Yargıtay Hukuk Dairesi Numara 53/2016 Dava No 33/2017 Karar Tarihi 09.10.2017
Numara: 53/2016
Dava No: 33/2017
Taraflar: Ektam Kıbrıs Ltd ile 1- Mustafa Bulutoğulları, 2- Enlightened Trading Ltd. arasında
Konu: Mukabil talep - Set-off
Mahkeme: Yargıtay/hukuk
Karar Tarihi: 09.10.2017

-D. 33/2017 Yargıtay/Hukuk No: 53/2016
(Lefkoşa Dava No: 2113/2014)

YÜKSEK MAHKEME HUZURUNDA.

Mahkeme Heyeti:Ahmet Kalkan, Bertan Özerdağ, Peri Hakkı

İstinaf eden: Ektam Kıbrıs Ltd., Lefkoşa
- (Davalı/Mukabil Talepteki Davacı)

ile

Aleyhine istinaf edilen: No.1- Mustafa Bulutoğulları, 4, Sermet Kanatlı Sokak, Köşklüçiftlik, Lefkoşa
No.2- Enlightened Trading Ltd., Gündüz Tezel Sokak No.17, Köşklüçiftlik, Lefko-şa
(Davacı/Mukabil Talepteki Davalılar)

A r a s ı n d a.

İstinaf eden namına: Avukat Talat Kürşat adına Avukat Dilhan Çavuş
Aleyhine istinaf edilen namına: Avukat Oktay Feridun ve Avukat Se-rhan Çinar adına Avukat Oktay Çinar

Lefkoşa Kaza Mahkemesi Kıdemli Yargıcı Fadıl Aksun'un, 2113/2014 sayılı davada, 29.3.2016 tarihinde verdiği karara karşı, Davalı tarafından yapılan istinaftır.

------------

K A R A R

Ahmet Kalkan: Bu isti-nafta, Mahkemenin kararını, Sayın Yargıç Bertan Özerdağ okuyacaktır.

Bertan Özerdağ: Bu istinaf, İstinaf Eden/Davalı (bundan böyle sadece Davalı olarak anılacaktır) tarafından, Lefkoşa Kaza Mahkemesinin 29.3.2016 tarihli strike-out kararından yapılmıştır-. Aleyhine İstinaf Edilen/Davacı, bu kararda, bundan sonra sadece Davacı olarak anılacaktır.

OLGULAR

Davacı, Ektam Kıbrıs Ltd. aleyhine Lefkoşa Kaza Mahkemesinde bu davayı dosyalamış ve Davalıdan 19.1.2011 tarihli sözleşmenin ihlalinden ve/veya feshind-en dolayı tazminat talep etmiştir.

Davalı ise müdafaa ve mukabil talep dosyalamış, Hukuk Muhakemeleri Usulü Tüzüğü Emir 21 nizam 8 tahtında eklediği mukabil davada, Davacıyı Davalı No.1, Enlightened Trading Ltd.i ise Davalı No.2 olarak davaya ekleyerek -talepte bulunmuştur.

Bu layihanın dosyalanmasından sonra, Davacı tarafından dosyalanan 15.5.2015 tarihli istida ile mukabil dava yolu ile davaya eklenen Davalı No.2'nin ve eklenen davanın, mukabil davanın 27.paragrafından 34.paragrafına kadar olan kısmı-nın, strike-out emri verilerek, layihalardan ihraç edilmesi talep edilmiştir.

Davalı ise bu istidaya karşılık itirazname dosyalayarak, istidanın reddini talep etmiştir.

İstidayı dinleyen Alt Mahkeme mukabil davanın layihalardan ihraç edilmesine, E.21- n.8'e dayanılarak dava başlığında yapılan değişikliğin iptaline ve masrafların Davacı lehine kaydına emir vermiştir.

Davalı bu karardan, huzurumuzdaki istinafı dosyalamıştır.

İSTİNAF SEBEPLERİ

Davalı istinafındaki hitabında istinaf sebeplerini iki -başlık altında toplamıştır. Davalının istinaf sebepleri şunlardır:

Muhterem Alt Mahkeme, mukabil davanın ve başlığın ihracına emir vermekle hata yaptı.

Muhterem Alt Mahkeme, istida masraflarını Davalı aleyhine kaydetmekle hata yaptı.


TARAFLARIN İDDİA- VE ARGÜMANLARI

Davalı Avukatı tarafından Mahkemeye yapılan hitapta, ileri sunulan olgular özetle şöyledir:

Bir davada dosyalanan mukabil talepte, esas dava ile alakasız veya konuları farklı veya dava sebepleri farklı talepler yapılabilir.

Bununla -birlikte, bu davada esas dava ile mukabil talebin konusu alakalı ve bağlantılıdır. Esas davanın konusu olan sözleşmenin yürürlüğe girmemiş olmasına karşın, mukabil davada eklenen taraf ile birlikte, tüm tarafların aralarındaki hukuki ve ticari ilişki aynı -konuyla yani Ektam Kıbrıs Ltd.in ürünlerinin satışı ve satıştan komisyon elde edilmesiyle ilgilidir. Davacı bu hukuki ve ticari ilişkinin kefili olduğundan Davalı mukabil talep yolu ile Davacıdan talepte bulunma hakkını haizdir.

Davalının bir diğer tal-ebi de, Davacı ile aralarındaki herhangi bir alacak-verecek ilişkisinin, mukabil davanın eklenmesi ile set-off yapılarak veya mahkemenin set-off yapmasını sağlayarak, böyle bir ilişkinin neticelendirilmesidir. Yürürlükteki mevzuat, bir dava altında mukabil- davada talepte bulunulmasına ve/veya set-off talebi yapılmasına cevaz vermektedir.

Bu gerekçelerle, Alt Mahkemenin kararına temel teşkil eden incelemeler hatalıdır.

Her hal ve karda, mukabil dava yolu ile davaya taraf yapılan Enlightened Trading Ltd-.in ihracına emir verilmesi haklı olsa bile mukabil dava yöntemiyle herhangi bir ek davalı eklemeden, davada halihazırda taraf olan Davacı aleyhinde, esas davadan alakasız bir dava sebebine bağlı olarak talepte bulunma hakkı bulunulduğundan, bir an için En-lightened Trading Ltd.in davadan ihraç edilmesinin doğru olduğu kabul edilmesi halinde dahi, davada Davalı No.1 yapılan Davacı aleyhindeki mukabil davanın ve/veya set-off taleplerinin ihraç edilmesine karar verilmemeliydi.

Belirtilenler dışında, Davalı -aleyhine masraf emri vermekle de Alt Mahkeme hatalı bir karar vermiştir.

Tüm söylenenler ışığında, istinafın kabul edilerek, Alt Mahkemenin davada taraf yapılan ek Davalının ve layihaların ihracına yönelik aldığı kararın ve masraf emrinin iptali gerekme-ktedir.

Davacı Avukatının hitabında ileri sürdüğü iddialar ise şöyledir:

Esas dava ile mukabil dava birbiri ile bağlantılı veya alakalı değildir. Esas davada sözleşmenin ihlali ve feshi nedeniyle tazminat talep edilmesine karşın mukabil davada fatural-ı alacak davası dava sebebidir, Davacı ise bu hukuki ilişkinin kefili olduğunu iddia etmektedir. Kaldı ki, müdafaa ve mukabil talepte, esas davanın dava sebebi olan sözleşmenin yürürlüğe girmediği ileri sürülmektedir. Belirtilen olgular, her iki davanın da-va sebeplerinin farklı olduğunu ortaya koymaktadır.

Bu olgular, Alt Mahkemenin her iki davanın alakalı veya bağlantılı olmadığı bulgusunun doğru olduğunu göstermekte olduğundan, Davalının iddialarının bir mesnedi bulunmamak-tadır.

Bir davada, davalı -olan taraf mukabil talep veya set-off amaçlı davacı aleyhine talepte bulunabilir. Ancak davaya ek davalı eklenecek ve mukabil talep yolu ile davacı ve eklenen ek davalı aleyhine talepte bulunulacaksa, esas dava ve mukabil davanın birbiri ile alakalı ve bağ-lantılı olması gerekmektedir.

Bu davada esas dava ile mukabil dava alakalı olmadığından, verilen karar hatalı değildir.

Emir 21 n. 8, her mukabil talep yapılacağında uygulanacak bir kural olmayıp sadece davaya ek davalı ekleneceğinde uygulanır. Bu ni-zam uygulandığında, davanın başlığı ters çevrilerek, davacı ve eklenen ek davalı davalılar konumuna getirilir. Bu açıdan bakıldığında, bu usul bir bütündür ve eğer böyle bir usulün kullanılabilmesi için gerekli unsurların var olmaması durumunda verilecek i-hraç emrinde sadece mukabil davada eklenen ek davalı değil, mukabil talep ve başlıkla birlikte, layihalardan ihraç edilmesi gerekir.

Tüm belirtilenlere istinaden istinafın masraflarla reddi gerekmektedir.
İNCELEME

Davalının istinafını, sunulan olgula-r, şahadet ve yürürlükteki mevzuat ışığında sırasıyla aşağıda inceledik.

Davalının istinaf sebeplerini 2 başlık altında topladık. Bu istinaf sebeplerinden ilk önce 1.istinaf sebebi incelenecektir. Şöyle ki:

Muhterem Alt Mahkeme, mukabil davanın ve başl-ığın ihracına emir vermekle hata yaptı

Davalının 1.istinaf sebebi, Alt Mahkemenin meseleye E.21 n.8 ile ilgili kuralları yanlış uyguladığı veya yanlış kriterleri dikkate aldığı ve neticesinde de strike-out emri vermekle hata yaptığıdır.

Alt Mahkeme is-tidayı incelemiş ve kararında bu mesele ile ilgili E.21 n.8-10 altında dikkate alınması gereken kriterleri belirlemiştir.

Huzurumuzdaki istinafın temel konusu olan E.21 n. 8'in belirttiği kriterleri bu safhada belirlemeyi gerekli görmekteyiz.

E.21 n.- 8 aynen şöyledir:

"8.(1)Bir davalı, savunmasında bir karşı talepte bulunur ve bulunduğu karşı talep davalı ile kendisi ve başka kişiler arasında sorunlar ortaya koyarsa, davalı kendi savunma lâyihasındaki başlığa, talep takririndeki başlığa benzeyen -bir ek başlık ilâve eder ve oraya, söz konusu karşı talep bir karşı dava yolu ile talep edilecek olsaydı, böyle bir karşı davada davalı durumunda olabilecek tüm kişilerin adlarını yazar ve bunlardan davaya taraf olanlara savunma lâyihasını, davacıya verilm-esi öngörülen süre içinde, teslim eder."

H.M.U. Tüzüğü'nün mehazı olan İngiltere'deki Civil Procedure Rules kurallarındaki karşılığı Order 21 rule 11'dir. Bizdeki düzenleme ile bu kural arasında paralellik bulunmakta olup aynen şöyledir:

"11. Where a- defendant by his defence sets up any counterclaim which raises questions between himself and the plaintiff along with any other persons, he shall add to the title of his defence a further title similar to the title in a statement of claim, setting forth t-he names of similar to the title in a statement of claim, setting forth the names of all the persons who, if such counterclaim were to be enforced by cross action, would be defendants to such cross action, and shall deliver his defence to such of them as a-re parties to the action within the period within which he is required to deliver it to the plaintiff."

Buna göre, bir talep takririne dosyalanacak müdafaa ile birlikte başlığın ters çevrilmesi ile mukabil talep yapılacağında aşağıdaki kriterlere uyulm-ası, bu kuralın uygulama sınırını belirlemektedir:

Davacı, mukabil talepte davalılardan biri olması gerekir (The plaintiff must be a defendant to counterclaim).

Davalının 3.kişilerden olan talebi davacıya olan talebe alternatif ise ve davacıya olan talep- ile birlikte değilse bu kural uygulanmaz (This Rule does not apply where the defendant's claim against the third person is alternative only to his claim against the plaintiff, and not "along with" it).

Davada taraf olmayan 3.bir kişi davalı ile birlikte- ek davacı olarak davaya taraf olarak eklenemeyeceği gibi, davalı ile birlikte kazanılmış dava sebebinden dolayı ek davalı olarak da eklenemez (A third person not a party cannot be joined as co-plaintiff with defendant, nor as co-defendant with plantiff in- respect of a cause of action vested in him jointly with defendant).

Bu kurala bağlı dosyalanan mukabil davada davacının davasına karşın çare aranmalı veya o davanın konusu ile bağlantılı olması gerekir (The counterclaim under this Rule must ask for r-elief relating to or connected with the subject-matter of the plaintiff's claim).

Mukabil dava esas dava ile aynı doğada olması gerekmez (The counterclaim need not be an action of the same nature as the original action).

Esas dava ve mukabil dava aynı- anlaşmaya dayanıyorsa esas davadaki talebe konu karşılık illegal bulunduğunda mukabil talep de infaz edilemez (If the claim and counterclaim are based upon the same agreement, which on consideration of the claim, is found to be illegal, the counterclaim c-annot be enforced).

Bu konuyla ilgili Padwick v. Scott 1876 Ch. Division sayfa 736 davasının kararında, E. 21 n. 8 kuralının temeli olan esas dava ile mukabil davanın konularının bağlantılı olması veya mukabil dava ile esas davaya çare aranması prensibi- vurgulanarak, bir davalı tarafından aranan çarenin esas davanın konusu ile bağlantılı veya alakalı olmadıktan sonra mukabil dava yolu ile 3.bir kişinin davaya taraf yapılamayacağı ifade edilmiştir. Şöyle ki:

"A Defendant must not bring a third party bef-ore the Court as Defendant to a counter-claim against the Plaintiff unless the relief to be obtained against him relates specifically to or is connected with the subject-matter of the action."


Bu usul ile bir tarafın eklenmesindeki temel gaye, davalının -davacının davasındaki taleplerine karşı müdafaa yapıp çare ararken bu ihtilafla ilgili 3.tarafı da davaya ekleyerek, bu mukabil davada o tarafı da bağlamak ve yeteri kadar savunulmadığı iddiasını öne sürmesinin önüne geçmektir. Böylelikle, davalının davacı- ve davacı ile birlikte (along with) alternatif olmayan bir dava sebebi olduğu durumlarda, davacının davası ile bağlantılı veya alakalı olan davasını ortaya koyarak bu taraflar arasında ihtilafın tümüyle görüşülmesine olanak tanınmış olmaktadır (Warner v. -Twining 1876 24 WR 356).

Alt Mahkeme bu kuralın yanında E. 21 n. 10'a dayanmış ve bu kuralın yukarıdaki kural ile birlikte uygulanması gerektiğini belirlemiştir.

Bu kural ise şöyledir:

"10.Davalının bir karşı talepte bulunduğu durumlarda davacının -veya karşı talebe taraf yapılan herhangi bir kişinin, karşı talepte ileri sürülen talebin bir karşı talep yolu ile değil, açılacak ayrı bir dava yolu ile karara bağlanması gerektiğini iddia etmesi halinde, mahkeme veya yargıç, söz konusu karşı talebin dava- dışı bırakılmasına her zaman emir verebilir."
Belirtilen kuralın, sadece E.21 n. 8'e matuf bir kural olmadığı ve mukabil talep dosyalanan bütün davalarda uygulanacak bir kural olduğu anlaşılmaktadır. Bu kuralın temel gayesi, mukabil talep yolu ile davac-ı veya herhangi bir kişi aleyhine yapılan talebin mukabil dava yolu ile yapılmamasının ve ayrı bağımsız bir dava altında yapılmasının gerektiği durumlarda mahkemeye mukabil davayı ihraç etme yetkisi vermektir.

Mahkeme, huzurunda bulunan mukabil davanın e-sas dava ile bağlantılı veya alakalı olmadığı hallerde mukabil davanın ayrı bir yargısal işlem altında görüşülmesinin gerekli olduğuna karar verip, mukabil davanın ihracına veya iptaline emir verme yetkisini kullanmalıdır. Barber v. Blaiberg 1880 B 3600 Ch-. Division 473 davasının kararında, Davacının satın almış olduğu emtianın Davalı tarafından el konması konusundaki davasına mukabil, Davalının dava yolu ile 3.bir kişiyi ekleyerek, Davacının iyi niyetli alıcı olduğunu iddia edip, emtianın kendisine de, ekl-emek istediği 3.kişi tarafından Davacıya satışından sonra satıldığını ileri sürmesine karşın, mahkeme her iki davanın konusunun tamamen farklı olduğu ve Davalının taleplerini ayrı bir dava konusu yapması gerektiğine karar vermiştir (totally distinct and ou-ght to be the subject of distinct litigation).

Belirlediğimiz kriterleri göz önünde bulundurarak, Alt Mahkemenin dikkate aldığı kriterlere baktığımızda, Alt Mahkemenin kararında bu kriterleri dikkate almakla herhangi bir hata yapmadığı ve meseleye doğ-ru kriterleri uyguladığı anlaşılmaktadır.

Alt Mahkeme, Davalının layihasında ihraç emri verirken, mukabil davanın, Davacının davası ile bağlantılı veya alakalı olmadığına bulgu yapmış ve bu bulgusu neticesinde mukabil davanın ihracına emir vermiştir.

-Alt Mahkeme, bu bulgusunu yaparken, gerekçe olarak, Davacının davasının 19.1.2011 tarihli "Tek Dağıtımcılık - Bayilik Sözleşmesine" ve bu Sözleşmenin Davalı tarafından ihlal edilmesi nedeniyle uğradığı zarar-ziyan taleplerine dayanmakta olmakla birlikte, D-avalının, mukabil talebinde, faturalarla belgelenen emtia satışına bağlı ödenmemiş alacağı olduğunu, esas davada ve mukabil davada veya sözleşmeye dayanan ihtilafta faturalı emtia satışının bağlantılı veya alakalı olduğunu ileri sürmediğini göstermiştir. B-una bağlı olarak da esas dava ile mukabil davanın arasında bir bağlantı olmadığına, bağlantısız ve alakasız olduğuna karar vermiştir.

Alt Mahkemenin bu bulgusu değerlendirildiğinde, esas davada dava sebebi olarak dayanılan sözleşmeye rağmen mukabil da-vada sözleşmenin geçersiz olduğu, taraflar arasında yani Davalı No.2 ile Davacı arasında faturalı satış olduğu, Davalı No.1'in ise bu satışta kefil olduğu iddiaları ileri sürülmesine istinaden, Davacının talebindeki dava sebebi ile mukabil dava yöntemi ile- eklenen mukabil talebin bağlantılı olmadığı ve her iki davada da ileri sürülen davaların birbirleri ile bağlantılı olmadığı ve dolayısıyla bu bulgunun da hatalı olmadığı sonucuna varırız.

Davalının set-off iddiası ise, Alt Mahkemenin mukabil davayı, en a-zından set-off maksatlı dosyalandığını dikkate alması ve Davacının davasında ve Davalının ise mukabil taleplerinde başarılı olmaları halinde her iki davada karşılıklı mahsuplaşma veya set-off yapılabileceğini göz önünde bulundurması gerekirken mukabil dava-yı Davacı ile Davalı arasında set-off maksatlı dikkate almayarak hata yaptığına ve bu yöntemin usul kurallarında bulunduğuna dayanmaktadır.

Mukabil talep yolu ile davaya yeni bir dava eklenmesi usulune başvurulduğunda, esas davadaki davacı ile davalı ve- mukabil talep yolu ile eklenen davacı arasında bir dava sebebinin mevcut olması gerekir. Davaya taraf yapılan ek davalı ile ilgili esas dava konusu ile bağlantılı ve alakalı herhangi bir dava sebebi olmadığı bir yana, E. 21 n. 8 usülü takip edilerek mukab-il davada yapılan talepte Davalının başka bir hukuki ilişkiden kaynaklanan alacağının taraflar arasında bir mahsuplaşmasının yapılmasına dayanıldığında, her iki talebin alakalı veya bağlantılı olmadığından dolayı taleplerin E. 21 n. 8 kurallarına uygun olm-adığı ve meseleye bu kuralın uygulanamayacağı aşikardır.

Davalı, E. 21 n. 8 usulünü uygulayarak mukabil dava koyduğundan ve bu mukabil davadaki talepleri E. 21 n. 8'e dayandırdığından, bu taleplerle ilgili Emir 21'de belirtilen genel kurallar uygulanara-k bir sonuca ulaşılamaz. Davalının set-off talepleri, E. 21 n. 8 kurallarına uygun olmadığından ve esas davadaki dava sebebinin konusu ile mukabil davadaki dava sebebi farklı olduğundan, içerik olarak sözleşmeye aykırılık ve zarar-ziyan talep eden bir dava-ya karşın dosyalanan mukabil davada başka bir hukuki ilişki altında alacak talebi yapılmasına yönelik nitelik olarak bağlantılı veya alakalı dava sebeplerinin varlığından söz edilemeyece-ğinden, bu usul altında yapılan tüm işlemlerin iptal edilmesi ve dosy-alanan layihaların ihracı sonucuna varılması kaçınılmazdır.

Bu neticeyle 1. istinaf sebebinin reddine emir verilir.

Davalının 2.istinaf sebebi ise masraflarla ilgilidir.
Masraflar, yargısal işlemde başarılı olan taraf lehine verilmektedir. Bu genel- kural istisnai haller haricinde uygulanmakta, Yargıtay ise, mahkemelerin masraf yetkilerini adil olarak kullanılmadığı ve keyfi olarak kullanıldığı ortaya konmadığı müddetçe, alt mahkemenin belirlediği masraf emirlerine müdahale etmemektedir. Huzurumuzdak-i masraf emrini göz önüne aldığımızda, Alt Mahkeme, istidayı dosyalayan ve istida uyarınca emir verilmesini sağlayan taraf lehine masrafların kaydedilmesine emir vermiş olup bu olgulara istinaden müdahalemizi gerekli kılacak bir gerekçe bulunmadığından, bu- istinaf sebebini de reddederiz.

NETİCE

Davalının istinafı reddedilir. İstinaf masrafları, Davalı tarafından ödenecektir.




Ahmet Kalkan Bertan ÖzerdağPeri Hakkı
Yargıç Yargıç Yargıç


9 Ekim 2017








-


13






Full & Egal Universal Law Academy