Yargıtay Hukuk Dairesi Numara 53/2001 Dava No 6/2005 Karar Tarihi 06.02.2005
Numara: 53/2001
Dava No: 6/2005
Taraflar: Mustafa Küçük ve Hayati Eken ile Yakın Doğu Ünüversitesi
Konu: Sözleşme Hukuku - Zarar Ziyan Talebi - Hava Parası
Mahkeme: Yargıtay/hukuk
Karar Tarihi: 06.02.2005

-D.6/05 Yargıtay/Hukuk :53/2001
(L'şa Dava No : 232/1999)
YÜKSEK MAHKEME HUZURUNDA.

Mahkeme Heyeti :Taner Erginel,Başkan, Mustafa H.Özkök,Seyit A.Bensen.

İstinaf eden : 1. Mustafa Küçük, Lefkoşa
2. Hayati Eken, Lefkoşa
(Davacı-lar)
ile -

Aleyhine istinaf edilen : Yakın Doğu Üniversitesi Ltd. n/d
Near East University Ltd. Lefkoşa
(Davalı)

A r a s ı n d a.

İstinaf edenler namına : Avukat Tahi-r Seroydaş
Aleyhine istinaf edilen namına : Avukat Menteş Aziz adına
Avukat Süleyman Özsoy.

Lefkoşa Kaza Mahkemesi Kıdemli Yargıcı Hüseyin Besimoğlu ile Yargıç Emine Dizdarlı'nın 232/99 sayılı davada 11.5.2001 tarihinde- verdiği karara karşı Davacılar tarafından yapılan istinaftır.
-------------------

H Ü K Ü M

1.Taner Erginel, Başkan : Bu istinafta Mahkemenin hükmünü
Sayın Yargıç Seyit A. Bensen okuyacaktır.
2.Seyit A. Bensen : İşbu istinaf Tam Kadro-lu Lefkoşa Kaza
Mahkemesinin davacılar (istinaf edenler) tarafından davalı (aleyhine istinaf edilen) aleyhine açılan bir kira sözleşmesini ihlâl davasından davacıların istemini reddeden hükümden yapılmıştır. İhtilâfsız olgular aşağıda gösterildiği şekild-e özetlenebilir.
3. Davalı Yakın Doğu Üniversitesi olup, Lefkoşa'da Dikmen yolu
kampüsünde çarşı merkezi diye bilinen yerde bulunan "Arlı Kafe" isimli restaurant'ın ve/veya işyerinin mal sahibidir.
4. Davadan önceki tarihlerde Mahmut Arlı söz konusu "A-rlı
Kafe'nin" kiracısı idi.
5. Davalı ile Mahmut Arlı arasındaki kira ilişkisi devam
ettiği bir zamanda davacılar Mahmut Arlı'nın tasarrufunda bulundurduğu işyerini kiralamaya talip oldular.
6. Yapılan görüşmeler sonucunda davacılar ile Mahmut Ar-lı'nın
anlaşması üzerine, Mahmut Arlı dava konusu olup kira ve tasarrufunda bulundurduğu işyerini davacılara devretmeyi kabul etti ve bunu yazılı olarak davalıya bildirdi. Davacılar dava konusu işyerini devralmak için anlaşma gereğince Mahmut Arlı'ya 1,7-50,000,000-TL. hava parası ödediler.
7. Davalıya yapılan bildirim üzerine Mahmut Arlı ile davalı
arasındaki kira münasebeti 1.6.1998 tarihinde sona erdirildi. 8. Mahmut Arlı ile davacılar arasındaki devir anlaşmasını
müteakip davacılar, dava-lı ile yazılı bir anlaşma yapmadan
emare 1 makbuz karşılığında davalıya depozito ve Haziran
ayı kirası olarak 29.5.1998 tarihinde £600Stg. karşılığı
251,417,000-TL. ödediler ve dava konusu işyerini Mahmut
Arlı'dan 1.6.1998 tarihinde tes-lim alıp çalıştırmaya
başladılar.
9. Davacılar, Üniversitenin tatile girmesi nedeniyle dava
konusu işyerini 1998 yılı Eylül ayında tekrar açmak üzere Temmuz ayında kapattılar.
10.Davacılar bu arada dava konusu işyerini 50,000,000-TL.
masraf y-aparak boyattı ve 200,000,000-TL. karşılığında da
mutfak dolaplarını yenilettiler.


11. Dava konusu işyerinde ve bu işyerinin ittisalinde bulunan
6 adet dükkanda tadilat yapılacağı gerekçesiyle davacılar tarafından dava konusu işyeri tahliye e-dilip 1998 yılı Eylül ayı sonlarında boş olarak davalıya teslim edildi. Bilâhare yapılan tadilat nedeniyle konu işyerinin bulunduğu bina yurt binası olarak tamamlandı. Bundan sonraki hususlar taraflar arasında ihtilâflıdır.
12. Davacılar talep takririnde,- 17 Eylül 1998 tarihinde davalı
ve/veya yetkililerinin davacılara müracaat ederek dava
konusu işyerinde ve davacıların icar ve tasarrufunda
bulunan işyerinin ittisalinde bulunan 6 dükkânda tadilat
yapacaklarını ve bu amaçla dava ko-nusu işyerini geçici
olarak tahliye etmelerini ve en geç 20 gün zarfında
yapılması tasarlanan tadilâtın tamamlanıp dava konusu
işyerinin davacılara en geç 20 gün zarfında iade edileceği
taahhüdünde bulunduğunu iddia etti.
13. Davac-ılar, davalının ve/veya yetkililerinin bu müracaatını
olumlu karşılayarak dava konusu işyerini takriben 20 Eylül 1998 tarihinde davalıya teslim ettiklerini iddia ettiler.
14. Davacılar takriben 10 Ekim 1998 tarihinde davalıya
müracaat ederek dava konu-su işyerinin kendilerine iade edilmesini talep etmeleri üzerine, davalının dava konusu işyerinin bulunduğu yerin veya binanın komple olarak yurt binası haline getirilmesi hususunda karar aldığını ve dolayısıyle dava konusu işyerinin davacılara iade edilmey-eceğini davacılara bildirdiğini iddia ettiler.
15. Davacılar 28.1.1999 tarihinde açtıkları davada, davalının
kira sözleşmesi ile Eylül 1998 tarihli sözleşmeyi ihlâl ettiğini ve bu nedenle kendilerini zarar ziyana düçar ettiğini ileri sürerek davalıdan;
-Mahmut Arlı'ya ödenen 1,750,000,000-TL.,
Dava konusu dükkanın boyanması için ödenen
50,000,000-TL.,
Mutfak dolaplarının yenilenmesi için ödenen 200,000,000-TL.,
11 aylık kazanç kaybı için 3,300,000,000-TL. zarar ziyan,
Davalıya ödenen £400Stg. depozito-nun iadesini, ve
Genel zarar ziyan talep ettiler.
16. Davalı, dosyaladığı müdafaa takririnde, davacıların talep
ve iddialarını reddetti ve diğer şeyler arasında, davacıların kiracıları olmadığını, adı geçen "Arlı Kafe" ile ilgili 19.5.1998 tarihinde kir-acı ve mutasarrıfı olan Mahmut Arlı'nın kendine yapmış olduğu müracaatta 1.6.1998 tarihinden itibaren davacılara konu kafeyi devretme niyetinde olduğunu bildirmesi üzerine davalının bu müracaatını kabul ettiğini ve davacıların 1.6.1998 tarihinden 30.6.1999- tarihine kadar bir yıllık devre için davacılara bir iş anlaşması imzalamalarına tabi kendilerine izin verdiğini ve bu izne tabi davacıların mezkûr kafeteryayı tasarruflarına aldıklarını fakat davacıların davalı ile herhangi bir iş anlaşması imzalamadıklar-ını ileri sürdü.
17. Davalı, ilâveten, tadilatla ilgili davacılara herhangi bir
taahhütte bulunmadıklarını, davacıların kendi rızalarıyle taraflar arasındaki münasebetleri sona erdirdiklerini ve davalıya dava konusu kafeteryayı teslim ettiklerini, daval-ının hiçbir zaman davacılara dava konusu kafeteryayı teslim ve iade etmeyi taahhüt etmediğini, her zaman için davacıların dava konusu kafeteryayı izne tabi işlettiklerini ve bu iznin de taraflar arasında fesh olunduğunu, bundan dolayı da davacıların herhan-gi bir zarar ziyana hakları olmadığını ileri sürdü.
18. Davanın duruşması sırasında davacı 1, şahadet vermiş ve
şahadetini desteklemek için 2 de tanık dinletmiştir. İlaveten dav alıya depozito ve kira ödendiğini gösteren makbuzu da emare 1 olarak Mahkem-eye sunmuştur. Davalı ise herhangi bir şahadet sunmamıştır.

19. Davayı dinleyen tam kadrolu İlk Mahkeme, dava takrirlerini
ve şahadeti değerlendirerek, davacılar ile davalı arasında bir akti ilişki olduğu konusunda itibar edilir bir şahadet tesbit edem-ediklerini, emare 1 makbuzun, davacılar ile davalı arasında akti bir ilişkinin meydana geldiğini değil de ileride davacılar ile davalı arasında yapılacak olan akti ilişkide tarafların iyi niyetini gösterdiği bulgusuna vardı. Bu hususta İlk Mahkeme kararınd-a mavi 69 ve 70'de şöyle demektedir.
"Biz Mahkeme olarak bu konuda davacı 1'in şahadetini tezekkür ettik. Bu tanığı şahadet verirken yakınen izleme fırsatı bulduk. Bu tezekkür sonucu ve tüm gerçekler ışığında davacılar ile davalı arasında bir akti ilişkin-in olduğunu veya yazılı bir anlaşma olduğunu tesbit edemedik. Bu konuda itibar edilir bir şahadet tesbit edemedik. Davacılar, davada konu edilen dükkanın veya işyerinin tasarrufunu Mahmut Arlı isimli bir şahıstan devralmıştır. Bu doğru olarak kabul etmiş o-lduğumuz bir hakikattır. Mahmut Arlı yasal olarak tasarrufunda bulunan işyerini davacılara devredebileceği konusunda davalıya bildirimde bulunmuş ve dava konusu dükkanın tasarrufunu devretmeyi kabul etmiştir. Bu nedenle davacılar ile Mahmut Arlı arasında a-kti bir ilişki meydana gelmiştir.......
Akti ilişki davacılar ile Mahmut Arlı arasında meydana gelmiş olduğu cihetle Mahmut Arlı, konu yer ile ilgili olarak, davalı ile arasında olan hukuki münasebete kendi isteği ile son vermiştir. Daha sonra davacılar ko-nu yeri kiralamak arzusu ile davalının ilgilileri ile görüşme yapmış, akti bir ilişki yapılmasına olanak tanımak için emare 1 makbuz ile davalıya bir aylık kira ve depozito olarak £600-Sterlin ödenmiştir. Emare 1 depozit ve bir aylık kullanım bedelinin öde-nmesi, davacılar ile davalı arasında akti bir ilişki meydana geldiğini göstermez. Bu konudaki iddialara itibar etmiyoruz. Emare 1, davacılar ile davalı arasında akti bir ilişkinin meydana geldiğini değil de ileride davacılar ile davalı arasında yapılacak o-lan akti ilişkide tarafların iyi niyetini gösterebilir. Bu niyet tek başına akti bir ilişki meydana getirmez."

İlk Mahkeme davacılar ile davalı arasında akti bir ilişki tesis edilmediğinden, depozito olarak verilen £400Stg.'in davacılara iadesi için hükü-m verdi. Davacıların diğer taleplerini ise reddetti.
20. Davacılar, İlk Mahkemenin bulgularının hatalı olduğunu
ileri sürerek istinaf etmişlerdir. Dosyalanan istinaf ihbarnamesi 10 sebep içermekle birlikte bunlar özetle şöyledir.
(1). Muhterem Bidayet- Mahkemesinin emare 1 makbuz ile ödenen
depozito ve bir aylık kira bedelinin davacılar ile davalı arasında akti bir kira ilişkisi meydana getirmediği hususundaki bulgusu hatalıdır.
(2). Muhterem Bidayet Mahkemesinin, davacıların Mahmut
Ar-lı'ya 1,750,000,000-TL. bir hava parasını davalının
bilgisi dahilinde ödendiği hususunda bulgu yapmamakla
ve/veya davacılar ile Mahmut Arlı arasındaki ilişkide
davalının katkı veya sorumluluğu olmadığı ve/veya
d-avalının verilen bu hava parasından sorumlu
olmasının hukuken mümkün olmadığı hususundaki bulgu
ve kanaatleri hatalıdır.
(3). Muhterem Bidayet Mahkemesinin dava konusu dükkan veya
işyerinin boyanması veya mutfak dolapl-arının
yenilenmesi için yapmış olduğu masrafları davalı ile
davacılar arasında akti bir ilişki meydana gelmemesi
nedeniyle talep etmeye yasal hakları bulunmadığına
mütedair bulgu ve kanaatleri de hat-alıdır.
(4). Muhterem Bidayet Mahkemesinin tadilât yapıldıktan
sonra dava konusu dükkânın davacılara teslim
edileceği yönünde davacılar ile davalı arasında bir
anlaşma olmadığı hususundaki bulgu ve kanaatleri
hatalıdır.
(5-). Muhterem Bidayet Mahkemesi davacılar leyhine
£400-Stg.'lik talep ve yasal faiz için hüküm
vermesine rağmen dava masrafları için emir vermemekle
hatalı hareket etmiş ve/veya bu husustaki adli takdir
yetkisini ha-talı olarak kullanmıştır.
(6) Muhterem Bidayet Mahkemesi olgular ve şahadet
tahtında davacıların talepleri doğrultusunda karar
ve/veya hüküm vermemekle hatalı hareket etmiştir.

21. İlk önce 1. İstinaf sebebini ele alalım. Yargıta-yın İlk
Mahkemenin olgular hakkındaki bulgularını ancak istisnai hallerde değiştirdiği bilinen bir gerçektir. Bu istisnai hallerden biri de bulguların şahadetle desteklenmediği hallerdir.
22. İlk Mahkeme, davacılar ile davalı arasında bir
akti ilişki -olduğu veya yazılı bir anlaşma olduğu konusunda itibar edilir bir şahadet tesbit edemediklerini, davacıların, akti bir ilişki yapılmasına olanak tanımak için emare 1 makbuz ile davalıya bir aylık kira ve depozito olarak £600-Stg. ödediklerini, emare 1'in d-avacılar ile davalı arasında akti bir ilişkinin meydana geldiğini değil de ileride davacılar ile davalı arasında yapılacak olan akti ilişkide tarafların iyi niyetini gösterdiği hususunda bulgu yaptı. İlk Mahkemenin bulgusunun şahadet ile desteklenip deste-klenmediğine ve şahadetin talep takriri ile uyum içinde olup olmadığına bakmak gerekir.
23. Davacıların talep takririndeki iddiaları şöyledir.
"4. Davalı ve/veya yetkilileri davacıların bu taleplerini olumlu karşılayarak davacılara mezkur yerin o tarihte-ki kiracısı ve/veya işletmecisi olan Mahmut Arlı ile görüşüp ... ve/veya Mahmut Arlı'nın
davacılar lehine kiracılık hakkından feragat etmesi
halinde, Söz konusu yeri ve/veya dükkanı ayda £200-Stg. kira bedeli mukabilinde Davacılara kiralamaya hazır ol-duklarını Üniversitenin tatil dönemi olan Temmuz, Ağustos ve Eylül ayları için kira almayacaklarını,
İki aylık Depozito talep ettiklerini, ve
Talep olunan kira bedellerini ödemeyi kabul etmeleri halinde her öğretim yılında sözleşmenin yenileneceğini, bel-irterek mezkûr hususları kabul ve/veya teklif ettiler.
5. Davacılar ise mezkûr hususları ve/veya teklifi kabul ederek söz konusu yerin o tarihte kiracısı bulunan Mahmut Arlı ile görüştüler ve Mahmut Arlı'nın söz konusu yerin kiracılık hakkından Davacılar -leyhine feragat etmesi için talep ettiği 1,750,000,000-TL.'yi Davalının bilgisi dahilinde ödediler ve/veya ödemeyi kabul ettiler.
6. Mahmut Arlı'nın mezkûr 1,750,000,000-TL. tahsil edip Davacılar leyhine kiracılık hakkından davacılar leyhine f-eragat etmesi ve/veya bu hususu yazılı olarak Davalıya bildirmesi ve/veya konu yeri tahliye etmesi üzerine de Davacıya takriben 29/5/1998 tarihinde 24274 numaralı makbuz mukabilinde Haziran 1998 ayı kirası olarak £200-Stg. ve 2 aylık Depozito olarak £400-S-tg. olmak üzere ceman £600-Stg. ödeyerek mezkûr yeri her öğretim yılı başında temdit edilmek üzere bir yıllığına icar ve tasarruflarına aldılar."

24. Davalı dosyaladığı müdafaa takriri ile aşağıdaki iddialarda bulundu.
"1. Davalı...... Davacıların kirac-ıları olduğunu
kesinlikle red ve inkâr eder ve Davacıların konu
kafeteryayı Davalının iznine tabi tasarruf
ettiklerini beyan eder.
2. Davalı, "Arlı Kafe" ile ilgili 19.5.1998 tarihinde
kiracı ile mutasarrı-fı olan Mahmut Arlı'nın kendine
yapmış olduğu müracaatta 1.6.1998 tarihinden
itibaren Davacılara konu kafeyi devretme niyetinde
olduğunu bildirmesi üzerine Davalı bu müracaatı kabul
etti ve Davacıların bir iş anlaşması imzalamaları-na
tabi kendilerine izin verdi ve bu izne tabi Davacılar
mezkûr kafeteryayı tasarruflarına aldılar fakat
Davacılar Davalı ile herhangi bir iş anlaşması
imzalamadılar.
3. Talep Takririnin 4. paragrafına gelince, Davalı bunun
m-uhteviyatını da kabul etmez ve Davacıların talebini
değil zamanın kiracısı olan Mahmut Arlı'nın talebini uygun görerek iş anlaşmasını imzalamalarına tabi kendilerine verdiğini beyan eder..... Davalı Davacılara vermiş olduğu izni iş anlaşmasına dön-üştürülecek beklentisi ile kendisine makbuz no.24274 ile £600-Stg. para ödendiğini kabul eder.
5. Davalı Talep Takririnin 6. paragrafını aşağıda sarahaten kabul ettikleri dışında red ve inkâr eder, şöyle ki:
Davalı ile Mahmut Arlı'nın kira münasebetleri- 1.6.1998'de sona erdi.
Mahmut Arlı 19.5.1998 tarihli bir yazısıyla Davalıya icarında olan kafeteryayı Davacılara devretme arzusunu izhar etti.
1.6.1998 tarihinden 30.6.1999 tarihine kadar bir yıllık devre için Davacılarla bir iş anlaşmasını benimseyerek- Davalı Davacılardan £600-Stg. bir ödeneği 25.5.1998 tarihinde kabul etti. Mamafih Davacılar Davalının şartlarını kabul etmeyerek herhangi bir sözleşme imzalamadılar."

25. Davacı, talep takririndeki iddialarını desteklemek için
davanın duruşmasında şaha-det verdi. Davacı 1, şahadetinde davalı Üniversitenin yetkilisi olan Tuncer Bey ile konuşup o tarihte Mahmut Arlı isimli şahsın kira ve tasarrufunda bulunan ve "Arlı Kafe" diye bilinen restaurantın ve/veya işyerinin kendilerine kiralanması hususunda talip -olduğunu, Üniversite yetkilisi Tuncer Beyin bu taleplerini olumlu karşıladığını ve kendisine mezkûr yerin o tarihteki kiracısı olan Mahmut Arlı'nın davacılar lehine kiracılık hakkından feragat etmesi halinde, dava konusu işyerini ayda £200-Stg. kira bedeli- ve 2 aylık depozito mukabilinde davacılara kiralayabileceklerini, Üniversitenin tatil dönemi olan Temmuz, Ağustos ve Eylül ayları için kira almayacakları hususunda teklifte bulunduklarını, davacının yapılan teklifi kabul ederek dava konusu işyerinin o tar-ihte kiracısı bulunan Mahmut Arlı ile görüştüğünü ve Mahmut Arlı'nın dava konusu işyerinin kiracılık hakkından 1,750,000,000-TL. hava parası karşılığında davacılar leyhine feragat etmeyi kabul ettiğini, Mahmut Arlı'nın davacılar lehine kiracılık haklarında-n davacılar leyhine feragat etmesi ve bu hususu yazılı olarak davalıya bildirmesi üzerine davalıya 29.5.1998 tarihinde 24274 numaralı makbuz mukabilinde Haziran 1998 ayı kirası olarak £200-Stg. ve 2 aylık depozito olarak £400.Stg. olmak üzere toplam £600-S-tg. ödeyerek dava konusu işyerini bir yıllığına icar ve tasarrufuna aldığını ve dava konusu işyerini davalının bilgisi dahilinde Mahmut Arlı'dan teslim alıp 1.6.1998 tarihinde çalıştırmaya başladığını, ancak Temmuz 1998'de Üniversitenin tatile girmesi nede-niyle dava konusu işyerini 50,000,000-TL.'ye boyattığını ve 200,000,000-TL.'ye de mutfak dolaplarını yeniletip dava konusu işyerini Eylül 1998 ayında tekrar açmak üzere kapattığını belirtti.
26. Davacı 1, iddiasını teyit için davalı tarafından
davacılara- verilen 24274 numaralı makbuzu Mahkemeye emare 1 olarak ibraz etti.
27. Mahkemeye emare 1 olarak ibraz edilen 29.5.1998 tarihli
24274 nolu makbuzun açıklama kısmında "Depozito + Haziran 98 ayı kirası Sterling ve dolar karşılığı KDV dahil 251,417,000-TL-. alınmıştır." ibaresi görülmektedir.
28. Davalı, müdafaa takririnde "Arlı Kafe" ile ilgili
19.5.1998 tarihinde kiracı ve mutasarrıfı olan Mahmut Arlı'nın kendine yapmış olduğu yazılı müracaatta 1.6.1998 tarihinden itibaren davacılara konu kafeyi devret-me niyetinde olduğunu bildirmesi üzerine davalının bu müracaatı kabul ettiğini ve davacıların bir iş anlaşması imzalamalarına tabi kendilerine izin verdiğini ve bu izne tabi davacıların mezkûr kafeteryayı tasarruflarına aldıklarını, davalının davacılara ve-rmiş olduğu izni iş anlaşmasına dönüştürülecek beklentisi ile kendisine makbuz No.24274 ile £600-Stg. para ödendiğini ileri sürdü.
29. Davalı, davacı 1'in şahadetini tekzip edecek veya kendi
iddialarını teyit edecek herhangi bir şahadet vermiş
- değildir. Bu nedenle davalının iddialarına herhangi bir
değer verilmez.
30. Mahkemeye davacı 1 tarafından verilen şahadette sabit
olmuştur ki, davacı 1'in başlıca gayesi, davalının yetkilisi ile dava konusu iş yeri ile ilgili görüşmeyi yaparken,- dava konusu işyeri için bir kiracılık münasebetinin meydana gelmesini sağlamak idi. Davalı yetkilisinin kira ve 2 aylık depozito talep ederken ve ödenecek kira ve depozito hususunda davacı 1 ile pazarlık yaparken niyeti ne idi?
31. Davalının bu husustaki- niyeti hakkında karar verebilmek
için ödenecek kira ve depozito hususunda davacı 1 ile pazarlığa girdiğinde aralarında cereyan eden konuşmayı ve bu konuşma neticesinde davacıların ödediği kira ve depozitoyu kabul ederken ne maksat için kabul ettiğini te-tkik etmek gerekir.
32. Davalı, Mahkemede davacıların şahadetlerini tekzip edecek
herhangi bir şahadet vermiş değildir. Buna ilâveten davacıların dava konusu işyerini tasarruflarına almalarına ve çalıştırmalarına herhangi bir şikâyette bulunduğunu iddia- etmiş değildir. Bilâkis müdafaa takririnde dava konusu işyerinin tasarrufunu davacılara verdiklerini kabul etmektedir. Bu durumda davacı 1'in şahadetini değerlendirmek gerekir.
33. Davacı 1'in şahadeti ve emare 1 makbuzdan görüleceği üzere
davacılar- ile davalı arasında dava konusu işyerinin
kiralanması hususunda ayda £200-Stg. kira ve 2 aylık
depozitoya karşılık bir anlaşma yapılmıştır.
34. Bu anlaşmaya uygun olarak davacılar dava konusu işyerini
davalının bilgisi dahilinde fiili tasar-ruflarına almışlar ve 1.6.1998 tarihinden itibaren de dava konusu işyerini çalıştırmaya başlamışlardır.
35. Herhangi bir şahsın kiracı durumuna gelebilmesi için böyle
bir şahsın taşınmaz malın sahibi ile sarih veya zımni bir icar anlaşması yapması ve bu -anlaşmaya dayanarak taşınmaz malı tasarrufuna alması gerekir.
36. Herhangi bir şahıs kira karşılığında herhangi bir
taşınmaz malı fiili tasarrufunda bulundurursa kiracı addolunur.
37. Yukarıda belirtilen tüm hususlar gözönünde tutulduğunda
davalı ile- davacılar arasında yapılan görüşmeler neticesinde, dava konusu işyeri için, bir kiracılık münasebetinin meydana geldiği kanaatindeyiz.
38. Şimdi de bu kiracılık münasebetinin süresinin ne olduğunu
tesbit etmemiz gerekir.
39. Davacılar talep takrir-inin 6. paragrafında mezkûr işyerini
her öğretim yılı başında temdit edilmek üzere bir yıllığına icar ve tasarruflarına aldıklarını iddia ettiler.
40. Davalı da müdafaa takririnin 5.(c) paragrafında 1.6.1998
tarihinden 30.6.1999 tarihine kadar bir yıl-lık devre için davacılarla bir iş anlaşmasını benimseyen davalı, davacılardan £600-Stg. bir ödeneği 25.5.1998 tarihinde kabul ettiğini iddia etmektedir.
41. Davalının müdafaa takririnde 1.6.1998 tarihinden 30.6.1999
tarihine kadar bir yıllık devre için- davacılarla bir iş anlaşmasını kabul ettiğini ve Fasıl 149, Sözleşme Yasası'nın 77(1) maddesine göre taşınmaz malların bir yılı aşan herhangi bir süreyle kiralanması için yapılan bir aktin yazılı olması gerektiğini de gözönünde tuttuğumuzda, kanaatimizce,- davacıların akti kiracı olduğu ve bu kiracılığın 1.6.1998 tarihinden 31.5.1999 tarihine kadar bir yıl süreli olduğu meydana çıkmaktadır.
42. İlk Mahkemenin, yukarıda belirtilen hususlar ışığında,
davacı 1'in tekzip edilmeyen şahadetini ve emare 1- makbuzu
yanlış değerlendirerek davalı ile davacılar arasında bir
akti kira ilişkisi meydana gelmediği hususundaki bulgusu
hatalıdır. Bu nedenle 1. istinaf sebebi kabul edilir.
43. 2. İstinaf sebebine gelince, davacılar Mahmut Arlı'ya -
ödenen 1,750,000,000-TL. hava parasını davalıdan talep
etmektedir. Davacılar Mahmut Arlı'ya ödedikleri
1,750,000,000-TL. hava parasını davalıdan talep edebilmek
için davacılar ile Mahmut Arlı arasındaki ilişkide
davalının katk-ı veya mükellefiyeti veya sorumluluğu
olduğunun isbatlanması gerekir.
Davacı 1, şahadetinde davalı Üniversitenin yetkilisi olan Tuncer Beye Mahmut Arlı'nın dava konusu işyerini satacağını ve bu maksat için 1,750,000,000-TL. hava parası talep ettiğin-i, Tuncer Beyin de Mahmut Arlı'nın dava konusu işyerinden feragat etmesi halinde dava konusu işyerini davacılara kiralayabileceğini söylediğini, bunun üzerine Mahmut Arlı ile görüştüğünü ve Mahmut Arlı'nın kabul etmesi üzerine dava konusu işyerinden feraga-t ettiğine dair davalıya bir yazı verdiğini ve bu yazı üzerine Mahmut Arlı'ya taksitle 1,750,000,000-TL.'lık ileri tarihli 3 adet çek verdikten ve davalıya da emare 1 makbuz ile £400-Stg. depozito ve 1998 yılı Haziran ayı kirası olarak £200-Stg. ödedikten -sonra dava konusu işyerini Mahmut Arlı'dan teslim alıp işletmeye başladıklarını belirtti.
Davacı 1, istintakında mavi 41'de bir soru üzerine, Mahmut Arlı'ya para ödeyeceğini, Tuncer Beye söylediğini ve Tuncer Beyin de kendisine "o sizin bileceğiniz iştir.-" dediğini belirtmiştir.
Mahkemede verilen şahadeti değerlendirdiğimizde davacıların hava parası olarak Mahmut Arlı'ya davalının yetkilisinin bilgisi dahilinde, 1,750,000,000-TL. ödemiş olması davacılar ile davalı arasında bir aktin mevcudiyetini gösterme-z.
Davacıların, akit yokluğunda, hava parası olarak Mahmut Arlı'ya 1,750,000,000-TL. ödemede bulunmaları, davalıya herhangi bir sorumluluk yüklemez.
Mahkemeye verilen şahadetten sabit olmuştur ki, davalı Mahmut Arlı'nın feragat etmesi halinde, dava konus-u işyerini davacılara kiralayacaktı. Nitekim feragat yazısının verilmesi üzerine dava konusu işyeri davacılara kiralanıp tasarruflarına verilmiştir. Dolayısıyle İlk Mahkemenin de bulgu yaptığı gibi davalının, davacılar veya Mahmut Arlı ile akti bir ilişki -içine girmediği gibi davacılar ile Mahmut Arlı arasındaki ilişkide, davalının katkı veya mükellefiyeti veya sorumluluğu olamaz. Bu nedenle 2. istinaf sebebi reddolunur.
3. istinaf sebebi ile davacılar dava konusu işyerine yapmış oldukları boya masrafları -ile mutfak dolaplarının yenilenme masraflarını talep etmektedirler. Dava konusu işyerinin boyanması ve dolapların yenilenmesi ile ilgili davacılar ile davalı arasında herhangi bir anlaşma ileri sürülmediği gibi, konu işlerin yapılması için davalı tarafında-n herhangi bir istekte bulunulduğu veya talimat verildiği hususunda talep takririnde ne bir iddia ve ne de Mahkemede bir şahadet vardır.
Davacı 1 tarafından verilen şahadette bu işlerin, kendi istek ve kararı ile yapıldığı hususundadır. Bu durumda akit, i-stek veya talimat yokluğunda davacılar tarafından kendi istekleri ile dava konusu işyerine yapılan masraflardan davalının sorumlu tutulması mümkün değildir. Bu nedenle 3. istinaf sebebi de reddolunur.
4. İstinaf sebebi : Davacılar bu istinaf sebebinde hak-lıdırlar. Davacı 1, vermiş olduğu şahadette 1998 yılı Eylül ayı sonunda dava konusu işyerinde, tadilat yapılacağı ve yapılması tasarlanan tadilatın tamamlanıp dava konusu iş yerinin davacılara 20 gün zarfında iade edileceği taahhüdü ile dava konusu iş yeri-ni davalıya teslim ettiklerini, Kasım ayında dava konusu iş yerinin iadesini talep ettiğinde davalının dava konusu iş yerini ve bitişik diğer dükkânları yurt binası haline getirdiğini dolayısıyle dava konusu işyerinin iade edilmeyeceğini kendisine bildirdi-ğini, mağduriyetinin giderilmesi için ayni kampüste başka bir iş yerinin verilmesine çalışıldığını ancak davalı ile bir uzlaşmaya varılamadığını belirtti. Davalı davacı 1'in bu şahadetini tekzip edecek herhangi bir şahadet sunmadı.
Davalı bu hareketi ile,- davalı ile davacılar arasındaki, dava konusu işyeri ile ilgili kiracılık münasebetlerini feshetmeden ve davacıları, tadilât yapılacağı gerekçesiyle, yanıltmak suretiyle dava konusu iş yerini tahliye ettirip tasarrufunu teslim almakla kira aktini ve Eylül -1998'de yapılan ve tadilattân sonra iade edileceği ile ilgili sözlü akti ihlâl etmiş ve davacıları dava konusu işyerini tasarruf etmekten men etmiştir.
Davacıların, akit ihlâlinden dolayı, dava konusu iş yerinin tasarrufunu yeniden elde etmeğe ve zarar zi-yan almağa hakları vardır. Ancak davacılar davalarında dava konusu iş yerinin iadesini talep etmediklerinden bu hususta herhangi bir şey söylemek uygun değildir. Zarar ziyana gelince bu husus 6. istinaf sebebiyle birlikte incelenecektir.
Yukarıda belirtil-enler ışığında İlk Mahkemenin tadilât yapıldıktan sonra dava konusu işyerinin davacılara teslim edileceği yönünde davacılar ile davalı arasında bir anlaşma olmadığı hususundaki bulgusu hatalıdır. Bu nedenle bu istinaf sebebi kabul edilir.
5. istinaf sebeb-i: Bu istinaf sebebi dava masrafları ile ilgilidir. İlk Mahkeme davacılar lehine £400-Stg. talep ve yasal faiz için hüküm vermesine rağmen dava masrafları için emir vermedi.
Genelde dava masrafları davanın neticesini takip eder, fakat bu hususta İlk Mahke-melerin geniş takdir hakları vardır. İlk Mahkemelerin bu takdir haklarını adli bir şekilde kullandıkları sürece Yargıtayın buna müdahale etmesi düşünülemez.
Önümüzdeki meselede İlk Mahkeme davacılar lehine £400-stg. talep ve yasal faiz için hüküm vermiş, -ancak, herhangi bir gerekçe göstermeden, masraflar için emir vermedi. Anlaşılan İlk Mahkeme davacıların talebinin sadece bir kısmında başarılı olduğu nedeniyle masraf vermemeyi uygun gördü. Kanımızca bu meselede davacıların kısmen de olsa başarılı olduklar-ı dikkate alındığında dava masraflarının davalı tarafından ödenmesini emretmemekle İlk Mahkeme adli takdirini hatalı kullanmıştır.
Yukarıdaki nedenlerle İlk Mahkemenin masrafların ödenmesi konusunda emir vermesi en uygun ve doğru bir yol olacaktı. Bu nede-nle bu istinaf sebebinin de kabul edilmesi gerekir.
6. İstinaf sebebine gelince, davacılar bu istinaf sebebi ile talepleri doğrultusunda hüküm talep etmişlerdir. Davacıların kazanç kayıpları dışındaki diğer talepleri daha önceki istinaf sebeplerinde ince-lenip bir karara varılmıştır. Şimdi karar verilmesi gereken husus verilen şahadetin davacıların kazanç kaybı ile ilgili taleplerini destekleyip desteklemediğine bakmak gerekir.
İlk Mahkeme, davalının sözleşmeyi ihlâl etmediği kanaatine vararak davacıların- kazanç kaybı talebini reddetti.
İlk Mahkeme kararında istinaf edilebileceğini dikkate almayarak zarar ziyanı tesbit etmemekle hatalı hareket etmiştir.
İlk Mahkemenin, bu meselede olduğu gibi hataya düştüğü hallerde ve Yargıtayın tekzip edilmemiş şahadet -ışığında bir bulgu yapmasına olanak bulunduğu durumlarda Yargıtay kendi istidlâllerini çıkarıp davayı karara bağlayabilir.
Davacılar talep takririnin 16. paragrafında davalının taraflar arasında mevcut kira ve Eylül 1998 tarihli sözleşmeleri ihlâl etmesi -nedeniyle ayda 300,000,000-TL.'den 11 ay için 3,300,000,000-TL. zarar ziyan talep etmektedirler. Davalı ise, müdafaa takririnde davacıların herhangi bir zarar ziyana uğramadığını iddia etti.
Davacı 1, şahadetinde dava konusu iş yerini 1998 yılı Haziran ay-ında çalıştırmağa başladığını ve eskiden beri çalışan ve iyi iş yapan bir iş yeri olması nedeniyle Haziran ayında net 300,000,000-TL. bir gelir sağladığını, Üniversitenin tatile girmesi nedeniyle dava konusu iş yerini Eylül ayında tekrar açmak üzere Temmuz- ayında kapattıklarını belirtmiştir.
Davacı 1'in şahadetinden, davacıların dava konusu iş yerinden Haziran ayında net 300,000,000-TL. bir gelir elde ettikleri hususunda açık şahadet vardır. Bu şahadetin aksine herhangi bir şahadet Mahkemeye sunulmuş değil-dir. Bu durumda davacıların aylık net kazançlarının ayda 300,000,000-TL. olduğu hususunda bulgu yaparız.
Şimdi de davacıların özel zarar ziyanlarını tesbit edelim. Davacı 1, şahadetinde Üniversitenin tatile girmesi nedeniyle dava konusu iş yerini Eylül ay-ında tekrar açmak üzere Temmuz ayında kapattıklarını, Eylül ayı sonunda dava konusu iş yerinde, tadilât yapılacağı gerekçesiyle, dava konusu iş yerini, davalı ile vardıkları anlaşma uyarınca Eylül ayı sonlarında davalıya teslim ettiklerini, Kasım ayı sonun-da dava konusu iş yerinin iadesini talep ettiğinde davalının dava konusu iş yerini ve bitişik diğer dükkânları yurt binası haline getirdiğini dolayısıyle dava konusu iş yerinin iade edilmeyeceğini kendisine bildirdiğini belirtti.
Davacı 1'in şahadetinden -anlaşılacağı üzere, dava konusu iş yeri, Üniversitenin tatil dönemi olan Temmuz, Ağustos ve Eylül aylarında çalıştırılmamıştır. Bu durumda davacıların, çalıştırılmayan bu aylar için herhangi bir zarar ziyan talep hakları olamaz. Keza taraflar arasında Eylü-l 1998'de yapılan sözlü akit nedeniyle dava konusu iş yerinin iadesinin talep edildiği Kasım ayı sonuna kadar dava konusu iş yeri kapalı kalmıştır. Davacıların, taraflar arasında Eylül 1998'de yapılan sözlü akit nedeniyle, dava konusu iş yerinin kapalı old-uğu bu dönem için herhangi bir zarar ziyan talep etmeye hakları olmadığı kanaatindeyiz. Çünkü davacılar dava konusu iş yerinin iadesini Kasım ayı sonuna kadar talep etmemekle bu haklarından feragat etmiş addolunurlar. Ancak, dava konusu iş yerinin iade tal-ebinin reddinden sonra yani Aralık ayı itibarı ile kira süresinin son bulduğu 31.5.1999 tarihine kadar dava konusu iş yerini tasarruf ve çalıştırmaktan mahrum kaldıkları 6 ay için davalı tarafından tazmin edilmeleri gerekir.
Belirttiklerimizin tümü ışığın-da akit ihlâlinden yani Aralık ayından itibaren kira süresinin son bulduğu 31.5.1999 tarihine kadar davacıların kazanç kayıpları 6 ay için ayda 300,000,000-TL,'den 1,800,000,000-TL.'dir.
Yukarıdaki nedenler ışığında davacılar zarar ziyanlarını isbat etmiş-ler ve 4. istinaf sebebinde belirtildiği gibi davalının Eylül 1998 tarihli sözleşmeyi ihlâl ettiği cihetle 1,800,000,000-TL. zarar ziyan almaya hakları vardır. Bu nedenle 6. istinaf sebebi de kabul olunur.
Sonuç olarak davalının Eylül 1998 tarihli sözleşme-yi ihlâl ettiği cihetle davalının davacılara 1,800,000,000-TL. zarar ziyan, yasal faiz ve İlk Mahkeme masraflarını ödemesine karar verilir ve İlk Mahkemenin hükmünün buna göre tadil edilmesine emir verilir.
İstinaf masraflarının, istinaf edene, aleyhine i-stinaf edilen tarafından ödenmesine, oy birliği ile karar verilir.

- -


- -
Taner Erginel Mustafa H. Özkök Seyit A. Bensen -
Başkan Yargıç Yargıç


2 Haziran, 2005

-


18



-


Full & Egal Universal Law Academy