindeki değerleri dikkate alınarak yapılmasına karar verdi.

Alt Mahkeme kararının hatalı olduğunu iddia eden Müste-daaleyh 4 ve 5, huzurumuzda bulunan b-u istinafı dosyaladı.
İstinaf ihbarnamesinde 5 istinaf sebebi ileri sürülmesine rağmen, istinafın duruşmasında ileri sürülen iddialara göre, istinaf sebepleri, aşağıdaki şekilde, 2 başlık altında özet-lenebilir:
1- Merhum tarafından istinaf edenlere verile-n hotchpot'a dahil gayrimenkullerin dağıtım tarihindeki değerlerinin paylaşımda dikkate alınmasına dair Alt Mahkeme kararı hatalıdır.
2- Alt Mahkeme, masraflarla ilgili emir vermemekle ve/veya her hâlükarda, özellikle işbu istidanın tereke idare memuru tar-a-fından yapıldığı hususunu da nazarı itibara alarak, tüm taraf-ların masraflarının terekeden karşılanması hususunda emir vermemekle hata etmiştir ve/veya bu husustaki yasal mevzuatı (Fasıl 189 Madde 55) ve/veya uygulama ile ilgili prensipleri ve/veya masr-aflarla ilgili takdir hakkını hatalı kullanmıştır.

İstinaf edenlerin iddialarına göre, hotchpot'a dahil gay-rimenkullerin dağıtım tarihindeki değerlerinin dikkate alın-ması bir çok sakıncayı içermektedir. Verilen malda sadece değer artışı olabileceği va-rsayımı doğru değildir. Malın muris tarafından verildiği tarih ile, dağıtım tarihi arasında mey-dana gelebilecek değer düşüşü, hatta değerin sıfırlanma ihti-mali bulunması, diğer mirasçıların terekeden alacakları payı olumsuz yönde etkileyebilecektir. Keza- malı alan varisin maddi katkıları ve emeği sonucunda, malın değerinde meydana gelebi-lecek artıştan diğer mirasçılar da yararlanacağından, ortaya adil olmayan sonuçlar çıkacaktır. Bölüşümün adil pratik ve uygulanabilir olması için, hotchpot'a dair gayrime-nkullerin verildikleri tarihteki değerlerine göre hesaba katılması gerekir.

Aleyhine istinaf edilen Tereke İdare Memuru ve terekede hak sahibi olan esas istidadaki müstedaaleyh 1, istinaf edenin görüşünü benimsemekte, müstedaaleyh 3 ise Alt Mahkemenin k-ara-rının hatalı olmadığını iddia etmektedir.

İNCELEME:
1. İstinaf sebebi:
Bir baba veya annenin, maddi olanakları ölçüsünde, sağlı-ğında füru'una (evlatlarına) değişik amaçlarla karşılıksız olarak, menkul ve gayrimenkul mallar vermesi gelenek ve kültü--rümüzün önemli özellikleri arasındadır.
Bu şekilde verilen malların bir bölümünün, miras bırakanın ölümünden sonra, fürular arasındaki bölüşümde hesaba katıl-ması, mirasta fürular arasındaki eşitlik ilkesinin bir sonucu olarak birçok ülkenin yasalarında -normatif olarak düzenlen-miştir.
Kısaca hotchpot olarak adlandırılan ve kökü İmparator Justinianus devrinde uygulanan Roma hukukunun "colletio bonorum" ilkesine dayanan bu kural, günümüzde, teferruattaki bazı farklılıklarla ülkemiz dahil birçok ülkede uy-gulanmak-tadır.
Hotchpot kuralı, ülkemizde Fasıl 195 Wills and Succession Law'ın, 51. maddesinde düzenlenmektedir:

"51. Any child or other descendant of the deceased who becomes entitled to succeed to the statutory portion, and to the undisposed por-tion if any, shall in reckoning his share bring into account all movable property and immovable property that he has at any time received from the deceased-
by way of advancement; or
under a marriage contract; or
as dower; or
by way of gift made in contemp-lation of death:
Provided that no such movable property or immovable property shall be brought into account if the deceased has left a will and has made therein specific provision that such movable property or immovable property shall not be brought in-to account."

Bu maddeye göre, miras bırakanın sağlığında karşılıksız olarak füru'una verdiği taşınır ve taşınmaz mallardan: a) hisseye mahsuben (avans) (advancement), b) evlilik sözleş-mesi altında, c) çeyiz olarak, d) ölüm düşüncesi içerisinde -hediye olarak verilenler; miras bırakanın vasiyetname altında bunları açıkça hesaplama dışı bırakmadığı takdirde, o füru'un terekeden alacağı pay tesbit edilirken, ortaya konarak bölü-şüme dahil edilmeleri gerekmektedir. Maddede yer alan, "bring into accou-nt" (dikkate alma) teriminin konu malın aynen iade-sini mi yoksa bedelini mi kapsadığı Yargıtay Hukuk 73/2008 sayılı istinafta tartışılmış ve Yargıtay, mezkur terimin, malın aynen iadesini değil, bedelinin paylaşımda dikkate alınarak hesaba katılmasını düz-enlediği sonucuna ulaşmıştır. Ancak bu maddede, hotchpot'a dahil malların hangi tarihteki değerlerinin paylaşımda dikkate alınacağı belirtilmemiştir.

Roma hukuku kaynaklı hotchpot kuralı, Ocak 1996 yılında yasada yapılan değişikliğe kadar, İngiltere'de -The Administration of Estates Act 1925, Sec. 47(1)(3) altında uygulanmakta idi. Bu maddeye göre, hotchpot'a dahil gayri-menkullerin dikkate alınacağı tarih, murisin ölüm tarihidir.

İngiliz hukukunun bu konudaki içtihatları Kıbrıs'ta geçerli olmadığında-n, konu ile ilgili İngiliz mevzuatı ve içtihatlarının bağlayıcı veya yön gösterici niteliği yoktur. (Bak: Sevim İsmail and others v. Zalihe Veli and others, 1959-60 24 CLR s.15)

Ekonomik durum ve koşulların K.K.T.C'den daha farklı olduğu Güney Kıbrıs'ta,- hotchpot'a dahil malların dikkate alı-nacağı tarihin, gayrimenkullerin muris tarafından verildiği tarih olduğuna ilişkin bağlayıcı olmayan kararlar vardır. (Meyrem Enver V. Ahmet Ramadan Kasım and others (1976) 7 JSC, sayfa 1186)
Hotchpot'a dahil olmaya-n mallar, dağıtım tarihi itibarıyla bölüşüme tabi tutulmaktadır. İhtilaf konusu olan ve çözüm-lenmesi gereken esas sorun, hotchpot'a dahil mallar terekenin paylaşımında dikkate alınırken, hangi tarihin esas alınması-nın, maddenin amacına uygun en adil ve h-akkaniyetli olacağı-dır. Kanaatimizce soruna çözüm aranırken hotchpot müessesesi-nin amacına bakmak gerekir.

Fasıl 195 madde 51 altında düzenlenen hotchpot kuralında, yasa koyucunun amacı, miras bırakanın iradesine müdahale etmek değil, fürular arasınd-aki mirasta eşitliğin mümkün olduğu ölçüde gözetilmesidir. (Y/H 73/2008) Bu nedenle, soruna getirilecek çözümün, mirasta varisler arasındaki eşitliği mümkün olduğunca sağlayabilecek özellikte olması gerekir.
Sorunun çözümü için Mahkeme önünde 3 seçenek bul-unmaktadır. Adil olabilecek, varisler arasındaki eşitliği en fazla sağ-layabilecek tarihin bu seçenekler arasından tesbit edilmesi zorunludur.
1- İstinaf eden/müstedaaleyhler 4 ve 5'in iddia ettiği, hotchpot'a dahil malların muris tarafından verildikleri -tarih,
2- Aleyhine istinaf edilen/müstedi tarafından önerilen, murisin ölüm tarihi,
3- Alt Mahkemenin karara bağladığı, terekenin dağıtım (paylaşım) tarihi.

Terekenin paylaşımında, hotchpot'a dahil gayrimenkullerin dikkate alınacağı tarih olarak muris -tarafından verildikleri tarihin tesbit edilmesi halinde, ülkemiz ekonomisinin sui generis durumu, gayrimenkul değerlerindeki hareketliliği, hotchpot'a dahil olması olası eşdeğer malların değerlerinin zaman içinde çok değişkenlik arz etmesi, genelde, bu mes-elede olduğu gibi, terekelerin çok uzun zamanda sonuçlandığı gerçeği dikkate alındığında, hotchpot kuralının temel felsefesi olan mirasta eşitlik ilkesine zıt, ülke gerçeklerine ters, gayri-makul ve adil olmayan sonuçlar doğma ihtimali yüksektir.

Hotchp-ot'a dahil gayrimenkullerin dağıtım tarihindeki değerlerinin dikkate alınması halinde, ilk bakışta kuralın eşitlik ilkesine uygun çözüm olduğu görülmekle birlikte, tere-kelerin geç dosyalanması, özellikle büyük çapta ve/veya ihti-laflı terekelerin, bu mese-lede olduğu gibi, çok uzun yıllar sürmesi nedeniyle, dağıtımın murisin ölüm tarihinden çok uzun zaman sonra gerçekleşmesi, hotchpot'a dahil malların değer-lerinde olumlu veya olumsuz değişiklikler meydana gelmesine sebebiyet verebilir. Bu durumun, varisler-in menfaatlerini adil



olmayan tarzda olumlu veya olumsuz olarak etkilemesi ise güçlü bir olasılıktır.

Yukarıda belirttiğimiz gibi, İngiltere'de, emanet (trust) hukukunun da etkisiyle, bu tür malların bölüşümünde murisin ölüm tarihinin dikkate alın-ması mevzuat gereğidir.
Hotchpot kuralının uygulamada getirdiği sonuçlar bakımından, bizde de, murisin sağlığında füru'una: a) hisseye mahsuben (avans), b) evlilik sözleşmesi altında, c) çeyiz olarak, d) ölüm düşüncesi içerisinde verdiği mallar, değerleri-nin dikkate alınması yolu ile, murisin ölümü ile birlikte, bir anlamda terekeye iade edilmektedir (Y/H 73/2008). Bu açıdan bakıldı-ğında, iadenin (bedelin dikkate alınması) murisin ölüm tarihi itibarıyla olması, hukuk düzenimize uygun düşmektedir.
Bu yön-temle, gecikmelerden kaynaklanan olumsuzluklar, özellik-le mirasçılar arasında doğabilecek eşitsizlik de, terekenin erken zamanda açılıp mümkün olduğunca erken sonuçlandırılması ile ortadan kaldırılabileceği için, uygulama sırasında bir adaletsizliğin doğm-ası ihtimali de son derece düşüktür.

Söylenenler ışığında, hotchpot'a dahil gayrimenkullerin terekenin paylaşımında, murisin ölüm tarihi esas alınarak dikkate alınıp hesaba katılmasının, hukuk düzenimize uygun, varisler arasındaki eşitliği sağlayabilece-k, en makul ve en adil çözüm olduğu hususunda bulguya varırız.

Hotchpot'a dair menkullerin hangi tarih itibarıyla dik-kate alınmaları gerektiği hususu, bu istinafın konusu olmadığı gibi, huzurumuzda detaylı bir şekilde tartışılmadığından, bu konuda herh-angi bir şey söylemeyi uygun bulmayız.


2. İstinaf sebebi:
Bir davada masraf emri vermek, davayı dinleyen Mahkemenin takdir yetkisi içindedir. Mahkeme bu yetkiyi adil olarak kul-lanır.
Fasıl 189 madde 55'e göre mahkeme, tereke ile ilgili davalarda masra-fın kısmen veya tamamen tereke tarafından ödenmesine emir verebilir.
Terekenin yönetimi ile ilgili veya tereke lehine veya aleyhine üçüncü kişiler tarafından açılan davalarda, dava masraflarının tereke tarafından ödenmesine emir vermek, mahkemenin takdirin-e bağlı olarak makuldur. Ancak, terekede hak sahibi olanlar ara-sındaki ihtilaflarda, mahkemenin tereke aleyhine masraf takdir etmemesi hatalı değildir. Huzurumuzda bulunan bu istinafa konu istida, tereke idare memuru tarafından dosyalanmasına ve tere-keni-n yönetimi ile ilgili olmasına rağmen, esasen taraflar arasındaki ihtilaftan kaynaklanmaktadır. Yukarıda ifade edi-lenlere bağlı olarak, Alt Mahkeme masraf takdir ederken, masrafların tereke tarafından ödenmesini emretmemekle takdir hakkını kötüye kullanmı-ş değildir. Bu itibarla, bu istinaf sebebi reddolunur.

Sonuç olarak, Alt Mahkemenin kararının, terekenin pay-laşımında istida konusu hotchpot'a dahil gayrimenkullerin dağıtım tarihi itibarıyla dikkate alınmalarına ilişkin bölümü hatalı olduğundan, deği-ştirilerek, terekenin paylaşımında hotchpot'a dahil istida konusu gayrimenkullerin murisin ölüm tarihi itibarıyla dikkate alınıp hesaba katılmasına karar verilir.

İstinaf masrafları için herhangi bir emir verilmez.


Şafak Öneri Hüseyin Besimo-ğlu Mehmet Türker
Yargıç Yargıç Yargıç

19 Haziran 2013











8






Full & Egal Universal Law Academy