Yargıtay Hukuk Dairesi Numara 24/2003 Dava No 12/2009 Karar Tarihi 29.05.2009
Numara: 24/2003
Dava No: 12/2009
Taraflar: Hüseyin Çelebinin yetkili vekili Sadi Çelebi ile Özker Özçelebi arasında
Konu: Tazminat - Trafik kazası nedeniyle araçta meydana gelen hasar nedeniyle tazminat talebi - Müstahdem-işvren sorumluluğu
Mahkeme: Yargıtay/hukuk
Karar Tarihi: 29.05.2009

-
D.12/09 Yargıtay/Hukuk No: 24/2003
(Gazimağusa Dava No: 1676/2001)



Yüksek Mahkeme Huzurunda.
Mahkeme Heyeti : -Mustafa H.Özkök, Seyit A. Bensen, Necmettin Bostancı.


İstinaf eden: Hüseyin Çelebi'nin yetkili vekili sıffatıyla Sadi Çelebi,
3, Adalet Sok. Girne (Davacı)

ile

Aleyhine istinaf edilen : Özker Özçel-ebi, 19/A Hüseyin Akil Hoca
Sok, Mağusa
(Davalı No.1)
A r -a s ı n d a.


İstinaf eden namına : Avukat Kıvanç Rıza
Aleyhine istinaf edilen namına : Avukat Mehmet Devrim.


Gazi Mağusa Kaza Mahkemesi Başkanı Mustafa Güzoğlu ve Kıdemli Yargıç Çetin Veziroğlu'nun 1676/01 sayılı davada 30.12.2002 tarihinde verdikleri- karara karşı Davacı tarafından yapılan istinaftır.


Davalı 3, Davalı 1'e ait aracı Davalı 2'nin müstahdemi olarak sürerken, dikkatsizliği sonucu direksiyon hakimiyetini kaybetti ve park halinde yolun solunda bulunan Davacının aracına çarptı - Kaza sonu-cu Davacının aracı hasar gördü ve Davacı zarar ziyan talep eden bir dava açtı - Davalı 1 ve 2 ayrı ayrı müdafaa dosyaladılar - Davalı 1 kazadan önce aracı Davalı 2'ye sattığını ve Davalı 3'ün aracı sürmesine müsade etmediğii ve kaza ile ilgili sorumluluğu -olmadığını ileri sürdü - Davalı 2 ise dava konusu aracın mal sahibi olmadığını ve Davalı 3 ile arasında müstahdem-işveren ilişkisi olmadığını ileri sürdü - Taraflar davanın duruşmasına başlamadan önce Davacının hasarı hususunda anlaştılar ve taminat miktar-ını 15.000 ABD doları olarak tespit ettiler - İlk Mahkeme verdiği kararında kazanın tamamen Davalı 3'ün dikkatsizliği ve ihmalkarlığı sonucu meydana geldiğini belirtti - İlk Mahkeme ayrıca kazanın olduğu tarihte Davalı 2'nin aracın sahibi olduğu ve Davalı -2 ile Davalı 3 arasında işçi-işveren ilişkisi olduğu nedeniyle Davalı 2 ve 3 aleyhine 15.000 ABD doları için hüküm verdi - İlk Mahkeme Davalı 1'in aracın sahibi olmamasına rağmen Davalı 2'ye satıp devrettiğini ve bu nedenle sorumluluğu olmadığı bulgusu ya-ptı - Davacı İlk Mahkemenin Davalı 1 aleyhine olan davayı reddetmekle hata ettiğini ileri sürerek istinaf etti - Yargıtay motorlu taşıt araçlarının, Motorlu Araçlar Mukayyitliğinde kaydının yapılıp kaydedildiğini ve kayıt belgesi verildiğini bu belgenin ta-pu mahiyetinde olduğunu belirtti - Bir aracın başkasına satılması için arabanın kaydının satın alan kişinin ismine çevrilmesi gerektiğini bu meselede koçan devri yapılmadığı için Davalı 1'in kaza anında kayıtlı mal sahibi olduğunu dikkate alan Yargıtay, İl-k Mahkeme hükmünün Davalı 1 ile ilgili kısmını iptal etti - Davalı 1'in de müştereken ve münferiden tazminat ödemesini emretti.

Tazminat - Trafik kazası nedeniyle araçta meydana gelen hasar nedeniyle tazminat talebi.

Müstahdem-işveren sorumluluğu - Dav-alı 3'ün Davalı 2'nin işini yaptığı esnada kazanın meydana geldiği iddiası.

Fasıl 333 Motorlu Araçlar (Üçüncü Şahıs Sigorta) Yasası - Yasanın 3(1) maddesi.

Motorlu araçların devri - Mal sahibinin kim olduğu tartışması - Koçanda devri yapılmayıp alıcıya- teslim edilen aracın mal sahipliliğinin kimde olduğu tartışması - Motorlu araçlarda devrin yapılabilmesi için arabanın kaydının Motorlu Araçlar Mukayyitliğinde satın alan kişinin ismine çevrilmesi gerekir - Bu davada Davalı 1'in aracı Davalı 2'ye satıp an-cak satış bedeli ödenmediği için koçan devri yapmamış ve bu nedenle aracın kayıtlı mal sahibinin Davalı 1 olduğu bulgusuna varılmıştır - Davalı 1'in aracın Davalı 3 tarafından sigortasız sürülmesine izin verdiği için kazadan sorumlu tutulması.

Atıfta Bulu-nulan Yargısal İçtihatlar:
Yargıtay/Hukuk 61/87 - D.12/88.

H Ü K Ü M

Mustafa H.Özkök : Bu istinafta Mahkemenin hükmünü Sayın Yargıç Seyit A. Bensen okuyacaktır.

Seyit A. Bensen : Davacı EU 303 plaka numaralı BMW marka arabanın, Davalı 1 de CU 792 plak-a numaralı Mercedes Van arabanın kayıtlı mal sahibidirler. Davalı 2, CU 792 plaka numaralı Mercedes Van arabayı Davalı 1'den satın ve teslim aldı ancak kendi adına kaydetmedi. Davalı 3, CU 792 plaka numaralı aracı Davalı 2'nin müstahdemi olarak ve onun işi- icabı kullanmakta idi.

Davacı, Gazi Mağusa Kaza Mahkemesinde Davalı 1,2 ve 3 aleyhine açmış olduğu 1676/01 sayılı bir dava ile, 30.9.2000 tarihinde Davalı 3'ün, Davalı 1'e ait CU 792 plakalı van arabayla Davalı 2'nin müstahdemi olarak ve/veya Davalı 2'-nin müsaadesi ile Gazi Mağusa'da Cahit Sıtkı Tarancı yolu istikametinden İsmet İnönü Bulvarı istikametine doğru seyrederken, dikkatsizliği ve/veya ihmalkârlığı sonucu direksiyon hakimiyetini kaybederek yoldan çıktığını; gidiş istikametine göre yolun solund-a park halinde bulunan Davacının EU 303 plaka numaralı BMW salon aracına çarpmak suretiyle kaza yaptığını; kaza neticesinde söz konusu aracın hasar gördüğünü ve Davacının özel ve genel zarar ziyana uğramasına sebep olduğunu ileri sürerek, Davalılardan müşt-ereken ve münferiden zarar ziyan talebinde bulundu.

Davacı, Davalı 1'in, CU 792 plaka numaralı van aracı Davalı 2'nin ve/veya Davalı 3'ün sigortasız olarak kullanmasına müsaade ettiği için, Davacının zarar ziyanından, diğer Davalılar ile birlikte soruml-u olduğunu iddia etti.

Davalı 1 ve 2 ayrı ayrı müdafaa takriri dosyaladılar. Davalı 1 dosyaladığı müdafaa takririnde Davacının iddialarını kabul etmedi ve söz konusu aracın Davalı 3 veya başka şahıslar tarafından kullanılmasına hiçbir zaman müsaade etme-diğini ve söz konusu aracı kazadan çok önce Davalı 2'ye satmış olduğu cihetle, Davalı 3'ün yapmış olduğu iddia edilen kaza ile ilgili herhangi bir sorumluluk taşımadığını iddia ederek Davacının talebini reddetti.

Davalı 2 de müdafaa takririnde dava ile -ilgili zamanlarda dava konusu aracın mal sahibi ve/veya zilyedi olmadığını, kaza ile ilgili zamanlarda Davalı 3 ile kendisi arasında müstahdem-işveren ilişkisi bulunmadığını ve Davalı 3'ün hareketinden kanunen birlikte sorumlu tutulamayacağını iddia ederek- Davacının talebini reddetti.

Davalı 3 ise herhangi bir müdafaa dosyalamadığı gibi Mahkemede de temsil edilmedi.

Taraflar davanın duruşmasına başlamadan önce Davacının hasarı hususunda uzlaşmaya vardılar ve tazminat miktarını 15,000 ABD Doları olarak- tesbit ettiler.

Kaza Mahkemesi, tarafları ve tanıklarını dinledikten sonra, Davacıya atfedilen herhangi bir kusur olmaksızın, kazanın tamamen Davalı 3'ün dikkatsizliği ve ihmalkârlığı sonucu meydana geldiğini ve mesuliyetin tamamıyle Davalı 3'e ait old-uğu sonucuna vardı.

İlk Mahkeme ayrıca Davalı 2'nin CU 792 plaka numaralı aracı Davalı 1'den satın ve teslim aldığını ve kaza tarihinde aracın denetiminin Davalı 2'de olduğu, başka bir deyişle Davalı 2'nin mal sahibi olduğu, keza kaza tarihinde Davalı 2- ile Davalı 3 arasında bir işçi-işveren ilişkisi olduğu hususunda bulgu yaptı.

İlk Mahkeme ayrıca tüm şahadet ve emarelerden, Davalı 3'ün Davalı 2'nin müstahdemi olarak, Davalı 2'nin izni ve talimatı ile ekmek dağıtımı yaparken, başka bir ifadeyle iş es-nasında kaza yaptığı ve Davacının Davalı 2 ve 3 aleyhine olan davasını ispatladığı bulgusuna vardı. Tam mesuliyet esası üzerinden tarafların uzlaştığı 15,000 ABD Dolar tazminat miktarını dikkate alan Mahkeme, Davacı lehine ve Davalı 2 ve 3 aleyhine müşter-eken ve münferiden 15,000 ABD Doları zarar ziyan için hüküm verdi.

İlk Mahkeme ayrıca Fasıl 333 Motorlu Araçlar (Üçüncü Şahıs Sigorta) Yasası'nı da inceledi. Yasa'nın 3(1) maddesine göre bir mal sahibinin aracını sigortasız olarak sürmesine izin verdiğ-i bir kişinin ihmalkârlığı nedeniyle üçüncü bir kişi zarara uğrarsa, araç sigortalı olmuş olsaydı üçüncü şahsın sigortadan alacağı zarar ziyan miktarı kadar mal sahibinin de sorumlu olacağını belirttikten sonra, CU 792 plakalı aracın üçüncü şahsa karşı -sigortasının mevcut olmadığına bulgu yaptı. İlk Mahkeme daha sonra Davalı 1 aleyhindeki davayı da inceledi ve Davalı 1'in, Davalı 3'ün kullanıp kazaya neden olduğu CU 792 plaka numaralı aracı kazadan önce Davalı 2'ye satıp teslim ettiğini, fakat koçan devi-r işlemini gerçekleştirmediği ve bu nedenle de kazanın vukubulduğu 30.9.2000 tarihinde Davalı 1'in halen koçanlı mal sahibi konumunda görünmesine rağmen, Davalı 2'ye satıp teslim etmekle mal sahipliliğinin değiştiğini ve artık mal sahibinin Davalı 1 değil -de, Davalı 2 olduğu hususunda bulgu yaptı. Böylece Davalı 1, satıştan sonra mal sahibi olarak değerlendirilemeyeceğine göre, CU 792 plaka numaralı aracın sigortasız sürülmesine müsaade etmiş sayılmadığı gibi, mezkûr kazadan dolayı da herhangi bir sorumlulu-k taşımadığı hususunda bulgu yaptı ve Davalı 1 aleyhindeki davayı ret ve iptal etti.

Davacı, Davalı 1 aleyhine olan davasını ret ve iptal eden İlk Mahkemenin hükmünün, diğer şeyler yanında, aşağıdaki sebeplerden dolayı hatalı olduğunu ileri sürerek isti-naf etti.

Muhterem Bidayet Mahkemesinin kaza tarihinde CU 792 plaka numaralı arabanın sahibinin Davalı 1 değil Davalı 2 olduğu hususunda yapmış olduğu bulgu hatalıdır.
Muhterem Mahkeme, Tanık no.1'in şahadeti ile emare 4 ışığında Davalı 1'in Davalı 3'ün- CU 792 plakalı aracı sigortasız sürmesine müsaade ettiği hususunda bulgu yaptıktan sonra Davalı 1 aleyhine hüküm vermemekle hata etmiştir.
Muhterem Mahkeme, bu meseleye ait tüm olgular ışığında Davalı 1'in masraflarını Davacının ödemesine emir vermekle y-ine hata etmiştir.

İstinafın duruşmasında İstinaf Eden Davacı Avukatı Mahkemeye yaptığı beyanda Davalı 3'ün arabayı sürerken bir kaza yaptığını ve kaza neticesinde Davacının aracını hasara uğrattığını, bu hasardan Davalı 3'ün sorumlu olduğunu, arabaya ya-pılan hasarda ihtilâf olmadığını, ihtilâfın Davalı 1'in sorumlu olup olmadığının tesbiti olduğunu, kaza yapan aracın Davalı 1'in adında kayıtlı olduğunu, Davalı 3'ün Davalı 2'nin müstahdemi olduğunu ve onun işi icabı sürerken kaza olduğunu ve İlk Mahkemen-in Davalı 2 ve 3'ü sorumlu tuttuğunu, Davalı 1'i ise, Yargıtay/Hukuk 61/87 (D.12/88) sayılı kararı gerekçe göstererek sorumlu tutmadığını, Yargıtay/Hukuk 61/87 (D.12/88) sayılı davada kaydı bulunmayan aracın teslim edilmek suretiyle hibe işleminin tamamlan-dığı ve mülkiyetin geçtiğini, halbuki önümüzdeki meselede kaydı bulunan arabanın satışı için taraflar arasında satış anlaşması yapılmış ve araba Davalı 2'ye teslim edilmiş ancak mülkiyet devredilmemiş ve mülkiyetin hala daha Davalı 1'de olduğunu, bu nedenl-e de Mahkemenin bulgusunun hatalı olduğunu, keza dava masraflarının da Davacıya yükletilmekle Mahkemenin hatalı karar verdiğini ileri sürdü.

Aleyhine İstinaf Edilen Davalı avukatı ise, Davalı 1'in aracını Davalı 2'ye satmakla sorumluluğunun sona erdiğini-, Davalı 1'in Davalı 3'ü kontrol etme yetkisi olmadığını ve Davalı 1 ile Davalı 3 arasında bir illiyet bağı olmadığından İlk Mahkemenin kararının doğru olduğunu savundu.

Bu istinafta karar verilmesi gereken husus Davalı 1'in kaza anında CU 792 plaka nolu- aracın mal sahibi olup olmadığıdır. Bu meseledeki CU 792 plaka nolu Mercedes Van araba Davalı 1 adına kayıtlı idi. Davalı 1 dava konusu kazadan önce CU 792 plaka nolu aracı Davalı 2'ye satıp teslim etti ancak koçan devrini yapmadı. Davalı 3, Davalı 2'nin- müstahdemi idi ve Davalı 2'nin işi icabı CU 792 plaka nolu aracı sürerken dava konusu kaza oldu ve Mahkeme Davalı 2 ve 3'ün sorumlu olduğuna karar verdi. İlk Mahkeme Yargıtay/Hukuk 61/87 (D.12/88) sayılı içtihat kararında belirtilen prensip ışığında huzur-undaki mesele ile bir paralellik kurarak satış sözleşmesi ile mal sahipliliğin değiştiğine hükmetti ve Davalı 1'i sorumlu tutmadı. İlk Mahkeme bu hususta mavi 57'de şöyle demektedir.

"Yargıtay/Hukuk 61/87 (D.12/88) sayılı kararda Yüksek Mahkeme bir araba-nın hibe edilmesinin konu edildiği bir meselede hibenin tamamlanabilmesi için Motorlu Araçlar Mukayyitliğinde kayıt yapılmasının elzem olmadığını belirtmektedir. Şöyle deniyor:
"Kaydı yapılmamış bu tür satışlarda fatura kimin adında ise mal onun olur v-e gümrük ile kayıt işlemlerinin tamamlanmamış olması yapılanhibe işlemini geçersiz kılmaz."
Bu kararda belirtilen prensip ışığında huzurumuzdaki mesele ile rahatlıkla bir paralellik kurularak satış sözleşmesinin tamamlanması ve arabanın teslimi ile mal sah-ipliği değişmiş artık mal sahibi Davalı No.1 değil Davalı No.2'dir denilebilir. Davalı No.2'nin tarafların imzaladığı motorlu araçlar devretme formunu ilgili Mukayyitliğe götürüp gerekli kaydı yaptırması artık bir formaliteden ibarettir."


İlk Mahkemenin,- bu meseleye ait tüm olgular dikkate alındığında, kaza tarihinde CU 792 plaka numaralı arabanın sahibinin Davalı 1 değil de Davalı 2 olduğu hususunda yapmış olduğu bulgu aşağıda belirteceğimiz gerekçeler ışığında hatalıdır.

Satış konusu bir taşınır mal v-eya eşya ise bunun devri genellikle satılan kişiye teslimi ile mümkündür. Bu böyle olmakla birlikte Fasıl 267 Eşya Satışı Yasası'nın 19(1) maddesine göre eşyanın mülkiyeti, satıcıdan alıcıya taraflar niyet ettikleri zaman geçer. Yine ayni Yasanın 19(2) mad-desine göre de tarafların niyetini saptamada, sözleşme şartları, tarafların tutumu ve meselenin koşulları dikkate alınır. Davalı 1 Mahkemeye vermiş olduğu şahadette, mavi 38'de Davalı 2 satış bedelini ödemediği için konu aracı devretmediğini, kazadan sonra- parayı ödenince aracı Davalı 2 adına Motorlu Araçlar Mukayyitliğinde devrettiğini belirtmiştir. Böylece bu meselede, satış bedeli ödenene kadar, arabanın satıcısı olan Davalı 1'in, arabanın kaydını Motorlu Araçlar Mukayyitliğinde Davalı 2'ye devretmemesi,- arabanın mülkiyetini elinde tuttuğunun güçlü bir göstergesi sayılır.

Bu meselede kaydı bulunan aracın satışı için taraflar arasında satış anlaşması yapılmış ve araç Davalı 2'ye teslim edilmiş ancak Motorlu Araçlar Mukayyitliğinde mülkiyet devredilmemişt-ir. Bu durumda mülkiyetin kaza tarihinde hala daha Davalı 1'de olduğuna ilişkin bulgu yaparız.

Yargıtay/Hukuk 61/87 (D.12/88) sayılı kararda hibe edilen araba Motorlu Araçlar Mukayyitliğinde kayıtlı değildi. Önümüzdeki meselede ise CU 792 plaka numaralı- araç, Motorlu Araçlar Mukayyitliğinde Davalı 1 adına kayıtlıdır. Daha önce belirtildiği gibi, bir taşınır malın devri genellikle malın satılan kişiye teslim edilmesi ile mümkün olur. Ancak motorlu taşıt araçları bu bakımdan diğer taşınır mallardan ayrı bi-r sınıfta bulunmaktadır. Motorlu taşıt araçları kayda tabidir ve kayıt yapılması üzerine araç sahibine Motorlu Araçlar Mukayyidi tarafından bir kayıt belgesi verilir ve bu kayıt belgesinde aracın tafsilâtı ve sahibinin kimliği belirtilir. Gör. Değiştirilmi-ş şekliyle 1974 Motorlu Araçlar ve Yol Trafik Tüzüğü (Madde 7). Bundan da görüleceği gibi kaydın yapılması üzerine sahibine verilen kayıt belgesi aracın tapusu mahiyetindedir. Bu durumda, Motorlu Araçlar Mukayyitliğinde kayıtlı bulunan bir arabanın başkas-ına satılması işleminin tamamlanmış olması için, arabanın kaydının satılan kişinin ismine çevrilmesi gerekmektedir. Bu yapılana kadar satış tamamlanmış sayılmaz ve bu nedenle yasa önünde geçerlilik kazanmaz.

Önümüzdeki meselede Aleyhine İstinaf Edilen D-avalı 1, adında kayıtlı bulunan CU 792 plaka nolu Van aracı Davalı 2'ye satıp teslim etmiş ancak satış bedeli ödenene kadar koçan devri yapmamıştır. Koçan devri yapılmadığına göre satışın tamamlanmış ve geçerlilik kazanmış olması söz konusu değildir. Bu du-rumda dava konusu kazanın meydana geldiği tarihte Davalı 1 halen CU 792 plaka nolu Van aracın kayıtlı mal sahibi idi. Konu araç kazadan sonra Davalı 2 adına kayıt edilmiştir. Bu durumda dava konusu kazanın meydana geldiği tarihte Davalı 1, kayıtlı mal sah-ibi olarak, CU 792 plaka nolu aracın Davalı 3 tarafından sigortasız sürülmesine müsaade etmesi nedeniyle Davacıya karşı sorumludur ve Mahkemenin bu hususta bulgu yapması gerekirdi. Davalı 1'in de sorumlu olduğuna bulgu yapmamakla İlk Mahkeme hata etmiştir-. Bu nedenle 1 ve 2. istinaf sebepleri kabul olunur. 1 ve 2. istinaf sebepleri kabul edildiğine göre, tabiatıyle dava masrafları da davanın neticesini takip edecektir. Bu nedenle de 3. istinaf sebebi de kabul olunur.

Sonuç olarak istinaf kabul edilir ve- Davalı 1 ile ilgili İlk Mahkemenin hükmü iptal edilerek Davalı No.1'in de Davalı 2 ve 3 ile birlikte Davacıya müştereken ve münferiden 15,000 ABD Doları zarar-ziyan ve yasal faiz ödemesi için Hüküm ve Emir verilir.

İlk Mahkeme ve istinaf mahkemesi ma-srafları da Davalı 1 aleyhine olacaktır.



Mustafa H.Özkök Seyit A. Bensen Necmettin Bostancı
Yargıç Yargıç Yargıç


29 Mayıs, 2009

-




133






Full & Egal Universal Law Academy